|
2000
|
|
|
Sarrionandiak testu guztiz labur epigramatikoez osaturiko liburu honetan, aurrekoetan bezala, erreferentzia pribatu ugari sarrarazten ditu, Lopez Gasenik dioenez," lagunei dedikatutako zenbait pasarte dezifratzeko giltza zein den
|
ezin
jakin dezakegularik" irakurle gehienok.
|
|
|
Hona hemen liburu bakarreko zenbait idazle: Abelin Linazisoro, Jon Urrujulegi, Xanti Begiristain, Lourdes Oñederra, Rikarte, Javi Cillero, Unai Iturriaga, Antton Gomez, Felipe Rius, Jasone Osoro,... Idazle hauen narrazioetan lan interesgarriak aurkitu baditugu ere,
|
ezin da
jakin ibilbiderik zehaztuko duten. Etorkizunak hitz egingo du.
|
|
|
Begiak ireki zituen eta errealitatea sartu zitzaion gerlariek gazteluaren atea botatzen duten bezalaxe. Eta errealitate hark min ematen zion noski, eta
|
ezin da
jakin zergatik: begiak goizegi ireki zituelako, edo beranduegi, edo ireki egin zituelako.
|
|
|
Egia esan behar badut, horrek ez zidan kilika berezirik sortzen, batez ere gaueko liskarra gogoratuta. Eta gainera,
|
ezin
jakin tipo horiek errepublikarrak ziren, edo unionista protestanteak, edo zer. Momentu batez bururatu zait eurak izan zitezkeela hitzaldiko partehartzaileak, baina Duncanek aitortutakoaren arabera euren lanak ez zuen zerikusirik politikarekin, beraz...
|
|
|
—Dohain guztiak dauzkazu, baina hartzaren froga gainditu arte,
|
ezin
jakin... zeren eta hartzaren froga baita, hain zuzen ere, ehiztari handia tipietarik bereizten duen marra —eta, bi hatzekin bibotea kiribiltzen zuela, ohitura hori baitzuen dukeak noiz eta solastatzen baitzitzaigun, eratxiki zuen—: Nik zure adinean, hortxe-hortxe, akabatu nuen lehen hartza... eta geroztik hogei bat akabatuko nituen...!
|
|
|
Planta hutsa zen. Ez nintzen oroitzen zenbat diru neukan lehenago eta, beraz,
|
ezin
jakin deus falta ote zen. Giltzak eta mukizapia poltsikoetara itzuli ziren eta erlojua eta gerrikoa hurrenez hurren eskumuturrera eta gerri ingurura.
|
|
|
Argibide gehiagorik ezean,
|
ezin
jakin hori guztia ona ala txarra zen.
|
|
|
Baina, zergatik?, galdetu nion ene buruari, zergatik gu? Ez nuen erantzuna ezagutzen,
|
ezin
jakin nezakeen ezta ere zein helburu zuten edo nork (edo nor  tzuk) mugitzen zituen hariak isil-gordeka. Gustura hartuko nituen galdera haien guztien erantzunak, noski, arerioa ezagutu egin behar baita, ahalik eta egokien hari aurre egin nahi bazaio, baina segituan jabetu nintzen inoiz ez nituela erantzunak jakingo.
|
|
|
Behinik behin ongi nagoela esateko deituko nioke eta niregatik ez arduratzeko (baldin eta arduratua badago; guztiarekin, New Yorken ez bezala, orain ez nuke nahi bera hemen nire bila azaltzea). Baina, esan bezala, ez diot deitu eta, beraz,
|
ezin bada
jakin bera zer moduz dagoen. Teresak, Dabid bihotzera tiro egin zidan gansterra dela oroitarazi dit (noski, Chicagon nagoelako esango zuen hori); berak ez dauka hori zertan oroitarazi, nik hainbeste badakit, baina aldi berean ezin dut ahantzi elkarrekin igaro ditugun urteak, urte gehienbat atseginak.
|
|
|
Konturatu zarete naturaren erreferentzia errepikatu egiten dela, nolabait ere, irakurri dizkizuedan poema zatietan: Berrizbeitiak haizearen fereka inbisiblea ikusten du fago, ezki, zumar, platanoetan; Aranbarrik errekaldetik itsasora ekarri du lizarra, edo itsasoa lizarraren bihotzera; zu eta ni hosto inutilen parekoak garela diosku, Prevert-en oihartzunez; Urretabizkaiak
|
ezin du
jakin arbolak bizirik dauden ere, zu baten aiduru malenkoniatsuan dagoelarik...
|
|
|
Bergaratik Andoaina, etxera, autobusean itzuli nintzen, gero eta normalago sentituz, inguruko errealitatetik gero eta gertuago banengo bezala. Baina aurrerantzean, egun hartaz oroitzearekin batera beti izango nuen ondoez absurdu haren ondoren nire barrenean zerbait aldatu zelako irudipen zentzugabea, Angiozarko kanposantuaren atarian zerbait,
|
ezin
jakin zer, utzi izan nuelakoa.
