|
2001
|
|
|
Edward Roseten iritziz biografiak lekukotza baten gisakoak dira: " Ondorengoek irakur dezaten oso polita da, askotan atzera begiratu eta
|
gure
aiton amonek zer egin zuten ez baitugu jakiten". Horrexegatik, agian, bezero gehienak protagonista izango denaren bilobak edo seme alabak izan ohi dira:
|
|
2002
|
|
|
Sarrera nagusia zeharkatu bezain pronto,
|
gure
aiton amonek behin baino gehiagotan sutondoan kontatu izan dizkiguten istorioen leku batean sartzen da bisitaria, denboraren makinak mendeetan atzera eraman balu bezala. Sartu eta berehala, parez pare ikuilua dago.
|
|
|
«la quadrature du cercle!» Praktikan, aldiz, bizi behar, eta nolabait moldatzen gara, eskizofrenia handi bati esker. Kontsolatzen gara pentsatuz are nekezago zirela
|
gure
aiton amonak. Segurki ez ziren abertzaleak, sortzekoa baitzen hitza ere, baina euskaldunak ziren errotik, naturalki, eta bertzerik ezer ez.
|
|
|
Edukiontzi horietatik at parrokietan utzitako arropa ere jaso eta sailkatzen dute, izan ere jende asko oraindik ohituta dago arropa poltsa parrokietara eramaten. "
|
Gure
aiton amonek txikiak zituzten arropak parrokiara eramaten zituzten behar zuen jendearentzat. Elizaren ingurunea, parrokien bitartez arropa birziklatu duen lehenengoa izan da" jarraitu du Garatek.
|
|
2003
|
|
|
Olentzaro erregalia paketeak burutzen ari zen asteburuan Bilbon izan nintzen(
|
gure
aiton amonek Bilbao edo Bilbau deitzen zioten Euskal Herriko hiriburu zukeen Botxoari, baina kapritxo historiko batek Tolkienen obra ezagunenetan protagonista nagusietako bat den ipotxaren izenarekin birbataiatu du ofizialki 1300 urtean Nerbioien magalean sortu zen hiria).
|
|
|
astronomia, biologia, fisika... zulo beltzez, genomarenmapaz, fisio nuklearrez eta abarrez mintzo zaizkigu jendearruntoi, errealitatea nola ikusten duten azaltzen saiatzendi renean.
|
Gure
aiton amonek landutako errealitate berbera da, baina haiek kanpotik ikusten zuten, eta, guk bitarteanbadugu huraxe barrenetik aztertzeko aukera.
|
|
2004
|
|
|
Niri asko gustatzen zaizkit lagun talde bat une batean eta denbora pasatu eta gero agertzen duten liburuak eta filmak, hor ikusten delako munduaren aldaketa. Euskal Herrian berrogei hogeita hamar urteotan
|
gure
aiton amonen mundutik gaur egunera izugarrizko jauzia gertatu da, beharbada ehun urtetan baino handiagoa. Eta hori islatu nahi izan dut nobelan baita ere.
|
|
|
|
Gure
aiton amonekin izaniko harremana gogoan, haren parekoa edo hobea lortzea da kontua.
|
|
|
Eta izan ez naizen guztia, pentsatu zuen bere baitarako. Saldu nuen etxea, izan ez nuen amorantea, egin ez genuen iraultza, galdutako
|
gure
aiton amonen mundua, borroka istorio ahanztekoa, aitortu gabeko nire aukera sexuala, zure berri ez jakitea, koadro gorri berdeetatik sortzen zen besondo gihartsua, oro bat eginarazten zuen desio kadukatua... hitz batean: beste bizi bat bizigabeko bizitza.
|
|
2005
|
|
|
Euskara ona da betiko ildoari jarraitzen diona. Guk ezin dugu hitz egin gure gurasoek, eta are gutxiago,
|
gure
aiton amonek bezala, baina ildo berean segitu genuke, ez ildoz aldatu. Aldatu aldatu behar dena, baina hizkuntzaren barrutik, nolabait.
