|
2001
|
|
|
Idazlearen barne mugimenduei irakurlearen barne mugimendua erantsi behar zaio, eta, halatan, kontakizuna NIaren galbahe pertsonal horretan iragazten da: idazle erromantikoek beren irakurleak ere halako, ez da harritzekoa hemeretzigarren mendearen hasierako irakurleak negar malkotan egon izana Goethe-ren Werther-ekin, edo
|
gure
aitona amonek begiak malkotan entzun izana Brabanteko Genobeba renhistorian oinarritutako bertso eta kontakizunak.
|
|
2003
|
|
|
|
Gure
aitona amonek, indarra aurrezteko, egongelako armiarma lanparatik hiru bonbilla kentzen zituzten.
|
|
|
Europako bioteknologiak Mediterraneoa aurkitzeko ahaleginean jarraitzen du:
|
gure
aitona amonen dieta osasungarri gisa hartu bazen duela 20 urte, osaera orekatuagatik eta neurriagatik, orain propietate osasungarriak aurkitu edo bideratzen dira olibetan, zerealetan, esnean edo arrautzetan. Kontinente zaharraren iparraldetik hegoaldera, osasuntsuago egoteko jateko modurik onena iragartzen da.
|
|
2004
|
|
|
Aspaldidanik ezagutzen dira baratxuriaren onurak eta sendatzeko ahalmena. Kheopsen piramidean dauden irudiek horren testigantza erakusten dute eta
|
gure
aitona amonei ere makina bat aldiz entzun diegu horrelakorik. Herri jakinduriaz gainera, zientziak ere aspaldi heldu zion baratxuriaren propietateen azterketari.
|
|
2005
|
|
|
Pelegrinazioak goi egoera baterako bidean kokatzen dira.
|
Gure
aitona amonak horrelakoetan ibili ziren, kontzientzia moduko ezberdin bat zuten gure aldean, bazekiten zertara zihoazen, jakina, ez zekiten deus konkretua, sentitua eta bizitua baizik.
|
|
|
|
Gure
aitona amonen garaian –hantxe entzun dudanez–, ekainaren 23ko gauean, mendi tontorretan sutzarrak piztu ondoren, jende asko mainatzen omen zen Iturriozko uretan.
|
|
|
Kixmi ez zen sentimenduak erraz kanporatzekoa; alderantziz, ez zeukala sentimendurik ematen zuen, ez pertsona gaiztoa zelako, beharbada berarentzat gorde nahi zituelako.
|
Gure
aitona amonak bezain egurrezkoa ematen zuen askotan, une haietan ezin nuen asmatu zer zerabilen kaskoan edo bihotzean, eta urduri jartzen nintzen. Hortaz, halako berbak kanporatzea, zerbait benetan latzaren seinale zen.
|
|
2006
|
|
|
Tregua bukatu baita. Nahikoa kasuegin diegu gure gurasoei,
|
gure
aitona amonei... Jon Juaristik ez du arrazoirikdioenean «gurasoek gezur esan zigutela».
|
|
2007
|
|
|
Ez ote dinagu ikasi euskaldunok, gure herrian geure hizkuntzan atzerritar sentitzen garenok, ez direla beste gu bezalako atzerritar sentiarazitakoak gure kontra ari direnak; ahaztu egin ote zaigun Marx zale zaharrei azpiegitura eta gainegituraren eragina gizabanakoen gain; ahaztu egin ote zaigun lehen mundukooi
|
gure
aitona amonak txatarra biltzen ibili direla Euskal Herriko ibaietan; eta hori guzti horretaz ahaztuta izan ote gaitezken irakasle, ausartuko ote gaitun geletan, gainera, geografia eta historia erakustera?
|
|
|
Baina ez hain betea, egia esanda. Gure autoa zen egoera onenean zegoena, jakina, horregatik aukeratu genuen; baina horretaz aparte, inguruetan pilatzen ziren harrikadaren auto urdina,
|
gure
aitona amonen garaikoa zirudien tramankulu bat, beste auto luze bat, auto amerikar bat zela argitu zidan Irenek, Chevrolet bat, Thelma eta Louisek erabilitako auto marka bera, hain zuzen, baina nik ez nion sinetsi?, bi Volkswagen furgoneta, eta hiru motor suntsitu eta herdoildu samar. Eta etxola.
|
|
|
Zulo beltzez, genomaren mapaz, fisio nuklearrez eta abarrez mintzo zaizkigu jende arruntoi, errealitatea nola ikusten dutenazaltzen saiatzen direnean.
|
Gure
aitona amonek landutako errealitate berbera da, baina haiek kanpotik ikusten zuten; guk badugu huraxe barrutik aztertzeko aukera.