|
|
|
Edo akaso ez, akaso hantxe ari ziren Lauaxeta, Txiki, Otaegi eta enparauak hizketan artean ere, nire begi eta belarrientzat atzemanezin.
|
Ezin
jakin.
|
|
2001
|
|
|
Egun Gabriel Aresti non izango ote zen
|
ezin
jakin. Nor izan zen, ordea?
|
|
|
Behin estreinaldiak eginda programatzaileen eskariaren zain gelditzea besterik ez zaie gelditzen Tanttakakoei. Beraz, oraindik ere bi antzezlanak ikusteko aukera noiz eta non izango den
|
ezin
jakin.
|
|
|
Garai batean gertatu zen bezala, Pasaia San Pedro, Koxtape eta Donibaneko Arraunlariak noizbait elkartuko ote dira?
|
Ezin
jakin. Miguelek ez du ezetz borobilik esaten, ezta baiezkorik ere ez».
|
|
|
Inoiz idatzi da, Aldabert von Chamisso-k, gerraz gerra zebilelarik, euskalsoldadu bati entzun ziola itzalik gabeko gizonaren kontua, Axularri buruzkoistorioa izan zuela inspirazio.
|
Ezin
jakin. Baina egia da Chamisso-k izan zuelaeuskal poeta baten ezagupidea, Des Basquen Etcheon' s Klage izeneko poema luzeaeskaini baitzion Etxahunen bizitza gorabeheratsuari.
|
|
|
manatzen baitu, euskaraz idazten duten emazteek nahikoa hertsirik daukate bidea. Noski, Parisen Noblecourt edo Darrieusecq-enmanerako marketing-operazio arrakastatsuak kausitzen dira hemen ere, duelagutxi, Elkarren eskutik Iturbe eta Osororentzat egin zen bezala; hauen kasuan, ordea, nehoiz
|
ezin
jakin arrakastaren zioa argitaletxearen bultzadaren edo idazkiaren kalitatearen ondoriozkoa den! Kritika sakonaren faltan, duda beti egoiten daemazteei dagokienez partikularki.
|
|
|
Baina ez zuen gainditu. Edo bai,
|
ezin
jakin. Eraztunak, dena den, mugaren alde honetan jarraitzen du.
|
|
|
Marik, orain, lepoan jarri nahi ditu zintzilik, iduneko baten antzera.
|
Ezin
jakin, oraindik Â, milaka urte barru  apaindu  ra gisa erabiliko den bitxia  asmatzear dagoenik. Marirentzat  babesgarria, kutuna, zinginarria besterik ez da izango basur  de zainez eta letaginez egini  ko zintzilikarioa.
|
|
|
Eta gainerakoen gain, gorago eta barrenago, gure izaera osoa biltzen  eta barrentzen duen hizkuntza, barrengo mintzabeharrari hitz-iturri luzea ematen diona. Hizkuntzaren guretzako balioa, berriz, zein gurea, zein ezin utzizkoa dugun
|
ezin
jakin gure artean bezala hildako ala bizitako ote dugun zalantzan gaudenean baizik.
|
|
|
Goizegi da dudarik gabe igaro berria dugun mende erdia aztertzeko eta epaitzeko, gerok ere, etsai nahiz aldeko, haren ume eta iloba baikara, orduko haizeak sortu zituen olatuetan baikabiltza igeri, nahiz eginahalean haiekin borroka ari.
|
Ezin
jakin guk, segurki behintzat, zer esango duten aldi hori urrutiagotik, haserre eta maitasunik gabe, ikusiko dutenek. Onik eta txarrik aurkituko dutela horrengan, hori bai, edozein alditan bezala.
|
|
|
Bere idealismoaren saihestu ezinezko ondorioetara helduz gero, gizaki bakoitza bakan, bakar, bere ‘arrazoimenean’ betiko espetxeratuta bizi dela baietsi beharko luke, beste gizakien berri ez lukeelako ezer benetakoa jasoko, bere baitako zentzumenetan azaltzen diren fenomeno hutsen intuizioak baino. Gugandik kanpo dagoena
|
ezin badugu
jakin beragan denez(" nur als Erscheinung, nicht aber nach dem, was es an sich selbst ist" 75), ezin dugu jakin beste gizakiengan zer dagoen edo zer diren. Baina Kantek bazekien beste gizakien gogoen berri, gorputzen fenomenologiatik harantzagokoa.
