|
2000
|
|
|
\ Gure inguruan hiesa agertu zenetik, 1984tik alegia, gaixoen erdia baino
|
gehiago
hil da, zehatz mehatz %60 EAEn eta %55 Nafarroan. Hala ere, Nafarroako datuek erakusten digutenez, hasierako urteetan lautik hiru hiltzen ziren bitartean, gaur egun heriotz tasa %30etik behera dago.
|
|
|
Eta, laborariari adio egin ondoren, pentsatu nuen: don Frantzisko hil zen, orain dela hogeita hamar urte baino
|
gehiago
hil zen, baina bizi da, zeren eta, hil zen arren, bertzeen baitan bizi baita, bere hitz haien bidez, zeinak erran komuna egin baitira. Eta pentsatu nuen:
|
|
2001
|
|
|
Egunean bost langile baino
|
gehiago
hil diren laneko istripu hilgarriek gora egin dute
|
|
|
2000 urtean zehar, bost langile baino
|
gehiago
hil ziren lan arrazoiengatik. Guztira, 1.891 ezbehar hil ziren; 1999an, berriz, 1.572 izan ziren, CCOOk egindako txosten baten arabera.
|
|
|
Nutrizio arloko aditu estatubatuarrek adierazi dutenez, “jendea jaten den moduaren nahasteak”. Halaber, uste dute “jende gehienak, buru osasuneko arazoetan pentsatzen duenean, uste duela depresioak pertsona
|
gehiago
hiltzen dituela bere buruaz beste egiten dutelako, edo eskizofreniak jendea hiltzen duela psikotikoek batzuetan gauza arriskutsuak egiten dituztelako. Baina elikadura nahasteek beste buru arazo konbinatu guztiek baino jende gehiago hiltzen dute”.
|
|
|
Halaber, uste dute “jende gehienak, buru osasuneko arazoetan pentsatzen duenean, uste duela depresioak pertsona gehiago hiltzen dituela bere buruaz beste egiten dutelako, edo eskizofreniak jendea hiltzen duela psikotikoek batzuetan gauza arriskutsuak egiten dituztelako. Baina elikadura nahasteek beste buru arazo konbinatu guztiek baino jende
|
gehiago
hiltzen dute”. Adituek diotenez, inor ez dago ziur orain arreta gehiago jartzen den eta kasuak maizago detektatzen diren, edo jendea elikatzeko moduan nahaste horiek areagotzen diren.
|
|
|
Eta politikak usu erlijioaren gainetiko indarra hartzen du. Tankeek otoitzak baino jende
|
gehiago
hil ditzakete.
|
|
|
Ez al dezakezue ordaindu beharreko odol zerga arindu? Zenbat
|
gehiago
hil dituzue?
|
|
2002
|
|
|
Azken hamar urteotan, 1.200 langile baino
|
gehiago
hil dira Euskal Herrian. Urte honetako lehen bost hilabeteetan 53 langile hil dira lan istripuen ondorioz, horietako bi Iparraldean.
|
|
|
Gainerako hiru lurraldeetan, aldiz, nahiko nabarmen gutxitu ziren ezbeharrak. Bizkaian, 2000n baino %20 langile
|
gehiago
hil zen 2001ean. Araban, %63, 16 jaitsi zen heriotzen kopurua; Gipuzkoan, %38, 71; Nafarroan, berriz, %50 Ondoko taulan jaso ditugu Hego Euskal Herrian 2001ean gertatutako lan istripuen gaineko datu ofizialak.
|
|
|
Gizonezko
|
gehiago
hil ziren emakumezkoak baino (195.255 eta 175.847, hurrenez hurren), eta gizonen artean heriotza kausa nagusia bihotzeko gaixotasun iskemikoa izan zen bitartean, emakumeetan gaixotasun zerebrobaskularra gailendu zen. Dementziagatiko heriotzetan ere alde nabarmenak daude sexuen artean, heriotza kopurua bikoitza izan baitzen emakumeetan (7.320 urte horretan), gizonezkoen kasuan baino (3.471).
|
|
|
Emakumezkoen artean biriketako minbiziagatiko heriotzak bikoiztu egin dira Europan, eta Estatu Batuetan dagoeneko emakume
|
gehiago
hiltzen da biriketako minbiziagatik bularrekoagatik baino.
|
|
|
José María Parrak esan zuen zitazioa formalizatzeko informazio guztia eta egindako analitikak bildu arte itxarongo duela, isuriaren jatorria eta arrazoia argitzeko. 4.000 arrain baino
|
gehiago
hil ziren Ebro ibaian, isurketaren ondorioz. Greenpeacek atzo jakinarazi zuen aipatutako isurketen aurrean legezko ekintzak hasiko dituela eta prozesu irekiaren aurrean agertuko dela.
|
|
|
Adituek elikagai hori gibeleko zenbait gaixotasun kronikoren prebentzioarekin ere lotzen dute. Gainera, bularra ematen ez dieten haurrak hamar eta hamabost aldiz
|
gehiago
hiltzeko arriskuan daude bizitzako lehen hiru edo lau hilabeteetan. Bularreko minbizia izateko arriskua murrizten du Amari dagokionez, haurra bularrean jartzeak erditu ondoko depresioak saihesten ditu.
|
|
|
Biktimen ehuneko handi bat ia 17k, zientifikoa haurrak dira. 2002ko lehen hiruhilekoan, 135 oinezko baino
|
gehiago
hil ziren errepidean. Joera hori moteltzen ez bada, hildakoen kopurua milara irits liteke, eta hori ez da gertatzen 1995etik.
|
|
|
Ideia horren alde egin du estatistika dramatiko batek: ehun pertsona baino
|
gehiago
hiltzen dira eta beste 2.000 Estatu Batuetan ospitalizatzen dira urtero, ustekabean parazetamol gaindosiak eragindako gibeleko arazoengatik. Kopuru hori ez da oso handia, kontuan hartzen badugu urtero botiken milioika dosi kontsumitzen direla.
|
|
|
1984ko tragediak berriro mehatxatu du Etiopia.' Milioi bat etiopiar baino
|
gehiago
hil ziren urte horretan, lehorte latzengatik. Bi hamarkada geroago, gobernuz kanpoko erakundeek alarma ahotsa jarri diete berriro herrialde garatuei.
