|
2001
|
|
|
Hau eta horrelakorik hartu bazuen guregandik ez zen hutsaren truk izan. Aldi luze bezain tristea ezagutu dugu batzuek, debekuz eta oztopoz betea, eta Tovar genuen orduan etxean nahiz atzerrian izan
|
genitzakeen
laguntzaile bakanetakoa: alferlana litzateke, beraz, eta ez batere erraza, beregana zenbat aldiz eta nolako estuasunetan jo dugun bana banaka kontatzea.
|
|
2006
|
|
|
Bete
|
ezazu
laguntzaileak agindutakoa.
|
|
2007
|
|
|
Hitz egin
|
ezazu
laguntzaile sozialen batekin orientazioa hartzeko.
|
|
|
1985, 249): " Aldi luze bezain tristea ezagutu dugu batzuek, debekuz eta oztopoz betea, eta Tovar genuen orduan etxean nahiz atzerrian izan
|
genitzakeen
laguntzaile bakanetakoa" (87). Ikus daiteke, gainera:
|
|
2009
|
|
|
Tresna horren jatorriaren bila abiatu eta, iraganetik, bidaia musikala egin. Horretarako, txalapartarekin lotura zuzena eduki ez arren, instrumentu honen musikaltasuna hobeto garatzen lagundu
|
dezaketen
laguntzaileak izan ditu. Gaur bertan, lan horren isla ikusi ahal izango da Gaiarre antzokian, 20:00etan estreinatuko den ikuskizunaren bidez:
|
|
2014
|
|
|
Azkenik, bada beste aldaketa bat, aurretik aipatu ez ditugun beste kasu orotanerabiltzen dena, hots,* edun eta*
|
ezan
laguntzaileekin, baita aditz trinkoekin ere.Kasu horietan, i bat ageri ohi da aditz inflexioan alokutiboa den orotan.
|
|
|
Berrogoita bortz suhiltzaile horiek denak bolondresak dira horietan hamar bat emazte, eta ofizio arrunt ezberdinetakoak. Nahiz eta gazte batzu berriki sartu taldean, eskuak zabalik onar
|
litzakete
laguntzaile gehiago. Ekipan sartu nahiko lukeenak sei asteko formakuntza segitu luke.
|
|
2015
|
|
|
Eroapenez baimena itxaroten jarraitzeak ez du, haatik, ekintza baliogabetzen, oztopoa gainditzen lagun
|
diezaiokeen
laguntzailearen bila Sabasek emandako urratsak agerrarazi bezala. Ardibason ugazaba zuenaren semearengana jotzen du, esanez, irabazi onak dituela, mila eta bost ehun ogerlekoren jabe dela, Julerekin ezkondu nahi lukeela eta, mesedez, ahalegindu zedila haren gurasoen oniritzia lortzen.
|
|
2019
|
|
|
Begira
|
dezagun
laguntzailearen taula:
|
|
|
Aditz perifrastikoetan bedi eta beza paradigmetan ikusten da orain arte azaldu duguna: lehenengoan* edin eta bigarrenean*
|
ezan
laguntzaileak, taldearen ikur direnak, bistaratzen ditugu; eta, horiekin batera, bhizkia da adizki hauetan lehenengo aldiz agertu zaiguna.
|
|
|
Ez dirudi berria denik; baina, n atzizkiarekin uztarturik, subjuntiboaren ikurra osatzen du. Hizki honi*
|
ezan
laguntzailea deitzen zaio. d3 pertsonaren marka. Ez ote da hirugarren pertsonaren ikurra izanen?
|
|
|
• Egin diezaiogun bigarren azterketa gure
|
diezaiozun
laguntzaileari: d iezauo zum
|
|
|
deta zu bere horretan jarraituko dute NOR NORK paradigma berrian. Subjuntiboa denez n atzizkia mantenduko dugu eta*
|
ezan
laguntzailea ezamarka hartuko du. Hauxe izanen dugu:
|
|
2021
|
|
|
(I. Mendiguren). Partizipio burutuaren ordez aditzoina ere aurki daiteke dadin eta
|
dezan
laguntzaileekin: Asma ahal baneza, erran beharraren gaitzetik begiratuko zintuzket (Jon Muñoz); Hango lurralde ederra, hango mendialdea eta Libano ikus ahal ditzadan (Elizen arteko Biblia); Froga bat ekar diezadakezun orduko, zatoz, eta zurea izanen naiz (Jon Muñoz).
