|
2017
|
|
|
Bat batean, ezusteko zerbait
|
gertatu
zen. Emazteak, senarraren ondoan zegoena eta adeitasun irribarretsuaz jarraitu zuena gure solasaldia, bi eskuak altxatu eta ezezko keinua egin zuen buruaz, eta nik ez nuen ezer ulertu.
|
|
|
Amak bidali nau zu ikustera...
|
gertatutakoa
kontatu dit... eta mesede handi bat eskatu nahi dizuegu... gure aita ikusten joan baino lehen... azaldu nahi dizuegu... Aitak nahiko du, normala den moduan, bere bilduma erakutsi... baina, bilduma... bilduma... ez dago osorik... zenbait pieza falta dira... egia esan, pieza asko falta dira.
|
|
|
Zarraparra zabalduz zihoan neurrian jendearen arreta piztu zen eta zainketa lanak ere areagotu egin behar izan ziren. Deplisi ezinezkoa
|
gertatzen
zitzaion, egunik beroenetan ere, itsasoan edo errekan bainuak hartzea: samarainoko bainu-jantzia eraman behar izaten zuen.
|
|
|
Nondik natorren kontatuko dizut, izan ere, arte saltzaile lez ibili izan naizen hogeita hamazazpi urtetan
|
gertatu
zaidan gauzarik bitxiena da. Agian jakingo duzu zer gertatzen ari den gaur egun artelanen salerosketetan diruaren balioa gasa airean bezala desagertzen ari denetik:
|
|
|
Nondik natorren kontatuko dizut, izan ere, arte saltzaile lez ibili izan naizen hogeita hamazazpi urtetan gertatu zaidan gauzarik bitxiena da. Agian jakingo duzu zer
|
gertatzen
ari den gaur egun artelanen salerosketetan diruaren balioa gasa airean bezala desagertzen ari denetik: zorri aberatsek birjina gotikoak, inkunableak, grabatu zaharrak eta koadroak dituzte gogoko; aseezinak dira, deskuidatzen bazara etxea bera ere hustuko dizute.
|
|
|
Bihar, berriz, begiak irekiko dituzun jakin gabe. " Eta horrela
|
gertatuko
balitz. Une hau izango balitz nire bizitzako azkena?" pentsatu duzu.
|
|
|
Udazkena zen, urte bat pasatu zen jada ondoko pinudiari
|
gertatuaz
geroztik, eta ia ahaztuta genuen. Goiz hotza zen, behe lainoa zegoen mendi artean, eta urrunean entzun genuen kamioi hotsa hurbiltzen, heriotzaren hotsa.
|
|
|
Seinale txarra zela susmatzen nuen nik. Ez nekien zer
|
gertatuko
zitzaidan, baina ezin zen oso ona izan. Egongelako izkina batean utzi ninduen amak, hormaren kontra.
|
|
|
Hain garrantzikoa zen kartazal hura, Dubio, enpresako postari ezgauzaren esku lohietan zebilela jakin izan balu, ja ta oliba begiak bere eskuz atera eta Moërgelleko garabi altuenetik urkatuko zukeen. Dubio gizajoa ez zen ordea kanpoan
|
gertatzen
ari zenaren jakitun. Goizeko posta banaketa ia amaituta zeukala-eta, bazkal aurreko lo susta egiteko asmoz, garai batean obusak fabrikatzen zituzten Moërgelleko pabilioi zikin eta ilunenera jo zuen.
|
|
|
Baina bazekien ere, bera ohetik mugitu bezain pronto, ohe berean lo egiten zuen aita ere esnatuko zela, eta hobe zen horrelakorik ez
|
gertatzea
.
|
|
|
Akats barkaezina eginagatik. Hamaika eta erdietan
|
gertatu
zen hura.
|
|
|
Zer
|
gertatu
da?
|
|
|
Zoroa! Baina ezinezkoa
|
gertatu
zaionez kontzentrazio esparruak sortu ditu. Andreas, Margot kontzentrazio esparru batera eramaten badute ez dut imajinatu ere egin nahi zer egingo dioten berari eta berarekin dauden beste guztiei.
|
|
|
Bi aste pasatu dira eta ez dut Petterren berririk. Zer
|
gertatzen
ari ote zaio Margoti. Gauzak okerrerantz doaz.
|
|
|
Ni ez noa. Ez dakit zergatia baina Petterrek horretan zerikusia izan duela uste dut, Margoti
|
gertatutakoaren
errudun sentitzen dela uste dut. Bere zain jarraituko dut.