|
|
|
Bere idealismoaren saihestu ezinezko ondorioetara helduz gero, gizaki bakoitza bakan, bakar, bere ‘arrazoimenean’ betiko espetxeratuta bizi dela baietsi beharko luke, beste gizakien berri ez lukeelako ezer benetakoa jasoko, bere baitako zentzumenetan azaltzen diren fenomeno hutsen intuizioak baino. Gugandik kanpo dagoena ezin badugu jakin beragan denez(" nur als Erscheinung, nicht aber nach dem, was es an sich selbst ist" 75),
|
ezin dugu
jakin beste gizakiengan zer dagoen edo zer diren. Baina Kantek bazekien beste gizakien gogoen berri, gorputzen fenomenologiatik harantzagokoa.
|
|
|
Kutxa hilerriaren puntu urrun eta gorde batean pausatu zuten, lur-hasean ireki zulo sakon baten saihetsean: familiak alabaina, ahalkez edo miseriaz
|
ezin
jakin, ez zuen Maddalen bere habian ehortzi nahi ukan eta autoritateek azken eskualdunaren zokoratzea onartu zuten. Mintzaldi zenbait hauteman ziren oraino, apezak zuloa erramuz benedikatu zuen amultsuki, kontseilu orokorraren lehendakariak palatara bat lur bota zion hobian emeki sartzen ari zen kutxari, Euskal Herri Kultur Erakundeko presidenteak, ahots dardaratiaz Gure Aita sentitu bat eskaini zuen eta Euskal Herri Konfederazioan bildu elkarte arduradun bakoitzak, CRSen artetik bidea irekiz, arrosa soila aurtiki zuen aditzaren hutsa markatzen zuen gunera.
|
|
|
Agure kabroiak sekulako algara-irrintzia egin zuen; hark epel balego bezala erabiltzen zuen hatzen artean. Beroa eta min fisikoa noraino jasaten zuen erakutsi nahi izan zidan, nonbait; edo, agian, malama delako haren erakustaldia zitekeen, alegia, moralki zer higuingarri zen erakutsi nahiko zuen, bere burua nire aurrean apaltzeko, are doilortzeko; alegia, nire maila moraleko –hau edozein izanik ere– norbait eroso sentiarazteko gonbita zitekeen, bera beti ere putakumeagoa izango zelakoan;
|
ezin
jakin. Eutsi nion ostia pare bat emateko gogoari, partez hatzak oraindik erreta eta minduta neuzkalako, partez agure ustez jakintsu hark eman behar zidalako B -12k eskatzen zuen kanon famatua.
|
|
2002
|
|
|
Baina Xabierrek esan digunez olioaren kontsumoan ikerketa eta datu zehatzagoak daude. «Euskal Herrian hilabete eta pertsona bakoitzeko litro eta erdi olio erosten da, baina guk
|
ezin dugu
jakin kopuru horretatik zenbat olio erabiltzen den edo zenbat harraskatik behera doan». Adituek kalkuluak egiteko orduan datu bat aipatzen dute:
|
|
|
Alaz eta guzti ere, neure senak ematen zidan, bi aietatik bat, andre aren senarra ote zanekoa. Ezin izan nuan igarri, ezin somatu,
|
ezin
jakin.
|
|
|
Ulertzekoa denez,
|
ezin ditugu
jakin zenbat erdarazko artikulu argitaratu zirenbai hemengo bai kanpoko erdal aldizkarietan (gaztelaniaz, frantsesez, ingelesez, etab.).
|
|
|
Zoritxarrez, etorkizunari buruzko 1.3 atalean aipatu dugun moduan, nahiz etaosasun-zientzietako zentro guztietan ikasleriaren eskariak gora jo, euskararenplangintzaren geldotasunak blokeo-egoera batera garamatza, eta, beraz, gauregungo egoera asko aldatuko ez dela uste dugu.
|
Ezin dugu
jakin ere zer eraginaedukiko duen barruti bateratuak eta LRUren aldaketarako legeak, baina ezin duguitxaropentsu izan azaldu diren proposamenekin.
|
|
|
Hedabideak dira iritzi-giroa zein den ikusteko publikoak duen baliabiderik garrantzitsuena. Pertsonak
|
ezin du
jakin bere begien aurrean gertatzen denaz aparteko ezer, baldin eta kontatzen ez badiote. Kontalari-paper hori hedabideek berenganatu dute; eta lekukoa ez den testuingurutik aparteko errealitatearen berri hedabideen bitartez bereganatzen du gizakiak.
|
|
|
edo munduan non zauden ezkutatuta, burdin-bihotz hori,
|
ezin dut
jakin.
|
|
|
Greenpeacetik azaldu dutenez, hegalaburra itsas zabalean harrapatzen dute, eta, gero, sare-hesi batzuetara eramaten dute, han gizentzen baitituzte. Horrela, esan dute
|
ezin dela
jakin zenbat arrain harrapatu duten, zein adinetakoak diren eta estatistika-azterketa serioa egin. Bestalde, gizentzeko granjetako arduradunek ukatu egiten dute jarduera horrek espeziea murrizten laguntzen duela.