|
|
2008
|
|
|
Betiko habian zahartu nahi dute
|
gure
aitona amonek, betidanik inguruan izan dituzten pertsona eta gauzekin.
|
|
|
LUKAS. Zergatik? Zuk zer uste duzu,
|
gure
aitona amonek gaur egungo autoak imajinatzen zituztela?
|
|
|
Hala ere, pertsonen %95 inguruk haien baliabideekin bakarrik aurre egin diezaiokete doluari.
|
Gure
aitona amonek, esate baterako, aurrera egiten zuten bakarrik. Ez nuke mundu guztia dolua eramateko taldeetara eramanen, baina garrantzitsua da patologiak ikustea, horiek garaiz detektatzea, gero tratatu ahal izateko.
|
|
2009
|
|
|
|
Gure
aitona amonen garaitik hona zertan aldatu da entzuteko modua?
|
|
|
Zera zen, ispiluen kontua. Ispiluak bizirik zeudela esaten zuten
|
gure
aitona amonek, eta beraiek ez zutela nahi errealitatea zen moduan islatu, baizik eta beste mundu batzuk erakutsi. Baina egunez kondenatuta zeuden isla hutsak izatera.
|
|
|
harri leun bat poltsikoan, sakelako labana bat bakeroetatik zintzilik. Guk ere, gure aita amek eta
|
gure
aitona amonek bezala, bildu egiten ditugu objektu horiek, aldean eramaten ditugu, eta gure hurbilekoek ikustea eta ulertzea eta zaintzea espero dugu.
|
|
|
–Eta
|
gure
aitona amonak?
|
|
|
Zenbat istorio konta edo idatz daitekeen hautamen hori abiapuntutzat harturik! Garai bakoitzak bere gustuko izenak ditu, aski da
|
gure
aitona amonen izenei, gure gurasoenei, gure belaunaldikoenei, gure seme alabenei erreparatzea?, baina izen horiekiko lilura gastatu egiten da. Ondorioz, izen berrien premia sentitzen dugu.
|
|
2010
|
|
|
CUPeko kideak ere ohartu dira aldaketaren gertutasunaz.
|
Gure
aitona amonei 1980ko hamarkadan galdetu izan baliete Katalunia independente izan ote zitekeen ezetz erantzungo zuten, baina, orain, asko dira baiezkoan daudenak. Gauza bera gertatzen da gure gurasoen belaunaldiarekin eta gurearekin ere.
|
|
|
|
Gure
aitona amonengandiko gaur egunera aldaketa handiena giza ikaskuntza esentzialen inguruan izan da. Gure munduan zenbatezinezko espektatibak daude bizitza, elkarbizitza eta zoriontasunari buruz.
|
|
|
Espektatiba hauek erabat desorientatuta gauzkate. Espektatiba gezurrezko hauek ez ziren existitzen
|
gure
aitona amonen garaian, bazeuden gauza hobeagoak eta txarragoak, baina onen artean ez zeuden bizitzari buruzko egungo espektatiba faltsuak.
|
|
|
Beste mitxirrika eta pinpilinpauxekin ere berdin: ez zuten nahi
|
gure
aitona amonek biziduntxoen kontrako aziotxoak egiteko joerarik txikitatik jaso genezan. Udaberri bizi berdetan iratzarritako animaliatxo eta xomorro guztiak, amona mantangorri eta tximeleta koloretsuak, horiek guztiak ziren gure ehiza gose trakets gaxtea asetzeko behar genituenak.
|
|
2011
|
|
|
|
Gure
aitona amonek zoriontasuna ez zuten oinarritzen kontsumoan.
|
|
|
Nafarreten bizitzen jarri ginen eta 1999 urtean lursaila erosi eta ukuiluak egin genituen; igeltsero baten eta familiaren laguntzaz, etxea eraiki genuen.
|
Gure
aitona amonak bai, baserritarrak izan ziren. Eta gure gurasoek bide hori ez hartzea aholkatzen baziguten ere â?, lana oso gogorra zelakoâ??, gure filosofia izadiaren erdian bizitzea zen.
|
|
|
Hala ere, estrategia horietako gehienek ez dute frogatu eraginkorrak edo seguruak direnik epe luzera. Gure gurasoak, baita
|
gure
aitona amonak ere, emaitza ez oso pozgarriekin hasi ziren dietan. Gaur egun, funtsean, dieta horietako askok iraun dute urte batzuk geroago, orduko kontzeptu akats berberekin.
