|
2009
|
|
|
niretzat, Uribek bere buruaren inguruko nobela bat idatzi (nahi izan) du, eta deskriptiboa edo psikologikoa edo errealista edo? ez dakit zer baino, bere buruaren inguruan gogoratutakoa,
|
gertatutakoa
(eta gertatutakoaren moldaketa), asmatutakoa, agertzen dira, inguru horrek bere buruaren inguruko nobela osatuz.
|
|
|
niretzat, Uribek bere buruaren inguruko nobela bat idatzi (nahi izan) du, eta deskriptiboa edo psikologikoa edo errealista edo? ez dakit zer baino, bere buruaren inguruan gogoratutakoa, gertatutakoa (eta
|
gertatutakoaren
moldaketa), asmatutakoa, agertzen dira, inguru horrek bere buruaren inguruko nobela osatuz.
|
|
|
Eta egia da Muñozen nobelak ez duela sermoirik botatzen ongiaz eta gaizkiaz, eta bere meriturik handienetakoa altxamendua
|
gertatu
eta hurrengo hilabeteetan Nafarroan hil ziztuzten hiru milen memoriari gorazarre egitea izan dela, euskal imajinarioan epikarik merezi izan ez duten horiei, hain justu (154). Oroimen leku kontsidera genitzakeen hainbat elementu eta objeturen inguruan antolatzen da narrazioa, dela Sorollaren koadroa, dela Jesusen lagunarteari egindako argazkia?
|
|
|
Ikastetxe katolikoetako ikasleek kaligrafia, idazkaritza ahalmenak, eta antolakuntza nahiz alfabeto ahalmenak praktikatzen zituzten, eta, bide batez, elizek eskuz idatziriko dohaineko datu base bat lortzen zuten. Suterik edo urak eragindako galerarik
|
gertatuz gero
, artxiboen kopiak izango zituzten Boiseko St. John katedralean etabeste kopia bat hiri bereko kantzelergo katolikoaren bulegoan.
|
|
|
Artxiboen datuen arabera, hortaz, 1913ko maiatzaren 24an, heriotza
|
gertatu
eta hiru urte geroago, 118 dolar ordaindu ziren, baina eskuz idatzia egonik ez da argi geratzen Mateo Arreguik eskaera egin ondoren bera izan ote zen ordaintzailea («paid by same») ala semeak ordaindu zuen («paid by son»). Baliteke Maleschevarriak semea izatea eta hark ordaintzea hiletaren gastu guztiak hiru urte geroago, baina ez zuen oroitarririk ordaindu.
|
|
|
Liz Hardestyrenaitonak, Mateo Arreguik, Idahoratua zelarik, zenbait euskal ostatu eduki eta gobernatu zituen, bezeroak artatuz, batzuetan baita haien heriotzan ere. Ez dakigu aitona horiek inoiz elkartu ote ziren, baina badago aukerarik hori
|
gerta
zedin. Hiru bilobek partekatu dute euren arbasoak errespetatzeko, esker emate zirkulu bat burutzeko, eta oroitzapen iraunkor bat osatzeko desira, eta azpimarragarria da nola modu berean ulertu dituzten, batetik, elkarren arteko historiaren mantentzea eta, bestetik, jatorrizko herrialdetik kanpoko euskal identitatea.
|
|
|
XIX. mendearen bukaeran eta XX. mendearen hasieran hegoaldeko Idahoranzko euskal emigrazio handia
|
gertatu
zen. Emigrazio hori erakartzen zuten, batetik, Idaho Cityn eta Silver Cityn aurkituriko urre nahiz zilar zainek eskaintzen zituzten aukera ekonomikoek eta, bestetik, abereak bazkatzeko dohaineko lur publikoek.
|
|
|
Bezeroak ostatura laguntzen zituzten eta askotan eginkizun pastorala hartzen zuten euren gain: bezeroentzat etxerako gutunak idatzi, medikuarenean nahiz dentistarenean interpretazio lanak egin, banku eragiketekin eta gainerako finantziazio xehetasunekin laguntza eman eta, bestalde, larrialdirik
|
gertatuz gero
, etorkinaren nagusiarengana edo ostatu emailearengana jotzen zen. Boiseko ostatari famatuak ziren Mateo Arreguik eta bere lehen emazteak, geroago bere bigarren emazte Maria Dominga Goicoecheak ere?, garai desberdinetan, lauostatu eduki edo gobernatu zituzten.
|
|
|
Jatorrizko lurrean baliteke ahaideek ez jakitea zehazki zer
|
gertatu
zitzaion euren senide maiteari, soilik une batetik bestera ez zela Idahotik gutun gehiago iristen. Nork kontaktatuko zuen hildakoaren familiarekin?
|
|
|
bizitza aldatuko duten esperientziak izaten dira emaitza. Hori
|
gertatu
zen Iñaki Goikoetxetak aitona artzain etorkinaren hilobia bisitatu zuenean. José Goikoetxetak (1890ean jaioa) emaztea eta haurrak utzi zituen Bizkaian, Ameriketara behar egitera bidaiatzeko, baina Idahon hil, eta han bertan lur eman zioten, itxuraz, inolako oroitarririk gabe.
