|
2002
|
|
|
Eta pixka bat pentsatuz gero, logikoa dirudi azken batean, ezta? Zenbat eta gehiago ibili gauza bat, orduan eta
|
garatuagoa
behar luke.
|
|
2005
|
|
|
Zergatik gertatu behar zitzaion berari. Zergatik 29 urteko gazte batek garunean tumorea
|
garatu
behar, bizitzaren udaberrian (tira, udaberrian neu nago, agian udan izango da), benetan bere bizitzaren jabe izaten hasi behar duen sasoian. Ideia ergel bakarra igaro zaio irribarrea une batez ekartzeko:
|
|
2007
|
|
|
–Si le génie des langues commence à se former d, après celui des peuples, il n, achève de se développer que par le secours des grands écrivains? 104 Hizkuntzaren garapena eta literaturarena, bata bestearen eragileak dira. Aurrena hizkuntzak
|
garatu
behar du, literatura garatu ahal izateko. Garatua jadaneko hizkuntza bera, literaturan,, quand un génie a découvert le caractère d, une langue, il l, exprime vivement et le soutient dans tous ses écrits? 105 Idazle honek supiztaile gisa jokatzen du:
|
|
2008
|
|
|
Nortasun txiki horiek elkarren ezberdinak dira eta aintzat hartzekoak. Katalanek, galegoek edota euskaldunek berezko ezaugarriak dituzte, zaindu eta
|
garatu
behar direnak. Baina ez gaitezen tronpa:
|
|
|
Aldian aldiko lokarriak
|
garatu
behar ditu herri batek nazio bihurtu nahi badu. Horretarako, aldi historiko bakoitzari erreparatu behar, egitura horretan herritarrak nazio kide bihurtuko badira.
|
|
2009
|
|
|
Atea ireki ez beste, zur eta lur gelditu zen izeba Ernestina, hitzik gabe: nora ezean zegoen, bai, baina defentsa sistemak, izebak bizitza osoan
|
garatutakoa
behar zuenak, mila estimuluri mila bider erantzun izanaren poderioz, hitz bat ekarri zion ezpainetara automatikoki, hitz hartan norabide bat eskuratzeko ahaleginean:
|
|
|
–Gauza batzuetan esajeratua zara oso! Ez al da ebanjelioko hitza norberak bere talentuak
|
garatu
behar dituela. Eta ez niri konparatu, mesedez, opera kantariak ijito jendearekin edo zirkuko pailazoekin, mesedez!
|
|
|
Atea ireki ez beste, zur eta lur gelditu zen izeba Ernestina, hitzik gabe: nora ezean zegoen, bai, baina defentsa sistemak, izebak bizitza osoan
|
garatutakoa
behar zuenak, mila estimuluri mila bider erantzun izanaren poderioz, hitz bat ekarri zion ezpainetara automatikoki, hitz hartan norabide bat eskuratzeko ahaleginean:
|
|
|
–Gauza batzuetan esajeratua zara oso! Ez al da ebanjelioko hitza norberak bere talentuak
|
garatu
behar dituela. Eta ez niri konparatu, mesedez, opera kantariak ijito jendearekin edo zirkuko pailazoekin, mesedez!
|
|
2010
|
|
|
–Nire espetxeratze hura sintoma nahiko kaxkarra izan zen. Jakin bagenekien alderdi popularrak, hauteskundeak galduta, estatu aparatuetan bilatu zuela babesa, baina ikusi genuen prozesu bat
|
garatzeko
behar diren gutxieneko baldintza batzuk zalantzan egon zitezkeela?. Hamar egun pasata, 250.000 euroko abala ordainduta aske gelditu zen Otegi.
|
|
2011
|
|
|
Beldurra gainditzen ikasi behar dugu. Diskurtsoak landu, kalera atera berriz, ez gaitzatela zapaldu edo manipulatu; herritarrek tresna eraginkorrak
|
garatu
behar ditugu, berriz ausartu pentsatzen, idazten, hitz egiten, konplexurik gabe, baina harrokeriarik ere gabe. Nahi dugu Donostia Hiria 2016an?