|
|
|
Hala, egokia dirudi legeriek patogenorik gabeko deskribapena ez sartzea, eta horrek nahasmena eragin dezake eta lortu ezin den helburua sor dezake. Era berean, ezinbestekoa da balorazio estatistikoak dituzten kutsadura mailak ezagutzea, bestela
|
ezin baita
jakin zenbat lagin analizatu behar diren patogeno bat aurkitu ahal izateko eta hori normala den ala ez. Ikuspuntu horretatik, beharrezkoa da hitz egiten hastea ez patogenorik batere ez dagoela, baizik eta kontsumitzaileen osasunerako arriskurik ez dakarten patogeno-mailak ezagutzen.
|
|
|
Edozein modutan,
|
ezin nuen
jakin laguna zein mugataraino ari zen brometan galdera hura egin zidanean, baina aurretik gaiari buruz hitz egiterakoan eta momentu hartan erakutsitako seriotasunak eta eman zidan segurtasunak nire sekretutxoarekin jarraitzea zentzugabekeria zela sentiarazi zidan. Horrela, nire homosexualitatearen bigarren etapa beteko zuen kanporatze aldiari hasiera ematea erabaki nuen.
|
|
|
Ez diot halako egoerarik inori opa, ezta neure etsai handienari ere. Hartatik pasatu gabe
|
ezin
jakin... Bakarrik zaude, baina besteek ezin dezakete deus ere egin, hain baita handia norberaren eta besteen arteko amildegia.
|
|
|
Kezkak, orain, duela hogeita hamar baino euskaldun gehiago izanik gure artean, aldaketa handiak gertatu direlako eta ez bainaiz batere seguru hemendik hogeita hamar urteren buruan orain baino euskaldun gehiago izango den gure artean. Kezkak, hemendik hogeita hamar urtera euskaldunak izanik ere, orain baino gehiago edo orain baino gutxiago, hori
|
ezin
jakin, haien euskara oraingo euskaldunena baino ahulagoa izango delako, nola gure euskara den orain, orain dela hogeita hamar urte euskaraz mintzo zirenena baino ahulagoa, honen kontzientzia argirik hartzen ez baduzu, denborak gauza guztiak baitaramatza berarekin, ezti-ezti, emeki-emeki, sentitu gabe. Orduan galdetuko dugu:
|
|
2003
|
|
|
Tovar, La lengua vasca, San Sebastian, 1954, 7 or.). Hauxe da, ba, gaur garbi esan geinkeana: hizkuntza indo-europarrak baino lehenagokoa dogula, gitxienez be, gure euskera zahar hau; hortik aurreragokorik,
|
ezin
jakin gauza garbirik. (Paradisuban Jangoikoak Adani erakutsitako hizkuntza dala; edo ta Babelgo nahaste haretatik datorrena, Tubalek ekarritakoa, ta holako zerak... zera baino ez dira:
|
|
|
1.4.1 Historia aurretiko barririk ez dakigu, ta
|
ezin
jakin be. Esate baterako:
|
|
|
Ainhizek berak dauka, bera zoriondu behar dozu. Uste baino errazagoa izan da, neska trebea da eta-eta
|
ezin
jakin zuen ondo norainokoan ari zen trebe bilakatzen.
|
|
|
Gaueko euri jasaren ostean, eguzkiak urtaro horretan erakuts dezakeen indar guztia zerabilen, eta ez zen makala, kanpoan benetan giro gozoa zegoen eta. Baina Ainhizek
|
ezin
jakin zezakeen ezer gaueko euriaz; bai, ostera, eguneko eguraldi zoragarri horrezaz. Eta zerk egiten zuen egun hura hain berezi?
|
|
|
|
Ezin
jakingo zuen Arantxak, hain fidagaitz izateagatik barkamenak aurretik eskatuz, berak berriro zuzendu nahi zuela esan ziola Unaxi, honek berak zuzendutako azterketen emaitzak kantatu zizkionean, Arantxak koadernora pasa zitzan.
|
|
|
Agintari britainiarrek baieztatu dute ez dagoela erregaia ihes egin dezakeen petrolio-ontzirik, nahiz eta Frantziako kostazainek gasolina-usain handia sumatu duten inguru horretan. “Oraingoz
|
ezin da
jakin gasolioa berehalako arriskua den, nahiz eta airetik fuel-usaina sumatzen den”, adierazi zuen Frantziako kostazainen bozeramaile batek, hasiera batean, “Prestige”-ren antzeko hondamendi ekologiko baten beldur izan zirela. Calaisko pasabidea, “Tricolor” erdi-ihinztatua, munduan itsas zirkulazio handiena duen eremuetako bat da.