|
|
|
Hobe genukeela telebista hartu, eta leihotik botako bagenu! Hobeto zeudenan, bai,
|
gure
aiton amonak, etxeko suari begira?
|
|
2006
|
|
|
Bestalde, barruko motibazioei dagokienez, 1997ko Euskal Herriko Bertsolari Txapelketan finalera iritsi nintzenean, bat batean sentitu nuen bizi ziklo bat ixten zela hor, nirea eta nire familiarena.
|
Gure
aiton amonek Albaceten hasi, hona etorri, eta Euskal Herrian jarraitzen zuen ziklo baten itxiera zela.
|
|
|
Badago indar bat, autoestima bat, jaio berri dena. Gure anaiek,
|
gure
aiton amonek, ez zuten Murillo plazara sartzeko eskubiderik, ez zuten eskubiderik espaloian ibiltzeko ere. Hirira sartzen zirenean armak azaltzen zitzaizkien gainera, DEAk hiria garbitu egin nahi zuen, gu infekzio bat izango bagina bezala.
|
|
|
Edo, are okerrago," pero qué dice este tÃo, que es eso de anchara?". Hizkera bizia behar dute gazteek, jakina, baina ez du nahitaez
|
gure
aiton amonen hizkeraren berdina izan behar. Berdina izan behar du, izatekotan, sortzeko eta egoki izateko gaitasunean, emankortasunean, eta hiztunaren beharrak asetzeko ahalmenean.
|
|
2008
|
|
|
Konpost hitza ingelesetik dator, ongarria edo simaurra esan nahi du.
|
Gure
aiton amonek konposta egiten zuten etxean sortzen zen zaborrari irtenbide bat emateko, ondoren ongarri bezala erabiltzeko. Azken finean, naturak egiten duen prozesu berdina da.Egun, gauza bera egiten da, baina modu kontrolatu batean.
|
|
|
b
|
Gure
aiton amonak oso arrosariozaleak ziren
|
|
2009
|
|
|
zentroaren erreforma orokorra, Psikogeriatriako Unitate baten sorrera eta Eguneko Zentroaren handitzea.HobekuntzakHonela, eraikina handitzea eta altzariak bertan bizi direnen pertsonen beharretara egokitzea aurreikusten da. Etorkizuneko Atsobakar egoitzak, gainera, beiraz hornitutako korridorea izango du erdian, aiton amonek neguan eguzkiaren argia aprobetxatzeko eta honek eraikinaren hegal bat eta bestea lotuko ditu.Ana Urchueguía alkateak azaldu duen moduan," egoitza bertan bizi direnen perfil ezberdinetara egokitzea beharrezko ikusten dugu, izan ere, ez ditugu
|
gure
aiton amonak udalerritik kanpo lekualdatu nahi, beste egoitza batzuetan egiten duten moduan."" Horregatik, perfil ezberdinetako adinduentzako espazioak sortuko ditugu, hau da, basikoa, osasun kargaduna, narriadura kognitiboko perfila eta psikogeriatrikoa," gaineratu du. Psikogeriatriako Unitate honek 400 metro karratutik gora izango ditu eta 15 pertsonentzako plaza izango du.Eta, azkenik, Eguneko Zentroa 15 plazatik 25era handituko da erantzun egokiagoa emateko.Kalitatezko zerbitzuaEra honetara, beraz, azpiegituraren kalitatea hobetuko da, baina Ana Urchueguía alkatearen ustez," zerbitzu on baten eta kalitatezko zerbitzu baten arteko ezberdintasuna detaile txikietan dago". Hori dela eta, momentuko egoera ekonomikoa egonda ere, Udalak berak duela gutxi onartu zuen kontratazio zerbitzua zabaltzea langile kopurua handituz.Alkatearen hitzetan," gure aiton amonek beren ingurunean egoteko aukera izatea defendatzen dugu argi eta garbi, ulertzen baitugu beren bizitzako azken etapan hori izan daitekeela egokiena, eta ildo horretan lanean jarraituko dugu". Honela, lanak datorren irailean hastea aurreikusten da.