|
|
|
Sistema sozial batek, herri batek, bere barneko osagarrien iraupena eta sormena bermatu behar ditu biziko bada, nolabaiteko autozentratzearen estrategia
|
garatu
behar du bere burua erreproduzitu nahi badu. Kanpoarekiko harreman orekatuak lortzeko, bere buruaren jabe izan behar luke hiztun herri orok. Elkarrekiko harreman orekatuak ez baitira lortzen norbere sistema nazionalaren beregaintasunik gabe. Zulo beltzaren irenspenetik bizirik atera nahi duen komunitateak nolabaiteko muga nazional babesleak behar ditu.
|
|
|
Horrenbestez, Moulinesen iritziz, zaindu ez ezik, are landu eta
|
garatu
behar genukeen izatezko balioa dugu hizkuntz aniztasunarena. Berez da on hizkuntza eta kultura anitz izatea gizateriarentzat. Gauza batzuk berez baitira on, besterik gabe.
|
|
2015
|
|
|
Edo hemen: . Prozesu demokratikoa erabateko indarkeriarik eta esku sartzerik gabe
|
garatu
behar da, alderdien arteko elkarrizketa eta negoziazioa Mitchell senatariaren printzipioen baitan arautuz. Inork du indarkeria edo mehatxua erabili alde anitzeko negoziazioaren garapena edo emaitza baldintzatzeko, ezta prozesu horretan erdietsitako akordioa aldatzeko ere?.
|
|
|
–(?) Prozesu hori garatzeko esaten da inolako indarkeriarik gabe
|
garatu
behar dela. (?) Hau da, ETAren jardun armaturik gabe, eta, aldi berean, Estatuaren indarkeriarik eta esku sartzerik gabe.
|
|
|
(?) Hau da, ETAren jardun armaturik gabe, eta, aldi berean, Estatuaren indarkeriarik eta esku sartzerik gabe. Beraz, zuzenki egindako galderari erantzunez, bai, prozesu demokratikoa garatzeko baldintza batzuk zehazten ditugu, eta horren baitan, indarkeriarik gabe
|
garatu
behar dela planteatzen dugunez, ETAren jarduera armaturik gabe planteatzen da, noski.
|
|
|
Bakoitzaren oinarri kultural eta sozialek asko dute hemen esateko, ez da soilik auzi moral bat, baina nork esaten du, edo esan behar du? teknologia horiek sortu eta
|
garatu
behar direla. Nork kontrolatzen du horien inplementazioa?
|
|
|
Cheshirek ez ditu tximino mota handi batzuk aipatzen, baina ez naiz gai horretaz arituko hemen.139 Cyborgak giza jatorria duenez, duintasuna ere badu, eta hori errealitate bat da, intrintsekoki barruan dugun zerbait, dirudienez. Jakina, cyborg duintasunak betebehar moralak ere badakartza, besteak beste gizakiekiko eta beste cyborgekiko
|
garatu
behar ditugun harreman motak, edo bizitza preserbatzeko jarrera, askatasuna, segurtasuna, natura eta animaliak, eta erantzukizunak. Horiek kontuan izanik, printzipio etiko batzuk hartu genituzke aintzat.
|
|
|
168 Partekaturiko justizia eduki ahal izateko, egonkortasun demokratikoa
|
garatu
behar da lehenengoz. Hau baldintza ia sine qua non bat da berak proposatutako sisteman.
|
|
|
frantsesen filosofia, batik bat? gauza batean jarri dira ados, alegia, mihiluzeen kontu hutsalei arreta gutxiago jarri eta «egin dezagun egin behar duguna» jarrera
|
garatu
behar dela. Hemen Robert B. Brandom filosofo estatubatuarra da modu eratorrian metafisikari euskalduna babestuko lukeena.12 Nolanahi ere, dena testua dela baieztatzea metaforikoegia iruditzen zait filosofia bezalako diziplina batentzat, urte asko baitaramatza metafora bera aztertu nahian.
