|
2005
|
|
|
3 Segurtasun epearen kasuaren antzera, legegileak delitu guztietarako betekizun arruntean ñabardura berezi bat gaineratu du delitu astun xamarrak pilatzen diren erregimen juridikoan. Kasu honetan ez dira eragiten bost urte baino gehiagorako espetxealdi zigorra duten delitu astunak, baizik eta delitu batzuen kondenak batera
|
gertatzean
muga objektibo jakin batzuk gainditzen dituzten delitu pilaketak. ZK (Zigor Kodea) 78 artikulua izan bazen, 1995eko Zigor Kodea onartu zenez geroztik:
|
|
|
Aipatu abiapuntua
|
gertatuz gero
, alegia azkenik ezarritako kondena epaietan ezarritakoaren erdia baino gutxiago balitz, 78 artikuluaren xedapena hurrengoan datza: bai hirugarren gradua, bai askatasun baldintzatua, bai irteteko baimenak, bai eta espetxeetako onurak ere, emateko orduan, neurketa erreferentzia ez dela izango, betearazi behar diren urte kopuruarena, epaietan ezarri zirenena baizik.
|
|
|
bai hirugarren gradua, bai askatasun baldintzatua, bai irteteko baimenak, bai eta espetxeetako onurak ere, emateko orduan, neurketa erreferentzia ez dela izango, betearazi behar diren urte kopuruarena, epaietan ezarri zirenena baizik. Beraz epaietan ezarritako urte kopuru nominala oso altua izanez gero, 78 artikuluaren ondorioz aipatu erakunde juridikoak praktikan behin betiko blokeaturik
|
gertatuko
lirateke, barneratuak askatasun erregimenik edo irteteko baimenik espetxealdi osoan zehar lortzerik izango ez duelako.
|
|
|
Hirugarrenik, neurketa sistema zorrotzagoaren ondorioak orain askoz zabalagoak dira terrorismo zein bestelako delituentzat, izan ere ZK 78 artikulu zaharrak askatasun baldintzatua eta espetxeetako onurak eragiten bazituen ere, orain, horietaz gain, hirugarren gradua eta irteteko baimenak ere indargabeturik
|
gerta
daitezke-eta. 78 artikuluak, hortaz, tratamendua betetzeko askatasun erregimenak ixtearekin batera, komunikazio arruntetariko batzuk, irteteko baimenak?
|
|
|
autoritateekin elkarlan aktibo egin beharrean datzana hain zuzen ere (Espetxeetako Lege Organiko Orokorreko 72.6 art.) 5 Betekizun hau, hortaz, esparru deliktibo hauentzako lege arauketa guztiz ad hoc dugu, baina, horren barruan terrorismo delitu guztiak, alegia astuntasuna edozelangoa izanik ere? eraginda
|
gertatzen
dira.
|
|
|
Beraz xedapen batzuen atzera eragina aldarrikatzen zen baina ez, ordea, egin ziren aldaketa guztiena eta hori bi zentzutan: batean, segurtasun epea (ZK 36.2 art.) eta zigor pilaketak betearazteko erregimen berezia (ZK 78 art.) atzera eragingarritasunetik kanpo
|
gertatzen
zirelako; eta bestean, atzera eragina aitortzen zen kasuetan ez zelako erabatekoa. 7/ 2003ko LOa indarrean sartu eta hurrengo egunetik aurrerako sailkapenei besterik ez zitzaizkien hirugarren eta laugarren graduetako betekizun berriak ezarriko, une horretara arte egindako sailkapenak berrikusi barik alegia.
|
|
|
atzera eragiteko debekua erabatekoa da, benetako atzera eragitea? dagoeneko
|
gertatu
diren egoeratara xedapen zehatzaileak aplikatu nahi direnean. Egoera juridikoa, gure kasuan esaterako hirugarren gradua aplikatu izana, gertatu denean, xedapen zehatzaile berriak luke atzera eraginik izan.