|
|
|
Ez daukagu jatekorik, ez urik, ez arropa lodirik, dena kendu ziguten, baita urrezko haginak ere. Ez dakit zer
|
gertatzen
ari den. Egunero jende multzo handiak sartzen dituzte leku batean dutxa bat emateko asmoz, eta ez dira inoiz itzultzen, hil egiten dituzte baina ez dakit nola, eta ez dut jakin nahi ere.
|
|
|
Eta aita? Zer
|
gertatu
zaio. Noiz bukatuko da guzti hau?
|
|
|
Andreas zertan zabiltza? Zer
|
gertatzen
da, dio Margotek izuturik.
|
|
|
Hau, Naziekin
|
gertatu
zen istorioetariko bat izan da; baina, Andreas eta Margot bezala milioika pertsona hartu zituzten gauzatzat, gizakiok garen bezalakoak izanda ditugun eskubide guztiak zanpatuz.
|
|
|
Berotasun haren alboan eserita kontatzen zizkidan hamaika histori, hainbat gertaera eta beste hainbeste kontu zahar. Berak zioenez, antzina
|
gertatutako
kontuak ziren, baserrietako jendea iluntzearekin batera oheratu eta eguneko lehen eguzki izpien argitasunpean lanean hasten zirenekoak.
|
|
|
Nola zer dugun, ez al dakik atzo zer
|
gertatu
zuan ala, erantzun zion Joxek.
|
|
|
Puskasek ezin zuen sinetsi. Joxeren aurpegian irribarre bat noiz margotu zain gera tu zen, adar jotze bat izango zenaren esperantzan, baina ez zen halakorik
|
gertatu
.
|
|
|
Iruditzen zait izan dela espresatzeko eta komunikatzeko kanal pribilejiatu bat. Askotan prosan, edo
|
gertatu
izan zait, edo nire anaiari ere inoiz hitzez elkarrizketa, familiarteko elkarrizketan esateko gai izango ez nintzen gauzak, anaiari bertso kontestu batean esatea. Izango balitz moduan, bai geruza pribilejiatu bat bestela azaltzeko gai izango ez ginatekeen sentimenduak azaltzeko, bestela egiteko gai izango ez nintzatekeen kritikak egiteko, eta bestela espresatzeko zaila zaidan sentimendu batzuk hunkitzeko.
|
|
|
Badago lizentzia berezi bat, lizentzia poetikoa, lizentzia satirikoak, hartzeko komunikazio modu horretan. Eta askotan
|
gertatu
zaigu lagunartean ere bueno orain bertsotan hasten gara, orduan kantuan kokatzen gara, orduan kantuaren bidez ikutu ditzakegu hobeto gure sentipenak eta gure satira gogoak, orduan orain esan ditzakegu gauza batzuk. Ordu erdi lehenago esan ez genitzakeenak.
|
|
|
Badago tragedia griego baten dagoen harreman zera hori, pertsonaia eta koruaren artean, edo dagoenean zauri bat, sentimendu tragiko bat, bertsolariak bere kantuarekin ahozkatzen duenean, talde guztiaren zauria ahozkatzen du. Zentzu horretan badago hor, e, gertakizun, oso berezia
|
gertatzen
dana, nik uste det, horrela komunikazioa dagoenean bertsolari eta publikoaren artean.
|
|
|
Dugun bakarra gure barnetasuna da eta gure hori ateratzeko eta argudiatzeko gaitasuna da. Eta gainera uzten dugu gure burua amildegira hurbiltzen, badakigulako amildegi horretan bi gauza
|
gertatuko
direla, sortu egingo dugula, eta gainera amildegi horretan entzuleak ere emozioa sentitzen duela gurekin batera. Hori da.
|
|
|
Nik uste dut erakargarritasuna baldin badu dela ikusten delako zerbait benetakoa
|
gertatzen
ari dela hor. Alegia, pertsona horrek ez daukala beste errekurtsorik momentu horretan bere sentipenak eta bere ideekin konektatzea baino.
|
|
|
Nik ikusi dudanaren arabera, bertsolaritza bakarra da poesia norgehiagokaren alorrean, gizartean maila guztietan partekatzen delako, ikusleak gizonezkoak, emakumezkoak, gazteak, zaharrak, hainbat bizi estilotakoak... direlako. Eta beste ahozko tradizio askotan, ikusleak gizonezkoak bakarrik, emakumezkoak bakarrik edo adinekoak bakarrik direlako, eta hemen ez da horrelakorik
|
gertatzen
."
