|
2000
|
|
|
(...) Adibide gisara ondo datorkigu behin Balendin Enbeitak erdi testulari bati Gernikan erantzundakoa. Lepoan jo eta hala agurtu zuen
|
gure
bertsolaria: " Balendin Enbeita, hombre de buena conducta".
|
|
|
Baina Don Justinoren aurpegian izua da nagusi eta esperantzarik eza. " Sikiera
|
gure artean
bertsolariren bat egongo balitz", kexatzen da Don Justino, lurrean kizkur kizkur etzanda dagoela, bi eskuak sabel oparoan birjin. K. L. idazle gazteak hitzaldiarekin jarraitzeko tentazioa du, baina Molinero poeta aurreratzen zaio:
|
|
2003
|
|
|
Tolosaiko txapelketan gai oiek zokoratuta ikusi genituan. Ta
|
gure
bertsolariak eta beren giroa gal ez ditezen, gai oiek platerera atera bear lirake: gizonen kezka larrienak, langillearen gora naiak, gosearen zabalera erri atzeratuetan.
|
|
|
Galdera askotxo egin degula, esa dezake norbaitek. Egia da, ta egun gutxi ere ba dira tartean, orrenbeste arazo erabakitzeko; baiña ez genduan muturik egon nai,
|
gure
bertsolari gazteak etsita aldegin ez dezaten leiaketa oietatik.
|
|
|
Beronegana bihurtzen bagara,
|
gure
bertsolariari lez, geuri be ondasun handiak etorriko jakuz: parkamenaren bihotz poza, konfiantza bete betea, nekerik eza, benetako bakearen ur garbia:
|
|
|
Oteizaren eretxiz,
|
gure
bertsolaria ei da estilorik garbiena, ta gure artean argitasunik kilikagarri ta handienekoa (Quousque tandem, 9).
|
|
|
Berbai bakarrik begiratu ezkero, egia da behin baino sarriago mordoiloegiak agertzen jakuzala holango bertsoak; baina, euskerearen jatortasuna ez dago bakarrik eta batez be hitzen garbitasunean, esaeretan eta joskeran baino: ta horretan bai badirala maixu
|
gure
bertsolaririk gehienak! Euron buru bihotzak euskaldun huts hutsak dira.
|
|
|
3 Aita Onaindia:
|
Gure
Bertsolariak, Bilbao, 1964 Euskeraz bizkaieraz berton aurkitu zeinke gai honetan gura dozun guztia.
|
|
|
Lehenago, beste herrialde batzuetan be baziran
|
gure
bertsolarien antzekoak (Onaindia, o.c., 13 or.): " juglarrak"," trovadoreak" (hau da, bertso esaleak eta bertso egileak), t.a. Israeldarren artean be, holango zerbait agiri zan:
|
|
|
Ameriketan bertan be izan dira
|
gure
bertsolariak: ezin ahaztu hemen Pello Mari Otaño, Mendiague, Patxi Bakallo, Pello Errota, Iparragirre.
|
|
2004
|
|
|
Hara
|
gure
bertsolaria.
|
|
2007
|
|
|
Rosalíaren kantoreak harrigarriro zabaldu ziren Galizan zehar; eta norenak ziren jakin gabe, herriak zehazki atxiki zituen bazter guztietan, eta ondorengoei irakatsi.
|
Gure
bertsolari famatuen bertsoak ahoz aho eta belaunez belaun ikasten, irakasten eta errepikatzen diren bezala.
|
|
|
Etnien bizimoduetan eta gizarte klaseen esperientzietansortutako kultur moldeak edo lehengo oposizioak (tradizioa/ modernitatea, modernitatea/ modernizazioa, ahozkoa/ idatzizkoa, kultua/ popularra, unibertsala/ partikularra, zuzena/ birtuala...) nahasten ari dira, mugak desegiten eta oposiziohorien zertzeladak desagertzen.
|
Gurean
bertsolarien kasua aipatu ahal da. Lehengobertsolariaren parean ez dago batere argi non kokatu behar ditugun oraingoak: badute idatzizko kultura, hiri giroan bizi dira, telebistan agertzen dira parra parra, masa ikuskizunak antolatu dira beraien inguruan...
|
|
2008
|
|
|
Baina nola, non eta nori?
|
Gu
bertsolariak gara, eta agertokira igo aurretik ere badakigu zenbat belarri eta begi dauzkagun begira. Ordu bi edo hiruan arreta puntu bakarra gara hainbat lagunentzat, eta pisu hori onartzen badakigu (edo jakin behar genuke, behintzat).