|
|
|
dagoeneko gertatu diren egoeratara xedapen zehatzaileak aplikatu nahi direnean. Egoera juridikoa, gure kasuan esaterako hirugarren gradua aplikatu izana,
|
gertatu
denean, xedapen zehatzaile berriak luke atzera eraginik izan. Gure kasuan, hortaz, sailkapena gertatu bada ezin da berrikusi xedapen murriztaile berriaren argitan.
|
|
|
Egoera juridikoa, gure kasuan esaterako hirugarren gradua aplikatu izana, gertatu denean, xedapen zehatzaile berriak luke atzera eraginik izan. Gure kasuan, hortaz, sailkapena
|
gertatu
bada ezin da berrikusi xedapen murriztaile berriaren argitan. Baina honen alboan Konstituzio Auzitegiak 9.3 artikuluko atzera eragiteari buruzko beste interpretazio malguago bat aldarrikatzen du, xedapenak bere eragina oraindik gertatu, burutu?
|
|
|
Gure kasuan, hortaz, sailkapena gertatu bada ezin da berrikusi xedapen murriztaile berriaren argitan. Baina honen alboan Konstituzio Auzitegiak 9.3 artikuluko atzera eragiteari buruzko beste interpretazio malguago bat aldarrikatzen du, xedapenak bere eragina oraindik
|
gertatu
–burutu, ez diren egoeratara ezarri behar direnean.
|
|
|
Izan ere elkarlaneko betekizuna delitu guztietan, eta ez soilik astunenetan? ezarri behar denez, horrek bermatzen baitu terrorismo kasu guztietan askatasuneko erregimenak indargabeturik
|
gertatuko
direla.
|
|
|
4 Eredu aldaketa (birgizarteratzetik inokuizazioarentzako ziaboga) gauzatu dela argi dago eta delitu guztietan ez ezik, terrorismo delituetan ere modu nabarmenagoan ad hoc lege arauketa zorratzago bati esker. Aipatu ziaboga gauzatzeko ildo nagusiak (denbora pasatzearen irizpidearen nagusitasuna eta arriskutsutasun ideologiko berria) ere agerian
|
gertatu
dira. Baina oraindik falta da azkeneko ñabardura, eredu berriaren benetako irudia antzemateko eta etorkizuna iragartzeko are zailtasun gehiago ekarriko dizkiguna.
|
|
|
Horren azalpena hurrengoa izan liteke:
|
gertatzen
ari den aldaketa estrukturala kontrolaren kultur osoan ez da kontziente izaten ari. Ez da oraindik eredu jakin bat, iparra markatzen duena, baizik eta mugimendu oso bat, indartsua, baina oraindik ere egituratu gabekoa.
|
|
|
Horregatik lan honetan zehar Euskal Herriaren zati batean eragina izaten duen espetxeetako politika aztergaia izan dugu. Eta diagnostiko baten bila, aldaketok Euskal Herriko espetxeetan ez ezik, mendebaldeko zigor kultur osoaren mugimendu estrukturaletan ere
|
gertatzen
ari direla baieztatu ahal izan dugu. Lan honek, gure herriaren egoera, hortaz, nazioarteko mugimendu politiko kriminal nagusien testuinguran txertatzeko balio izan badu, hori ez zen ekarpen makala izango eta berez etorkizun hobe baten itxaropena pizteko lehenengo zimentarria.
|
|
|
1 Ez da batere erraza 1996tik 2004ra egin diren lege aldaketen gaineko balorazioari taxuz ekitea zuzenbide penaleko esparrura geure burua murriztuko bagenu ere. Izan ere bai zenbateko tasunaren ikuspegitik, bai nolakotasunaren ikuspegitik aldaketa asko eta sakon sakonak
|
gertatu
baitira. Gainera lehen hurbilketaren ondorioz egin ohi diren balorazio orotarikoak aski urgariak izan dira orain arte.
|
|
|
Gainera lehen hurbilketaren ondorioz egin ohi diren balorazio orotarikoak aski urgariak izan dira orain arte. Hemen eta orain egin nahi duguna, hortaz, zigor zuzenbideko esparruan
|
gertatu
diren aldaketa guztien azterketa ez, baizik eta espetxeetako esparruan egin direnena besterik ez da izango. Eta horren barruan, are zehatzago?