|
|
|
Eta nik uste dut sortzaile onak transmititzen duela bizitza esperientzia bat, eta hori sentitzeko eta transmititzeko gaitasuna horretan datzala, eta ez sortzaile izatean. Eta nik uste dut bertsolarientzat ere berdin dela, eta
|
gertatzen
dela ezta. Hori ez daukazunean simulatu egin behar duzu ezta, sentipenak simulatu, arrazoiak simulatu, eh hori da nik pixka bat amesten dudan bertsolaritza.
|
|
|
Ba dago euskaldun dexente hitzaren jolasarekin, gure pentsamentuak tolestatzeko eta botatzeko gaitasunarekin gozatzen duena eta horrek poz handia ematen digu guri, eta bestetik txapelketan
|
gertatzen
da, guzti horren erpina bihurtzen dela eta txapelketak ba dauka bertsozaletasunaz harago ere beste esanahiren bat, finalak adibidez. Finalean euskalduna joaten da, euskaldun asko joaten da, ez bakarrik bertsoaren alderdi ludiko eta sozial eta politiko hori gustatzen zaiolako, euskaldunak arrazoi gutxi izaten ditu euskera hutsez euforia momentuak bizitzeko eta nik uste dut denoi gustatzen zaigula noizean behin kolektibo baten parte sentitu eta momentu onak pasatzea.
|
|
|
Azken boladan, orain txapelketako bezperan gauden hontan, igual konturatu naiz, gehien molestatzen nauena kalean jendeak esatea eh Egaña, txapeldun! ya bigarren apellido hori, txapeldun hori, ya pisutsu xamar
|
gertatzen
da. Nik badakit Andoni Egaña Makazaga naizela ez Egaña txapeldun"
|
|
|
Eta bele eta belakitasun horren barruan bakoitzak dauzka bere metodoak, baina esango nuke oso erne egotean datzala, sekretua. Gizartean, inguruan
|
gertatzen
denarekiko erne egon, gogoeta egin eta gero gogoeta hori partikularra izatea."
|
|
|
Benetako literatura urte osoan zehar egiten duten lana dela. Eta benetako bertsolaritza urte osoan zehar plazetan, tabernetan, antzokietan, frontoietan,
|
gertatzen
den bertsolaritza hori dela.
|
|
|
Lehen esan dut pixka bat sorkuntzatik, eta ideak eta sentipenak azaltzetik baduela, baina hori jolasaren bidez. Betidanik txikitan taldean lagunarteko jolas bat izan da. Eta gero jardun publikoagoa bihurtu denean ere niretzat bertsokideen artean
|
gertatzen
dena jolas bat da. Eta badu bere mamia niretzat honek, bertsokideen artean oholtzan gertatzen delako lehia, arrazoi bideen lehia bat.
|
|
|
Eta gero jardun publikoagoa bihurtu denean ere niretzat bertsokideen artean gertatzen dena jolas bat da. Eta badu bere mamia niretzat honek, bertsokideen artean oholtzan
|
gertatzen
delako lehia, arrazoi bideen lehia bat. Ni lehiatzen ari naiz, nire arrazoia bestearenaren kontra.
|
|
|
Nik uste dut Bertsolaritza bat batean
|
gertatzen
dela baina ez dela bat batekoa. Atzean lan handia daukala, baina benetan plazan ateratzen den hori, bat batean ateratzen den hori aurretik mamitutako hainbeste gauzaren emaitza dela.
|
|
|
Bertsolariak pentsatsen dugu, bukaeran esan behar duguna eta bukaeran esan behar dugun hortatik, eraikitzen dugu bertsoa.
|
Gertatzen
dena da entzulearentzat, kontrako prosezua dela. Entzulea hasten da hasieratik bertsoa entzuten eta ez daki bertsolariak nora daraman.
|
|
|
...atu gabe norbera kontziente da giroagatik, luze doan, labur doan, askotan ezintasunean baldin bazabiltza, borroka, barne borrokan, ezin bertso tolestuz, esku lanetan bezala, hitzak kabiarazi nahian eta ezin kabituz, denbora badijoa, denbora luze dijoa, pertzibitzen duzu, hasi egin beharra daukazu, kontziente zara denbora horren loditasunaz eta tentsioaz, eta bien bitartean zaila da esplikatzen zer
|
gertatzen
den buruan.