|
|
2009
|
|
|
55 liburu horietatik batzuk bere bereak zituen, prosan eta poesian:
|
Gure
bertsolariak, Larrea eta Karmeldarrak, Goiznabar, Euskal literatura, Lamiñak orrazi eskean, Nere baserria, Gernika, Olerki guztien bilduma... Beste batzuk, berriz, hainbat egileren lanak zabaltzeko ekimenaren barnekoak dira, eta multzo horretan berezko garrantzia dauka Milla euskal olerki eder lanak, urte askoan erreferentziazko lana izandakoak.
|
|
|
Nire lagunaren beroaldia ulertzen nuen, halere, euskaldunok militante ezkertiarrengandik mesprezu gehiegi jaso genituen eta. Ibiltarik zioenez, Heideggerrek" Logika" liburuan azaltzen duen historiari buruzko teoria gogoratuz," historia, haiek egiten dute eta
|
gu
bertsolarien istoriotxoekin konformatu behar dugu. Beltzek bezala, ez dugu historia egiteko ahalmenik".
|
|
2010
|
|
|
(Aita Onaindia:
|
Gure
bertsolariak, Gráficas Bilbao, Bilbo, 1964, 315 or.).
|
|
|
–:
|
Gure
bertsolariak, Gráficas Bilbao, Bilbo, 1964.
|
|
|
Bertso saio guztian ez zitzaien ez jan ez edateko eman eta, jakina, gose egarriak egon behar; baina ez isilik. Bere ziria non sartu, zulorik txikiena atxeman orenean, zapla!, sartu
|
gure
bertsolariak? (, 147 or.).
|
|
|
Onaindia, Santi:
|
Gure
bertsolariak, Gráficas Bilbao, Bilbo, 1964.
|
|
|
ONAINDIA, Aita:
|
Gure
bertsolariak. Bilbo, 1964.
|
|
2011
|
|
|
Eta behin, Oñatin, Arantzazuraino joateko taxisten geltokiaren bila zebilela, ostalari lagun batekin topo egin eta hark eraman zuen
|
gure
bertsolaria. Urbiako bertso saioa ez da atzo goizekoa, Lasartek aipatzen duen Maltzaga Oñati tren hori oso aspaldi kendu baitzuten.
|
|
|
Txirritari eskaini genion bi orduko kantaldi bat. Txirritaren bertsoak berriz ere ezagutaraztera emanaz,
|
guk
bertsolariekin ikasiz, gozatuz eta jendeari altxor hura transmitituz. Eta hor kokatu nintzen pixka bat, batzuek esaten duten bezala, bertsolaritzaren munduan, baina ni ez naiz bertsolaria, ni bertsozalea naiz.
|
|
2012
|
|
|
–Oso gauza sakona da hori, Martin. Sakonegia
|
gure
bertsolari zaharrak esateko!
|
|
|
– Ez zait berehalakoan ahaztuko oraindik orain, Pabeko Pirineisten batzarrean, hartu nuen bihotzondokoa Haritschelharrek
|
gure
bertsolariaren bizitza eta heriotze tristeaz, galeretan hil baitzen, argitasun berriak ematen zizkigularik.
|
|
2014
|
|
|
Euskal Herriko maparik gabeko ikasgeletan ez ziguten euskal musikarik jartzen, ezta
|
gure
bertsolarien zortzikoren baten metrika neurtzeko eskatzen ere. Irakasle aurreratuenak Hego Ameriketako poetaren baten poesia helaraziko zigun grabazio musikatua lagun.
|
|
|
Onaindia, S. (1964):
|
Gure
bertsolariak, Bilbo.
|
|
2015
|
|
|
Bere hiletara oso hunkituta joan ginen taldekide guztiak.
|
Gure
bertsolari edo olerkari Iñigok Esther gaixori zegoenean bertso hau bidali zion animatzeko:
|
|
2016
|
|
|
1976ko azaroaren 7an zendu zen Xalbador bertsularia, Urepelen, omenaldia antolatu zitzaion egunean. Orduan zen ere plazaratu lehen aldikotz berak idatzitako Odolaren mintzoa (Auspoa),
|
gure
bertsulari maisuaren ezinbesteko liburua, egiazko obra literarioa. Arrakastaren medioz laster agortu ere zena, geroztik edizio berdinaren bertze hiru argitalpen egiteraino.
|
|
2017
|
|
|
Hasi Berriatutik, Mutriku, Elgoibartik barrena ia Gipuzkoa osoko ohitura izango zen seguru asko bat bateko koplariena.
|
Gure aurreko
bertsolarien belaunaldia gerra aurretik ibili zen koplari. Loidisaletxe, Zepai, Uztapide, Zubeltzu eta beste hainbat ibili ziren.
|
|
|
Eta gero egin genuen apropos idekidura bat. Esanez, beste jende bat ere badago, goazen ezagutzera, goazen esperientziak trukatzera... berandu xamar jada,
|
gure
bertsolari ibilbidea finkatu eta gero baina bereziki bai, espainieraz egiten dezimagintza horretatik jaso ditut, bereziki Mexikotik, eta Mexikoko repentismo...