|
|
|
Mirari bat
|
gertatzen
ez bada behintzat, dena primeran joango da.
|
|
|
esaten diogun hori. Informazio bat sartu eta beste bat irteten da kutxa beltzera, kutxa beltzaren barruan zer
|
gertatu
den oso ongi jakin ez dakigularik. Poema batera ere, pertsona bat animo egoera jakin batekin sartzen da, hau da, bere barne oreka etengabe zalantzan jartzen duten beldur, tristezia eta galerek eragiten dioten desorden batekin sartzen da[?].
|
|
|
Zinema inoiz baino biziago legoke, zine aretoetatik urrun bizi dela litzateke kontua? Zinemaren dekadentzia barik, zinemaren luzapena eta disoluzioa
|
gertatu
bide da, beste bitarteko eta euskarri batzuetan. Lehenik eta behin, patrikako telefonoen bidezko filmaketa amateurrek ekarri duten hipernarzisismoa genuke adibide:
|
|
|
aurrenekoa, lege/ zuzenbide testuak, prosa preskriptibo/ normatibo horren eramaile, askoren ustez hits eta mingots izaten direnak. Orobat, jujearen epaiak, orokorrean bizitzan
|
gertatzen
diren egitateetan oinarritzen direnak. Legeak bizitzaren egitada horiek arautu nahi dituenean edota epaileak kontratu eta delitu baten gainean ebazpena ematen duenean, zuzenbidea egiten/ osatzen du.
|
|
|
Agian, inguruko beste literaturetan
|
gertatzen
den bezalaxe, zuzenbideak ematen duen horrek, hau da, gizartearekin duen lotura horrek, badu bere isla gure letretan ere.
|
|
|
irratian notiziak zirenean, zer
|
gerta
ere.
|
|
|
Olerkia, baina, ez da zehazki gure aitari buruzkoa, nahiz eta nire bizipen batean oinarritua izan. Poema batean garrantzitsuena ez da-eta
|
gertatu
zen hura, ezta gertaera horren deskribapena ere, poema batean garrantzitsuena da poema horrek sortzen duena: sortzen duen «toki» berri hori.
|
|
|
komunikabideetan agertzen dena eta kritika akademikoa. Esan gabe doa, literaturako, zinemako zein beste edozein arte esparrutako kritikaz dihardugunean, ehunetik laurogei eta zortzitan, komunikabideetan (egunkari, irrati telebista, aldizkari)
|
gertatzen
den jardun sozialaz ari garela. Gertakari sozial horrek bete behar duen baldintza nagusia informatiboa izatean datza, eta ez da gutxi kontsumismoaren gurpil zoro bezain kitzikagarrian orientabide argigarriren bat eskaini ahal izatea.
|
|
|
Historiak umilak izaten erakusten digu eta guk geuk horixe ikasi genuke. Hara zer
|
gertatu
den hemen eta hemen, hara zergatik gertatu zen hau eta hau, hara zer ez den inoiz egin behar, bestela hori eta hura gertatuko zaizue, halako haiei garai hartan gertatu zitzaien moduan. Alde horretatik begiratuta, MacMillan katedradunarentzat Historiak balio praktikoa dauka egun ere, beste abantaila gehiagoren artean.
|
|
|
Historiak umilak izaten erakusten digu eta guk geuk horixe ikasi genuke. Hara zer gertatu den hemen eta hemen, hara zergatik
|
gertatu
zen hau eta hau, hara zer ez den inoiz egin behar, bestela hori eta hura gertatuko zaizue, halako haiei garai hartan gertatu zitzaien moduan. Alde horretatik begiratuta, MacMillan katedradunarentzat Historiak balio praktikoa dauka egun ere, beste abantaila gehiagoren artean.
|
|
|
Historiak umilak izaten erakusten digu eta guk geuk horixe ikasi genuke. Hara zer gertatu den hemen eta hemen, hara zergatik gertatu zen hau eta hau, hara zer ez den inoiz egin behar, bestela hori eta hura
|
gertatuko
zaizue, halako haiei garai hartan gertatu zitzaien moduan. Alde horretatik begiratuta, MacMillan katedradunarentzat Historiak balio praktikoa dauka egun ere, beste abantaila gehiagoren artean.
|
|
|
Historiak umilak izaten erakusten digu eta guk geuk horixe ikasi genuke. Hara zer gertatu den hemen eta hemen, hara zergatik gertatu zen hau eta hau, hara zer ez den inoiz egin behar, bestela hori eta hura gertatuko zaizue, halako haiei garai hartan
|
gertatu
zitzaien moduan. Alde horretatik begiratuta, MacMillan katedradunarentzat Historiak balio praktikoa dauka egun ere, beste abantaila gehiagoren artean.
|
|
|
Baina barruan gaudenean, zer? Hau da, idazle bat nobela bat idazten ari denean, zer
|
gertatzen
da. Zeintzuk dira idazle batek izan ditzakeen zalantza handienak?
|
|
|
Gu ordea ez ginen iritzi berekoak. Sumptaren azentu ilaun hura atsegin nuen eta, hiztun arrotzei batzuetan
|
gertatzen
zaienez, ohi baino zehazkiago mintzatzeko bere modua ere bai. Gainera, galdera bati erantzun aurretik, pausatu eta laxatzen zen, eta inguruko guztiak haren hitzen irrikan geratzen ziren, nahiz eta egia zera izan, bera zoratu beharrean ibiltzen zela erantzuna itzuli nahian.