|
|
|
Niri
|
gertatu
izan zait hitzaldi bat eman behar dudanean, edo klase bat eman behar dudanean, edo zerbait inportantea egin behar dudanean, Bertigoa bilatzea, bertigo puntu bat bilatzea, nire onena eman ahal izateko, besteak harritzeraino. " Joder ez duk ezer prestatu?"," eske igual behar diat ez prestatzea nire onena momentu horretan eman ahal izateko.
|
|
|
Ni saiatzen naiz, bertsotara noanean jendearengana asko hurbiltzen, berdinetik berdinera tratatzen edozein, asko nekatzen delako baina asko ikasten delako ere, jarrera kontua dela uste dut ezta. Urbiara baldin ba zoaz pentsatuz joder, beste denak jai dute eta nik hemen pasa behar eguna, seguruaski ez duzu ondo pasako ez duzu bertsotan ondo egingo, bazkaria luzea
|
gertatuko
zaizu eta aldiz bazoaz Urbiara pentsatuz zer pribilegio daukadan, hemengo artzaiekin aurrez aurre hitzegin dezaket, egingo dizkiet galderak, jakingo ditut beraien kontuak, beraiek egingo dizkidate niri galderak erantzungo dizkiet: Jarrera horrekin baldin ba zoaz eguna ondo pasako duzu eta bueltakoan esango duzu, kontxo, gaur ere ikasi diat zerbait.
|
|
|
Gauza bat da zuk esateko daukazuna eta zuk edukitzea bizitza dentsitate bat, zer esan bat, sentipen gaitasuna batzuk, idea batzuk, transmititzeko gaitasuna.
|
Gertatzen
dena da gero bertsotan tokatzen zaizu igande goiz batean kantatzea jubilatuen elkarte batean jubilatuei. Eta hurrena euskaltegi batean, eta hurrena baserri auzo bateko jaietan, eta hurrena zine batean.
|
|
|
Bizitzaren korapiloak eta bertsoaren korapiloak askotan berdintsuak izan dira. Eta zentzu horretan iruditzen zait niri
|
gertatu
zaidan gauzarik ederrena.
|
|
|
Guk kanpoko improbisatzaileak ezagutzen eta beaiekin trukean oso berandu hasi ginan, ezta? Hasieran nolabait hemen zegoen pentsamendua zan hau Euskal Herrian bakarrik
|
gertatzen
zala eta oso gauza berezia zala munduan, eta ez geneukala parekorik,. Eta gero egin genuen apropos irekidura bat, esan gendun ba guazen ba, beste jende bat dago, guazen ezagutzera, guazen esperientziak trukatzera.
|
|
|
Hitza bakarrik
|
gertatzen
da ta
|
|
|
Nik uste erakargarritasuna baldin badu dela, ikusten delako zerbait benetakoa
|
gertatzen
ari dela hor. Jendeak somatzen duelako amildegian eta arrisku baten aurrean egindako hitzak direla eta gainera, uzten dugu gure burua amildegira hurbiltzen badakigulako amildegi hortan bi gauza gertatuko direla:
|
|
|
Nik uste erakargarritasuna baldin badu dela, ikusten delako zerbait benetakoa gertatzen ari dela hor. Jendeak somatzen duelako amildegian eta arrisku baten aurrean egindako hitzak direla eta gainera, uzten dugu gure burua amildegira hurbiltzen badakigulako amildegi hortan bi gauza
|
gertatuko
direla: sortu egingo dugula eta gainera amildegi horretan entzunleak ere emozioa ere sentitzen duela gurekin batera.
|
|
|
Bertsolaritza
|
gertatzen
dela baina ez dela. Atzean lana haundia daukala eta benetan plazan ateratzen den hori, ateratzen den hori, aurretik mamitutako hainbeste gauzaren emaitza dela, ezta?
|
|
|
Berstolariok pentsatzen dugu bukaeran esan behar duguna, hori da pentsatzen duguna eta bukaeran esan behar dugun hortatik eraikitzen dugu bertsoa.
|
Gertatzen
dena da entzulearentzat kontrako prozesua dela. Entzunlea hasten da hasieratik bertsoa entzuten eta ez daki bertsolariak nora daraman, berstolaria bai, bertsolaria badaki entzunlea nora daraman eta berak nora iritsi nahi duen hain zuzen aldez aurretik pentsatu duen puntu hortaraxe.
