|
2000
|
|
|
Hortakotz, niri dagokidanean, nire kultura eta hizkuntza propialak baskoak ez direnez (bertzeak bertze, ama hizkuntza gaztelania dugu familiako guzti guztiok, eta, dokumentu historikoak miratuta,
|
gure
aitzinekoak oro ere gaztelaniarik aratzenean izan dira egundainoz geroz aritu) eta neure asabengandik jaso ditudan ondarea, tradizioneak, munduaren ikusmoldea... baskoak ez direnez, ez naiz baskoa. Egia da eskuara ikasi dudala eta honek menturaz Juan Jose Ibarretxe bezalako bat baino gehiago erroztatzen nauela herri honetan, baina nahiz ingelesa ere dakidan, Shakespeare-ren obrak gogoko ditudan eta tea izugarri gustatzen zaidan, ez naiz nazionalitate ingelesekoa.
|
|
2001
|
|
|
Gorpuzkeran belaunaldi baten garaitu ezintasuna oraino irakurri nuen eta bezperako hotz ikara hezeak soina daldararazi zidan berriro:
|
gure
aitzinekoak horrelakoak ziren, zapalduezinak beren zozo airearekin, apailakuntzarik gabe pairatu ehun mila hersturetarik bizirik atereak, ausarki jatea eta edatea saritzat zeukatenak. Izariz kanpoko fedea ezarri zuten gauzen eta egituren progrean, fedea halaber handiki eta eskolatuengan:
|
|
2003
|
|
|
|
Gure
aitzinekoak gehiegi fidatu ziren, beharbada, Lege Zaharrari eta Jainko onaren, esku eskuinari!
|
|
|
Zenbait asteren buruko, 1940ko,
|
gure
aitzinekoek sekulakotz garaituak eta suntsituak omen zituzten les Boches aleman salbaiak etxen genituen, Frantziako gudaloste garaitezinari berrogei egunez nagusiturik.
|
|
|
Nola erakutsi bestela gure langile gisako ezadostasuna? Belaunaldiz belaunaldi
|
gure
aitzinekoak eskubide apurren lortzeko borrokatu ziren, eta mende soil baten buruan, hara, pikorka banaka denak kentzen dizkigutela. Zure argumentua konprenitzen dut, Nizias, baina ez dut onartzen.
|
|
2004
|
|
|
|
gure
aitzinekoak bezala.
|
|
2005
|
|
|
Besten jakitateaz baliatzen. Bizia ote liteke
|
gure
aitzinekoek ikasiaz axolatu gabe, bakoitzak zerotik hasi eta egin lezakeen gauza bakarra. Bixkotxa baten huts egitea nehori ez diogulakotz galdetu nola egiten den, paso.
|
|
|
Guk baino hobeki edo beste molde batetara konprenituko dute hemendik zenbait urteren buruan Biblia hori bera. Eta zorionerako bidea hor kausituko dugu guk,
|
gure
aitzinekoek egin duten bezala, gaurko begiez ikusiz Biblia hori, lehenago, lehenagoko begiez ikusi duten bezala.
|
|
2007
|
|
|
|
Gure
aitzinekoak zuen aitzinekoekin aritzen ziren trukadan, bakailaoaren arran  tzako lanetan eta balearenetan ere, bat atzematen zutelarik...
|
|
|
Hala zioen oraino dakidan guzia erakutsi zidan amatxi xaharrak. Hark izkiriatzen ez zekien, baina herri honen oroitza hura zen, eta harengana joan nintzen
|
gure
aitzinekoek ziotenaren ikasteko. Nik deusik ez bainekien.
|
|
2009
|
|
|
Gogoan nuen
|
gure
aitzineko aldia.
|
|
|
Davantek seinalatzen du zauria «maiz erraten da euskal literatura pobrea dela... Esplikatu behar litzateke,
|
gure
aitzinekoek biziki ongi eta ederki idatzi baitute. Erraten dituzten gauzak ez dira txarrak, baina barietate guti dute.
|
|
|
Nahi dute, baina zailtasun handiak dituzte. Zuk ikasten baduzu euskaraz, guk eta
|
gure
aitzineko gurasoek borroka eta manifestazio asko egin genituelako da, besteak beste?. Segur, ofizialtasuna ez da dena, baina biziki garrantzitsua da?.
|
|
2010
|
|
|
Pentsa, autoko gurpilak ere zulatu izan dizkigute!