|
|
|
Espainian kontrakoa
|
gertatzen
da. Espainiarrek zintzo eta artez mintzatzen ikasi dute, komunikatu behar dituzten kontzeptu sinpleak adierazten, eta gainera animatu egiten dituzte beren gogoeta eta sentipenak azaleratu nahian ari diren atzerritarrak berdin jokatzera.
|
|
|
Espainiarrek zintzo eta artez mintzatzen ikasi dute, komunikatu behar dituzten kontzeptu sinpleak adierazten, eta gainera animatu egiten dituzte beren gogoeta eta sentipenak azaleratu nahian ari diren atzerritarrak berdin jokatzera. Eta hau
|
gertatzen
da ideiaren atzean dagoen pertsona ideia bera baino gehiago interesatzen zaielako, eta jakin badakitelako hizkuntzak nekez eman dezakeela halako ezagutza.
|
|
|
Elebitasuna oreka misteriotsu baten barruan
|
gertatzen
da eta, askotan, Madril, Paris, Londres edo New York bezalako lekuetatik datozenek, lingua franca bakarra ukanik, nekez uler dezakete hori. Amerikarrentzat oso zaila bide da hau konprenitzea, eta ez da erraza britainiar edo frantsesentzat, nahiz eta pertsona irekiak izan.
|
|
|
Txikitan oso baldarra nintzen jolaserako, eta, halakoetan beti
|
gertatzen
den bezala, beste abildade batzuekin estali behar nuen baldarkeria; auto-estimua hauspotu. Gogoan dut sarri samarretan errepikatzen zen eszena bat:
|
|
|
Eta denboraren tirania gaur ere garaile
|
gertatu
baitzait, hobe izango dut isilik.
|
|
|
M.B.: Musikarekin
|
gertatu
zitzaigun bezala, liburuen artean bat aukeratzea oso zaila da. Mikelek gehien irakurtzen zuena zen poesia, medizina eta arte liburuak:
|
|
|
Battle Mountainen bizi zen 1911n, nire ama jaio zen urtean, basamortuan Shoshone Mikeren eta haren familiaren masakrea
|
gertatu
zenean. Hura izan zen Estatu Batuetako azken indio masakrea pioneroen garai hartan.
|
|
|
Konturatu nintzen altzairuzko neska gazte hura eta nire amama pertsona bera zirela. «Uste diat amamak latzak pasa zituela, esan zidan anaiak?, nahiz eta dena barruan gorde.» Bere umeei, hazi zirenean, denetik
|
gertatu
zitzaien: bata erotu, bestea desagertu, beste bat mozkorra atera eta beste bat gazterik hil.
|
|
|
Sinistuta nago gaztetako trebatze garai hori erabakigarria izan zela bere sinbolismo hautaketa bere aitarenetik, aitonarenetik, bereizteko. Sinbolismo gutxiago; gehiago aztarna multzo bat krimena
|
gertatuko
tokian jasoa, hainbat froga haren kontra indarkeria erabili dela erakusteko, eta oraindik existitzen dela testifikatzeko.
|
|
|
Asimilazioaren arabera, batek kultura bat alboratzen du beste baten parte izateko. Aztertzekoa litzateke horrelakorik benetan
|
gerta
daitekeen, nortasuna den konplexuarekin, gure zalantzak ditugu?, baina Dominiqueren kasuan argi dago horrelakorik ez dela gertatu. Nortasunaren giltzarri jo ohi den elementua, hizkuntza, oraindik menperatzen du gizonak.
|
|
|
Asimilazioaren arabera, batek kultura bat alboratzen du beste baten parte izateko. Aztertzekoa litzateke horrelakorik benetan gerta daitekeen, nortasuna den konplexuarekin, gure zalantzak ditugu?, baina Dominiqueren kasuan argi dago horrelakorik ez dela
|
gertatu
. Nortasunaren giltzarri jo ohi den elementua, hizkuntza, oraindik menperatzen du gizonak.
|
|
|
Amaigabeko istorioa liburuan bezala
|
gertatzen
dira gauzak eleberri baten aurrean aurkitzen garenean. Liburuan, Bastian izeneko ume batek liburu bat irekitzen duenean, bat batean, jauzi bat egingo balu bezala, mundu irreal batean agertzen da, eta bera pertsonaia garrantzitsuenen artean dago.
|
|
|
Askotan
|
gertatu
izan zait, lagun berri bat egin dudan bakoitzean bederen, egin didaten lehenengo galdera nire amesteko era izan dela. Horregatik burura etorri zait orain esplikazioa.
|
|
|
hiru pertsona diferente, baina benetako Jainko bakar bat. Bada, nire liburu gogokoenekin gauza bera
|
gertatzen
zait. Hiru dira, baina, azkenean, bat besterik ez da, Hirutasunaren kide horiek bezalaxe.