|
|
|
Bikoitza zen bere zailtasuna: alde batetik, bere lengoaia propioa aurkitu eta
|
garatu
behar izan du erritmo bizian, beste arte diziplinekin berdinduko bazen; eta aldi berean, pinturaren baitan sfumato teknikak edo akrilikoaren sorrerak suposatu zuten iraultzaren maila bereko aurkikuntza teknikoak egin behar izan ditu oso epe laburrean. Griffithek Dickens hartzen zuen eredu, baina garai hartan James Joyce ia ia iristear zen literaturan.
|
|
|
Haatik, azkeneko hogei hogeita hamar urteotako ekarpenik positiboenetakoa azpian geratu behar zuten sektoreen asaldapena izan da, esanaz egitura politikoak ez dituela berez konpontzen sakonak diren era desberdineko arazoak. Eta hain izan da onartua ikuspuntu hori, ezen gaur inork ez baitu independentzia edo sozialismo osterako uzten emakumeen, gazteen, euskararen eta beste hainbat gairen konponbidea.6 Sektore horiek guztiak, euskararena izan ezik, autonomoki
|
garatu
behar direla onartzen du nazionalismoak, beronek euren alde jotzen jarraitu arren. Baina euskarari, nazioaren ardatza denez, beste trataera bat ematen zaio.
|
|
|
bata barneratu eta bestea arbuiatu (elkartuezinak baitira biak maila berean). Estatuak, berriz, lan errazagoa dauka, jokaera bikoitzik
|
garatu
behar izan gabe, nahikoa baitzaio ofizialari, dagoenari, oratzea eta ekitea. Ez dauka, beraz, beti irudi txarragoa ematen duen ezeztapenen beharrik, berak hasierako egoera, abiapuntua, erreibindikatzen baitu, egoera naturala, alegia.
|
|
|
Abiapuntu desberdintasunak naziokidetzaren puntura garamatza berriro, estatubako nazioetan nazionalismoak jarrera kontraesankorra
|
garatu
behar izaten baitu. Izan ere, ezarritako nazio estatuak lurraldeko biztanle guztiak jo izaten ditu naziokidetzat, esanda utzi dugunez.
|
|
|
Are gehiago, naziokidetza inposatu ere egiten du markoa zalantzan ipintzen duen nazionalismo periferiko bat agertzen bada, pentsaezina iruditzen baitzaio naturaltzat jotzen den nazioari uko egitea. Estatubako nazioetan, ordea, nazionalismoak
|
garatu
behar duen jokaera bikoitzean (denok ez gara bat, estatuari begira; denok gara bat, berezko nazioari begira) ezin da ezer inposatu, ez baitago estaturik; eta konpromisoa eskatu behar zaio naziokideari, agerikoa egin dezan bere aldaketa. Hemendik sortzen den kontraesanik handiena da etorkizunerako herritar guztiak nahi direla naziokide, baina orainaldian ezin direla denak naziokidetzat jo, eta, txarrago oraindik, nazio proiekturako etsai politiko direla.
|
|
|
Egituraketa politikotik at, nazionalismoak nazio proiektu bat
|
garatu
behar du, bestela ezin baitzaio nazionalismo deitu, ene ustez, eta bai, ordea, erregionalismo, hitzaren zentzurik hoberenean esanda, lehenengo atalean azaldu dudanez. Bestalde, daitekeena da, urte batzuk barru (ez gutxi), nazionalismoak indarra galtzea, gaur egun aurreikusten denez, eta beste era batera antolatzea herrien arteko harremanak, baina uneon estatuak ez dira administrazio izaki neutroak; aitzitik, nazio proiektu jakinak garatzen dituzte, eta defentsa bezala sortzen den nazionalismoak bere nazio proiektua eskaini behar du, gainean duen estatuarenari kontrajarria.
|
|
|
Dena dela, estandarra, literatura euskalkiak, herri hizkerak, hizkera teknikoak eta gazte hizkera ere ez dira hizkuntzaren osagai bakarrak; hori baino askozaz zabalagoa da eta, jakina, hizkuntza sendo eta osasuntsu egongo bada, bere osotasunean landu eta
|
garatu
behar da.