|
Gure
aitzineko belaunaldiaren mentalitatea hori izanik ere, gazteak alde genituen, eta zorionez jendea saldoan mugitzen genuen. Anje Duhalde eta bioi egotzi zaigu euskal rockaren aitzindaritza, eta gaur egundik begiratuta oso titulu ederra da, baina urte haietan ez zen beti goxo.
|
|
|
" Hemen ere izan ziren
|
gure
aitzinekoen aitzinekoak
|
|
2012
|
|
|
|
Gure
aitzinekoek helarazi deizgüen ohitürak, eman dütügün arrazu horiengatik, galtzekotan izan beilitake, uste düt ordü dela gogozka gitean, barna ditzagün, hobeki etxekitzeko. Lan honen helbürüa da horien ikertzea, antzerki zaharraren idazleek bide honean jarraik dezaen eta pastoralzale güziak lan bakoitxaren epaile argitüak izan ditean.
|
|
|
Gure aspaldiko gaüzer doakienez, ikerketa hanitx egin da eta egiten da. Hobeki ikusten dügü zer zen
|
gure
aitzinekoen bizitzea, gero eta xehetarzün haboro edireiten da eta barnatzen. Botzik gira haüen egintzen berri jakitez, bai eta Eüskal Herrian berean eta mündü zabala gainti eüskaldün aipatüak badirela.
|
|
2013
|
|
|
Zer erauntsia! Ez dute goiz hartan
|
gure
aitzineko Aleman guziek beren bazkaria milikatu. Ea nun diren iragan urtheko oihu eta trufa hek, zilkoa beroturik ari baitzitzaizkigun bertze aldetik «Frantsoss, kaput!
|
|
|
Ilea motx motx, etxera ailegatzean kanpoan gelditu nintzen, mendialdera begira. Erdi gaztelua iduri zuen etxetzarra ongi ikusten zen
|
gurearen
aitzineko aldetik, harro eta tente Harrintzo izeneko harmasa handi baten gainean. Harkaitz hark bazituen mila gordeleku, basa konejuen bizitoki, ondoan bizi zen familiak sekula goserik ez pasatzeko.
|
|
2015
|
|
|
Geratzen zitzaizkigun gauza apurrei ihesean. Kartzelatik ihesean; gibelerantz eginez
|
gure
aitzineko bizialdia jan zuen bi urtetako espetxealditik ihesean. Nork bere iraganetik gera daitekeenaren bila.
|
|
|
Egundainotik azkarra izan da etxeari diogun atxikimendua, bai guk eta
|
gure
aitzinekoek. Lauburu batasunak eta beste arkitekto zonbaitek Euskal Herriko etxea argazki eta marrazki ederrenez deskribitu ukan daukute.
|
|
2016
|
|
|
Ezin da hain egitura minberako hirietan lan egin ez bada haren eraikitze logika ezagutzen. Zaharberritzaile gisa ez ditut nik tradituko
|
gure
aitzinekoak".
|
|
|
|
Gure
aitzinekoen gisara, gure garaikoak ere, orduko elizetan Jainkoaren beldurpean haziak izanak gara. Erran nezake Elizaren pentsaera teologiko eta dogmatiko bakarraren arabera hertsiki heziak izanak garela denak.
|
|
|
Edozein ulertzek proiektua eskatzen du, testua sortzen duenak proiektua badu, eta lehen zentzua agertzen denean, irakurleak ikusleagan lehen zentzua aurreikusiko du, horrek edozein kasutan balio du, olerki batentzat edo antzerki batentzat,
|
gure
aitzineko esperientziengatik badakigu zein ezagutza mota aurkituko dugun. H.R. Jaussek baztertzen du ikuspuntu psikologiko hutsa, historia eta ohituretatik kanpo, testuarekiko harremanean:
|
|
|
Badirudi
|
gure
aitzinekoak arras sinestunak zirela eta erlijioa errespetatzen zutela. Baina lanean ari zirenean sakreka hartzen ziren, emazteak kasik sekulan, baina gizonak frankotan.
|
|
|
Ez dakigu noiztik bertakotuak ziren
|
gure
aitzinekoak. Ezin erran milaka urteetan hemen gaindi zabiltzan edo Erdi Aroan nonbaitik jin ziren Baigorrira bizitzera orduan" cristian" deitzen zituzten gure arbasoak.
|
|
2017
|
|
|
–Atlasaren balioa datza, besteak beste, erreferentziazko eduki bihurtu dela egungo eta geroko belaunaldiei buruz.