|
|
|
Urbiara baldin bazoaz pentsatuz, joe! gaur beste denek jai dute eta nik hemen pasa behar eguna, seguru aski ez duzu ongi pasako, ez duzu bertsotan ondo egingo, bazkaria luzea
|
gertatuko
zaizu. Eta aldiz, baldin bazoaz Urbiara pentsatuz, jo!
|
|
|
Franquismoaren garain bertsolaritza gorakada ikaragarri izan zuen batez ere bertsolaritza sozialak eta politikoak. Orduan hor, kontra esan bitxi bat
|
gertatzen
da. Nola izan daiteke gorakada hori hain zuzen, franquismoaren barruan?
|
|
|
Eta nola, ahin zuzen, bertsolaritza politikoa nolabait? Politikoa esatean ba, horixe ba, kritikatzea bai franquismoa bera, bai egoera bera, eta baita halako alde erreinbindikatiboa edo eskubideen aldarrikapen ere, nola
|
gertatu
daiteke franquismon. Ba arrazoia sinple sinplea da.
|
|
|
Azken boladan, orain txapelketaren bezperan gauden hontan, igual konturatu naiz, ba gehien molestatzen nauena kalean dela, jendeak esatea: eh egaña txapeldun!, bigarren apelido hori, txapeldun hori, ya pisutsu xamar
|
gertatzen
da. Badakit Andoni Egaña Makazaga naizela ez Egaña txapeldun.
|
|
|
Bueno, nik uste dut guk kanpoko inprobisatzaileak ezagutzen eta beraiekin trukean oso berandu hasi ginen. Hasieran nolabait hemen zegoen pentsamendua zen hau Euskal Herrian bakarrik
|
gertatzen
zela eta oso gauza berezia zela munduan eta ez geneukala parekorik. Eta gero egin genuen apropos idekidura bat.
|
|
|
Eta hori 15 segundotan. Eta orduan hor
|
gertatzen
dira, sekulako korapiloak garunean.
|
|
|
Gune eta une batean
|
gertatzen
da. Eta gune eta une horren gurutzaketa ez da berriz inoiz errepikatzen, orduan, bertsoa da une bat, eta tak, momentu horretan sortzen dena.
|
|
|
Bai, badaude beste gauzak ere, bakarrizketak daude, antzerkia dago, baina beti badago nolabait esanda gidoi bat, erreproduzio bat, prestatze bat atzetik, eta bertsoan berriz zoaz egunero bertsotara jakin gabe egun horretan, egun hori den erridikuloaren eguna, edo egun hori den distira berri baten eguna, ez dakizu bost minutu lehenago zer
|
gertatuko
zaizun, zer gertatuko den. Eta hori da.
|
|
|
Bai, badaude beste gauzak ere, bakarrizketak daude, antzerkia dago, baina beti badago nolabait esanda gidoi bat, erreproduzio bat, prestatze bat atzetik, eta bertsoan berriz zoaz egunero bertsotara jakin gabe egun horretan, egun hori den erridikuloaren eguna, edo egun hori den distira berri baten eguna, ez dakizu bost minutu lehenago zer gertatuko zaizun, zer
|
gertatuko
den. Eta hori da.
|
|
|
Joan kristoren aldartearekin, eta joan asko emateko gogoz, eta ba ez daukat. Eta beste batzuetan zoaz nekatuta, zoaz bibrazio txarrekin, eta
|
gertatzen
da mirari koxkorra, inprobisazioaren mirari koxkorra, ez dakizu oso ondo zer faktorerengatik, baina gertatzen da. Eta nik uste dut hori ederra dela.
|
|
|
Joan kristoren aldartearekin, eta joan asko emateko gogoz, eta ba ez daukat. Eta beste batzuetan zoaz nekatuta, zoaz bibrazio txarrekin, eta gertatzen da mirari koxkorra, inprobisazioaren mirari koxkorra, ez dakizu oso ondo zer faktorerengatik, baina
|
gertatzen
da. Eta nik uste dut hori ederra dela.
|
|
|
Pixka bat da Sophie Calleren obra ezagunenetako batzuekin
|
gertatzen
dena: adibidez, aliritzira, gizon desberdinei argazkiak ateratzen dizkienean atzerriko hirietan; adibidez, lagun eta ezagunak gonbidatzen dituenean bere ohera, gero lotan erretratua egiteko; adibidez, jende ezezaguna hasten denean jarraitzen kalean, inolako aurre estrategiarik gabe, jarraitze hutsagatik.