|
|
|
Hedaduraz, hizkuntzok euren errealitatera egokitutako komunikazio ereduak
|
garatu
behar dituzte (horregatik diogu, hain zuzen, euskarak ez duela edozelako komunikazio esparrua behar, esparru autozentratua baizik). Ez da aski informazioa euskaraz ematea:
|
|
2016
|
|
|
Hark lagundu zidan sexua, espiritualtasuna eta drogak sakonetik ezagutzen, iniziazio erritual franko tarteko. Pertsona bakoitzak alde basati eta baketsu bana dugula zioen, eta biak landu eta
|
garatu
beharra dagoela oreka lortzeko. Informatikako ikaslea izan arren, gai asko zituen intereseko; denetariko saiakerak irensten zituen, ukitu mistiko bat ere bazuen eta, niri, filosofo bat iruditzen zitzaidan.
|
|
|
Alderdi ekonomiko eta administratiboan, nabarmentzekoa da energia beharrei buruzko proiekzio berriak egin behar direla, baita kostu etekinei buruzko azterketa sakon bat ere. Behar bezalako larrialdi planak ere
|
garatu
behar dira.
|
|
|
Debako ordezkarien iritziz, hiruko aukera hori aipatuta, ez zen erakusten energia politikak nolakoa izan behar zuen. Alegia, uste zuten energia politika batek zehaztu egin behar zuela gutxienez energia kontsumoa zenbat murriztu behar zen, ikatzetik eratorritako energia zenbat
|
garatu
behar zen eta energia nuklearra zenbat garatu behar zen.
|
|
|
Debako ordezkarien iritziz, hiruko aukera hori aipatuta, ez zen erakusten energia politikak nolakoa izan behar zuen. Alegia, uste zuten energia politika batek zehaztu egin behar zuela gutxienez energia kontsumoa zenbat murriztu behar zen, ikatzetik eratorritako energia zenbat garatu behar zen eta energia nuklearra zenbat
|
garatu
behar zen.
|
|
|
Hain zuzen, gero eta gehiago nabarmentzen zen segurtasun prozedurak
|
garatzeko
beharra, eta, horren ondorioz, zentral nuklearren kostuak igo egiten ziren. Kostuak maila jakin batera arte igota, ekoizleek beraiek jartzen zuten zalantzan ea zentral nuklearrak garatzea ote zen egokiena edo hobe zuten inbertsioak errentagarriak izango ziren beste iturri batzuetara bideratzea.
|
|
|
«Soluzio bakarra da eskolatik hiztunak gehitzea. Hiru sareetan
|
garatu
behar da bi eleko hezkuntza: murgiltze ereduaren esperimentazioa orokortu behar da ama eskoletan, eta lan horrekin jarraitu behar da lehen eta bigarren hezkuntzan».
|
|
2017
|
|
|
oinarritutako diskriminazioa bezala, sexu diskriminazioa ere ez zen mugatzen kolonizatzaileek beren pika eta zaldiekin Europatik eramandako ondare kultural hutsera. Komunalismoa suntsitzea zen bazterketa horren xedea, eta berariazko interes ekonomiko bati erantzuten zion estrategia zen, ekonomia kapitalistak
|
garatzeko
behar zituen aurrebaldintzak sortzeko beharraren emaitza, beti bezala unean uneko zereginari ondo doitua.
|
|
|
–Ekintzailea izatea ez zen erraza Hosni Mubaraken garaian. Rais aren zentsura gainditzeko, sormena
|
garatu
beharra geneukan?, gogorarazi du gazte abokatuak. Yusrik eta haren lagunek Lehoi Erregea esaten zioten Mubaraki:
|
|
|
azterketa kritikoa, eraikitzailea eta partekatua. ETAk azterketa kritikoa
|
garatu
behar du, eta, beste prozesu batzuetan bezala, gaur egun gobernu ardura dutenek azterketa kritikoa egin behar dute, gerra zikinean, torturan eta polizien gehiegikerietan gobernuek izandako ardura aitortuz?.