|
|
|
Hyde parkean oro da argazki erretratu picture, baita neguan ere. IRAk zaldizko baino zaldi
|
gehiago
hil zuenekoaren paperezko irudi lainotua etorri zitzaion Galderri gomutara. Barre egin zuen bere artean.
|
|
2003
|
|
|
Hortaz, urgentziazko balantze hau behin behinekoa da, eta litekeena da datu errealak are gordinagoak izatea. Dena dela, orain berean esan dezakegu iaz 140 langile baino
|
gehiago
hil zirela Euskal Herri osoan honelako edo halako istripu laboraletan, 700 lagunetik gora zauritu zirela (nor larriago, nor arinago), eta 59.000 lagun baino gehiagok izan zituztela zauri arinak. Ezbairik gabe, eraikuntzako sektorean gertatu zen ezbehar gehien:
|
|
|
Ezbairik gabe, eraikuntzako sektorean gertatu zen ezbehar gehien: 30 langile baino
|
gehiago
hil ziren, eta beste hainbat dozena lagun zauritu ziren oso larri. Ezbeharren zergatiei dagokienez, esan behar da zenbat eta prekarietate laboral handiagoa, hainbat eta siniestralitate handiagoa gertatzen dela, eta, hain zuzen ere, subkontratazioak direla kausa, eraikuntzan hartzen duela gaina prekarietateak.
|
|
|
Horregatik, Ur Gezaren Nazioarteko Urtean akordioak egin behar dira edateko urik ez duten 1.200 milioi lagunentzat eta osasun neurri egokirik ez duten 2.400 milioi lagunentzat ur eta osasun arazoei aurre egiteko. Gainera, urtean hiru milioi pertsona baino
|
gehiago
hiltzen dira giza kontsumorako egokia ez den urak eragindako gaixotasunengatik. 2015 baino lehen, edateko urik ez duten pertsonen kopurua erdira murrizteko, Nazio Batuek, gobernuek eta gobernuz kanpoko beste erakunde batzuek Nazio Batuen Ingurumen Programak (NBIP) koordinatutako ekitaldi eta jarduera batzuk proposatu dituzte aurten.
|
|
|
Txertoetarako eta Immunizaziorako Aliantza Globalak (GAVI) eta Txertoetarako Funtsak (Seattle, Washington) iragarri dute “rotabirusaren” aurkako txertoa lortzeko plan bat jarriko dela abian, eta, urtero, 600.000 haur baino
|
gehiago
hiltzen dira garapen bidean dauden herrialdeetan. “Rotabirusa” birus kutsakorra da, eta haurren beherako larriaren kausarik garrantzitsuena da.
|
|
|
Ia bost milioi pertsona hiltzen dira urtero munduan tabakismoaren ondorioz. Tabakoak beste edozein gaixotasunek baino pertsona
|
gehiago
hiltzen ditu, eta Osasunaren Mundu Erakundeak (OME) kalkulatzen du 2030ean 10 milioi herritar baino gehiago hilko direla urtero, erretzearen ondorioz. OMEko kide diren 192 estatuak astelehenetik aurrera bildu dira Genevan, Tabakoaren Kontrolerako Esparru Hitzarmenari (tabakismoaren aurkako nazioarteko lehen hitzarmena) buruzko azken negoziazioetan adostasun zabala lortzeko.
|
|
|
Ia bost milioi pertsona hiltzen dira urtero munduan tabakismoaren ondorioz. Tabakoak beste edozein gaixotasunek baino pertsona gehiago hiltzen ditu, eta Osasunaren Mundu Erakundeak (OME) kalkulatzen du 2030ean 10 milioi herritar baino
|
gehiago
hilko direla urtero, erretzearen ondorioz. OMEko kide diren 192 estatuak astelehenetik aurrera bildu dira Genevan, Tabakoaren Kontrolerako Esparru Hitzarmenari (tabakismoaren aurkako nazioarteko lehen hitzarmena) buruzko azken negoziazioetan adostasun zabala lortzeko.
|
|
|
Erretzeari utzi nahi dioten lokalek eremu itxiak eduki dituzte erretzaileen eskura, eta zerga bereziak ordainduko dituzte. Frantzia Frantzian, tabakismo aktiboa 60.000 pertsona baino
|
gehiago
hiltzen da urtean, eta tabakismo pasiboa beste 2.500 edo 3.000 Hondamendi horren urteko finantza kostua 4.000 milioi eurotik gorakoa da, eta duela urte batzuetatik 20 milioi euro inguru daude prebentzioan, legeria oso murriztaileari laguntzeko. 1991tik, Frantzian debekatuta dago tabakoaren zuzeneko publizitatea irratian, telebistan eta prentsa idatzian.
|
|
|
Izan ere, azterketak biltzen dituen zifra batzuek planeta jasaten ari den aldaketen dimentsioa ematen dute. Hala, gaixotasun infekziosoek minbizia baino bi aldiz pertsona
|
gehiago
hil zituzten iaz mundu osoan; azken urteetako 50 gatazka armatuen ia %25ek baliabide naturalak kontrolatzeko borroka egin dute, eta munduan 50 milioi errefuxiatu daude, lehorteek, uholdeek eta presek kaltetuak. “Ezinbesteko Zeinuak 2003” txostenak hainbat arlo biltzen ditu bere 150 orrialdeetan:
|
|
|
Espainian, kasu gutxiago izaten dira, oro har, hamar pertsona baino gehiago (azken urteetan lau pertsona baino ez dira izaten). Hala ere, kaltetutako pertsonen %50 baino
|
gehiago
hiltzen da. Ukitutako produktuak Toxina botulinikoaren transmisio bidea elikaduratik dator.
|
|
|
Garapen bidean dauden herrialdeetako egoera, FAOk eta analista ekonomikoek bat egiten dutenez, oso bestelakoa da. Planetako eremu deprimituenetan, kalkulatzen da urak eta elikagaiek transmititutako beherako gaixotasunek urtean bi milioi pertsona baino
|
gehiago
hiltzen dituztela, gehienak bost urtetik beherako haurrak. Kopuru hori paludismoari egotz dakizkiokeen heriotza kopuruaren parekoa da.