|
|
|
Horrek dena aldatzen du: " Ez duzu gauza abstraktuez hitz egiten,
|
gertatu
ziren gauza batzuez baino, oso ondo ezagutzen dituzun paisaia batzuez, zureak direlako".
|
|
|
Ez dira gorabehera soilik historikoak," gaur gaurko gatazka politiko eta sozialerako munizio bizia baizik". Eta ez da hainbeste hamaika aldiz kontatutakoa berriz kontatzea," ez bada ulertzen saiatzea orduko hartan
|
gertatutakoak
zergatik hunkitzen gaituen orain, behartzen gaituen posizio hartzera". " Ez dut idazten historia errepika ez dadin, zerrikeria haien protagonistak zer egiteko kapaz izan ziren gogoratzeko baizik; orain ere, aukerarik txikiena izango balute, zer egiteko kapaz liratekeen.
|
|
|
" El Escarmientoz zerbait hitz egin zen, El Botínez ezer ez". Baina are harrigarriagoa zaio iaz ateratako La perorata del insensato eleberriarekin
|
gertatutakoa
: " Asko jarri nuen liburu horretan, eta erantzuna izan da erabateko isiltasuna.
|
|
|
Kasu, Greziako Kretan ez, Teruelgo probintzian den Cretas (edo Queretes) herrian baizik, Matarraña (edo Matarranya) izeneko eskualdean. Parentesi artekoa ikusita, igarriko zenioten zerbait
|
gertatzen
dela han, nolabaiteko konfliktoa dutela, gurean ere (ipar zein hego) ezaguna dena: bi hizkuntza dituzte.
|
|
|
Hasieran zail zitzaion zer ari zen
|
gertatzen
jakitea, nor ari zen noren kontra. Jendea ohiturik zen kale borroketara, tokiko geografiara, zer nork kontrolatzen zuen asmatzera:
|
|
|
Kotxea utz dezakegu bertan, garraio publikoa hobetu beharreko kontua baita Hondarribian. Eraiki aurretik auzo erresistentziaren sinbolo lelo gogoangarriekin," Lajazia eskiletak dagozten bezela", behin eraikita, Leitzaranekin
|
gertatu
moduan, mundu guztiak erabiltzen ditu. Jaisten ari garela, berehala ikusiko dugu Madalena ermita zegoen lekua, egun etxetxo batek hartu arren, erraz irudika daitekeena.
|
|
|
Bideak, ordea, burutapen ilunak uxatu zizkion. Dena berria
|
gertatzen
ari zitzaion: txalupa, ontziak, bizkortu eta, besterik gabe, gosea zekarkion uraren usain sarkor hura.
|
|
|
Aihotzez eta tiroka amaitzen ziren liskar askotan hilak eta zaurituak
|
gertatzen
ziren. Landa polizia egonean zegoen.
|
|
|
Eta hala, bestenai heltzen zion, tripa hutsik lagako bazitun e. Senarrak e esana zion: " etzaitez holakoa izan, Maria Angula, halako batian zerbait txarra izango zu ta, makurkeitan dabilenai, eozerta dela re,
|
gertatzen
zakon bezala". Hori esaten zion gizonak.
|
|
|
Beno. Eta halako batin
|
gertau
zen tripakik erosi zizkola ibaiyan gora txalupaz saltzen etorri zen gizonai; eta hain ongi prestau zitun piperminez, biatzak miazkatzeaino goxua geau zikola. Senarrak bazekin tripakina, ta egun osua enborrak mozten pasa zun, hortzak ur inda zitula.
|
|
|
Lagungarri
|
gertatuko
ahal zaizki
|
|
|
Jainkoak ez du utziko zuri ezer
|
gertatzen
... Baina beldur bazara, hobe izango da ez...
|
|
|
Jesus! Baina zer
|
gertatzen
zaizu. Izurria duzu?
|
|
|
Zer? Zer
|
gertatzen
da. Zer nahi duzu?
|
|
|
Ez naiz harrituko zenbait pasartetan hunkituta edota txundituta geratu zarela esaten badidazu. Niri neroni ere horrelako zerbait
|
gertatu
zitzaidan.
|
|
|
Denak aski interesgarriak egin bazitzaizkidan ere, ipuin multzo bat arras deigarria
|
gertatu
zitzaidan: Joaquín Gallegos Lara izeneko idazleari zegokiona.