|
|
2012
|
|
|
Izan ere, alderdi horrek parlamentuan ordezkaritza duen arren, bertako kideek ezkerreko ideologiako jendearen eta etorkinen aurkako erasoak egiten dituzte, jendaurrean hainbatetan. «Poliziek listua bota zidaten, eta esan zidaten
|
gure
aitona amonak gerra zibilean bezala hilko ginela», adierazi dio batek The Guardian i. II. Mundu Gerraren ondoren lehertu zen Greziako gerra zibila, Mendebaldearen aldekoen eta komunisten artean. Beste 25 salaketa Hamabost salaketa horiei gehitu zaizkie, gainera, atxiloketa horiek salatzeko hurrengo egunean deitutako elkarretaratzean Poliziak atzeman zituen beste 25 manifestarirenak.
|
|
|
– eskoletatik
|
gure
aitona amonei elkarrizketak egin lehengo bizimodua ezagutzeko.
|
|
|
Antzeko zerbait geratu da telebista eta irrati gailuekin; gaur egungo aurrerapen teknologiko guztiak dituzte baina kanpotik
|
gure
aitona amonen garaikoak ematen dute.
|
|
|
Gure gurasoak ez ziren horrelakoak izan.
|
Gure
aitona amonak ere ez. Eta guk ere badugu nahiko lan.
|
|
|
Une gozoak azukrearekin Urteak igaro ahala, nabarmen aldatu da azukrearen edo berez gozatzen diren elikagaien kontsumoa. Duela hamarkada batzuk,
|
gure
aitona amonen garaian, frutak eta eztia ziren eguneroko dietako bi elikagai gozoak. Eta elikagai horiek gure arbasoek urtean hilabete gutxi batzuetan bakarrik izaten zituzten eskuragarri, frutak biltzeko sasoi naturalean eta erleek zaintzen zuten eztiaren uztan, udan ugariagoa baitzen.
|
|
2013
|
|
|
Bidegabekerien memoria hori heredatu egiten da. Zer nolakoak ziren jende horren bizi baldintzak, nola bizi ziren
|
gure
aitona amonak... ez da horretaz hitz egiten, baina kontzientzia hori ez da erraz galtzen.
|
|
|
Gure herria oso kutsatuta dago, handik pasatzen den ibaia oso zikin doa eta usain txarra dario.
|
Gure
aitona amonek diote lehen bazirela arrainak, baina lantegietako isuriekin akabatu egin zirela.
|
|
|
eguru asko, Lehen Hezkuntzan Historiaurrea, Egipto, Erroma, etab. aztertuko zenituzten zerbait, baita
|
gure
aitona amonen
|
|
|
Gutxieneko denbora bakarrik erabiliko da fakturetan beherapena lortzeko.
|
Gure
aitona amonek egonaldiak berotzeko egiten zuten bezala, ez da pikola ontzietara iritsiko, baina espainiar askok ikusten dute berokuntzan murrizketak egiteko aukera ohikoagoa dela. Hori dela eta, energia konpainiek proposamen ugari egiten hasi dira berokuntzari eusteko.
|
|
|
Eta hori kontuan hartuta euskaldunak edota euskal jatorriko jendea nonahi topatu izan duela han. . Arrastoa utzi zuten
|
gure
aitona amonek, eta espero dut geuk ere uztea?. Oso gustura dabil Zelaia AEBetan.
|
|
|
Bada argazki bat, 1928an edo 1929an Aitze jaiotetxearen atarian egina, familia osoa hartzen duena: bost anai arrebak eta gurasoak,
|
gure
aitona amonak. Karabana bateko ijitoak ematen dute.
|
|
|
Irakurketak gorabehera, esan liteke fluxu ariketa hori egiten asmatu duen komunitate bat izan dela euskararena. Guk zuzenean ezagutu dugun horretan,
|
gure
aitona amona ia aurremodernoei eta gure gurasoei eta guri geroni ere badirudi transmisioa ziurtatzeak zerbait ukitzen ziela eta digula barruan, zerbait dardaratzen digula, eta horretan gabiltzala oraindik ere.
|
|
|
Gure gurasoen antzera edo
|
gure
aitona amonen antzera.
|
|
2014
|
|
|
Adiskide baten oparia izan zen. Adiskide hark esaten zidan
|
gure
aitona amonen hizkuntza galdua berreskuratzeko biderik hoberene takoa zela poemak irakurtzea eta abestiak ikastea. Hiztegi baten laguntzaz irakurri nituen bertso lerro haiek Alkizan.
|
|
|
Aurreko horien balioa begi bistakoa da, baina guztiak ere idatzizko corpusetanoinarrituta daude (historikoak erabat; gaur egungoak ia ia erabat). Ez digute esaten, hortaz,
|
gure
aitona amonek, euskal herritarrek, nola hitz egin duten, eta egiten duten, lagun artean eta familian. Nola josten dituzte esaldiak?