|
|
|
Estatu Batuetan, tumore hori da emakumeen heriotza eragile nagusia. Bularretik banandu egin du hilgarritasunari dagokionez, eta 1987az geroztik emakume
|
gehiago
hiltzen dira biriketako minbiziagatik bularrekoengatik baino, Minbiziaren Ameriketako Elkartearen arabera. Europan, gizonek %15 egin dute behera, eta emakumeek, berriz, %32 Erritmo horretan jarraituz gero, adituek uste dute 2025erako biriketako minbiziak eta planetako bularreko minbiziak eragindako emakumeen heriotza kopuru bera egongo dela.
|
|
|
Hala ere, ia kasu guztietan, aztertutako animalien ehunekoa pixka bat jaitsi da, aziendaren murrizketarekin eta ahaleginari eustearekin lotuta (aztertutako animalia bakoitza hildako animalia da, eta, beraz, ezin da berriro aztertu). Horrek esan nahi du zenbat eta animalia
|
gehiago
hil, orduan eta handiagoa izango dela indibiduo gazteagoak birjartzea. Beste muturrean, Extremadura eta Aragoi ez dira %2ra iristen (%1, 51 eta %1, 58, hurrenez hurren).
|
|
|
Hala eta guztiz ere animali exotikoak izaten dira kalte handienak pairatzen dutenak; ohianetan harrapatu eta garraiatzerakoan animali' ale' erdia baino
|
gehiago
hil egiten baitira, bidai baldintza gogorren ondorioz.. Baina guri, dendan loro kuttun bat ikusterakoan grazia egiten digu eta berdin zaigu soldata gastatzea horrelakoetan, baldin eta gure oparia bereziena den.
|
|
2004
|
|
|
Jende guztia harrapatzen duen epidemia bat, »panek oro esan nahi du, dena, guztia; eta demosek jendea». Joan zen mendean hiru pandemia bizi izan zituzten eta 1918 urteetan hedatu zen gripeak, adibidez, milioi bat pertsona baino
|
gehiago
hil zituen. Adituak seko beldurtuta daude, beraien ustez horrelako pandemia bat izango dugulako espero baino lehen.
|
|
|
Eulien %5 baino
|
gehiago
hiltzen ez badira, espazioa garbi dago eta berriro erabil daiteke horrela.
|
|
|
Isunak 100 eta 500 pezeta bitartekoak izaten ziren, garai hartarako diru asko (Altaffaylla Kultur Taldea, 1986: 164). 14 Frontean hildako soldadu kopurua aurkitzeko zailtasunak izan ditut, 36 baino
|
gehiago
hilko ziren. Nik kopuru hau Udaleko Aktetatik eta Epaitegiko Libro de defunciones etik atera dut.15 Baztango Udala, Akten Liburutik().
|
|
|
Altxamendua gertatu eta sei egunetara (VII) gorpu bat agertu zen Irurita eta Berroeta artean dagoen bide bazterrean17 Erratzun, Ceferino Aznar Sancho, 18 urteko Ablitaseko mutila, buruan tiro bat jota agertu zen18 Oronoz Mugairen Francisco Mula Castro hil zuten, Diputazioko zeladorea19 Herri honetan bertan, Miguel Catalanek bere buruaz beste egin zuen oso egoera arraroan20 Arizkunen bizi zen Angel Mikelarena Aiorta,. Murio en las inmediaciones de la casa Perochena de Elizondo el 15 XII, por heridas de arma de fuego? 21 Ikusten denez, hildako hauek kanpotarrak ziren, edo ez dakigu bere izen eta abizenik. Aipatu hilketez gain, heriotza gehiago ere izan ziren, Berroetako Maria Francisca Iturralde Olaetxea, 23 urteko neska hil baitzuten22.Baztandar
|
gehiago
hil zituzten baino gure eskualdetik kanpo. Lekarozeko Xalbador Elorga Zozaia, herritik eraman zuten auzokoen denuntziengatik.
|
|
|
Langile behartuak, Tomas Sanchez Berrocalek 21 urte zituen hil zutenean27, baita Lino Etxeberria Larrain28 eta Nicasio Zaldain Jaimerena29 amaiurtarrek ere. Iruritan ere langile behartuen hilketa gehiago egon ziren, baina hilketa hauek, erregistroan ez dira agertzen, (seguruenik pertsona
|
gehiago
hilko zituzten baina ezin da jakin). Presoek bertako biztanleekin harremanak zituzten. Hauek, lan baldintza txarretan aritzen ziren, eta janari gutxi ematen zieten elikatzeko.
|
|
|
Giza kasuak Giza kutsaduraren lehenengo kasuak 1997an hauteman ziren Hong Kongen (Txina), non OMEk urte hartan 18 kasu baieztatu baitzituen “oilaskoaren gripea” pertsonetan, eta horietatik sei hil ziren. Orduan sortutako alarmak milioi eta erdi eskorta hegazti baino
|
gehiago
hil zituen (gehienak oilaskoak, baina baita ehunka ahate, antzar, galeperrak eta usoak ere). Eritasuna Hong Kongen agertu zen 2001eko apirilean, 1,2 milioi hegazti hiltzera behartuz; eta 2002ko otsailean.
|
|
|
Gainera, dio hondamendi horietako asko saihets daitezkeela, nahiz eta gaur egun munduko populazioaren ia% 75 “aldian behin lurrikara, zikloi tropikal, uholde edo lehorte baten eraginpean egon”. 1,5 milioi pertsona baino
|
gehiago
hil ziren fenomeno natural horien ondorioz 1980 eta 2000 bitartean; gehienak Koreako, Armeniako, Etiopiako, Hondurasko eta Sudaneko Errepublika Demokratikoan. Aberatsak eta pobreak Txostenaren ondorioetako batek dioenez, “benetan hiltzen duena pobrezia da, ez naturaren indarrak”; izan ere, azterlanaren datuek erakusten dutenez, heriotza tasak askoz handiagoak dira herrialde pobreetan aberatsetan baino, nahiz eta arriskua bera izan, arrisku naturalen eraginpean dauden pertsonen %11 baino ez da bizi herrialde pobreetan, nahiz eta herrialde horietan erregistratutako heriotza guztien %53 baino gehiago gertatu.