|
|
|
Biharko egunak berri hobeak ekarriko balitu/ ekartzen balitu/ ekar balitza/ balekartza. Eta euskalkietan agertzen diren mugak bazterrean uzten badira (argi da, adibidez, euskalki batzuetan ekarri aditzaren jokabide sintetikoa ez dela erabiltzen, alegialdian bereziki, edo, beste euskalki batzuetan,*
|
ezan
laguntzailea ezin jokaraz daitekeela baldintzazko perpausetan), ez dirudi lau aukera horietako bihi batez aurreko adibidean gaizki erabilia dela esan daitekeela. Beraz, alegialdiko baldintza burutuen ezaugarria modu bakarrean bil daiteke(+ burutua) direla esanez, eta burutuak ez diren alegialdiko baldintzetan aniztasuna aurkituko dugu, euskalkiek adizki desberdinak garatu baitituzte:
|
|
|
Halere, seinalatzekoa da du erako aditza duten lokuzio zenbaitetan erabili izan dutela zenbait idazlek baldintza modu hau. Beren euskalkian erabide hau berezkoa ez zuten zenbait autorek baliatu izan dute bide hau (nahi izan lokuzioarekin bereziki), seguruenaz ere*
|
ezan
laguntzailea (dezan)* edun laguntzailearen (du) aditzaren ordezko hustzat harturik: Zure emazteak nahi baleza, nik amore emango nuke.
|
|
|
Baina erabilerarik zabalduenekoak eta erro zaharrenak dituenak oin aditzaren eta adizki laguntzailearen artean ahal daramatenak dira. Aurkituko ditugu ahal* edin eta*
|
ezan
laguntzaileekin daramatenak: Hori egin ahal bazeneza, herriaren gogoan zinateke betiko.
|
|
|
Hauetan, laguntzailearen arrastoa argia da: imorfema egin laguntzailearen aztarna da emaidazu ‘eman egidazu’ eta esaiok ‘esan egiok’ adizkietan; za, aldiz,*
|
ezan
laguntzailearena jakizak ‘jakin ezak’, garbizazu ‘garbi ezazu’ adizkietan. Aginterazko forma sintetikoek bi murriztapen dituzte.
|
|
|
26.3.5.1a Aurreko taulak erakusten duenez, [tu] partizipio burutua, [t (z) en] partizipio burutugabea eta [tuko] partizipio prospektiboa oinarri dituzten adizki analitikoak indikatiboaren esparrukoak dira. Indikatiboaz bestelako moduetarako, aditzoinaz eta* edin/*
|
ezan
laguntzaileez osatu adizki analitikoa erabiltzen da.
|
|
|
26.3.5.1c Aditzoinaz eta* edin/*
|
ezan
laguntzaileez osatu adizki analitikoa aginterazko eta jusibozko forma analitiko nagusia ere badela ikusi dugu. Gorago azaldu direnak errepikatu gabe, gogoan har adizki analitiko horrek, sintetikoek ez bezala (§ 26.1.5.4, § 26.2.3c), ez duela erabilera murriztapenik.
|
|
|
joan dadin, esan dezan adizkietan ageri zaizkigu, hurrenez hurren, bata eta bestea. Aurreraxeago itzuliko gara izan,* edun,* edin eta*
|
ezan
laguntzaileen arteko bereizketara (edo, nahiago bada, benetako formak erabiltzearren da, du, dadin, dezan bereizketara). Adizki jokatuen kapituluan ikusiko ditugu aditz laguntzaile hauek ere (ikus § 26.3.3).
|
|
|
etorri naiz, esan ziguten. Eskariak, erreguak, aginduak... adierazteko subjuntiboa eta agintera baliatzen ditugu eta dagozkien adizki jokatuak* edin eta*
|
ezan
laguntzaileekin eratzen ditugu: ekar dezagun, joan gaitezen, esan iezaguzu.
|
|
|
Indikatiboko, subjuntiboko eta aginterazko formen ondoan, baditugu ahalerazkoak eta alegiazkoak ere. Ahalerazkoek* edin eta*
|
ezan
laguntzaile hartzeaz gain, kemorfema funtzionala dute ezaugarri: etor naiteke, ikus dezakezu.
|
|
2022
|
|
|
Bueno, momentuz, lortu
|
ezazu
laguntzaileak zurekin hitz egitea.
|
|
2023
|
|
|
Ikuskatzailetzak, bere eginkizunak gauza ditzan, ahalmena du askatasunez eta edozein unetan sartzeko lantoki orotan, salbu eta lantokiak pertsona fisiko baten bizilekuarekin bat egiten duenean (baimen judiziala da). Ikuskatzaileek bisitak egiten dituztenean, agin
|
dezakete
laguntzaile gisa aritzea langileak, horien ordezkariak eta enpresako aditu eta teknikariak; egokitzat jotzen duten edozein ikerketa diligentzia, azterketa edo proba gauza dezakete, eta informazioa eska diezaiekete enpresaburuei edo enpresako langileei. Orobat, erabili ohi diren substantzien eta materialen laginak hartu, neurriak hartu, argazkiak atera, irudiak grabatu eta krokisak nahiz planoak egin ditzakete.
|