|
|
|
" Nor zen kariñosoa, sudurra ala gizona?" Izan ere, joera handia daukate umeek sintaxiaren perfekziorako. Matiasek erantzun zion sudurra zela kariñosoa, noski, eta gizona ere bai, beharbada, baina ordubetean
|
ezin dela
jakin zein den pertsonaren kariño-kantitatea. Gauza gehiago ere azaldu zion Tomasi sudurren izaeraz, baina lotsa eman zion, beste guztiak begira zituelako, eta Ana begira zuelako.
|
|
|
Beste sasi-arrasto bat ere topatu zuen Matiasek. Sasi-arrastoa zen apurtuta zegoelako eta
|
ezin zelako
jakin apurtu baino lehen paper karratua izan zen, edo laukizuzena izan zen, edo triangularra izan zen. Bazirudien, hala ere, benetako arrastoak bezala, karratua izan zela.
|
|
|
ETAk zuena erakunde armatu hori sortu iparraldeko abertzaleen loeriaren harrotzeko?
|
Ezin
jakin. Baina, jakin, badakigu harremanak bazirela bi banden artean; norainokoa, ordea, ez.
|
|
|
Ez zekien ondo Ziklopeak zer egin zuen kakaztu ninduenean, neuk ere
|
ezin
jakin aurre  neko euri-tanta zela, KAKA-EGUNAren etxafuegoa.
|
|
|
-Urtero egiten da zerbait, bai, baina, Jesus!, nik
|
ezin nuen
jakin aurten guri tokatuko zitzaigula, bueno... zuei, eta zer egin behar genuen. Badaezpada ez joan?
|
|
|
Hori ez dakit zer den.
|
Ezin dut
jakin. Ez baitut nehoiz kausitu haren dardararik nire baitan, Véronique.
|
|
|
Ez du jakin nahi.
|
Ezin duela
jakin begitandu zaio. Halako gauzak ezagutzea eragotzia zaiola berari.
|
|
|
|
Ezin
jakin sinesten zigutenentz. Haatik, Mendigurenek bere zereginari ekiten zion, sutsu.
|
|
|
|
ezin
jakin inoiz gauzak ondo joan ziren edo gaizki:
|
|
2004
|
|
|
Ez dakigu nortzuk garen erabakiko dugun euskaldunok... Alegia, Ibarretxeren artikulua moldatu, modulatu edo gestionatu daiteke hain ezberdin,
|
ezin dela
jakin lehen egunean irakurri genuen Plana eta Parlamentura azken burura eramango dena berdinak izango diren. Ziur nago Zapaterorekin egingo dituen paktuen arabera gauzatuko duela plana.
|
|
|
Berrikuspenak egiten dira, baina hari nagusiak iraun egingo du. Ontzat hartzen dira inoren ekarpenak, azterketa xeheagoak, arlokakoak uemakumeen lanei dagozkienak, adibidezu, baina
|
ezin
jakin horiek historia nagusi horren atal izatera iritsiko diren. Espero dut baietz, baina ezin jakin.
|
|
|
Ontzat hartzen dira inoren ekarpenak, azterketa xeheagoak, arlokakoak uemakumeen lanei dagozkienak, adibidezu, baina ezin jakin horiek historia nagusi horren atal izatera iritsiko diren. Espero dut baietz, baina
|
ezin
jakin. Denborak hartzen ditu erabaki horiek.
|
|
|
Guk bagenekien bihar edo etzi euskarazko telebista sortuko zela, baina
|
ezin
jakin han lanik izango ote genuen. Eta nire lagun askok ez zuten izan.
|
|
|
Bide horretatik
|
ezin bada
jakin zeintu ez badu, 156 artikuluan xedatutakoa den demandatuaren egoitza, eta demandatzaileak beste egoitza bat zehazren arabera jokatuko da.
|
|
|
Hala denean, 156 artikuluan aipatu ikerketak burutu badira, eta komunikazioaren jasotzailearen egoitza
|
ezin bada
jakin, edo hori aurkitzea edo berorri komunikazioa ondore guztiekin egitea ezinezkoa bada aurreko artikuluetan xedatutakoaren arabera, edota horrela erabakitzen bada 157 artikuluaren 2 paragrafoan aipatu kasuan, orduan auzitegiak, probidentzia bidez eta inguruabar horiek jaso ondoren, komunikazioa aginduko du ebazpenaren kopia edo zedula epaitegi edo auzitegiko iragarki-taulan jarriz....
|
|
|
Hari eta horri galdezka pasatzen nituen orduak. Honek eta hark esandakoaz, non nengoen jabetzen joan nintzen eta gertatzen zenaren berri jakiten, baina nire pertsonari buruzko ezertxo ere
|
ezin
jakin. Beraz, ospitaletik albait arinen irten nahi nuen, ezagutuko ninduen norbait aurkitu.