|
|
|
|
Gure
aitona amonen eta birraitona eta birramonen garaian egin ziren eraikuntza guztietan bioeraikuntzaren printzipioak ezartzen zituztela konturatu ginen; erabilitako materialak lantzeko prozesua oso xehea zela, energiaren kontsumoari dagokionez oso arina, gertukoa, naturala, ekologikoa, iraunkorra eta berrerabil daitekeena. Beraz, ezin diogu muzin egin gure inguruko baserriak, hirietako alde zaharrak eta auzoak aztertzeari.
|
|
|
badira kafearentzako ordezko ordezko bat, bizitasuna eta energia ematen dutelako kafeinaren eragozpenik gabe. Hori da txikoriaren ordezko oso zaharra(
|
gure
aitona amonen txikoria lapikoa dator memoriara), eta gibelarentzat toniko eta arazgarri ona da. Zerealen malta ere badago («zereal kafea» izenez ezagunagoa), tar aromatizatuak (bakoitza bere ezaugarriekin), edo infusio lurrinduak.
|
|
2015
|
|
|
bueltatzeko data jakinik gabe, ingelesez hitzik esan ezinda, sosik gabe… Tira, malenkoniak ahaztuta, ez dabiltza oso urrun Suediara edo Alemaniara egun joaten diren gazteak. Auskalo zer ez ote duten egin eta ikasi atzerrian… eta ez naiz ni hasiko atzerrira joatearen aurka, baina “kanpo mugikortasunari” soilik onurak ikusten dizkietenei galdetuko nieke zergatik ez zuten gauza bera egin urrunen ezkonbidaian Parisera joandako
|
gure
aitona amonek.
|
|
|
Gaur egun, esaten da
|
gure
aitona amonek hartzen zituzten esne zopa haien bertsio modernoa direla gosaritarako zerealak.
|
|
|
«Gu» biderkatzaile horren potentzia kalkulatzeko, esan dezagun, Etxea eta Aberria geruzen tartean, antropologikoki, eta ez politikoki (nazionalismo modernoa hedatu baino askoz urrunagotik datorren idiosinkrasia afektibo baten haritik), Gabriel Arestiren «Nire Aitaren Etxea» perpausa, «Gure Aitaren Etxea» bezala interpretatu izan dutela
|
gure
aitona amonek: gure aitaren etxeak iraunen du zutik.
|
|
|
Eta oinarria, musika kantu tradizionalak. Argi eta garbi. Iparraldean garai batean sinistu izan dugu, nik adibidez ikastolan ikasi dudalako, baina gogoratzen naiz garai hartan oraindik barnekaldean leku batzuetan euskaraz kantatzea ez zegoela horren modan, edo
|
gure
aitona amonek ez zutela egiten, eta saiatu nahi dugula erakutsi tradizio hori hor dagoela, ez dela beldurtu behar transformatzea izorratu gabe oinarria, zentzua; baina testu askok oraindik badutela zentzua. Betidanik hori egin dugu eta horretan segitzen dugu, konposizio pixka bat aurkitzen da baina nahiko minimoki.
|
|
2016
|
|
|
Landaredia gurekin harreman zuzenean dago, eta gaitasuna du guk behar dugunera egokitzeko", dio. Harreman horretan egungoa baino abilagoa izan zen
|
gure
aitona amonen belaunaldia: haien jakinduriaren aitorpena egitea ere bazen liburuaren helburuetako bat.
|
|
|
Entsaladak, zopak, egoskariak, barazkiak, zerealak, tortillak... gure ‘fast food’ ak izan dira eta izan daitezela seme alabenak eta ondorengoenak ere!
|
Gure
aitona amonek edota gurasoek erakutsitako jateko era eskura –eta ahora– jaso dugun altxorra da eta ondorengoei transmititzea gure esku dago. Gure burua zaintzea eskubidea eta betebeharra dugu.
|
|
2017
|
|
|
Edo akaso lumatzen ditugun lurraldekoak, sagar eta aranez beteta labeetan hilobiratzen ditugunekoak. Ala neguan epelera joaten diren lur horretakoak, batzuk azkenean bertakotzen direla
|
gure
aitona amonak Benidormen bezala?
|
|
|
" Mezu argi batekin gatoz:
|
gure
aitona amonak ere izan ziren errefuxiatuak eta orain, guri dagokigu gerratik ihesi dabiltzan pertsonei laguntzea. Gure herria, behin bidegabekeriak erraustutakoa, izan dadila gaurkoan ongietorririk beroenaren habia".
|
|
|
Baina ez dira hainbeste urte Espainiako militarrak Errepublikaren eta, bidez batez, euren proiektu bakarra, handia eta librea defendatzeko traban zegoen guztiaren kontra oldartu zirela.