|
|
2018
|
|
|
Pauso horrek ez luke ahulduko askatasun juridikoaren garrantzia, kontratuaren doktrinaren aldekoek sarri dioten moduan; aitzitik, askatasun juridikoa eta berdintasuna erdiestea urrats beharrezkoa da emakumeak autonomiarako bidean jartzeko, eta beharrezkoa, orobat, gure gorputzaren integritatea babesteko. Lorpen hori lagungarria izango da femeninotasun autonomoa
|
garatzeko
behar diren baldintza sozialak sortzeko; betiere, ohartarazpen garrantzitsu hauxe eginda: emakumeek emakume moduan daukaten askatasunaren adierazpide gisa onartu behar dela emakumeen berdintasunezko posizio hori, eta ez emakumeak gizonak bezalakoxeak izan daitezkeelako adierazpide gisa.
|
|
|
Bizkaiko ahaldun nagusiak egin zuen harrera hitzaldia, segidan Pujanak, eta hurrena nire espitxa zetorren. Erregeari gogorarazi nion nola bere aurrekoek hautsi egin zuten euskal erakunde historikoak errespetatzeko ituna, eta nola eskubide haiek kontuan hartuz, eta euskaldunon borondateari jarraituz, autogobernurako erakundeak
|
garatu
behar ziren. Erregearen txanda iritsi zen, eta hara non zutitzen diren HBko parlamentariak eta batzarkideak, eta, ukabilak gora, hasten diren Eusko Gudariak kantatzen.
|
|
2019
|
|
|
–Guretzat izugarria izan zen, adibidez, Moises ezagutzea, esango nuke Artelekuko topaketa batzuetan izan zela, 2005 inguruan. Eta orduan bai mundu bat ireki zigula, zeren izan zen transen borroka feminismoarekin erabat harremanduta zegoela ulertzea, eta hor diskurtso bat
|
garatu
behar genuela. Baina bueno, oso hasieran geunden, eta, momentuz, errealitatea ezagutzen?.
|
|
|
Mugimenduak krisi bat bizi zuen, baina, hazkunde krisi bat baino gehiago, garapen krisi bat zen, eta klabe baikorrean interpretatu behar zela iruditzen zitzaidan. Izan ere, bazkide, langile eta boluntario sare zabala izan eta askotariko jarduerak bideratu arren, krisia, Euskara Elkarteek bete behar zuten funtzioaren eta
|
garatu
beharreko lan ildoen inguruko zalantzak eragin baitzuen.
|
|
|
Gustura asko egingo zuen, baina bazekien ezinezkoa zela. Oraindik ere liburuaren hasiera idazten ari zen, eta pertsonaia haren inguruan
|
garatu
behar zuen eleberri osoa. Gainera, irakurleek ez zioten inolaz ere barkatuko istorioko protagonista bere maitearekin ez berrelkartzea.
|
|
2020
|
|
|
Hala ere, bietatik, lan ez ordaindua neurtzea da zailena, eta, horregatik, eremu horretan ditugun datuak elkarrizketekin osatu behar dira; are, datuak lortzeko marko berriak behar dira eta dauzkagun tresnak findu: botere erlazioen kuantifikazioa findu behar da eta dimentsio kualitatiboa neurtzeko eta identifikatzeko sistema kontzeptual berriak
|
garatu
behar dira. Patriarkatu liberalaren lan ez ordaindua identifikatzeko eta neurtzeko aurkitu ditugun zailtasunak zerrendatu ditugu, erakunde publikoek eta oro har eragile ezberdinek kontuan har ditzaten hobetu beharreko eta sortu beharreko tresna kuantitatibo eta kontzeptualak.
|
|
|
Europan, kontsumo energetikoa murriztea aurreikusten dute. Hemen, EEEkoek oraindik ere esaten dute gas azpiegiturak
|
garatu
behar direla. Ikuspegi industriala daukate, hau da, azpiegitura handiak egin nahi dituzte, etekinak lortzeko".