|
|
|
Iturrira, jatorrira, hitzen iturburura joateak gaizki ulertu linguistiko ugari saihesten dizu. Idazle askok ez dute bisitatzen eta horregatik nahastu egiten dute infringir eta infligir, hori
|
gertatzen
zaio normalean A. Grandes i. Eta Rouco Varela-k, esate baterako, Deabruaren Hiztegia, Bierce rena, irakurriko balu seguru jarraituko lukeela izaten Rouco Varela baino gehiago.
|
|
2010
|
|
|
Baina informazio objektiboari atxikirik emandako bestelako azalpen adierazgarriek ezinbestez bultzatzen dute irakurlea sakonagoko ondorioetara. Hala
|
gertatu
zait, esaterako, Zaragozan fusilaturiko Nicolasaren jertse zuriko hiru tiro zuloetatik odolik ez zuela isurtzen dioen konfesorearen lekukotza jasotzen duenean, lurrak ez zuelako haren odol errugabea xurgatzerik. Dokumentuaren zehaztasuna baino gehiago da jertsearen zuritasunak, tiro zuloetatik odolik ez isurtzeak edo handik bost urtera ustelgabe irauteak konnotatzen dutena.
|
|
|
Barandiaranen liburuari buruz esan berri duzunaren harira, Lourdes, nik esango nuke aipatzen duzun indarkeria ez dagoela kazetaritzatik at. Hain zuzen, maiz kazetariek gertaeren inguruan ez ikusiarena egiten dutelako, edo ez dutelako informazioan behar beste sakondu, indarkeria garaile
|
gertatzen
da. Alde horretatik, iruditzen zait Barandiaranen moduko lanen atzean kazetaritzan dauden hutsuneei aurre egiteko ahalegin garbia dagoela.
|
|
|
Iraganeko gizarteko uso kostunbreak agertzen diren guztian ernetzen da gurean adjektibo gastatu hori, eta eztabaidagarria
|
gertatzen
da, noski. Hogeigarren mende hasierako kostaldeko herri txiki bateko bizitzaren zertzelada xumeak ematen ditu Uxue Alberdik bere liburuan, zeharka, ordea, ez berarizko deskripzioen bidez. Bere asmoa ez da izan pintoreskoa ei den biziera baten dokumentuak sortzea.
|
|
|
Zentzu horretan, Iparraldekoaren lana irakurtzen dudan bakoitzean, erantzun baino galdera gehiago izaten bukatzen dut. Herria nobelarekin beste horrenbeste
|
gertatu
zait. Zinez interesgarria iruditu zait gaia, hainbat urtez Parisen bizi ostean sorterrira itzultzen denaren testigantza?, baita haren tratamendua ere.
|
|
|
Eguneroko bizitzaren zertzelada txikiak esanguratsu bilakatzen ditu selekzio irizpideaz harantzago doan kiribiltzerik eragin gabe. Bestalde, erabili dituen hizketa erregistroak, barne bakarrizketena eta elkarrizketena, aski sinesgarri
|
gertatzen
dira... Nolanahi ere, hortxe, pertsonaien mintza jardunean aipatu litzateke egileak hautatu duen asmoaren eta errealizazioen arteko aldea:
|
|
|
Dudarik gabe, emaitza interesgarria eleberrigintzan lehenengo pausoa eman duen egile batentzat, istorioak kontatzen badakiela erakutsi baitu Alberdik. Esandakoaz gain, Gerra Zibilean
|
gertatutakoak
aitzakia literario badira ere, eleberriaren berritasun tematikoa azpimarratu nahiko nuke, gertakari historiko ospetsu edo ezagunei heldu ordez, etxe barrutik begiratzen baitzaio hemen gerrari. Ez dakit oso ados nagoen pertsonaia femeninoen soslai psikologikoari Lourdesek ikusten dizkion mugekin.
|
|
|
Aipatu ez den beste ipuin batera joanez, horixe da, nire iritziz, «Kapitalismoa» bezalako ipuinen kasuan
|
gertatzen
dena: pertsonaiek garapena, sakontasuna, perfilazioa eskatzen dute, zeren, bestela, estereotipo huts dira eta irakurleok eransten dizkiegu «serie»ko topikoak.
|
|
|
antzeko zerbait
|
gertatu
zait Yurre Ugarteren Gasolindegian irakurri dudanean. Agian istorioa kontatzea baino nahiago izan du istorio bat iradokitzea, horretarako elementu
|
|
|
Gasolindegian liburuaren irakurketak ez dit sortu, Jacintori edo Lourdesi egin bezala, halako inpresio baikorrik. Izatez, Jacintok gomendatu zidan, esanez atsegina
|
gertatu
zitzaiola eta ea zer neritzon. Neu ere Jacintok aipaturiko inprezisiozko lanbro horretan ibili naiz haztamuka, eta istorio bat osotu dut azkenean, liburuko narrazioek eskainitako teselak zelan edo halan elkarrekin gardainatuz.
|
|
|
Elena emakume edadetua du protagonista eta narratzaile nagusi. Etxean itxita dagoen bitartean, bizitzarekikoak eginda, atzera begira hasiko da eta bere biografian
|
gertatutako
poz eta zaurien zerrenda egingo du. Seme alabek Ekuadorreko neska bat ekarriko diote, lurrikara txiki bat eragingo du nobedadeak eguneroko grisean eta bizitza oso baten ilunak argitzen joango dira liburuko azken partean, happy end moduko batera iritsi arte.