|
|
|
Joan den abenduaren 26an, lurrikara beldurgarri batek 40.000 lagun baino
|
gehiago
hil zituen, eta 100.000 inguru etxerik gabe geratu ziren Irango Bam hirian. Lurrikara gertatu eta bi hilabetera, bizirik suertatu direnek kanpadendetan bizitzen jarraitzen dute, eta oraindik hutsune asko daude berreraikuntzari buruz, Nazio Batuen Albiste Agentziaren (IRIN) arabera.
|
|
|
Kriobabesle naturalek, hala nola esneak edo horien batuketak, faktore horietako batzuk mugatzen dituzte, edo horietako gehienak aldi berean, eta horrek izotzaren ekintza hilgarria eragozten du. Gainera, kontuan hartu behar da denborak faktore horiek indartzen dituela, eta horrek mikroorganismoak
|
gehiago
hiltzea dakar. Puntu horretan, bereziki garrantzitsua da gatzen eta solutuen mobilizazioa, eta horrek nabarmen alda dezake zelula mintzen bi aldeetako errukia.
|
|
|
Hala ere, badira salbuespenak, hala nola Bangladesh, Etiopia, Maroko, Nepal eta Yemen, non jaioaurreko bisita bakarra egiten duten emakumeen ehuneko handi samarrak baitaude. Mundu mailan, haurdunen %70era iristen ez den arretarekin, heriotza tasa 440 emakumekoa da 100.000 jaiotzako; horrek esan nahi du urtero 500.000 emakume baino
|
gehiago
hiltzen direla munduan, haurdunaldiarekin eta erditzearekin lotutako arazoengatik. Arazo horietako asko arreta egokiarekin saihets daitezke.
|
|
|
Gaur egun, oraindik ere, Indian eta Bangladeshen, milaka lagun salbatzen saiatzen dira, kutsatutako ura edan eta janari ustelak jan ondoren gaixorik erori direnak. Bestalde, Asiaren hegoaldeko uholde okerrenak baretzen dituzte 15 urtean, eta 1.350 pertsona baino
|
gehiago
hil dira. Ia 5.000 mediku talde jarri dira Bangladeshen, asko ontzietan, gaixotasunei aurre egiteko.
|
|
|
Arazoa da urruneko eremuetan jende askok ez duela lortzen ospitalera garaiz iristea, bidaiatzeko distantzia luzeak eta garraiobide txarrak direla eta. Uholdeek 1.350 pertsona baino
|
gehiago
hil dituzte Asiako hegoaldean, horietatik 660 inguru Bangladeshen eta gainerakoak Assam eta Bihar indiar estatuetan, arduradun ofizialen arabera. Hamabost urteko uholde okerrenek 10 milioi pertsona inguru utzi dituzte etxerik gabe Bangladeshen, eta beste 20 milioi pertsonak jasan dituzte herrialdeko 64 administrazio barrutietatik 43tan.
|
|
|
Estatinak berriro jartzen dira munduan. Duela hiru urte, lehen orrialdeetara eta albistegien azaletara jauzi egin zuten familiako kide bat, “Lipobay”, munduan berrogeita hamar pertsona baino
|
gehiago
hiltzearekin lotuta zegoela jakin zutenean. Orain, kolesterolaren aurkako substantzia horiek hiesaren aurkako tresna merkeak eta eraginkorrak izan daitezke.
|
|
|
ADSLaren abiadura bikoizteko baimena jaso ondoren, operadoreak Telekomunikazioen Merkatuko Batzordeari (CMT) baimena eskatu dio konexio denboraren arabera lau tarifa berri abiarazteko. Hileko kuotarik txikiena 9,90 eurokoa izango da, hilean hamaika orduko konexioa eginez gero (1,45 euro gehiago eta 42 euro
|
gehiago
hilean); ADSL osoak (24 ordu), berriz, oraingo prezioari eutsiko dio. Gainera, oinarrizko eskaintzari (9,9 euro) gaueko edo asteburuko tarifa gehitu ahal izango diote erabiltzaileek, hilean 21,9 euro bakoitza edo biak 29,7 euroren truke.
|
|
|
3.000 zisne baino
|
gehiago
hil dira Txileko erreserba natural batean
|
|
|
Ekologistek, politikariek eta albaitariek salatu dute 3.000 zisne baino
|
gehiago
hil direla kutsaduragatik. Guztira, 6.000 zisne hiltzen dira Txileko hegoaldeko Valdivia hiriko erreserba natural batean.
|
|
|
Kalte itzulezina Baquedanok esan zuen begi bistakoa zela zelulosazko landareak hondakin likidoak deskargatuko zituela Gurutzeta ibaian, eta inguruko flora eta fauna kaltetuko zituela, “baina okerrena da kaltea itzulezina dela eta beste espezie batzuetara zabalduko dela ur kutsatuak kontsumitzeagatik”, azpimarratu zuen. Jorge Ruiz albaitariaren arabera, Valdiviako basa bizitza eta ornitologoa ikertzen aritzen da, landarea martxan jarri zenetik “hegaztietan aldaketak ikusi dira eta azken hilabeteetan erreserban zeuden 6.000 zisnetik 3.000 baino
|
gehiago
hil dira”. Une honetan, Nekazaritza eta Abeltzaintza Zerbitzuaren eta Ingurumenaren Batzorde Nazionalaren txosten baten zain gaude, plantako hondakinek inguruko ekosisteman duten eraginari buruz.
|
|
|
Duela bi aste, milaka pertsona joan ziren hiriko kaleetan barrena, erreserba naturalean gertatzen ari den hondamendi ekologikoagatik protesta egiteko. Egunero hamabost zisne baino
|
gehiago
hiltzen dira erreserba horretatik.
|
|
|
Zehazki, 500 milioi pertsona baino gehiago daude Afrikan malariaz kutsatuta. Horietatik milioi bat baino
|
gehiago
hiltzen dira urtero, gehienak haurrak, bereziki Saharaz hegoaldeko Afrikan eta Asian. Konpainia farmazeutiko handiak sendagaia kostu-prezioan saltzen ari diren arren garapen bidean dauden herrialdeetan, garestiagoa da artemisinina eta malariaren kontrako beste sendagai batzuk konbinatzea, horiek ere beharrezkoak baitira tratamenduan.