|
|
|
–Hori
|
ezin da
jakin, Aitor. Zurekin igual suertatzen da ezberdin.
|
|
|
–Eta gainerakoen gain, gorago eta barrenago, gure izaera osoa biltzen eta barrentzen duen hizkuntza, barrengo mintzabeharrari hitz-iturri luzea ematen diona. Hizkuntzaren guretzako balioa, berriz, zein gurea, zein ezin-utzizkoa dugun
|
ezin
jakin, gure artean bezala hildako ala bizitako ote dugun zalantzan gaudenean baizik?. 10
|
|
|
Bai, hortxe dago gakoa: balio horien izaera zertan den inork
|
ezin baitu
jakin, gizarte-testuinguru jakinetik landa. Oker ez bagaude, sasi-aurrerakoien irrintzia arrantza besterik ez da izaten sarri askotan, goiburu dituzten balioen dohainak izaera abstraktuak izaten dutelako, eta gizarte-bizitzaren jardunean gauzatzen diren balio-izaeratik ezer ez dutelako.
|
|
|
Bestetik, aldiz, inongoa izan gabe esapidean amarruren bat dagoela ematen du. Irakurleari ez dakit zer irudituko zitzaion, damurik,
|
ezin baita
jakin hori, baina azpimarratua ipini dugun esapidearen harian zerbait esan dezakegula uste dut. Izan ere, badirudi inongotasun horrek zereko zera iradokitzen duela:
|
|
|
Zorion tarta" erosiko nuke, baina
|
ezin dut
badakite-ta ez dudala bikotekiderik.
|
|
|
Langile behartuak, Tomas Sanchez Berrocalek 21 urte zituen hil zutenean27, baita Lino Etxeberria Larrain28 eta Nicasio Zaldain Jaimerena29 amaiurtarrek ere. Iruritan ere langile behartuen hilketa gehiago egon ziren, baina hilketa hauek, erregistroan ez dira agertzen, (seguruenik pertsona gehiago hilko zituzten baina
|
ezin da
jakin). Presoek bertako biztanleekin harremanak zituzten. Hauek, lan baldintza txarretan aritzen ziren, eta janari gutxi ematen zieten elikatzeko.
|
|
|
Liburu honetan, Ian-batailoiak osatzen zituzten preso errepublikar guztien zerrendak agertzen dira baina bakarrik Baztango udalerrian kokaturik zeudenak. Amaiurko herria Baztandik kanpo zegoenez garai honetan bertan zegoen Ian-batailoiaren preso kopurua
|
ezin dugu
jakin. Gainera 1967an Amaiur Baztanera sartu zenean, udalaren artxiboak lekuz aldatzean dokumentu asko galdu ziren.
|
|
|
Aspaldikoak dira portutik porturako bidaiak, atzean geratu ziren, beste porturen batean, oso atzean, eta nesken zaporea gogoratu nahi duenean ez zaio besterik etortzen brasildar baten ilea baino, eta horretarako, ilearen eta neskaren usaina gogoratzeko, eguzkitan zintzilikatutako izaren artean pasatu behar da derrigor, ile haiek asko zutelako usain garbitik, baina beste asko urduritik ere, urduritasunak ere baduelako usaina, usain sarkor eta goxoa, beso artean duzun pertsona ez askatzera eramaten zaituena, azken besarkada izan daitekeelakoan. Urduritasunaren usaina, hala ere,
|
ezin da
jakin neska horrena den ala zeurea. Eta zintzilikatutako izarek ere asko dute urduritik, batez ere Livornotik datorren haizeak jotzen duenean.
|
|
|
Eztanda egin du Ponte a Emak. Gortinetan igarri da. Ze zentzutan egin duen eztanda,
|
ezin da
jakin, baina gortina ugari mugitu da, batzuk bortitzago itxiz eta besteak leunago ezkutatuz atzean zituzten bi begiak, iraultzek hori dutelako, indar handi bat, erremedio barik eramaten zaituena begiak ixtera ala platerak bezala zabaltzera, erdibide barik.
|
|
|
Eta
|
ezin da
jakin ze tertulia klase izan duten, baina hiru ordu eta erdi egon dira, eta, antza, Signora Mariak erroskillak egin dizkio merendatzeko, ze tximiniatik kea irteten zen.
|
|
|
Eta zertaz aritu diren
|
ezin da
jakin, baina kontua da gero Signora Maria kalera irten dela, eta ia inor ere ez da konturatu, baina sandaliak zeramatzan, orkatiletan lotzen diren horietakoak.
|
|
|
Hori esan nahi zion, baina Libek urrundik ere ez zekien zer ziren kanguruak, gutxiago oraindik koalak. Eta probatu arte
|
ezin da
jakin ze zaila den sidecarra definitzea, kanguru hitza erabili barik.