|
|
|
Katu jendean, zehazki, narrazio batzuk («Katu jendea» bera, «Hagina», «Omarren uda») beste batzuk baino biribilagoak iruditu zaizkit, gaiari zein tratamenduari begira. Dena dela, eta kritika anglosaxoiaren gaiari helduz, iruditzen zait dena kontatzeko gogoa nagusitu egiten dela liburuan, eta horren ondorioz zenbait pasarte («Hagina»ren amaiera, esaterako) esplizituegiak
|
gertatzen
dira.
|
|
|
Etxepare irakaskuntza laikoaren alde agertzen da idazlan horretan, eta, dirudienez, Durkheim en eraginak kutsatu du saioa goitik behera. Gogoratu, gainera, XX. mendearen hasieran Frantzia aldeko Euskal Herrian Elizaren eta gobernuaren arteko borroka latza
|
gertatu
zela, besteak beste irakaskuntzaren kontrola dela-eta. Etxepare Larresoroko seminarioko bere irakasle ohien kontra agertuko da auzi horretan, eta zuzenean adieraziko die hori saio horretan, haientzat oso mingarria izan arren.
|
|
|
Literaturaren lehen oroitzapena, bestalde, hainbati
|
gertatu
bezala, Jonathan Swiften Gulliverren Bidaiak liburuari lotua da, genero bateko erreferente. Baina irlandar presbiteroak poesia, satira politikoak eta bestelako lanak ere idatzi zituen.
|
|
|
XVI. mendean oraindik Irlanda osoan hizkuntzak izandako bizitasunaren, hondakin? gisakoak ziren, hurrengo mendeetan hizkuntza ordezkapena gero eta habaila biziagoan
|
gertatu
etorri baitzen. Halakoetan gertatu ohi den usaiako prozesua.
|
|
|
gisakoak ziren, hurrengo mendeetan hizkuntza ordezkapena gero eta habaila biziagoan gertatu etorri baitzen. Halakoetan
|
gertatu
ohi den usaiako prozesua. XX. mendeko hizkuntz eta literatur berpizkundea, berriz, askatasun prozesuan txertatua eta kontzientzia politiko garaikidearekin bat eginez garatu zen.
|
|
|
horretaz. Hernandorenak bertara igorri nahi zituen kronikak, baina zail
|
gertatu
zitzaion eta, hondarrean, gehienak etorritakoan egin zituen.
|
|
|
Irlandan ziren bitartean, Nafarroaren porrota
|
gertatu
zen Estatutuaren aldeko hauteskundeetan (hori zela ta, ez ziren falta izan bidaiariei luzatu kritikak). Bestalde, tentsioak eta ahuleziak areagotuz zihoazen, gero eta nabarmenago; azkenean urte berean, irailean, Jagi jagi mugimendua sortu zen.
|
|
|
Ingeles inperioaren aurkako irlandarren askatasuneranzko borroka luzean, XX. mendean mugarri izan ziren 1916ko apirilaren 24ean Dublinen
|
gertatu
matxinada (Easter Rising, Pazkoko matxinada) eta ondoko gerla(). Denboraldi horretan bakarrik 3.000 hildako baino gehiago gertatu ziren, eta ezin konta kalte, galera eta desmasia.
|
|
|
Ingeles inperioaren aurkako irlandarren askatasuneranzko borroka luzean, XX. mendean mugarri izan ziren 1916ko apirilaren 24ean Dublinen gertatu matxinada (Easter Rising, Pazkoko matxinada) eta ondoko gerla(). Denboraldi horretan bakarrik 3.000 hildako baino gehiago
|
gertatu
ziren, eta ezin konta kalte, galera eta desmasia. Urte horietan irlandar abertzale independentistenak nabarmendu ziren, Roger Casement, James Connolly sindikalista, Padrig Pearse poeta (1916an Dublineko Postetxean Irlandar Errepublika proklamatu zenean, lehendakari bilakatu zena)?
|
|
|
Pearse, adibidez, «iluso eta demente» tzat jo zuten Euzkadi egunkarian. Bilboko La Gaceta del Norte espainiarzale, kontserbadore eta germanofilo zena, aldiz, «Comunión» ekoen aurka joateagatik, irlandar abertzaleen alde nabarmendu zen, katoliko baitziren, eta Irlandan
|
gertatzen
ari zenaren inguruan Euzkadi egunkariak baino berri zehatz eta objektiboagoa eman zuen; are, aberriano, nabarmena zen Luis de Aranaren beraren artikulu bat argitaratzeraino.
|
|
|
Ez nuke eman nahi inondik ere ez naizen eruditua, baina bizitzan aurrera Nabokovena omen den huraxe datorkit gogora, zera, ispiluak itzultzen zion aurpegia arrotz egiten zitzaiola, ez zuen aurpegi hartan bere barne muin artean gaztearen bisaia identifikatzen, eta aldarri egiteko gogoa egiten zitzaiola. Niri neuri ere berdintsu
|
gertatzen
zait. Ustekabean tabernako ispiluak norbaiten aurpegi hori erakusten didalarik segundo batzuk behar izaten ditut horko hori nire isla dela ohartzeko.