|
|
|
Emma Lara Calderón, ama alargunak nahikoa lanak izan zituen bere seme bakarra aurrera ateratzen. Izen handiko medikua zen amaren anaia Julianek eskaini zien aterpea erabakigarria
|
gertatu
zen, bat batean noraezean geratu ziren alargun umetxoentzat.
|
|
|
Idazlea mutiko zela, 1922ko azaroaren 15ean hots, 13 urte zituela
|
gertatu
zen" Guayaquilgo Sarraskia" izenez ezagutzen den gertaera lazgarria. Kakaoaren beherakadak Ekuadorri eta Guayaquili, bereziki, ekarri zion krisialdiko istiluetan, soldaduek ehunka manifestari hil zituzten tiroka, gaur langileen oinarrizko eskubidetzat ditugun eskaeren aldeko manifestaldi batean.
|
|
|
Ez zen, alabaina, Joaquín" alderdi aparatu" ko gizona, ez zen horretatik bizi; kultura aldizkarietarako idazten zituen artikuluetatik baizik eta, horrek bizitzeko adina ematen ez zuenez, han hemenka ematen zizkioten lanetatik: hartxintxarra garraiatzen zuten kamioien kontrolatzaile, liburutegiko laguntzaile, bulego ofizialetako administrari, udal igerilekuko txartel saltzaile, besteak beste; betiere baldin eta agintean zegoen unean uneko politikoari ongi irizten bazitzaion, aldaketak eman ahala, sarri
|
gertatzen
baitzen lana ere galtzea.
|
|
|
pertsona eta ezagutza horiek aintzat hartu eta beren jatorri xumetik literaturaren maila unibertsalera igotzen saiatu zen ikertzaile nekaezin honena... bere ezkertiar hautuetatik, geroago esango dugunez. Aurreko guztia gutxi balitz, esandakoak oraindik harrigarriagoak
|
gertatzen
dira bere ezintasun fisikoengatik eskolara joan ezinik geratu zen pertsona gazte bati buruz ari garelako.
|
|
|
Gorago aipatzen nuen gure egilearen estilo aldaketara itzuliz, zerikusirik izan ote zuten horretan azaroaren 15eko gertakariek? Kontuan izanik idazlearen lehen literatur urrats haietatik urtebetera
|
gertatu
zirela, niri behintzat ez litzaidake harrigarria egingo pertsona helduaren izaera finkatuz doan nerabezaro gaztaro bitarteko gertaera haiek nortasunean, hautu politikoetan eta arte joeretan utzitako zantzua izatea.
|
|
|
Bere burua hiri berri honetan kokaturik eta beronen aldeko apustuan murgildurik ikusten du; baina ezin du utzi mahai gainean jarri gabe gera ezinezko eraldatze horrek dakarren sufrimena. Azaroaren 15eko gertaerak, hain zuzen, ez al ziren
|
gertatu
horren erakusgarri gordinena?
|
|
|
azaltzen zaiguna fikzio izateak ez du esan nahi asmakeria edota are gutxiago iruzurra direnik. Ipuinok
|
gertatu
ez badira ere, errealitatea horixe da eta horregatik datoz horrela: errealitatearen fikzioak errealitate direlakoz" ipuineratu" dira eta ez diote, horregatik, errealitate izateari utzi.
|
|
|
Kolore urdinekoa da. Bizilekua zuhaitzetan egin ohi du eta arriskutsua
|
gerta
liteke, ustekabean estropezu egin baitaiteke beraiekin eta haien ziztada mingarria jaso.
|
|
|
Gudu hau" Cancha Rayadako Ezustekoa" zein" Hondamendia" izenez ere ezagutua 1818ko martxoaren 19an
|
gertatu
zen. Independentziaren aldekoen armada, José San Martínen esanetara, galtzaile atera zen Talcatik (Txile) gertu dagoen leku honetan erregearen aldeko armadaren aurkako borrokan.
|
|
|
Ahaleginak ahalegin, ez dut lortu hitz honen esanahia argitzea. Jarduna are zailagoa
|
gertatu
zait, jatorrizko hizkuntzan minuskulaz idatzirik datorrelako. Solaskideen iritzien bidetik, halere, ez dut uste okerra izango denik pentsatzea idazlearen garaiko liburu bildumaren baten izena izan litekeela.