|
|
|
Hezkuntzaren funtzio edo xedeari iruzur egiten ari gara, azpijokoan ari gara. Kongresu, sinposio eta aurkezpenetan behin eta berriz entzun eta askotan errepikatu dugu ikaslea erdigunean jartzen duen pedagogia
|
garatu
behar dela eta asko dira beraien hezkuntza proiektua definitzeko esaldi hori erabiltzen dutenak. Baina zer ulertzen dugu" pertsona erdigunean" espresioarekin?
|
|
|
Krisi honek une honetan ingurune digitala kontrolatzen duten multinazional teknologiko eta plataforma gutxi batzuen indartzea ekarri du, zeinak gure datuak euren balio propioa handitzeko erabiltzen dituzten. Esnaola Arribillagak datuen jabetzaren eta burujabetzaren gaineko kontzientzia
|
garatzeko
beharraz hausnartu du, euskal hezkuntza sistemen digitalizazioa multinazional estatubatuarren eskutik egitea salatu du eta, oro har, estrategia digital oso baten beharra azpimarratu du, datuen eta teknologiaren burujabetza oinarri izango dituena.
|
|
|
Lehen esan dugu, bai, elkarrekiko zaintza ardatz jardun duela komunitateak, bai norbanakoek, bai eragileek ere. Zaintza hizkuntzaren ikuspegitik
|
garatzeko
beharra azaleratzeaz gain, horren exekuzioa ere egin da hainbat modutara. " Pertsona ahulak nola, hala jotzen ditu birusak bortitzen hizkuntza ahulak" esaldira itzuliz, hizkuntzaren ikuspegitik ahul bihur zitekeen egoerari aurre egiteko bitartekoak jarri dira.
|
|
2021
|
|
|
Lagun irlandar bati galdetu nion behin zergatik ziren, bere ustez, hain garaiak Irlandako musika eta literatura eta ea antzeko zerbait ote zuten beste alor artistikoren batean. Ezetz esan zidan, ez zeukatela antzeko beste fenomenorik ez pinturan ez arkitekturan ez beste inon, besteak beste, ez dituztelako izan era horretako loraldiak
|
garatzeko
behar izaten diren baldintza sozialak, dela burgesiaren garapena, dela eskola artistikoen tradizioa, eta abar. Literaturak eta musikak, ostera, jendartearen bultzada herrikoia izan zuten, apenas bakerik ezagutu duten kaleetan sortu ziren, tabernetako lagunarte hordituetan eta elkarrekin dantza egiten zuten andre gizonen artean.
|
|
|
Horrek behartu du jende asko gogorra eta adoretsua izatera. Erresilientzia
|
garatu
behar izan dugu, egoskorrak izaten ikasi dugu, gotortu gara, oskoldu gara... burdinaren eta harriaren langileak izan gara, ekonomikoki eman digu horrek emaitza bat baino gehiago, kultura bat ere bai. Baina horrek esan nahi du ez garela izan bereziki zaurgarriak, bereziki sentikorrak, mundura irekiak, sortu dugun aitatasun eredua desemozionala izan da, esparru sentimentalean tresna gutxi geratu zaizkigu, gugandik erdi isolatuta, erdi ausente bizi gara, ez dugu izan familia barruan sentimenduak hitzekin komunikatzeko ohiturarik...
|
|
2022
|
|
|
Gandhiren liburu guztiak eta AEBetako Movement for a New Society (gizarte berri baterako mugimendua) delakoaren liburu guztiak irakurri genituen, eta oinarri gisa baliatu genuen hori. Baina ariketak nahiz jendearekin lan egiteko moduak moldatu eta
|
garatu
behar izan genituen, jendea banaka nahiz taldean eraginkorra izan zedin egoera horretan, blokeoaren testuinguruan.
|
|
2023
|
|
|
Eta lasaitu egin da. Noski ez ziola berehala erantzun Whatsappa, noski gehiago, sakonago, su txikian
|
garatu
behar zuela esan nahi ziona. Hori zen K. ren izaera, hainbeste jakin zuen honezkero.
|