|
|
|
Etorkizuneko Atsobakar egoitzak, gainera, beiraz hornitutako korridorea izango du erdian, aiton amonek neguan eguzkiaren argia aprobetxatzeko eta honek eraikinaren hegal bat eta bestea lotuko ditu.Ana Urchueguía alkateak azaldu duen moduan," egoitza bertan bizi direnen perfil ezberdinetara egokitzea beharrezko ikusten dugu, izan ere, ez ditugu gure aiton amonak udalerritik kanpo lekualdatu nahi, beste egoitza batzuetan egiten duten moduan."" Horregatik, perfil ezberdinetako adinduentzako espazioak sortuko ditugu, hau da, basikoa, osasun kargaduna, narriadura kognitiboko perfila eta psikogeriatrikoa," gaineratu du. ...litatezko zerbitzuaEra honetara, beraz, azpiegituraren kalitatea hobetuko da, baina Ana Urchueguía alkatearen ustez," zerbitzu on baten eta kalitatezko zerbitzu baten arteko ezberdintasuna detaile txikietan dago". Hori dela eta, momentuko egoera ekonomikoa egonda ere, Udalak berak duela gutxi onartu zuen kontratazio zerbitzua zabaltzea langile kopurua handituz.Alkatearen hitzetan,"
|
gure
aiton amonek beren ingurunean egoteko aukera izatea defendatzen dugu argi eta garbi, ulertzen baitugu beren bizitzako azken etapan hori izan daitekeela egokiena, eta ildo horretan lanean jarraituko dugu". Honela, lanak datorren irailean hastea aurreikusten da.
|
|
2010
|
|
|
Ttarttalo argitaletxeak Betiko euskal sukaldaritza liburua argitaratu berri du, Jose Castillo sukaldari zenaren errezeta onenak biltzen dituen lana. Argitalpenak
|
gure
aiton amonen garaiko sukalde zaharretan barrena ibilbidea egiteko aukera eskaintzen du. Betiko euskal sukaldaritza liburuak, izenak berak dioen bezala, modu tradizionalean, pazientzia eta maitasun handiz, prestatutako platerak biltzen ditu.
|
|
|
|
Gure
aiton amonen jarrerak berreskuratu,
|
|
2012
|
|
|
169 Esamolde horiek lotura zuzena dute
|
gure
aiton amonek erabili ohi zituzten, lejia dantzatu, edo, makila dantzatu?
|
|
2014
|
|
|
Nork zaindu behar ditu
|
gure
aiton amonak. Nork garbitu behar ditu gure etxeak?
|
|
2015
|
|
|
Gainera euskal kulturako jende asko, Txillida eta beste mila daude euskararekin mundu asko korritu dutenak eta pertsona handiak izan direnak. Eta
|
gure
aiton amonek horrela egiten zuten eta guk ezin dugu alde batera laga".
|
|
|
Suposatzen dut
|
gure
aiton amonek ez zituztela Kapitainaren kondairak leitu eta ikusi; izango zuten denbora, ziur asko, Generalarenekin entretenitzeko, tamalez. Baina euren ilobek istorio horiek heredatuko zituzten ziurrenik, eta euren garunetan gaiztotasunaren irudia beratzen utziko zuten horrek, Bigarren Mundu Gerraren garaian, japoniarren, sobietarren edo txinatarren forma edo, Gerra Hotzean, espazioko gerrarena hartu arte.
|
|
|
Martxan dagoela dirudi, baina Udaletxea aldatzen bada auskalo. Gure ustez Zaharren egoitza herri erdira ekarri behar da, eta
|
gure
aiton amonei bizi poz eman. Dena ezin bada ekarri aldi berean, gutxienez zati bat, adibidez, pertsona autonomoen apartamenduak.
|
|
2016
|
|
|
|
Gure
aiton amonak etorriko dira gure bila.
|
|
2017
|
|
|
garaiko barazkiak, zerealak eta lekaleak.