|
Gure
aitzineko euskaldun izan direnen ondare bizia dugu Atlasa, hala irakaskuntzan, hala aisialdian, hala bestelako euskara biziberritzeko ariketa eta jardueretan lagungarri eta osagarri gertatuko dena?.
|
|
|
Atlasaren balioa datza, besteak beste, erreferentziazko eduki bihurtu dela egungo eta geroko belaunaldiei buruz.
|
Gure
aitzineko euskaldun izan direnen ondare bizia dugu Atlasa, hala irakaskuntzan, hala aisialdian, hala bestelako euskara biziberritzeko ariketa eta jardueretan lagungarri eta osagarri gertatu behar lukeena. Adinekoentzat ezagunagoa dena berrezagutzeko edo ikasteko gazteek ere aukera izanen dute hemendik aitzina.
|
|
|
Pello Apezetxeak aipatu digunez, «joan direnez oroitzea aspaldiko eta hagitz zabaldutako ohitura da mundu osoan, eta oroitze horren zenbait seinale mantentzea ere bai. Horrela,
|
gure
aitzinekoak gogoratzean, gure historia dakarkigu gogora, haiek izan eta egindakoa baita gure izaeraren zatia. Hilarriek ere ikusarazten ahal digute horren zerbait, eta badute horregatik garrantzia».
|
|
|
Gisa hortan bizi sozialean partaide gelditzen dira luzaz, baina frangotan merezitua lukete atseden gehiago... Osagarri eta goxotasun ainitz urtez
|
gure
aitzinekoei!
|
|
|
Ez da dudarik Euskal Herriko xoko hunek arima sakon bat baduela. Hainbat erreka ttipi, turrusta, ehun urteko zuhaitzak, hainbat xendra ttipi eta
|
gure
aitzinekoen eskulanen arrastoak... Ez duda, jin...
|
|
|
Behin, norbaiti entzun nion jauregi hori etzela gehiago harri zahar meta bat baizik. Gisa batez hala ditake bainan harri horiek beti mintzo haatik,
|
gure
aitzinekoek egin urrats ainitzen lekuko... Bada hor ere bi gogoetaren egitekoa, eta hiruena ere ba!
|
|
|
Bainan ez ote da hori" kontrabanda" deitzen? Guk hemen kontrabandistak beti laudatu ditugu,
|
gure
aitzinekoak halakoak ziren, ogibidea nunbaitik atera behar eta, legea urraturikan ere. Harrapatua izan denak zigortua izan behar duela, paso!
|
|
2018
|
|
|
Familia handiak ziren etxalde txikietan, orokorki menditsua den eta berriki arte hein bat pobrea zen Euskal Herrian.
|
Gure
aitzinekoek parte handia hartu zuten Ameriken kolonizatzean eta Ternuako arrantzan. Gero, XIX. mende erditik, burrustaka joan ziren Rio de la Plata hartara, bereziki Iparraldetik.
|
|
|
Orain horiek guziak normal kausitzen baditugu,
|
gure
aitzineko arbasoeri esker ditugula ez da ahantzi behar. Oporrak beharrezkoak direla indar hartzeko, pausatzeko, dudarik ez da, gaurko egunean oraino gehiago, erraiten denez jendea estresatuago bizi baita.
|
|
|
Gure ikerketa berriaren argitan toki izen batzuk zitzaizkigun nabarmenenak,
|
gure
aitzinekoen pentsamendua agerian zeukatelako: Ilarrita, goiti hartan, Irubagota gainditurik Nabala bidean hilarri bat bada, toki izenak adierazten duen logikan; behiala bida izan omen ziren.
|
|
|
Lapurtar zaharraren gogoeta horretarik landa isiltasuna egin zen. Ez zara jakin gabe, jaun lapurtarra, iberiarrek,
|
gure
aitzinekoek, Espainia, Galia eta Italia birpopulatu 8 Dirudienez, pertsonaia alegoriko hori israelita zaharren eta arabiarren Abram edo Abraham bera da(" aita goitarra"," jendetzaren aita"). dituztela, uholde handiaren ondoan 9, eta arbasoek, beren eguzki errepublika egitean, Jainkoaren iradokizunaz, euskara, gure mintzaira, asmatu zutela, zeinaren doinu bakoitza harmonia den ...
|
|
2019
|
|
|
Adibidez,
|
gure
aitzinekoen izpirituarekin bat letorke kantu taldeak euskaradunak, edo bederen euskaldun hartzaileak izaitea. Abesbatzen aitzindariak zergatik ez bultzatu horri buruz joaitera?