|
|
|
zenbat bider
|
gehiagotan
hil behar garen
|
|
2005
|
|
|
Ez dut hegoaldeko datu zuzenik baina badakit 2002 urtean 194 jendek beren buruaz beste egin zutela, bideko istripuetan 170 hil izan zirelarik. Hor ere bidetan baino
|
gehiago
hil, biziaz etsiturik. Ez dukete tripako min txarra horretaratzeko.
|
|
|
–Terrorista zure aita, Pepelu Pepetegi, Errepublikaren gobernu legitimoaren aurka altxatu zelako armak eskuan, eta terrorista zu, zure partiduaren politika neoliberalak inoiz baino jende
|
gehiago
hiltzen duelako, gerra bat piztuz hemen eta beste bat han, zuen dirutxoen eta zuen interesen arabera! Eta zu ere berdin, sor Purísima:
|
|
|
Tutoretza zerbitzu hau aukerakoa da eta ez dago baimenean sartuta. Tutoretzen kostu gehigarria 45 eurokoa da hilean, kontsultak Internet bidez egiten badira, eta 60 eurokoa hilean, eskola presentzialak eta 4 irakastordu
|
gehiago
hilean. Zentro homologatuen zerrenda eta eskatutako gutxieneko ordenagailuaren konfigurazioa web orrian bertan kontsulta daitezke.
|
|
|
Esparru horretan, Osasun Sailak Tabakismoari Aurrea Hartzeko Legearen Aurreproiektua jarri du abian, saltzeko, kontsumitzeko, publizitatea egiteko, sustatzeko eta babesteko debekuak eta mugak ezartzen dituena. Espainian, urtean 50.000 pertsona baino
|
gehiago
hiltzen dira tabakoaren ondorioz 35 urtetik gorakoen %16, hiesa, alkohola, legez kanpoko drogak eta zirkulazio istripuak baino gehiago.
|
|
|
Arraste sareen bidezko arrantzak 2.000 izurde baino
|
gehiago
hiltzen ditu urtero Mantxako kanalean
|
|
|
Arraste sareen bidezko arrantzak 2.000 izurde baino
|
gehiago
hiltzen ditu urtero Mantxako Kanaleko uretan, Baleak eta Izurdeak Kontserbatzeko Elkartearen arabera. Izan ere, Ingalaterra eta Frantzia arteko lupia arrantza amaitzeko eskatu du, bestela zetazeo horiek desagertzeko arriskuan baitaude.
|
|
|
Horrez gain, adierazi dute banketxe barruan eta kanpoan dirua lortzeko asmoa dutela, sektore publikoak eta pribatuak barne. Munduko Bankuaren datuen arabera, malaria eltxo baten ziztadak eragindako gaixotasuna da, eta urtean milioi bat pertsona baino
|
gehiago
hiltzen ditu. Gainera, beste asko gaixotzen dira, gehienak bost urtetik beherako haurrak.
|
|
|
Osasunerako Mundu Erakundeak (OME) eta Haurrentzako Nazio Batuen Funtsak (UNICEF) txertaketaren bidez prebeni daitezkeen gaixotasunei aurre egiteko mundu mailako estrategia berri bat hartzeko konpromisoa hartu dute. Gaixotasun horiek urtero 2 milioi pertsona baino
|
gehiago
hiltzen dituzte, horietatik bi heren haur txikiak. Estrategia horrek “Immunizazioaren Munduko Ikuspegia eta Estrategia (VEMI) ” du izena, eta aldia hartzen du.
|
|
|
Espainiako Kontsumitzaile eta Erabiltzaileen Konfederazioak (CECU) ohartarazi du jostailu flotatzaileak ez direla behar bezala erabiltzen, eta gomendatu du kontu handiz ibili behar dela haurrekin uretan; izan ere, urtean 60 adingabe baino
|
gehiago
hiltzen dira itotzeagatik, eta horietatik %80 instalazio pribatuetan erregistratzen dira. CECUk gogorarazten du Espainian 580.000 igerileku daudela, eta horietatik 500.000 erabilera pribatukoak direla.
|
|
|
Izan ere, aditu batzuek jakinarazi dute hegazti migratzaileek Errusiatik Azerbaijanera, Iranera, Irakera, Georgiara, Ukrainara eta Mediterraneoko herrialdeetara zabal dezaketela birusa datozen hilabeteetan, hegazti horiek Siberiatik egiten dituzten ibilbideak aztertu ondoren. Cheliabinsk eskualdeko gobernadoreordeak ziurtatu du joan den asteburuan berrogeita hamar bat eskorta hegazti hil zirela; Larrialdi Ministerioko bozeramaile batek, berriz, atzo baieztatu zuen Kurgan eskualdean, baita Uraletan ere, birusak 3.000 hegazti baino
|
gehiago
hil dituela eta beste 4.600 hil egin behar izan dituztela. Atzo jakin zen, halaber, Altaiko lurralde autonomoan, Siberian, hegaztien heriotza masiboa gertatu dela gutxienez 13 barrutitako herrixketan.
|
|
|
Hori dela eta, askotan, biktimak beraiek jartzen dituzte. Horren ondorioz, urtero 26.000 pertsona baino
|
gehiago
hiltzen dira edo mutilazio traumatikoak izaten dituzte, eta horietatik, estatistikek adierazten dutenez, pertsonen kontrako minetako biktimen %90 zibilak dira eta horietako asko haurrak. Hain zehaztasunez diseinatutako eta milaka lekutan sakabanatutako armak egoteak laborantza lurretan, ureztatze kanaletan, zentral elektrikoetan eta errepideetan sartzea eragozten du.