|
|
|
Musikariak berak kontatzen digu Tulsan polizia batekin
|
gertatu
zitzaiona. Poliziak «Eric Patrick Clapton al zara?» galdetu zionean, musikariak, sutan, erantzun
|
|
|
«Gizon askok ez dute pentsatu ere egiten Saudi Arabian neska gazteak nola bizi diren. Gure etxean betidanik begirunean oinarritu dira anai arreben arteko harremanak, pentsatzen duguna esateko askatasuna izan dugu, baina hori gure gizartean gutxitan
|
gertatzen
da, zoritxarrez».
|
|
|
Paper zaharretan Aranduru da, hala ere. «Nik sekula ez dut libururik Andu izenez sinatu, eta artikulurik ere ez, baina
|
gertatu
izan zait nik artikuluren bat Anjel sinatuta bidaltzea eta haiek Andu ipintzea».
|
|
|
Atxagaren etsenpluak ere izango zuen eragina, baita Pessoaren heteronimo andanak ere. Gero ez zitzaidan zaila
|
gertatu
hurrengo poema liburuak neure izenean ematea, kritikak, iritzi artikuluak eta itzulpenak neure izenaz sinatu bainituen garai horretan. Nire kasuan, marketin oker galanta izan zen, erdi jakinean egindakoa hala ere; ondorioak ez ziren, ordea, larriak izan».
|
|
|
Porque el verdadero Txillardegi eres tú, no yo?. Enkas, ez nion tutik esan Ignacio Iturria eta Federico Alvarez zinegotzien artean
|
gertatutako
istiluez».
|
|
|
Mututu egin dira solaskideak, kaleko ateak arreta bereganaturik. Normaltasun osoz egin du, ordea, tertuliak aurrera, ezer
|
gertatu
ez balitz bezala. Kaleak lasai daudela iruditu zaio iheslariari.
|
|
|
Eman zantzuren bat! Zer
|
gertatzen
da iraultzaile horrekin?
|
|
|
Hori ez datorkio gaizki. Komeni zaio, zer
|
gerta
ere. Gero bere bila etortzen direnerako.
|
|
|
Jakina, ez dugu asmatzen eta beti ari gara beste bat, hurrengoa, prestatzen. Egiten zait beste arte arloetan agian ez dela horrelakorik
|
gertatzen
. Pintoreak eta eskultoreak serieak egiten dituzte, askotan errepikapenean oinarritzen dute beren lana, originaltasunean baino gehiago.
|
|
|
Ezinezkoa da hitz gutxitan
|
gertatutakoa
laburtzea. Gaian sakondu nahi duenak badu nora jo.
|
|
|
Saiatu nintzenean, ordea, eztarrian trabaturik geratu zitzaizkidan bezperatik prest nituen hitzak. Jadanik ez nintzen neure buruaz hain seguru, eta, hanka sartzeko beldur, nahiago izan nuen isilik jarraitu, zer
|
gerta
ere.
|
|
|
|
Gertatu
egin zen, baita bukatu ere noizbait. Barkaturik zara.
|
|
|
Nekaturik nengoen, baina ez nekien zuri lotzen ninduen korapilotik nola libratu. Bi aukera izan nituen hasierako hilabeteetan,
|
gertatzen
ari zitzaidanaren berri norbaiti emateko. Galtzera utzi nituen bi biak.
|
|
|
Honakoa galdetu genuke, konparaziora: nork erabakitzen du dioten bezalaxe gertatzen ari dela
|
gertatzen
ari dena. Eta ohiko cui prodest az ere galdetu genuke, hau da:
|
|
|
Eta ohiko cui prodest az ere galdetu genuke, hau da: nor ateratzen da irabazian
|
gertatzen
dena horrela gertatuta?
|
|
|
Eta ohiko cui prodest az ere galdetu genuke, hau da: nor ateratzen da irabazian gertatzen dena horrela
|
gertatuta
–
|
|
|
Eta? Zer
|
gertatzen
da populazioaren% 60k irakurtzen ez duen gizarte batean. Arriskutsua al da espeziearen biziraupenerako edo osasunerako?
|
|
|
Bertan, Steinerrek Le Philosophe lisant izeneko koadroa azaltzen du, 1734koa. Alde batera utz genitzake irakurketaren gaineko kontsiderazio metafisiko edota transzendentalak, baina liburuari eta haren formatuari dagokienez gaur egun
|
gertatu
diren aldaketez hausnartzen duenean, errespetu faltara bultzatzen dute ikuspuntu etimologikotik zein pragmatikotik?, ezinbestean, konplizitate keinu bat eginen diogu maisuari.
|
|
|
Eta beste behin lagun eta igelkide Xabier Olarraren itzulpen berriren bat ba ote genuen galdetu zuen beste batek. Mendean behin
|
gertatuko
zaigun zerbait. Itzultzailerik ba ote den ere ez sumatzea omen da seinale ona.