|
Gure
aiton amonek jaten zutena, baina gaur egunera egokitua: koloreekin, zaporeak… erakargarriak jateko, eta hori egitea posible da gertuko jakiekin, eta ez enpresa handiek erabiltzen dituzten barazki izoztuekin.
|
|
|
Gozatu ederra hartzen dugu beraiek hika nola erabiltzen duten entzunda. Kontu hori aipatu izan diegunean beraien gurasoak aipatzen dizkigute,
|
gure
aiton amonak alegia. Haien euskara hitz egiteko modua goresten dute.
|
|
|
Gu ere gogoratzen dugun apurra aintzat hartuz gero, ados gaude baieztapen horrekin.
|
Gure
aiton amona asko euskara eder eta aberatsean mintzo ziren, baina bazuten abantaila bat: ez zuten aukeratu behar.
|
|
|
Hala ere, haren garapenean gutxi batzuek sozialismora, anarkismora edota abertzaletasunera jo zuten. Ados, baina karlismo ofizialak erreketea sortu zuen eta armaz hornitu.Egia da
|
gure
aiton amonen aitona dexente ibili zirela arteko hartan txapelgorri, eta nik ez dakit engainaturik, beharturik edo konbentziturik joan ziren (agian historiak argituko digu), foruen, katolizismo irrazionalaren, Karlosen edo herri lurren alde (historiak argituko digu?). Nolanahi ere den, Argentinan peronismoak bezala, karlismoak ildo ideologiko guztiak blaitu eta zipristindu ditu gurean, eta ondorioz XXI. mendean hala gabiltza, aspaldiko mamuak astindu nahi eta ezinean.
|
|
2018
|
|
|
|
Gure
aiton amonen garaian, nutrizio gabeziekin lotutako hutsuneak zeuden. Familia askok ezin zituzten erosi dieta orekatua egiteko behar diren elikagai guztiak; proteina, bitamina eta mineral gabeziak zituzten.
|
|
|
Batzuetan, gizarteak, aurrera egin nahian, atzera baino ez du egiten.
|
Gure
aiton amonak nola bizi ziren ahaztu zaigu. Ez gara kapaz euren bizimodua gure garapenera egokitzen.
|
|
2019
|
|
|
Ur hari esker urtean hiru arroz uzta jasotzen genituen.
|
Gure
aiton amonen garaian ere hala izaten zen". Janagi Natarajanek (Puvanagiri, 1959) begiak nostalgiaz bustirik oroitzen ditu garai oparoagoak.
|
|
|
270 Badirudi gure aita eta amarekiko harremanean, eta
|
gure
aiton amonekikoan, ezin dugula nolabaiteko arketipoetatik alde egin, ezin ditugula pertsona berezi gisa baloratu ezta tratatu haiekin lotzen gaituen senidetasuna aldenduz, ezin dugula edo, hobeto esanda, onartzen dugula perspektiba hartzea guri ez dagokigula, onerako eta txarrerako.
|
|
|
" ELAk berriz ere salatu nahi du Gipuzkoako Foru Aldundiak gatazka honen aurrean izandako jarrera. Propaganda instituzionala egiteaz haratago, Foru Aldundiak negozioa egin nahi du
|
gure
aiton amonekin eta ezin dugu ahaztu milaka gipuzkoarrengan eragin zuzena duela sektore honek", adierazi dute prentsaurrekoan. Prekarietatearen alde egitea egozten diote Aldundiari:
|
|
|
Hego Euskal Herrian, 1933an izan zuten emakumeek aukera hori; eta Ipar Euskal Herrian, 1945ean.
|
Gure
aiton amonen garaiko kontuak dira, bi egun historiaren joanean. Eta horrekin batera, hezkuntza jasotzeko eskubidea, jabetzak izatekoa, gizon batekin ezkondu gabe norbait izateko eskubidea.
|
|
|
Tenporak (ahoa gora luzatuz) aaaspaldikoak omen direla, oooso aspaldikoak, gure attonak eta, betidanik hala ikasi omen zuten.
|
Gure
aiton amona, birraiton birramona eta beste, zazpi zortzi belaunaldi luzatzen badugu bixta ere, nora iritsi garela uste dugu, ba? 200 urte, eta kitto!