|
|
|
Ekuadorko Kostaldean montubioek
|
gure
bertsolarien arteko puntu moduko elkarrizketa moldeetan abesten dituzten kopla mota bat. Bat batean asmatuak izan badaitezke ere, gehienetan herri kulturak ahoz aho ikasi eta ekarriak izaten dira.
|
|
|
Basarri ez zen berezia bere ikuspuntuan, Ameriketan eta Europa osoan, gauza bera esango zuten tximadun koadrila horren ondotik pasatutako adineko kristau guztiek. Aldea da, mundu zaharraz ari denean, Euskal Herria eta euskara horren barruan sartzen dituela
|
gure
bertsolariak; hori ere bada galbidean.
|
|
|
Errezil Euskalerri guzia zen Basarriri bere besoak botatzera etorria. Hartu du
|
gure
bertsolariak euskaldun guztion bizkarrekoa. Bejondeizula, adiskide!". 37
|
|
2018
|
|
|
Iparraldean, gertakari aipagarrienetarik izan bide dira Euskal Elkargoaren martxan jartzea, ETAren desarmatze eguna, Baionan egin zen elgarretaratze erraldoiarekin, eta Pariseko manifestaldi hori, euskal presoak gogoan eta bakearen arrangura handi batekin. Ezin ahantzia ere
|
gure
bertsularien xapelketa nagusi hori, denen buru Maialen Lujanbio irabazle bigarren aldikotz. Beti bezala, gogoan ditugu fama handiko jende batzu, jaz itzali direnak.
|
|
|
Apaizek elkar igurzten dituzte hizketan ari diren bitartean; politikariek jakaren botoia lotzen ari balira bezala entretenitzen dituzte. Baina
|
gu
bertsolariak gara, oinak buruanago eskuak baino. Eta bertsolari aurkezten bazara epailearen aurrean, errietaldia seguru daukazu.
|
|
2019
|
|
|
|
Gure
bertsolariek maite izan dute udaberriko maiatz axkarraren berdamen zorioneko hau. Xalbador artzaina zenak, olerkia bihotzean eta odolean zuenak, sarri erabili ohi zuen hitza:
|
|
|
" D’an Aotrou Joanes Sagastibeltza, Markiz enoret ker Iruñea, Bestea,
|
gure
bertsolariaren bertso berri bat da.
|
|
|
"
|
Gu
bertsolari txar batzuk gera/ eta zu berriz sindiko."
|
|
2020
|
|
|
Lizardi ere Leteri esker ezagutzen dute euskaldun askok". Eta, Xabier Lizardiren obra ez ezik,
|
gure
bertsolari zaharren bertso zahar eta berriak. " Ezin ahaztu bertsolarien obra kantatuz egindako lan eskerga.
|
|
|
Musikolak, mintzolak, jolasolak, ikastolak… Kilometroak jaia den neurrian, jendea batzen duen giro ludikoa euskara eta euskal kulturaren zerbitzura jarri nahi dugu. Literaturak papera eta liburuak behar dituen bezala,
|
gure
bertsolariek, abeslariek, dantzariek… plazak eta oholtzak behar dituzte; jendearekin enpatizatzeko guneak sortu behar dira. Kilometroak jaiak konpromiso horri ere helduko dio.
|
|
|
Horren akordua badaukat, bai.
|
Gurean
bertsolariak sartu irtenean ikusi izanarena esan gura dut. Asko gazte gazteak, gainera.
|
|
|
1997ko abenduaren 28an, Joannesen heriotzearen 100 urtemugakari, Bidarrai herriak eta Euskaltzaindiak ohoratu zuten Joannes Oxalde, elizako kalostrapean eraikitako oroitarri bat agertuz, harri biribil formakoa, nolazbait mende bat lehenago elizak ukatu zion tokia errekuperatuz. Bada ere Bidarrain kultur elkarte bat, 2006an sortua, Otxaldetarrak izenekoa,
|
gure
bertsulari handiaren oroimenez. Beskoitzen ere ez dute ahantzia:
|
|
2021
|
|
|
Zubimendiren hitzek ere argi uzten dute asmoa bazutela, baina tarte bat hartzea zela falta zitzaiena: " Lendik ba zuan ‘Euskaltzaleak‘ bazkunak egun ori eratzeko asmoa; baina, gaur gertaera onek eragozten ziola; biar beste batek garrantzi geiago zeukala; urrengoan politika gaia nagusi, eta orrela, batean ta bestean
|
gure
bertsolari eguna atzera" (Yakintza, 1935eko apirila, 14 zk., 140 or." Lenengo bertsolari eguna". Zubimendi, Joseba).