|
|
|
Egun berezi honen helburua da gizartea egoera horren aurrean kontzientziatzea eta zainketa aringarrietan espezializatutako unitateak garatzeko funtsak lortzea. Urtero berrogeita hamar milioi pertsona baino
|
gehiago
hiltzen dira munduan, %80 garatzen ari diren herrialdeetan, mina kontrolatzen duten botikak edo oinarrizko zainketak jasotzeko aukerarik gabe, Osasunaren Mundu Erakundeak eta nazioarteko beste agentzia batzuek diote zainketa aringarria funtsezko elementua dela laguntza klinikoan. “Gizarte baten kalitatea bizitzaren amaieran pertsonak zaintzeko moduaren bidez neur daiteke”, esan zuen Centenok.
|
|
|
Lehenik, judutarrekin, ijitoekin nahiz emagalduekin betetzen dituzte, eta urrun, urrun eramaten dituzte, kamioi herdoildu horietan, zerriak bailiran, gizakion begiek antzeman ezin ditzaketen mugetaraino. Baina kamioi horiek berriz itzultzen dira, itzuli ere,
|
gehiagoren
hila, huts hutsik, arima galdurik ere agertzen ez delarik haietan. Non egongo ote dire eraman dituzten preso guztiak?
|
|
2006
|
|
|
Hildako israeldarrak 163 izan dira (tartean, 119 militar), zaurituak 1.750 eta ihesi joandako zibilak 500.000 Hezbolak zenbat gizon galdu dituen ez dago argi: erakundeak berak 74ren heriotza aitortu du eta Israelgo armadak dio 500 baino
|
gehiago
hil dituela.
|
|
|
Oilo janarira karraskariak agertzen dira, eta sugeak sagu eta arratoiak harrapatzera. Suge arreak oso pozoi toxikoa dauka; azken hamabost urteotan beste edozein sugek baino lagun
|
gehiago
hil ditu Australian. Zapalduez gero edota zirikatu... normala da euren burua zaintzea.
|
|
|
Hala ere, Trafiko zuzendariaren iritziz, “bide egokian gaude, denok bat kontzientziazioa handitu egin dela eta sentiberatasunez egin duela”. “Gizarteak ezbeharren aurkako borrokaren alde egiten duenean, ez dago atzera egiterik; ezin da itzuli 80ko hamarkadako indizeetara, egun horietan 300 pertsona baino
|
gehiago
hiltzen baitziren”. Trafiko Saila “kontrolean eta zaintzan ahalegin bat egiten ari dela” esateaz gain, Nafarroak adierazi zuen Gobernuak bide segurtasunaren arloan abian jarritako ekintzek “denborarekin emaitzak eman behar dituztela”.
|
|
|
Gainera, hiru kilometroko babes eremu bat ezarri behar dute kaltetutako lekuaren inguruan, eta zaintza eremu bat, ehiza debekatuta dagoen leku biribila, hamar kilometroan; kontrol gehiago egin behar dira; hegaztiak eremu babestuan konfinatu behar dira; haragi freskoa eremu horretatik kanpo saltzeko debekua ezarri behar da, produktuak aldez aurretik kontrolatu ezean; eta gaixotasunak kaltetutako hirugarren herrialdeek inportatzeko mugak ezarri behar dira. 2005 urtean, adituek aldaketa handiak ikusi dituzte animalien gaixotasunaren epidemiologian eta birusa beste herrialde batzuetara zabaldu da, eta horrek arriskua areagotzen du, ernamuinak ugaritu egin baitira hartutako kontrol neurri sendoak gorabehera; besteak beste, 140 milioi hegazti baino
|
gehiago
hil dira. Espero zuten egoera ikusita, Europar Batasuneko agintariek eta estatu kide guztietako agintariek lasaitasuna eskatzen diete kontsumitzaileei, eta gogorarazten diete hegaztia eta haren eratorriak ez direla arriskutsuak beren osasunerako, Italian gertatu den bezala, haien kontsumoa izugarri jaitsiko ote den beldur baitira.
|
|
|
Atzo aurkeztutako Europako azterlan baten arabera, 1.500 pertsona inguru hil ziren Espainian, tabakoak askatzen duen kea nahi gabe arnasteak eragindako gaixotasunen ondorioz. Lan horren ondorioa da urtero EBn 19.000 pertsona baino
|
gehiago
hiltzen direla biriketako minbizia, gaixotasun kardiobaskularrak, garuneko isuriak eta zigarroen kearen eraginpean egoteari lotutako arnas patologiak direla eta. Kopuru horiek kalkulatzeko, formula bat aplikatu da, eta formula horretan kontuan hartu dira nahi gabe kea arnasteak ekar ditzakeen eritasunen kopurua, eragindako biztanleriaren ehunekoa eta arrisku hori.
|
|
|
Gehienek (1.200 inguru) etxean jasan zuten tabakoaren eraginpean egotea, eta 300 inguru lanean. EBn, 10.000 erretzaile pasibo baino
|
gehiago
hil ziren 2002an gaixotasun kardiobaskularren ondorioz, 6.000 bat garun isuri, 1.500 birika patologia baino gehiago eta 1.200 arnasketa gaitz inguru. Tabakoaren aurkako politikak “Kerik gabeko espazio baten aldeko elkarteak” egindako dokumentuan, tabakismoaren aurka estatu kideetan aplikatutako politiken eragina ere aztertzen da.
|
|
|
Horregatik, ikertzaileek, mediku espezialistek eta epidemiologoek azpimarratzen dute beharrezkoa dela gaixotasunaren jatorrian zerikusia izan dezaketen arrazoiak identifikatzea. The Lancet medikuntzan ospe handiena duen argitalpenetako baten arabera, minbiziak eragindako heriotzak zazpi milioi baino
|
gehiago
hiltzen dira urtean, eta horietatik heren bat, bi milioi eta erdi inguru, saihets litezke. Berriki egindako azterlan baten arabera, tabakoaren eta alkoholaren gehiegizko kontsumoa saihets daitezkeen «bederatzi faktore»en zerrendan dago.
|
|
|
“Klima aldaketa ez da biharkoa, atzokoa da: 2003ko bero boladak 30.000 pertsona baino
|
gehiago
hil zituen Europan” esan zuen José Manuel Morenok, Gaztela Mantxako Unibertsitateko biologoak eta Ingurumen Ministerioak fenomeno horrek Espainian duen eraginari buruz egindako txostenaren koordinatzaileak. Lan horren bidez, EAEko batez besteko tenperaturaren igoera, 2100 urtearen inguruan, zazpi gradu igo da gehienez, eta ohartarazi da prezipitazioak asko murriztuko direla, nahiz eta klima aldaketaren ondorioak seguruenik txikiagoak izango diren itsasertz osoan.