|
|
|
Ados naiz, baina euskalgintza beti analizatzen dugu pesimismoaren betaurrekoetatik sektore batzuetan. Militantzia ez da hainbeste desagertu, militantzia aldatzen ari da, eta guk ezagutu duguna edo
|
gure
aitzinekoek ezagutu dutena desberdina da. Adibide batzuk hartu eta beti horiei begira egoten gara eta hori da sintomatikoena.
|
|
2021
|
|
|
Euskaldunek eta gure lagunek zenbat munduko itzuli baditugu eginik gure funtsezko eskubideen zaintzeko edo berreskuratzeko? Eta mundua itzulika ari deno, gu ere ariko gaituzu
|
gure
aitzinekoen eta haien ondokoek baloratu duten altxorraren izenean.
|
|
2022
|
|
|
Ez izanik ere modan edo gauza modernotzat hartua, Jainkoaren hamar manamenduen noiz behinka irakurtzeak ez dakar makurrik; alderantziz!
|
Gure
aitzinekoek ere ez zituzten gauza guziak ongi egiten, bainan garai berezietan bizi izan ziren. Beraz, iraganaren berri ukanez, gogora gaitezke Herriaren eta guhauren onetan zer den eta zer ez den egin behar.
|
|
|
Ahantzi gabe, gau eskolak, pertsu eskolak eta bertze ikastaldi frango. Halere, zonbait aldiz iduri luke neke dela
|
gure
aitzinekoen jakinduria bere osotasunean belaunalditik belaunaldira helaraztea. Nola egin gazteria guziaren baitan jakintza horieri buruzko interesa pizteko?
|
|
|
Bigerren fama hortarik buzi eder bat baratu zaio kiristien beitan.
|
Gure
aitzinekoek Jinkoaren" kreinta" bazuen, larderia, lotsatik hullan. Orain" errespetua" erran giniro, ni bezalako euskaldun zaharrek phuru, bena hori ere ez ote da galdurik?
|
|
|
Animalien aurkako krudeltasunarekin bururatzea. Hori zen
|
gure
aitzineko motibazioa proiektu hau martxan jarri genuenean. Hori eta prezioa, haragi sintetikoak gutti batzuen luxua izateari utz ziezazion.
|
|
|
Zortzi mendez gure atean bizi izan den bakea, nolaz ezinezkoa litzateke orain kristau, musulman eta judioen artean? Zenbait aldiz guk baino zentzu gehiago bazuten
|
gure
aitzinekoek. Kasu honetan bederen, haietan etsenplu har dezagun:
|
|
|
Gainera" zazpi" zenbakia sinbolikoa da munduko kultura frankotan orokortasunaren adierazteko. Beraz ez du balio denborarik horretan galtzea,
|
gure
aitzinekoek egina deseginez. Sei euskal ezkutu direla, Nafarroako bi zatiak bat izan zirela:
|
|
|
Bestalde gure historia ez da hainbat abertzalea izan, berriki arte
|
gure
aitzinekoak ez baitziren abertzale, salbuespenez kanpo. Aberriaren ideiarik ez zuten, izan ledin Euskadi ala Frantzia:
|
|
|
|
Gure
aitzinekoak beste nonbaitik etorri zirelako usteak ez du funtsik, balizko oinarria hizkuntzaren berezitasunean dauka. Bainan euskarak uharte batek bezala iraun baitu hizkuntza erromanikoen artean, horrek esplikazio argi bat aurkitzen du historian barna.
|
|
|
" gizakia bere idurikoekin edo ingurugiroarekin duen konfliktoez". Misio argia zait, beti oroituz
|
gure
aitzinekoek beren irudikoekiko ezinbiziez orrialde aunitz bete bazituzten, ingurugiroa, berriz, guri zitzaigula egundainoko abiaduran aldatzen eta jaukitzen, beti trabes berriak sortuz. Ez zen garaikidetasuna edo modernitatea arazoa, are gutxiago moderno agertzea, baina gure espazioan piztu egoera berriak edo trabes berriak antzerkiz ikertzea.
|
|
2023
|
|
|
|
Gure
aitzinekoei entzuten genien: elurra zuria delarik, beltza da.
|
|
|
«Euskal Herriaren eta euskararen zapalkuntza aipatzen da bertan», azaldu du. «Lapurdin gertatzen da istorioa, eta kontatzen du, euskara gutxietsia izan den herrialde horretan,
|
gure
aitzineko belaunaldiei nola abandonarazi zieten euren hizkuntza». Belaunaldi horien ondoriozko mina azaltzen du, beraz, liburuaren bigarren plano horrek.
|