|
Gure
aitona amonek ikusi egin zuten espainiarren gorrotoaren sua alemaniar eta italiar hegazkinetan. Martxoaren 31 batez Durango erre zuten, apirilaren 26 batez Gernika, uztailaren 22 batez Otxandio.
|
|
|
|
Gure
aitona amonentzat gora igotzea eskailerak edo aldapak igotzea zen. Igogailurik ezagutu ez zuten haientzat, igotzea ariketa neketsua baina sinplea zen.
|
|
|
Baina berak" besterik gabe" gorde zuen. Eta pentsatzen hasi naiz
|
gure
aitona amonek zenbat gauza egin zituzten egin behar zituztela sentitzen zutelako. Garrantzirik eman gabe, inork omenaldirik egingo dienik pentsatu gabe.
|
|
|
gaudena, denok aitor genezake. Baina honezkero gure miseriaren egartzaile pasiboak ez gara, beharbada
|
gure
aitona amonak ziren bezala. Nik neuk behintzat, euskaldun gisa horixe besterik ez naizela, ez nizueke onartuko.
|
|
|
Torricelliren aurkikuntzaz geroztik, eta azken urteotan batez ere, baliabide teknologiko ugari garatu ditugu eguraldia ikertzeko eta sortutako informazioa arakatzeko.
|
Gure
aitona amonek eduki balituzte! Azter dezagun adibide bat.
|
|
|
Hainbat ate jo zituen eta, azkenean, Nafarroako Amapola del Camino elkartearekin jarri zen harremanetan. . Oso garrantzitsua da
|
gure
aitona amonei entzutea, gure iraganaren memoria bizia baitira, azpimarratu du.
|
|
|
" Inportantea da, ondare ikuspegi batetik begiratuta, herriko historiari keinu bat egitea. Memoria motza daukagu eta ahaztu egiten gara, baina orain dela ez askora arte, herriko etxeetan ez zegoen ur sarerik,
|
gure
aitona amonek ez zuten ur sarerik etxean", zehaztu du.
|
|
|
Urrats bakoitzean kromosomak nahastu egiten dira elkarren artean, eta gure genoma (kromosoma multzoa) aurreko belaunaldien ekarpenez osaturiko puzzlea da. Soilik 10 belaunaldi atzera jota, hots, 300 bat urte inguru, garai hartako
|
gure
aitona amonen ADNaren milaren bat besterik ez daramagula ikusiko genuke.
|
|
2018
|
|
|
Enpatia, auzolana eta elkartasuna arreta bereziarekin landu nahi ditu. Funtsean,
|
gure
aitona amonek bizi zuten egoera lehen pertsonan ulertzeko parada dela dio: " Asko partekatzen dugu eta hemen egun urratzen dizkieten eskubide berak kendu zizkieten gutako senide askori".
|
|
|
–Si no llegó a pegar ni dos tiros antes de que los italianos lo cogieran preso?, esaten zion aitak, ez baitzion barkatzen aitonari bere ezkontzara joan ez izana. Gerra Zibilaren osteko giroan,
|
gure
aitona amonek ez zioten euskaraz egin nahi izan aitari, eta hark ez zuen sekula ikasi. Guk, seme alabok, bai, nahiz eta gure artean Iñaki den ohiko hizkuntza duen bakarra; Arantxak ez du ezertarako erabiltzen, ezta nirekin hitz egiten duen gutxietan ere?, eta nik intimitatean baizik ez, idatzi honetan egiten ari naizen bezalaxe.
|
|
|
Konpontzea joera da Mugimendu globala da, eta, herabeki bada ere, esnatzen ari da. Eta horretarako,
|
gure
aitona amonen logika berreskuratzen du, “hemen ez da ezer botatzen” esaldian kontzentratuta. Proiektu horretan, oinetakoei, etxetresna elektrikoei eta bizikletei bigarren bizitza emateko ekimenak sartzen dira.
|
|
|
Haien aitona eta amona Urrestillako San Martin baserrira ezkondu ziren, eta baserriaren izena oinordetzan hartu zuten zazpi seme alabek eta bilobek. "
|
Gure
aitona amonak izan ziren Xamartin ezizena jasotzen aurrenak", azaldu dute. Dena den, Joxe Marik adierazi duenez, Xamartin gaitzizena ez zen baserriaren izenagatik zabaldu.
|
|
|
Zure esperientziatik, zer onarpen sozial du zaintzak oro har, eta konkretuki adinduen edo
|
gure
aitona amonen eta gurasoen zaintzak?