|
|
|
Erresuma Batuko, Australiako eta Seychelles uharteetako ekologoak ondorio horretara iritsi ziren, 1995 eta 2005 bitartean, koralezko arrezifeen 50.000 metro koadroko azaleran 21 leku aztertzean. 1998an, Indiako Ozeanoan, Seychelleetan koralen %90 baino
|
gehiago
hil zituen berotzeak epe luzean izan zuen eragina erakusten duen lehen txostena da. Halaber, erakusten du arrezife horietako asko ez zirela berreskuratu, eta asko algek estalitako hondakin bihurtu zirela, zientzialariek diotenez.
|
|
|
Eta, jakina, gizakiak. 2004ko urtarrilaz geroztik, hegaztien 208 gripe kasu inguru izan dira, eta erdiak baino
|
gehiago
hil dira. H5N1 birusaren inpaktua arinduko duen prebakuna garatzen ari dira ikerketak H5N1 anduiaren arriskua da berria dela:
|
|
|
Gene bakar bateko mutazioek infekzio onbera baten hiesaren birusa tximu eta tximinotan bihur dezakete 25 urtean 25 milioi pertsona baino
|
gehiago
hil dituen pandemia global bat, ikertzaile talde batek ziurtatu duenez. Gizakiaren birusak sistema immunea tximinoetan eta tximinoetan babesten zuen ezaugarri genetikoa galdu duela dirudi, txosten zientifikoaren arabera.
|
|
|
Hegazti ezagun horren ekoizpenak eta kontsumoak ematen dituen datuetan dago hainbeste berezitasun lortzeko motibazioa. Haragia ekoizteko hegazti ustiategietan oilaskoak hazteak sektore garrantzitsua osatzen du EBko nekazaritzan; horren adierazgarri da 4.000 milioi oilasko hiltzen direla urtero aurreko EBn (15 estatu kide) haragia ekoizteko, eta gainerako abeltzaintza sistemak baino animalia
|
gehiago
hiltzen direla. Kopuru hori, berez, handia da, eta 2004ko maiatzaren 1ean hamar estatu kide berri atxiki zirenez, %18 inguru handitu da.
|
|
|
Birusa aldatuz joan da 2003an Korean lehenengo kasuak agertu zirenetik. Bere ezaugarri nagusiei eutsi die 150 milioi hegazti baino
|
gehiago
hiltzen zituen bitartean, baina Asiako hego ekialdean aurrera egin ahala, Errusia, Iran, Turkia, Europa eta Afrika aldatu egin dira. Nigerian bost kate aurkitu dira, H5N1 beraren ezaugarri desberdinekin.
|
|
|
Hilabeteka, urtarrilean 282 pertsona hil ziren errepideetan (2005eko urtarrilean baino %11, 5 gehiago); otsailean, 195 (%22 gutxiago); martxoan, 254 (%7 gutxiago); apirilean, 255 hildako (%2, 4 gehiago); maiatzean, 274 pertsona hil ziren, aurreko urtean bezala; eta ekainean, 265 pertsona hil ziren (%5, 4 gutxiago). Azken 10 urteetan, uztailean, Espainiako errepideetan 300 pertsona baino
|
gehiago
hil ziren, 2000ko uztailetik 2005eko uztailaren 342 arte. Berrogei pertsonak galdu zuten bizitza oporretako irteera eta itzulera operazioan, aurreko urtean Trafiko Zuzendaritzak martxan jarri zuen dispositibo berean errepideetan izan zen hildakoen kopuru bera.
|
|
|
Asiako H5N1 andui hilgarriaren azken eta hamaseigarren biktima Uthai Thani probintzian bizi zen 27 urteko gaztea da, Bangkoketik gertu. Orain arte, Thailandian 63 milioi hegazti baino
|
gehiago
hil dira 2004aren hasieran epizootia hegazti aziendak sarraskia egiten zuela onartu zenetik. Vietnam eta Thailandia izan ziren 2003ko abenduan Hego Korean agertu ondoren hegazti gripea zabaldu zen lehen herrialdeetako bi.
|
|
|
Izan ere, erremate gisa, “erreakzio denbora hori kentzen badugu, emakumeen heriotza tasak handiagoa izaten jarraitzen du”. Gure herrialdean, emakumeak baino bost aldiz gizon
|
gehiago
hiltzen dira miokardioko infartuagatik. 25 eta 74 urte bitarteko adin tartean, urtero 200 infartu izaten dira 100.000 gizoneko, eta 40 100.000 emakumeko.
|
|
|
Cristina Narbona Espainiako Udalerrien eta Probintzien Federazioarekin (FEMP) lankidetza hitzarmen bat sinatzen parte hartu zuen, natur ondarea, intereseko habitatak edo paisaia zaintzeko. Ministroak gogorarazi zuenez, 16.000 pertsona baino
|
gehiago
hiltzen dira “trafiko edo lan istripuetan”. Narbonak adierazi zuen, atmosferaren kutsadurari dagokionez, Airearen Kalitateari buruzko Legea aztertzen ari dela, “kutsadura modu sistematikoan ebaluatzera behartzen duten eskakizunak Europan aplikatzeko”.
|
|
|
Bihotzekoak 3.126 heriotza eragin zituen guztira; horietatik 1.953 gizonezkoak izan ziren. Adituek aldaketa nabarmenak izan zituzten urtaroen arabera, eta, beraz, herrialde hartako neguan (ez hain zorrotza)% 30
|
gehiago
hil ziren miokardioko infartuagatik udan baino. Erregistratutako tenperaturarik baxuena ez zen inoiz zerora iritsi, batez beste sei gradu neguan eta 34 gradu udan.