|
|
2020
|
|
|
Zahartze osasuntsu baterako ezinbestekoak dira norbera asetuko duten bizipen erotikoak.
|
Gure
aiton amonak plazerezko bizitza sexuala zer zen jakin gabe hilko ziren. Egin behar zutena egingo zuten umeak edukitzeko, ilunpetan, eta isilik, baina gaur egun jubilatu bizitza luzea da, aktiboa, osasuntsua, eta ezin dugu pentsatu jubilatuari zahartzea besterik ez zaiola geratzen.
|
|
|
Batzuetan ahaztu egiten zaigu gure ingurukoek zenbat gauza bizi izan dituzten, oso urrutira joan gabe.
|
Gure
aiton amonek bizi izan dute. Hain gauza gogorra bizita interesgarria iruditzen zitzaidan hor pixka bat arakatzea.
|
|
|
|
Gure
aiton amonek ereintza, uzta jasotze eta abarrak urteko santutegiaren arabera antolatuta izaten zituzten. Baina lurra atondu, egurra moztu, lehortu nahiz lanketarako prest izateko zereginean ilargia nagusi oraindik.
|
|
2021
|
|
|
Alegia, aurreko mendearen lehen herenean izan ziren gatazka armatu eta gerra zibilaren ondorioz egoera gogorrera ohitu ziren
|
gure
aiton amonak, eskasian bizitzen asmatu izan zuten eta bizitzari eskatzen ziotena horren araberakoa zen. Gu ordea askoz exijenteagoak gara:
|
|
|
Alderantziz, beraganako erakusten zuten destaina beti kontuan hartuta, ez zien apenas hitzik zuzentzen, derrigorrezko agurrak eta abar alde batera lagata, garizabaldar guztiok Luzaron oso garrantzitsuak ziren eta gure aitari ez zitzaion batere komeni haiekin oso jendaurreko liskarretan egotea. Nahikoa zuen mesprezuaz, gure aita, ez ahaztu, enpresa gizona zen eta bere lantegia Luzaron zegoenez gero nola edo hala moldatu behar izan zuen sorbalda gainetik ikusten zuten luzarotar prestu eta leinutsu horiekin dena dela aitak bazekien gure amarekin ezkontzearren, hau da, gure amak bere familiaren erosotasunei, babesari, uko egin ziezaien,
|
gure
aiton amonenean zuena besteko konpentsazio bat eskaini behar ziola. Hori dela eta, gure aitak ez zion ezkontzeko eskatu kontserbategiak aurrera egin ez zuen arte, hots, aurreneko mozkinak eman ez zizkion arte.
|
|
2023
|
|
|
Gaur egun gizarte industrial eta teknologikoa nagusi da ia alor guztietan, abeltzaintza eta nekazaritza gero eta baztertuago daude. Bestelakatze azkarregi hau basa izan da, gure bizialdiak ez du zerikusirik gure haurtzaroarenarekin, are gutxiago
|
gure
aiton amonenarekin baina, hala ere, Bizitzari eta Munduari buruzko oinarrizko galderak, barne kezkak, dudak eta jakin mina Neolitoan zituzten ber berak dira. Orain bezala, orduan ere azalpenak bilatu egiten ziren, ikusten zituzten eta gertatzen zirenen zergatiak ulertzeko.
|
|
|
Gai honetan ere" tradizioa" iduritzen zaigu
|
gure
aiton amonek zituzten usadioak direla, baina aski da horien lehenagoko belaunaldiari behakoa ematea desberdintasunak aurkitzeko. Horren froga Eulalia de Abaitua bizkaitar argazkilariaren lana dugu.
|
|
|
|
Gure
aiton amonek eta gurasoek erakutsi digute Durango maitatzen, durangarrak izaten, kultur aniztasunaren parte izaten… nahiz eta oraindik askotan, jendeari “euskaldun ziurtagiria” emateko ahalmena dutela uste dutenek gu kanpoan utzi nahi gaituzten.
|