|
|
|
Pinportek igarri egiten dute.
|
Ezin da
jakin zelan, baina badakite, eta pelikula bat beti da aitzakia polita biltzeko eta, proiektorearen argitan, dantza sueltoan aritzeko.
|
|
|
–Kabroia –dio Oscarrek, eta Lucak
|
ezin du
jakin lokutoreari buruz ari den ala Mussoliniri buruz, eta badaezpadan erantzuten dio:
|
|
|
Jendeak hori esaten du, baina inork ez daki benetan aliaturik datorren eta, baldin badatoz, hain bonba harrigarriak ote dituzten, etsaia nor den bereizten dakitenak. Eta, beraz, bonbek ez badute bereizten faxisten, ezkertiarren eta Michelangeloren eskultura baten artean, orduan
|
ezin da
jakin etsaia etxean dagoen ala kanpotik datorren, ala biak diren etsaiak eta bietako inori ez zaion asko inporta bonbetatik ihesi ibili beharko duen jendea.
|
|
|
Gurdizainak burua makurtu zuen. Inoiz
|
ezin da
jakin norainoko amorrua izan dezakeen zerbait bilatu eta aurkitzen ez duenak. " Oso ondo" esaten zuen Atorra Beltzetako batek, borra eskuaren kontra joz eta gurdiaren inguruan bueltaka ibiliz, pauso lasaiegiekin.
|
|
|
Nire benetako helburua ere ezin zuten inola ere asmatu. Era berean,
|
ezin zuten
jakin zertan ari nintzen Weberren etxean... baldin eta nik erraten ez banien, jakina. Lapurtzera sartua nintzela uste izanen zuten.
|
|
|
Goizago edo beranduago gizakia horren jakitun eta ohartun da. Gizakiak maizegi ez daki zeri heldu, zeri lotu, nora jo; eta badakiela uste duenean
|
ezin
jakin asmatu duen edo iritziz aldatuko den. Honek guztiak adierazten du gizakia finkagarri ziurrik gabe aurkitzen dela bere existentzian, errealitatean" hondoa zapaldu" ezinik bailegoen.
|
|
|
Eta hautaketa hori bere buruaz eta bizitzaz duen edo lortuz doan kontzeptzioaren argitan egin behar du halabeharrez, bere hautuetan tronpa daitekeela jakitun izanik. Hautatu beharrak eta hautatzeak berak dakarren indeterminazioak (zer hauta
|
ezin
jakin eta asmatuko ote duen ezin igarri) dentsitate berezia demaiote gizakiaren praxiari: dentsitate etikoa, dentsitate existentziala.
|
|
|
Baina aurreneko behi hura ergela izan, eta gure mordoxka zenbatekoa zen galdetu ez. Ondorioz, nik
|
ezin
jakin Balantzategirako bidaiak merezi didan, zeren tristea bada jaiotetxetik urruti bukatzea, are eta tristeagoa bailitzateke despedida bide bazter ezezagun batean eman beharra. Gauza bera esaten dit Soeur Pauline Bernardettek, aspaldi honetan nire zaindaria den mojak:
|
|
|
Zerez beteak? Bada,
|
ezin
jakin. Belarria mugatua da.
|
|
|
|
Ezin
jakin non nagoen.
|
|
2005
|
|
|
Eta Boni Bon ere auziperatu zuten, programa ez eteteagatik, auzia nola bukatuko den inork ez badaki ere, isun batekin konponduko ote den, edo espetxeratu egingo ote duten bera ere, amona Kontxi bezala: jujeak erabakitzen ez duen artean,
|
ezin
jakin.
|
|
|
Edo gaixoagotzen ari zen, beharbada, amonak susmatzen zuen bezala?
|
Ezin
jakin oraindik?
|
|
|
Italiako dialektoak maiz aztertuko zituen eta egindako zirriborroez gain (gordetzen ez direnak, noski), bizpahiru behin-behineko sailkapen, kronologikoki aldi desberdinetan eginak, geratzen zaizkigu. Tamalez datarik gabekoak dira eta noizkoak diren
|
ezin dugu
jakin.
|
|
|
entsaladetarako, litxarrerietarako… Horregatik, gurasoek haurrari etiketak irakurtzeko ohitura irakastea keinu hori beretzat ohikoa bihurtzeko elikagaiak. Hala ere, batzuetan
|
ezin da
jakin zer produktu den erosten ari da, eta ez du glutenik; beraz, FACE (Federazioa) Espainiako Zeliakoen Elkarteena). Aldian behin argitaratzen du proteina horretatik erabat salbuetsitako produktuen zerrenda batzuk.
