|
2023
|
|
|
Aurreko egoera
|
gerta
dadin berebiziko garrantzia duen puntuetako bat, lehen aipatu bezala, hezitzaileen formakuntza izanen da, baina formakuntza horretan asko izanen dugu irabazia hezitzaileak eragiten duten komunitatean jada barneratuak badaude, eta oraindik gehiago jarduera horren partaideak izan direnean txikitan.
|
|
|
Aski da esatea 2020ko martxotik aurrera euskarazko aisialdiak etenaldi bat nozitu zuela, euskararen erabilerak atzerakada aukerak murriztearen ondorioz, eta gainera diferentziak handitu zirela haurren artean hizkuntza gaitasunari dagokionez. Gerora, hizkuntza arrakalaz hitz egin izan da
|
gertatu
zen egoera definitzeko.
|
|
|
Institutuan, bereziki, hain orokorra da erdaraz egitea, non arreta handia ematen digun ikasleren bat edo beste, gure presentzia edo esku hartzearen beharrik gabe, euskaraz ari dela entzuteak. Harrigarria izaten da,
|
gertatzen
denean, baina oso oso gutxi gertatzen da, zoritxarrez. Noski, Iruñerriko ikasleen artean da bereziki nabarmena erdararekiko joera ikaragarri hori, zeren eta Nafarroako beste eremu euskaldunago batzuetatik etortzen diren ikasleekin ez da hori gertatzen, ez behintzat hain modu argian.
|
|
|
Institutuan, bereziki, hain orokorra da erdaraz egitea, non arreta handia ematen digun ikasleren bat edo beste, gure presentzia edo esku hartzearen beharrik gabe, euskaraz ari dela entzuteak. Harrigarria izaten da, gertatzen denean, baina oso oso gutxi
|
gertatzen
da, zoritxarrez. Noski, Iruñerriko ikasleen artean da bereziki nabarmena erdararekiko joera ikaragarri hori, zeren eta Nafarroako beste eremu euskaldunago batzuetatik etortzen diren ikasleekin ez da hori gertatzen, ez behintzat hain modu argian.
|
|
|
Harrigarria izaten da, gertatzen denean, baina oso oso gutxi gertatzen da, zoritxarrez. Noski, Iruñerriko ikasleen artean da bereziki nabarmena erdararekiko joera ikaragarri hori, zeren eta Nafarroako beste eremu euskaldunago batzuetatik etortzen diren ikasleekin ez da hori
|
gertatzen
, ez behintzat hain modu argian. Horiek gehiago egiten dute euskaraz, normala denez, begi bistako arrazoiengatik.
|
|
|
Euskara irakasle etsitu baten gogoeta kaiera... dugunaren esku, goiko instantzietan eta politika gorenean egiten eta
|
gertatzen
denarenean baizik. Hori ere jakin behar dugu, ez diezaiogun geure buruari gehiegizko espektatiba baten erronkarik sor.
|
|
|
Aipatu berri dudan erlaxazio orokor horretaz gain, baliteke batzuek pentsatzea gaztetxoen gauzak direla eta ez zaiela garrantzirik eman behar. Edo beldur moduko bat diotela ikasleen estimua galtzeari, eta hori
|
gerta
daitekeela pentsatzen dutela, buen rollo a denaren gainetik lehenetsi ezean. Beharbada, ohartu ere ez dira egiten, ez dutelako agian arreta eta kontzientzia hor, eta komunikazioan zentratzen dira, zein hizkuntzatan gertatzen den begiratu eta zaindu ordez.
|
|
|
Edo beldur moduko bat diotela ikasleen estimua galtzeari, eta hori gerta daitekeela pentsatzen dutela, buen rollo a denaren gainetik lehenetsi ezean. Beharbada, ohartu ere ez dira egiten, ez dutelako agian arreta eta kontzientzia hor, eta komunikazioan zentratzen dira, zein hizkuntzatan
|
gertatzen
den begiratu eta zaindu ordez. Hau idazten ari naizela, gogora datorkit Lazkao Txikiren profezia," martxa honetan aurki erderaz hitz egingo dugu euskaraz ari garelakoan"; edo besterik gabe, ez da beraientzat garrantzitsua, ez zaie hala iruditzen, kito.