|
|
2019
|
|
|
Produktu txinatarra, elektronika. Etengabe hamaika hegazkin buru gainean dugun honetan,
|
gure
aitona amonek lez jatorri abizenak jartzea produktuei. Sinplifikatu arte, kotxeak beti alemaniarrak balira bezala eta ez hegoafrikarrak.
|
|
|
Nolanahi ere, eta naturak garai haien inguruabarren araberako nolabaiteko umore senaz hornitu baitzuen, bistan denez, ordezkariaren erantzuna irrigarria iruditu zitzaion, ez hainbeste auziaren mamiari buruzkoan, hori guztiz eztabaidagarria baitzen, erantzunak berarekin zekarren hitz jokoarengatik baizik. ...irik dauden gurutzatu gutxi horiekin hartuko du hiria berorrek, Baina hau matxinada bat da, Arren eskatzen diot berorri horrela ez hartzeko, eta gure izpirituan irabaziren bat badagoela egia izanik ere, pentsa beza berorrek justizia ekintza dela berdin ordaintzea berdina denari, eta hasieretan dagoen herri hau gaizki abiatuko dela justiziaren arabera abiatzen ez bada, gogoan har beza berorrek jada
|
gure
aitona amonek esaten zutena, ez da oker jaiotzen dena zuzenduko duenik, ez du berorrek nahi izango Portugal oker abiatzea, ez dezala berorrek horrelakorik nahi, Non irakatsi dizute horrela hitz egiten, ezta klerigo nagusia bazina ere, Hitzak, ene jauna, hor daude, airean, edonork har ditzake. On Afonso Henriques, furfuria bareturik, pentsakor gelditu zen eskuin eskua bizarrari atxikia, eta bere begiradan bazegoen halako malenkonia bat, egindako ekintza anitzen gainean zalantzak balitu bezala, baita etorkizunean, eurei aurpegia emateko erakusten zuen bihotzaren neurriaren arabera bera epaitzeko etorriko liratekeen ekintza ezezagunen gainean zalantzak balitu bezala ere, eta halaxe egon zen zenbait minutuz, inor urratzen ausartzen ez zen isiltasunaren erdian, harik eta azkenean hauxe esan zuen arte, Zoazte, gero zuen kapitainek emango dizuete beraiekin hartuko ditudan erabakien berri.
|
|
|
Hizkera zainduaren bereizgarri da hiztuna, edukiaz batera, formaz kezkatzea. (Des) prestigioa nola esan zalantzaren aurrean pentsatu behar litzateke
|
gure
aitona amonek esaten ez zituzten hitz horiek, behar ditugunean, nola entzunarazi euskaraz umeei. Elebidun dira, eleaniztun ere bai sarri.
|
|
2020
|
|
|
|
Gure
aitona amonek egongelako paretan zintzilikaturik zeukaten bodegoi ilun xamar horretako sagarrek hamaika lehengusu daukate, bereziki baina ez soilik pinturan, fruitu honek artean eta oro har gure bizitzetan eta imajinarioan izan duen presentziaren lekuko. Sormen lan horietako batzuk ekarri ditugu orriotara, kondaira ezagunak abiapuntu.
|
|
|
Ekoizpen ekologikoa tradizionalaren antzekoa dela pentsatu ohi da,
|
gure
aitona amonek ezagutu zutena, eta horietatik atzera, neolitoraino. Neurri batean egia da, baina gaur egun ekoizpen eredu hori askoz sofistikatuagoa da, eta goi mailako teknologiaren laguntza du.
|
|
|
Gosez hiltzen zen, gaur egun ahaztuak baino gehiago.
|
Gure
aitona amonek jaten zuten zegoena, eta zintzo izan gaitezen gurekin eta haiekin: bazen zegoena eta ez zen asko.
|
|
|
Eta industriatik badakigu. Egia esan,
|
gure
aitona amonak bezala jan nahi dugu, baina cool: dilista arrozdun batzuk gomendatzen badizkizugu, arraro begiratuko zaituzte, baina kinoa bada, arrakasta ziurtatuta dago.
|
|
|
Azkoitian ondo sustraitutako ohitura horiek sendo mantendu dira eta sentsibilitate berezia piztu izan dute herritarrengan mendeetan zehar.
|
Gure
aitona amonek aparteko sentiberatasuna ematen zieten jai horiei, erlijio errituak ospatzeaz aparte, etxeko giro ederrean familia osoa biltzeko egun bereziak izaten baitziren, eta oraindik ere sentipen hori nagusi da etxe askotan. Gauzak asko aldatu badira ere, eta Azkoitiko herritarrek sentimendu desberdinez osatutako iritziak badituzte ere, ondo amai dezagun urtea eta itxaropen osoz hel diezaiogun urte berriari.