|
|
|
Amorotoarrak() fraide karmeldarra izanik ordenaren babespean bi urte lehenago abiarazi zuen Karmel aldizkariaren gehigarri gisa sortu eta zuzendu zuen aldizkaria, olerkien ondoan bertsoari ere bere tokia eginez. Euzko Gogoa, Boletín de la Real Sociedad Vascongadas de Amigos del País, Zeruko Argia, Príncipe de Viana eta Karmel aldizkarietan ere argitaratu zuen bertsolaritzari buruz, eta Milla euskal olerki eder (1954), Jose Antonio Agirre saria merezi izan zuen
|
Gure
bertsolariak (1964), Enbeita oleskaria (1966), eta Enbeita’tar Kepa, gure urretxindorra (1971) liburuak ere argitaratu zituen alor hau jorratuaz. Bizkaiko lehen txapelketetan epaimahaiko ere ibili zen.276
|
|
|
281 Castresanak edo Labayenek Iparragirreri buruz idatzitakoak; Onaindiaren Mila euskal olerki edo
|
Gure
bertsolariak; Lafitteren Koblakarien legea, Satrustegiren Bordel bertsularia edo Jaurtakolen Xenpelar bertsolaria, bizitza eta bertsoak; Haritschelharrek, Etxaide eta Mirandek Etxahunen inguruan egindakoak...
|
|
|
Bi eratakoak bai ditugu ezik
|
gure
bertsolariak: eskolatuak eta eskolagabeak[...].
|
|
|
[...] txapelketa ori dala eta, Madrideko eta Bartzelonako izparringi aundienak eman zuten berria[...] oiek ez dituzte ba
|
gure
bertsolariak biolin jozaliakin nastu.... Ikusten al dezute Uztapide bioliña kokoz azpian estutu ta, begiak zuri zuri zeru aldera biurturik, Guridiren edo Usandizagaren musika jotzen?
|
|
|
As nadin, bada, nire oldozpenak agertzen", dio 1939ko otsailaren 5ean Euzko Deyan argitaratu zuen lehen artikuluaren irekieran. " Bakezalea dugu beti
|
gure
bertsolaria" jarri zion izenburua testuari, eta 1936ko txapelketan gerraren aurka abestutako bertsoak zekartzan gogora. Handik aurrera astero bidali zuen testuren bat Parisa.
|
|
|
Banuen denbora itsas bazterreko hiri munttoko udaletxera joateko, bertako ezkontza erregistroak kutzukatzeko. Maddi eta Jasonen eztei urteak eta egunak banituen, ez zitekeen hain difizila,
|
gure
bertsolariek lerraketen moduan. Gauza zailagoak banituen eginak ene bizitzan.
|
|
2022
|
|
|
Final hori Bizkaiko Iurreta herrian jokatuko da, ekainaren 18an. Suerte on
|
gure
bertsulari gazteeri!
|
|
|
Milesker
|
gure
bertsulari komitei!!
|
|
|
Barrutik kontra egin nahi diot horri, gure Hollywoodeko azken pelikulari. Noski, eraman gaitzake “izarretara”, baina ez dut nahi hori izan dadin
|
gure
bertsolari izaera definituko duena.
|
|
|
Poesia mota honek badu zerbait
|
gure
bertsolariek egin duten herri salaketatik eta gure poesia kultuaren erreferentzia eruditoetatik.
|
|
|
Abiadura, baina ez kontrolik gabekoa. Azkar eta ondo, usoek hegan, eta
|
gure
bertsolariek kantuan. Irungo saioaren oihartzuna erabat apaldu gabe pasatu dugu azken astea, puntuen eta sailkapenaren amaraunean kateaturik, eta ikusmina gutxitan ez bezalakoa zen lehen itzuliko azken saioaren atarian.
|
|
2023
|
|
|
Bertzaldi batez ikusiko dugu hiru bertsu andana horiek zer deraukuten Xalbadorren fedeaz. Ikusiko dugu oroz gainetik nola
|
gure
bertsularia jainkoa eta ni ko lano urdinetik jautsiko den egun guzietako errealitatera!
|
|
|
Estibalitz Odriozolak, Itzira Haundiko Luis Odriozolaren alabak, oso ondo kontrolatzen du familiaren historia eta bitxikeria batzuk kontatu dizkigu. Kontxu Odriozola azpeitiar aktorearen aitona, esaterako,
|
gure
bertsolariaren anaia zen.
|
|
|
Esan dezakegu bertsogintzak asmatu egin duela garai berrietara egokitzen, jatorrizko esentziari uko egin gabe. Munduko toki askotan inprobisatzaileak musika tresnekin lagunduta aritzen diren bitartean,
|
gure
bertsolariek, saio berezietan izan ezik, a capella abesten dute mikrofonoa gorabehera ahots soilari omen eginez. Hori ez da asko aldatu antzinatik hona.
|
|
|
ONAINDIA, Aita:
|
Gure
bertsolariak. Bilbo (1964).
|