|
|
|
Literatura sistema ahuletan, berriz, zenbaitetan jatorrizkoak balira legez pasatzen dira itzulpen batzuk literaturaren historiara; horixe
|
gertatzen
da euskal literaturaren kasuan obra askorekin: Leizarragaren idazlan gehienak, XVIII. eta XIX. mendeetako erlijio lan asko, Bizenta Mogelen Ipui onac eta hortik aurrera argitaratu ziren alegia gehienak?
|
|
|
Ordea, literatura lan kanonikoak ez bezala, itzulpen literarioak iragankorrak dira, «modaz pasatzen dira», hain zuzen ere erabiltzen dituzten hizkuntza ereduak (eta itzultzeko estiloa bera ere) zaharkitu egiten direlako; hori, bistan denez, areago
|
gertatu
da euskararen arauen dantzarekin. Kontua da, literatura unibertsaleko obra jakin batzuk itzulita egonda ere, berriro euskaratu liratekeela.
|
|
|
Botilaren alderdi beteari gehiago begiratzen nionean, irakurle hartzaile gutxi izate hori normala dela esaten nion neure buruari, literaturan oro har (jatorrizkoan esan nahi dut, salbuespenak salbuespen) berdin berdin dela, hizkuntza guztietan, hizkuntza handietan ere hala
|
gertatzen
dela eta abar; gauza hauek beti izan direla eta direla minoritarioak, eta inportanteena egitea (itzultzea) dela, eta ondo gainera; obrak hortxe geldituko direla, beren jomuga/ irakurlearen zain eta abar. Baina oraintxe bururatu zait botilaren alderdi beteak ez ote duen museo baten antza:
|
|
|
Orokorrean
|
gertatzen
ari zena onartezina zitzaidan. Saharan guti sumatzen genuen zuzenka, baina denetako berrien jakiteko leku onean nengoen, segurtasun militarreko zerbitzu txiki batean gradatuen auto gidari eta idazkari, hiruzpalau soldadu lagunekin.
|
|
|
Aljerian soldadu
|
gertatzea
preso egotea bezalaxe zitzaidan. Nire basamortua hirukoitza zen, batetik ezin jasanezko bero hura, bestetik bazterrik gabeko denbora, ez baigenekien noiz arte atxikiko gintuzten han, azkenik eta nagusiki ezinegon psikikoa, desertua eta luzamena bezain idorra eta mugagabea.
|
|
|
konparaziotako, Pirinioak Bordeletik ez dira ikusten, Okzitaniako Tolosatik ordea bai, askoz ere hurbilago baitaude. Baina Saharan usu
|
gertatzen
den espejismo edo mirage fenomenoari esker, nork daki. Dena dela, egunero dorre puntara igotzen nintzen, ametsez bederen mendikate baten asmatzeko tirriaz eta irrikaz.
|
|
|
Témoignage chrétien, l' Express, l' Observateur? Beraz, banekien ez gindoazela Frantziako probintzia exotiko batera, han «ordenaren zaintzera», baina sasi gerla zikin batera, eta, hoberenean ere, Aljerian
|
gertatuko
ginela Bigarren Mundu Gerlaren denboran aleman soldaduak Atharratzen eta Maulen zeuden bezalaxe. Gainera nire andregaia Baionan utzirik banindoan, eta horrek zidan min gehienik egiten.
|
|
|
Jainkorik ez dugunontzat hain arrotzak
|
gertatzen
diren hitzak aipatzen zituen ondoren: pazientzia eta maitasuna.
|
|
|
Krema usainarekin
|
gertatu
zait gaur niri, armairuan amoniako bila nenbilela.
|
|
|
–Nik maite ditut enbatak, esan zuen?. Ez bakarrik bezero gehiago izaten ditudalako, baizik eta jendea antzaldatu egiten delako, benetan zerbait
|
gertatu
izan balitzaie bezala?
|
|
|
Egun hartan zerbait
|
gertatu
zen. Oraindik, ordea, sabelaldea laztandu eta brailleraz idatzitako hau irakurriko didana topatu nahi izaten dut batzuetan.
|
|
|
Nolanahi ere, ale bat irakurtzen hasita, kontakizuna nik gogoan nuenetik oso diferentea iruditu zitzaidan, eta Stoneybatter ez zen zehazki aipatzen. Banvilleren lanaren bi adituri galdetu, eta erreferentzia ezaguna
|
gertatzen
zitzaien, baina ez zuten asmatzen nobela jakin batean kokatzen. Ozta ozta ausartuta, Banvilleri berari idatzi nion, eta hark erantzun zidan «zer edo zer gogoan dut, aipatu izan dut Stoneybatter nire nobelaren batean, zuk diozun testuinguru horrexetan, baina nik ere The Book of Evidence nobelan zela esan izango nuke.
|
|
|
Nolanahi ere dela, Stoneybatter komunitate sendo bat da gaur egun oraindik ere, beren etxeaz harro dauden bizilagunek osatua, eta bere nolakotasun bereizgarria inposatzen dio yuppi handien nahiz azken urteotan
|
gertatu
den «Tigre zeltaren» ekonomia boomarekin Ekialdeko Europatik, Asiatik eta Afrikatik etorritako etorkinen eragin handiari. Baina komunitate «indigena» oso bizkor ari da zahartzen; izan ere, eraikuntza burbuila puztu ahala, bertakoen seme alabek ezin izan dituzte etxebizitzak beren kaleetan erosi.