|
|
2021
|
|
|
nik ez dut sekula ikusi sarraski zelai bat, ez garondoan tirorik, eta horrek behartzen zaitu baikor izatera ikusi duzun zikinkeriaren aurrean. Ez da konparagarria
|
gure
aitona amonek ikusi zutenarekin.
|
|
|
Baina hamar mila tomate barietate baino gehiago daude, eta horietako askok usain eta zapore bizi eta testura atseginak dituzte (cherry, RAF, kumatoa, etab.).). Pentsatu ohi den arren,
|
gure
aitona amonek jaten zituzten tomateak ere aldatuta zeuden. Hain zuzen, horixe egiten ari gara duela hamar mila urte baino gehiago nekazaritza garatu zenetik.
|
|
|
|
Gure
aitona amonek, gerrak eta berregite negargarriak zirela medio, guk baino askoz okerrago pasatu zuten. Gaur egun, gure aitona amonek eta baino askoz okerrago pasatzen ari dira siriarrak —eta guk lagundu ez ia—, pandemia hau baitute beren gerraz gain —gure gobernuek ere eragiten dutena— Beste horrenbeste gertatzen ari zaie Hirugarren Munduan bizi direnei, gerraren ordez miseria baitute.
|
|
|
Gure aitona amonek, gerrak eta berregite negargarriak zirela medio, guk baino askoz okerrago pasatu zuten. Gaur egun,
|
gure
aitona amonek eta baino askoz okerrago pasatzen ari dira siriarrak —eta guk lagundu ez ia—, pandemia hau baitute beren gerraz gain —gure gobernuek ere eragiten dutena— Beste horrenbeste gertatzen ari zaie Hirugarren Munduan bizi direnei, gerraren ordez miseria baitute. Eta ilararen atzen atzenean daude, txertoa noiz jarriko, teorian guztiok eskubide berbera izanagatik ere horretarako.
|
|
|
|
Gure
aitona amonek bizi oso bat pasatzen zuten euren herri eta auzoetatik irten barik. Ez al ziren bizi?
|
|
|
Batzuetan, egia esan, denbora asko behar da zerbait ikasteko. Esate baterako, badira
|
gure
aitona amona, irakasle edo lagunek esandako aholkuak, entzun arren, momentuan baloratu ez genituenak: akaso urteak pasa eta gero geureganatu ditugu.
|
|
|
|
gure
aitona amonak, lehengusu lehengusinak,
|
|
|
Eta droga gogorrak ere agertu ziren. Pentsa nolako jauzia izango zen
|
gure
aitona amonentzat. Haiek elizako kultura batetik zetozen, ez zekiten zer ziren txima luzeak, bateria eta gitarra elektrikoak, paradisu artifizialak.
|
|
2022
|
|
|
Baina zerealak saltzetik ateratzen dugu tresnak eta bestelako beharretarako, baita zergetarako. Baina
|
gure
aitona amonen garaitik gauzak aldatu dira... Beti haserre itxura zuen gizon hortzik gabe batek errematatu zuen
|
|
|
Ezin diozu semeari esan azukrerik ez duela jaten, zuk patata frijitu batzuk jan eta garagardo bat hartzen duzun bitartean. Izozkiarekin eta gozoarekin, oro har, formula ona da asteburuan hartzea,
|
gure
aitona amonek egiten zuten bezala. Dieta mediterraneoa berreskuratzeko modu bat da.
|
|
|
Niri asko laguntzen dit Jon Sarasuak bere diskurtsoetan darabilen ideia batek:
|
gure
aitona amonek ikastolak sortu zituzten, gure gurasoek administrazioa euskaldundu zuten, eta gure belaunaldiaren egitekoa da lan mundua euskalduntzea. Hiru urterako ekintza plana garatuta dago, eta lehen aldiz heldu diogu modu sistematikoan gai honi, nahiz eta aurretik bazeuden, besteak beste, LanHitz programa eta Bikain ziurtagiriak.
|
|
|
Pentsatzen dut
|
gure
aitona amonei inork ez ziela esan zer egin behar zuten baserritar eredugarriak izateko, baina bazituzten barazkiak eta loreak eta animaliak eta sendabelarrak eta arbolak eta fruta. Familiarentzat ona zen guztia ematen zuen baserriak, eta horretara bideratzen zuten lurra lantzea.
|
|
|
Ez, ez Pariskoetan. Ez, ez Donostiako Martutenekoetan, non
|
gure
aitona amonek dantza egiten zuten. Ez.
|
|
|
Denak errealitatearen parte; bizitza osatu eta xarmaz betetzen digutenak. Agian, muturrera joaz,
|
gure
aitona amonen antzera berrogeita hamar urte luze iraun dezaketenak; bizitza osorako maitasunak.