|
|
|
Hemen egoera ez da hain nabarmena, baina kezkatzekoa iruditzen zait ikustea nola hemendik pare bat urtera haurren hezitzaile izango diren horiek ez duten euskarari heltzearen hautua (oraindik) egin. Askotan
|
gertatzen
da gaztaroan egitea hizkuntza ohituretako aldaketa, nerabezaro garaiko helduekiko desafio beharra eta gainerako" gorabeherak" gaindituta. Hori hautu pertsonal baten bitartez gertatzen delako iruditzen zait zeresan handia lukeela hor hezkuntzak kontzientzia soziopolitikoan eragin ahal izatea, eta horregatik uste dut hor eragitetik hasi genukeela irakasleok, egoera iraultzen hasi nahi izatekotan, bederen.
|
|
|
Askotan gertatzen da gaztaroan egitea hizkuntza ohituretako aldaketa, nerabezaro garaiko helduekiko desafio beharra eta gainerako" gorabeherak" gaindituta. Hori hautu pertsonal baten bitartez
|
gertatzen
delako iruditzen zait zeresan handia lukeela hor hezkuntzak kontzientzia soziopolitikoan eragin ahal izatea, eta horregatik uste dut hor eragitetik hasi genukeela irakasleok, egoera iraultzen hasi nahi izatekotan, bederen. Euskararen testuinguru kulturalaz gain, euskararen herriaz hitz egiteaz gain, uste dut testuinguru soziopolitikoaz ere gakoak eman genizkiela ikasleei, euskarari heltzea ez delako inondik ere berez etortzen den zerbait, egin beharrekoa dela ohartzen garen unean erabakitzen duguna baizik.
|
|
|
Hitz egin daiteke euskaraz, gainerako erreferentzia guztiak erdal mundukoak direnean?... Badakigu" kalitate" aren galera nolabaitekoa onartu dugula hizkuntzaren hedapena
|
gertatuko
bada, hori argi dago, baina zenbateraino. Hegoaldean, euskañola da.
|
|
|
Ikasleek adierazkortasun bila jotzen dute erdaretara, kasu askotan ez dituztelako euskararen berezko baliabideak ezagutzen, ez dizkiegu erakusten, eta ez dituzte inon entzuten. Erdarekiko menpekotasuna hortik ere uler liteke, hizkuntza kolonizazioa
|
gertatzen
dela, hizkuntza hegemonikoek funtzio guztiak betetzen dituztela, euskararen kaltetan. Horrela, tradizioarekiko etena suposatzeaz gain, Iparraldeko eta Hegoaldeko euskaldunen arteko urrunketa gero eta handiagoa gertatzen da, oso arriskutsua izan daitekeena.
|
|
|
Erdarekiko menpekotasuna hortik ere uler liteke, hizkuntza kolonizazioa gertatzen dela, hizkuntza hegemonikoek funtzio guztiak betetzen dituztela, euskararen kaltetan. Horrela, tradizioarekiko etena suposatzeaz gain, Iparraldeko eta Hegoaldeko euskaldunen arteko urrunketa gero eta handiagoa
|
gertatzen
da, oso arriskutsua izan daitekeena.
|
|
|
Euskara ardatza izan behar da ikastetxeetan, identitatea horren inguruan gorpuzteraino. Baina horrez gain, euskara tresna da, ikasketa baliabidea, eta ezin da
|
gertatu
euskara geuk bakarrik zuzentzea, euskararen zuzentasunari ematen zaion arreta euskara irakasleena baino ez izatea. Eta horrekin lotuta, euskara ikasgaiaren nolakotasuna erabat eta errotik aldatzeko aldarri ozena, lerro hauetatik.
|
|
|
Besterik gabe, ezin dugulako ikasleon" gorrotoa" ren prezioa ordaindu. Askotan
|
gertatu
zait klasean, ahalera azaltzen egotea, eta beste planeta bateko hizkuntza erakusten ari nintzela sentitzea. Ez dute euskaraz egiten, euskararen beharrik sentitzen ez dutenez, arrotz egiten zaie eta...
|
|
|
Hori
|
gertatu
bada, irakasleak irakatsi du testua, baina ez du poza transmititu.
|
|
|
Halakoetan, bainuontzitik, konfortetik aterako zara, toallak lehortuko zaitu eta berotu. Ez da lehendabiziko aldia gauza bera
|
gertatzen
zaizuna. Ur gehiegi eta gas gehiegi gastatzen dituzu.