|
|
|
Espainian, WWF/ Adena erakunde ekologistak ohartarazi du, adibidez, klima aldaketak, prezipitazioak gutxitzeak eta erradiazio ultramorearekiko esposizioak espezie askoren heriotza areagotu dezaketela Doñanan, Europako biosferaren erreserba handienean. Era berean, Ornodunen Kontserbaziorako Elkarteak (SCV) gogorarazten du Espainian 30 milioi animalia baino
|
gehiago
hiltzen direla harrapatuta; horietatik bederatzi milioi anfibioak dira eta beste lau milioi narrastiak. Joera hori aldatzeko, zientzialariek, planetako ingurumen arazo larrienen aurkako ekintzak planteatzeaz gain, espezie asko gatibutasunean haztearen alde egiten dute, horrela espezie horietako batzuk beren egoera kritikotik ateratzea lortu baita.
|
|
|
Bost urtean 5.500 ale baino
|
gehiago
hil dira birus honen ondorioz
|
|
|
atxilotuak zertan zebilen aitortzen bazuen, aitortu zuelako; aitortzen ez bazuen, aldiz, aitor zezan. Ez omen zen haren eskutatik pasatutako inor libratzen, iheslari eta erresistente bat baino
|
gehiago
hil omen zitzaion esku artean. Hala ere, bere basakeriek ba omen zuten nola halako hierarkia bat:
|
|
2007
|
|
|
Obra horien autoreak duela 70 urte baino
|
gehiago
hil zirenez, musika kanona ordaintzeko obligaziotik at daude, jabetza publikoko ekoizpenak direlako, indarrean dagoen Jabetza Intelektualaren Legeko 26.
|
|
|
errepideetan urtero urtero ehun txirrindulari baino
|
gehiago
hiltzen dira.
|
|
|
Jendea harritu egiten duk, gure herrian bere buruaz beste eginda auto istripuz baino gazte
|
gehiago
hiltzen delako. Nik gero eta argiago zeukaat elur lainoengatik dela.
|
|
|
Ameriketako Estatu Batuetako Armadak aste honetan ustezko 40 ekintzaile baino
|
gehiago
hil dituztela jakinarazi zuen atzo.
|
|
|
Ameriketako Estatu Batuetako Armadak atzo jakinarazi zuen[ (EZEN) aste honetan ustezko 40 ekintzaile baino
|
gehiago
hil dituztela].
|
|
|
Ameriketako Estatu Batuetako Armadak atzo jakinarazi zuen[ (EZEN) ustezko 40 ekintzaile baino
|
gehiago
hil dituztela aste honetan].
|
|
|
Ameriketako Estatu Batuetako Armadak aste honetan ustezko 40 ekintzaile baino
|
gehiago
hil dituztela jakinarazi zuen atzo.
|
|
|
Itsasoko elikadura katearen ondorioz, espezie harraparienek, marrazoek esaterako, maila toxikoenak metatzen dituzte beti. Paradoxa gisa, National Geographic Societyko telebista kateak bere publizitatean gogorarazten du munduan jende
|
gehiago
hiltzen dela marrazoa jateagatik marrazo batek jateagatik baino. Fei Xuek eta Harvardeko Unibertsitateko (Boston, Massachusetts) laguntzaileek haurdunaldiko 15 eta 27 asteetan 1.024 emakume hartzea erabaki zuten.
|
|
|
Haren kalkuluen arabera, beste 90.000 pertsona hilko dira arrazoi horrengatik hurrengo urteetan. Gainera, beste 90.000 pertsona
|
gehiago
hilko dira asbestoarekin zerikusia duten minbizi motetan, Biriketako Fundazio Britainiarreko bozeramaile baten arabera. Petok adierazi zuenez, zurginak, ontzioletako langileak, metalurgikoak eta 1945 eta 1950 artean jaiotako argiketariak dira ezagunenak.
|
|
|
Petok adierazi zuenez, zurginak, ontzioletako langileak, metalurgikoak eta 1945 eta 1950 artean jaiotako argiketariak dira ezagunenak. Minbizi zerbikalak baino bi aldiz pertsona
|
gehiago
hil ditu mesoteliomak, esan zuen adituak. Biriketako Fundazio Britainiarraren arabera, 2.000 pertsona baino gehiago diagnostikatzen dira urtero, eta pertsona bat bost ordutik behin hiltzen da gaixotasun horretatik Erresuma Batuan.
|
|
|
Bost urtetik beherakoen heriotza tasa ez da bi herenetan murriztuko 2015erako, 2045erako baizik. Halaber, esan zuen urtero 500.000 emakume baino
|
gehiago
hiltzen direla erditzean, eta, ildo horretatik, zehaztu zuen ez dela lortuko 2015erako amen heriotza tasa hiru laurden murriztea. Vaquerizok azaldu zuenez, 2015erako ere ez da lortuko lehen hezkuntza unibertsala, eta ez da lortu genero berdintasuna eta emakumearen autonomia 2005ean.
|
|
|
Japoniak urteak daramatza teknologia garbiagoak ezartzen, Minamata badiaren hondamendiaren ondoren. 1950eko eta 1960ko hamarkadetan mila pertsona baino
|
gehiago
hil ziren merkurioarekin pozoitutako arraina irentsi ondoren. Espainiaren kasuan, instalazio horietako arduradunek konpromiso bat sinatu dute MMArekin, emisioak pixkanaka murrizteko eta 2011n teknologia berrietara birmoldatzeko planak aurkezteko.
|
|
|
Azterlan baten arabera, 36 urtetik beherako langileen erdiek baino
|
gehiagok
hilean 900 euro baino gutxiago kobratzen dute Espainian.
|
|
|
Langile Komisioen (CC.OO.) azterketa Kantabriatik begiratuta, 36 urtetik beherako langileen% 52k baino
|
gehiagok
hilean 900 euro baino gutxiago kobratzen du Espainian. Egoera hori are nabarmenagoa da Kantabrian, Kantabriako langileen soldatak batez bestekoak baino txikiagoak direlako, iturri beraren arabera.
|
|
|
Epidemiologoen arabera, datozen 50 urteetan biztanleriaren zahartze progresiboak zenbait patologia kroniko dituzten pertsonak ekarriko ditu. Gaur egun, datuek adierazten dute urtero 35 milioi pertsona baino
|
gehiago
hiltzen direla aldi berean jasandako gaixotasun kroniko baten edo batzuen ondorioz. Eta datuak ez dira batere pozgarriak:
|