|
|
|
haurtzaroa, helduaroa, zahartzaroa. Gure gorputzek bizitzaren garai ezberdinak errepikatzen dituzte eta
|
gure
aitona amonen markak horietan islatuko dira, belaunaldiz belaunaldi. Zahartzaroa, zentzu horretan, udazkenarekin parekatu izan dute hainbat garaitako poetek eta margolariek.
|
|
|
7). Gu ez gara
|
gure
aitona amonak bezain pobreak. Nabaria da azken 50 urteetan Euskal Herrian oro har eman den garapen ekonomikoa eta giza garapena.
|
|
|
|
Gure
aitona amona pobre eta inkultoek Espainiari eta Frantziari aurre egiteko oinarrizko tresnak garatu behar zituzten. Logika horretatik Euskal Unibertsitatea irudikatzen hasi ziren, euskara babestu eta garatuko zukeen erakunde gisa.
|
|
2023
|
|
|
Gezurra ematen baldin badik ere, oraindik ez dituk gauza nik hautatutako bizimodua onartzeko muzin egin du Kepak. Mendian basajaunen modura ibiltzea ez dela bizimodurik ez baldin baduk zerbait eta norbaitengandik ezkutatzeko, bota egin zidaan nire ama laztan goxo horrek atzo bertan, hori eta ez nindutela hezi
|
gure
aitona amonak bezalako baserritar bihurtu nendin.
|
|
|
Horrexegatik ere, herriko gazte gehienek bat egin behar izan zuten Erreketearekin halabeharrez, edo Francoren armadara joan zuzenean gure aitajaunak berak egin bezala, sekula jantzi ez baitzuen euren odolekoek hainbeste estimatu edo gurtu ere egiten zuten txapel gorria. " Zuek jakingo, baina gogora ezazue herri honetan falangistak hiru katu baino ez zaretela", horiek izan ziren, gure amandreak ere esan zigunez, bere senarrak aguazilari esan zizkion azken hitzak, beronek eta bere bi lagunek gau hartan
|
gure
aitona amonen basetxeraino hurreratzeko asmo gaiztoari amore eman aurretik.
|
|
|
Puskak jasotzea baino gehiago egin da:
|
gure
aitona amonen uztak dira Orotariko hiztegia, Ahotsak ekimenari esker bildutako euskararen hots ugariak, hainbat alorretako datu baseak —bertsolaritza, musika, dantza... —, belaunaldi berrien formazioarekin lotutako ikasketak, kazetaritzaren eguneratzea eta hedabideetako hizkera, hizkera administratiboa, eta baita beste askotik asko ere...
|
|
|
testuinguru sinesgarri eta erreal bat eraikitzeko duen gaitasuna. Izan ere, gehiegikeria asko barik, irakurlea erraz sartzen da antzina,
|
gure
aitona amonek eta, are, birraitoina birramonek izan zuten bizitza hartan. Sinpletasun bera darabil, gainera, Penadesek alderdi linguistikoan ere; sinplea izanagatik oso euskara zuzen eta zintzoan dihardu.
|
|
|
Ez du zerikusirik maiz ibaiko korrontea bezala amiltzen den gure bizimoduarekin.
|
Gure
aitona amonek bota zituzten errekarriak aldatu egiten dira, oharkabean. Horregatik, beharbada, ibaiaren denborak agorrezina dirudi.
|
|
|
Azken finean, ekonomia zirkularra hori dela gogorarazi du Barriolak: «garai batean, beharrak eraginda,
|
gure
aitona amonek, gure gurasoek berrerabiltzen zuten hainbat elikagai, hainbat ongarri… Elikagai Bankuetan gero eta jende gehiago ibiltzen den bitartean, gastronomia eskoletan, gure etxeetan bezala, janari asko eta asko botatzen da zakarretara, zoritxarrez. Gure ostalaritza eskoletan zakarrera botatzen diren hainbat gaiekin papera sortu dugu eta hainbat produktuak merkaturatu ditugu.
|
|
|
programaren koordinatzaileak azaldu duenez, euskal komunitate garrantzitsua iritsi zen lurra lantzera. "
|
Gure
aitona amonak lanean hasi ziren eta behitegiak, gaztandegiak etab. martxan jarri zituzten. Batez ere nekazaritzan eta abeltzaintzan lan egin zuten.
|
|
|
Gure autopertzepzioa, non gure ustez andaluziarrak zaratatsuago diren gu baino, zuzena da?
|
Gure
aitona amonak zaratatsuak ziren ala azken urteotakoa da bilakaera. Tabernetan musika beti altu edukitzea kausa ala ondorioa da?
|