|
|
|
2 Lanaren izenburuak berak aditzera ematen duenez, espetxeetako esparruan eredu aldaketa, erabateko ziaboga
|
gertatu
da. Indibidualizazio zientifikoaren sistema alboratu egin du legegileak eta hori delitu mota guztietan eta astuntasun guztietakoetan hala izan bada ere, terrorismo delituetan are nabarmenagoa dugu.
|
|
|
izenekoak) emandako hiru Instrukzioek2 argi asko erakusten duten bezala. Aipatu instrukzioak gainera oso denbora laburrean bata bestearen atzetik onartu dira eta zenbait arazo juridiko eta interpretazio alderdi garrantzitsuetan iritzi aldaketa erabatekoak
|
gertatu
ere. Izan ere, arrazoi politiko hutsak gorabehera3, jurisprudentziak legeak aplikatzeko zuzenketa nabarmenak sartu ditu hasiera batetik eta horrek ere eragin du instrukzio ildo batzuk aldatu beharra.
|
|
|
Lan honetan zehar ikusiko dugun bezala, instrukzioetan
|
gertatutako
aldaketak baita epaileek kontuan hartzera behartu duten interpretazio aldaketak ere garrantzi handikoak izan arren, ez dute espetxeetako eredu ziaboga auzitan jarri. Lege aldaketak indarrean sartu direnez geroztik izandako eztabaida juridikoak berme arazoekin zerikusia du:
|
|
|
Lege aldaketak indarrean sartu direnez geroztik izandako eztabaida juridikoak berme arazoekin zerikusia du: legeak aplikatzeko orduan zein kasu eraginda
|
gertatu
behar ziren, bai denboraren ikuspegitik (legeen atzera eragingarritasuna) bai ikuspegi materialetik (zein zigorrei aplikatu behar zaie segurtasun epea izenekoa, esaterako), eztabaidagai nagusia izan da eta horren inguruan izandako bilakaera interpretatiboaren berri ematea merezi duela uste dugu. Baina hasieratik ere argi izan dezagun horrek ez duela eredu ziaboga zuzendu ezta espetxeetako ereduaren gaineko azkeneko oinarrizko aldaketa susmopean jarri ere.
|
|
|
3 Lan honen helburua, hortaz, bikoitza da. Batetik, espetxeetako esparruan
|
gertatu
diren aldaketa garrantzitsuenen berri eman nahi dugu eta horren ildotik aldaketok betearazteko orduan izan diren arazo interpretatiboak nabarmentzea eta azaltzea ere. Izan ere Espetxeetako Erakundeen Zuzendaritza Orokorrak emandako instrukzioak eta Tratamendu Batzordeek aurrera eraman duten lana, Espetxeetako Zaintza epaileek eta Entzutegiek zuzendu dute behin baino gehiagotan eta horrek eragin duen bilakaera interpretatiboa gaur egun zertan dagoen argitu beharra baitago.
|
|
|
Lan honetan zehar galdera nagusiaren inguruan arituko gara kritikak eta iradokizunak egiten. Sortzen ari den espetxeetako eredu berriak, gainera, lotura zuzenekoa du esparru juridiko penalean
|
gertatzen
ari den eredu aldaketa estrukturalarekin. Ez da gutxi izango, gure aburuz, eztabaida politiko kriminal nagusiak espetxeetako esparruan duen isla begi bistakoa egitea.
|
|
|
Badirudi gure artean halakoak ez direla izan horren ugari; aitzitik, behin eta berriro aldarrikatu da lanbideetako gorabeheretan euskaldunek euskararekiko erakutsi duten axola eza eta ardura falta. Halakoxea sinestea, bestalde, maiz sarri
|
gertatzen
da gure artean, gauzak, behar bezalaxe baino, iraizean eta arrapaladan ikusteko moldea hartu dugulako.
|