|
|
|
(Ez da
|
gertatzen
)
|
|
|
Horrela, bada, erabilera ohiturak eraldatu nahi izanez gero, hiztunaren erreferentzia taldeetan
|
gertatzen
diren elkarrekintzak, botere harremanak eta kategorizazioak aztertu eta kontuan hartu dira, ahaztu gabe, edozein talde hizkuntza komunitatearen eta gizarte osoaren diskurtso, aurreiritzi eta gizarte irudikapenen testuinguruan kokatzen dela.
|
|
|
Izan ere, desegokiak izateaz gain, ez dira eraginkorrak, presio egoeran ez baitira jarrerak aldatzen, sendotu eta finkatu baizik. Jarreretan aldaketa
|
gertatzeko
, subjektuak kontrola eta erabakimena nabaritu behar ditu; izan ere, kanpoko presioa handitzen denean, jarrera aldaketa murrizten da (Apodaka, 2004: 165).
|
|
|
Eskola gizartean bizi den egoeraren isla dela esan ohi da, eta euskararen gaitasun mailari dagokionez ere halaxe da. ereduan ikasten duten ikasleen emaitzei erreparatzea besterik ez dago, azken urteetan
|
gertatzen
ari zaigun egoeraz jabetzeko. isei ivei erakundeak eaen egin ohi duen Ebaluazio Diagnostikoa da gizartean jazotzen ari den, eta irakaskuntzan oro har bizi dugun, egoeraren erakusgarri. Aipatu erakundeak 2022ko otsailean argitaratu zuen Txosten Exekutiboaren arabera, EAEn Bigarren Hezkuntzan ikasten ari diren ikasleen euskarazko komunikazio gaitasuna behera egiten ari da urtetik urtera.
|
|
|
Aipatu erakundeak 2022ko otsailean argitaratu zuen Txosten Exekutiboaren arabera, EAEn Bigarren Hezkuntzan ikasten ari diren ikasleen euskarazko komunikazio gaitasuna behera egiten ari da urtetik urtera. Azpimarratzekoa da, oro har, euskarazko komunikazio gaitasunean
|
gertatzen
ari zaiguna, 2010etik 2019ra bitartean 17 puntuko jaitsiera izan baitu euskarazko komunikazio gaitasunak DBHn1 isei iveik entzumena, irakurmena, idazmena, mintzamena eta ahozko elkarrekintza hartzen ditu aintzat azterketa egiteko. Hizkuntza trebetasun horiek ezinbestekoak dira gure curriculumetan jasota ditugun konpetentziak eta irteera profilak lortzeko, eta, zer esanik ez, gure ikasleek gizartean eraginkortasunez parte hartzea nahi badugu.
|
|
|
Ez da joera isolatua gurean
|
gertatzen
ari zaiguna. Europako Kontseilua jabetuta dago aspalditxoan eskolatze hizkuntza eta ikasleen lehenengo hizkuntza sarritan ez datozela bat, eta egoera hori eskolatze hizkuntza bigarren edo hirugarren hizkuntza duen ikaslearentzat zailtasun iturri izan liteke.
|
|
|
batetik, pertsonen arteko oinarrizko komunikazio trebetasunak (elkarreraginerako gaitasunak) (PAOKT) daude, eta, bestetik, hizkuntza gaitasun akademiko kognitiboa (HGAK). ...baki edo gogoratu genuke, betiere jakinda bi gaitasun horiek elkargurutzatzen diren bi continuum gisa ulertu behar direla (Cummins, 1981a) 2 Elkarreraginerako gaitasunak (PAOKT) eskolan lantzeak, euskararen kasuan, ikasleen hizkuntza gaitasun akademiko kognitiboari mesede eginen liokeela pentsa daitekeenez, eta kontuan hartuta pertsonen arteko oinarrizko komunikazio trebetasunak gehienbat ahozkoan
|
gertatzen
direla, ahozkoa lantzea eskolaren eginkizun saihetsezina dela ondoriozta daiteke.
|
|
|
Alderdi praktikotik, irakasle batzuk elkarrekin aritzea beti da lagungarria, beharrezkoa (ahal izanez gero) eta esker onekoa. Bigarren Hezkuntzan, aldiz, bere egitura propioagatik, irakasle/ ikasgai gehiago egonen dira inplikatuta eta
|
gerta
daiteke SDaren edukia ikasgai batean kokatzea. Horrek testugintzaren lanketa aipatutako ikasgaian kokatzen du, esaterako, Matematikan, Filosofian, Gizarten edo Biologian...
|
|
|
Aditza: norberari
|
gertatutakoa
, senide Orainaldia eta lehenaldia bati... Kontakizunaren erabili. egitura:
|