|
|
|
Eta mutikoak luze jardun zuen hausnarrean. Gizonak arretaz begiratzen zion, buru txiki hartan
|
gertatzen
zenaz jabetu nahian. Mutikoak, azkenean, kanporatu zuen:
|
|
|
Eta zer dela-eta utzi dute horrelakorik
|
gertatzen
–Ardura langile zainarena da eta taimquiper95 arena.
|
|
|
Zer
|
gertatzen
da, Negro?
|
|
|
Langileak berak ere, Anselmo ile kizkurrak, gaitzizenez Sapo de la Grecia101 deitzen zionak, urdin petoak zituen ile kizkur beltzak. Eta horixe
|
gertatzen
zen bere azazkal nabarrei edota eskuetako eztenari zegokienez ere.
|
|
|
Ze
|
gertatzen
zaio, nausi. Tripako minez do?
|
|
|
Andreak ez zekien zer
|
gertatu
zen. Hain zuen tolesgabea irribarrea, hain zen sendoa eta gihartsua udako buztin lehorretan eta neguko behortegietako lohi bigunetan ahuntzak bazkatzen zaildutako hamalau urteko mutikotearen itxura!
|
|
|
Chumbote mozkortuta bezala zegoen. Larria zen
|
gertatzen
ari zena! Etxekoandrea nolatan?.
|
|
|
Kontaiak ze
|
gertau
zakon... Zeatik ez dijun.
|
|
|
Txundituta zegoen
|
gertatzen
ari zenaz. Inguruan jendea biltzen ari zen.
|
|
|
Barack Obama pertsonak, beraz, bat egiten du haur kontsolagabe horien lantuarekin, malko bakoitzean drama oso bat erakusten duten gurasoekin; bat egingo ez du bada!
|
Gertatzen
da, ordea, prentsaurrekoan batera azaltzen zaizkigula Barack Obama gizakia, humanoa, eta AEBetako lehendakaria. Eta ene uste harroan hori absolutuki bateraezina da:
|
|
|
Zu izan zara baztertua, zerbitzatu behar izan dituzu zure senideen hiltzaileak, bortxatu zaituzte, umiliatu, pentsioa kobratu ahal izatearen truke zure senarra" marxismoaren aurkako gerraren karietara hil zela" deklaratu behar izan duzu desagerrarazi zuten berberak izanik heriotza agirian lekuko, ilea arras moztu dizute, errizino olioa eman beherako latzarekin kalean ibil zaitezen... eta isilik egon behar. Emakumezkoei
|
gertatu
zitzaien batez ere, askatu zituzten herrietan gertatu zen hori.
|
|
|
Zu izan zara baztertua, zerbitzatu behar izan dituzu zure senideen hiltzaileak, bortxatu zaituzte, umiliatu, pentsioa kobratu ahal izatearen truke zure senarra" marxismoaren aurkako gerraren karietara hil zela" deklaratu behar izan duzu desagerrarazi zuten berberak izanik heriotza agirian lekuko, ilea arras moztu dizute, errizino olioa eman beherako latzarekin kalean ibil zaitezen... eta isilik egon behar. Emakumezkoei gertatu zitzaien batez ere, askatu zituzten herrietan
|
gertatu
zen hori.
|
|
|
Pedro Sanchez nola joan den, horrek harritu agian ez, baina askok uste ez zuena izan da. Nahiz eta gauza esperogabeak
|
gertatu
eta hurrengoan ziento bat diren eurek aurreikusi zutela eta espero zutela esaten dutenak. Eta berdin dio aurreikusi eta espero ez bazuten ere, iritzilariek ez daukate (daukagu) inolako arazorik hilabeteetan esan duguna hankaz gora errealitateak nola jarri duen ikusi eta biharamunean gertatuaz azalpen xeheenak emateko.
|
|
|
Nahiz eta gauza esperogabeak gertatu eta hurrengoan ziento bat diren eurek aurreikusi zutela eta espero zutela esaten dutenak. Eta berdin dio aurreikusi eta espero ez bazuten ere, iritzilariek ez daukate (daukagu) inolako arazorik hilabeteetan esan duguna hankaz gora errealitateak nola jarri duen ikusi eta biharamunean
|
gertatuaz
azalpen xeheenak emateko. Marxena hartuta, Grouchorena jakina, hedabideetako iritzi emaileok lasai aldarrika genezake baditugula aurreikuspen eta azalpen irmo batzuk, baina errealitatea azaltzeko baliagarriak suertatzen ez badira," lasai, beste batzuk ere baditugu; eta baita beste batzuk ere".
|