|
|
|
Gizon konplexuegia zen bere propaganda propioa guztiz serio hartzeko, baina behartua sentitzen zen bere propaganda serio hartzen zutenak mirestera. Altxamendua
|
gertatu
eta handik hilabete batzuetara ondu zuen Easter 1916 poeman [«1916ko Pazkoa»], hitz ospetsu batzuk idatzi zituen, esanez nola matxinatuek gauza tragiko eta prestua bihurtu zuten irlandar komediaren «komedia arina».
|
|
|
ingeles munduko diruz lagundutako aurreneko antzerkia sortu zuen 1925ean, nahiz eta ordena berria kritikatzen zuten obra franko taularatu, haien artean baita O. Caseyrenak ere. Erakunde honek zenbait antzualdi izan ditu, baina hala eta guztiz ere geure buruarekin solasean aritzeko biltoki baliotsua
|
gertatzen
da oraindik, hau da, nondik gatozen, zer garen eta nora joan gintezkeen aztertzeko bidea da oraindik guretzat.
|
|
|
Nolanahi ere, gure idazle handienetako batzuek oso erreakzio gogorra izan dute idazketa modu horren kontra. Bai James Joyceri, bai Samuel Becketti, batere idazten jarraitzekotan, beharrezkoa
|
gertatu
zitzaien borondatezko erbeste modu batera jotzea, hain aurkitzen zuten itogarria Irlanda independenteko giroa, bere sexu errepresioarekin eta nortasun nazionalaren gaineko obsesio politikoarekin. Eta Yeatsen lanak, auzi politikoa erruz mahairatzen duen arren, barren barrenean ukitzen gaitu gai unibertsalak lantzen dituenean, izan zahartzaroa eta heriotza hurbil hurbila, edo, eta ez osorik paradoxaz, bizitzaren eta sexu oparotasunaren irrika eta gose bizia, edo, lasaiago, maitasun platonikoagoa edo etxeko eta familiako maitasuna; edo, agian oroz gain, mendebaldeko paisaiei erreparatzen dienean, haiek, beren goibeltasun euritsuagatik ere, edo horrexegatik agian, «gizakien begiak atsegintzen» jarraitzen baitute.
|
|
|
Gauza berbera esan daiteke Heaneyren obraz. Heaneyk sotiltasunez onartzen du halako konplizitate ilun bat dugula bortizkeria politikoarekin, eta auzitan jartzen du hain erakargarria
|
gertatzen
zaigun auto engainu sentimental hori. Alabaina, izadiarekin dugun harremanaren ikerketan, berak baino lehen Synge k hain maite zuen Wicklow ko paisaian kokaturik askotan?
|
|
|
Berrerabilpena literaturan gutxitan
|
gertatzen
den ariketa da. Ez da, ez, nolanahiko ekintza norberaren idatziak berrikustea eta autokritika egitea, edota urteak pasa ahala zaharkitu xamarrak geratu diren lerroak hobetu nahi izatea.
|
|
|
Nik, lehenik eta behin, bizitzaren aurreko egiazkotasun horrek errealitate konkretua izatea nahi nuen, eta bereziki bozkariatzen nintzen poemak zuzen zuzena zirudienean, alegia, ordezkatzen, aldezten edo eusten zion munduaren zuzeneko irudikapena
|
gertatzen
zenean. Oraindik nintzelarik, oso maite nuen John Keats en «Udazkenari» oda, hizkuntzaren eta sentsazioaren arteko itunaren kutxa zelako; nerabea izanik, Gerard Manley Hopkins maite nuen, bere oihuen indarrarengatik, oihu haiek aldi berean baitziren lilura eta oinaze baten ekuazioak, eta haren obra irakurri nuen arte ez nuen jakin nik lehendik ere ezagutzen nituela; Robert Frost maite nuen, bere baserritar egokitasunagatik eta bere errealismo praktikoarengatik; eta baita Chaucer ere, gutxi asko arrazoi berberengatik.
|
|
|
Eta geroago ere, Elizabeth Bishop-en estiloaren zintzotasunean, Robert Lowell en erabateko egoskorkerian eta Patrick Kavanagh en konfrontazio lotsagabean, are arrazoi gehiago aurkitu nuen sinesteko poesiak duen gaitasunean, eta erantzukizunean? «planetaz errukitzeko»,
|
gertatzen
direnak esateko, «Poesiarekin ez arduratzeko».
|
|
|
Behin, nire adiskide baserritar bat eta biok zangen gainetik saltoka genbiltzala txahal bat harrapatu nahian, Ruadh m.u.ing na Scamall izena zuen zelai batera heldu ginen, hau da, «hodei ibiltariak ispilatzen diren ile adats gorri lakar baten antzeko zelaia». Bost silabatan sartutako irudi sail sotil hura deigarriagoa zen nolabait ere bila genbiltzan «behi» gorria bel beltza
|
gertatu
izana baino, abere hark aspaldi desagertua baitzuen bere kolore ukitu bereizgarria. Zoko lohitsu batetik txahala atera eta zakurrari utzi genion euli hodeiak berekin zeramatzan aberea gidatzen.
|