|
|
|
Sinadura elektronikoa elektronikoki bildutako datu-multzoa da, egilea formalki identifikatzen duena eta dokumentuan bertan sartzen dena. Sistema horren arazoa da
|
ezin dela
jakin dokumentua sinatzen duen pertsonak sortu duen edo berak benetan sinatu duen, eta ez bere nortasuna ordeztu duen hirugarren pertsona batek. Sinadura elektroniko aurreratuari esker, mezuaren igorlea identifika daiteke, dokumentua sinatzen duenari eta jasotzen dituen datuei baino ez baitagokie lotuta, sinatzaileak bakarrik baitu gako horien kontrola.
|
|
|
Oraindik
|
ezin da
jakin material biologiko hori funtsezko aldaketarik gabe egon den 68 milioi urtean
|
|
|
118 Beldurraren zainek bihotza didate ostu,
|
ezin
jakin, zer dudan zain, zer espero, soilik iluntasuna.
|
|
|
–Ezin joan gaitezke dendara, Tetsuok
|
ezin du
jakin non gauden ere –mintzatu da Amets, azkenean.
|
|
|
Telefonoa hartu eta dei zerrenda birpasatu du. Berri bakarra dago, baina norena den
|
ezin
jakin, private agertzen da eta. Telefono salatariak diotsonez, hiru bider errepikatu da dei bera.
|
|
|
Baloik ez zion sinistu: esan zion
|
ezin dela
jakin nor den Europako ebanistarik onena, ez dagoela termometrorik horretarako. Mateok baietz, badagoela termometro modu bat.
|
|
|
Ala beste bien ondoan gelditu garagardoa edaten? Niretzako pentsatuta nuen paper berria bete nahi banuen, lagunak salbatzera joan behar nukeen, baina agian ez zuten nahiko, neskekin
|
ezin
jakin, aski ongi moldatzen ziren bakarrik...
|
|
|
Osaba Pellok aurpegia estali zuen,
|
ezin
jakin negarra patxadaz egiteko ala irria ezkutatzeko. Aitak beste purrustada bat bota eta ohera zihoala esan zuen.
|
|
|
Zein jainko?
|
Ezin
jakin. Beharbada jainko horrek gidatzen gaitu barrutik, zuzen ibil gaitezen, herrenik egin gabe.
|
|
|
Adimen argikoa den edonork
|
ezin du
jakin nora doan hori guztiori eta zein den arerioaren maltzurra, bazterrak nahasteko eta iluntzeko. Hartara, batabiakoek eraso egiten ez badiete espainolei, hauek itsasoaren tiranoak direla, eta horrela gertatuko da arrisku bizirik badago, inolako abantailarik gabe, orduan haien gogo basatien ausarkeria handituko da eta epe laburrean hertsiko da itsasalde osoa eta Asiako merkataritza hondatuko.
|
|
|
" Nik beti edukitzen diat egur puska hau mostradore azpian... Batek
|
ezin dik
jakin zer jendaila sartuko zaion tabernan!".
|
|
|
Bai, bai, hiltzailea. Zuek ez zeundeten orduan hemen, zuek
|
ezin duzue
jakin izen horrek hona ekartzen digun dolua. Horratx, nire bertebrak zertxobait lasaitzeko tenorea dut, burua altxatu eta non nagoen ikusteko aukera.
|
|
2006
|
|
|
Leintz, Arratia eta Aramaioko euskarari loturik dago Legutianokoa, eta hurreago, adibidez, Otxandio eta Ubidekoari.
|
Ezin
jakin, dena den, Gasteizko euskararen aztarnarik topa ote genezakeen Legutianoko euskararen berri izanda. «Legutiano-Billerle-, eta Gasteiz artean ez dago hamabost kilometro besterik, eta herri zerrenda bat:
|
|
|
Eusko Jaurlaritzaren gisan, gerezi denborak erbestearen bidea hartu zuen.
|
Ezin
jakin, ordea, eleberriaren azken hari muturraren patua. Hari horrek Ezkaba mendiaren tontorrera garamatza, San Cristobal gotorlekura.
|
|
|
Kartzela anker hartan gertatu zenaz informazio asko dugu.
|
Ezin
jakin Romanekin gertaturikoa, bertan hil al zen. Ihes egin al zuen?
|
|
|
Edozein kasutan ere,
|
ezin denean
jakin auzipetuaren jaiotza edo bataioa zein Erregistro Zibiletan edo parrokiatan dagoen jasota, edo, inskripzioa eta agiria ez daudenean; eta, auzipetuak urruti jaio dela adierazteagatik, denbora asko behar denean auzira ziurtagiri egokia ekartzeko, sumarioa ez da geratuko, eta, aurreko artikuluko agiriaren ordez, txostena jarriko da; mediku forentseek edo epaileak izendatutakoek txosten hori ema...
|