|
2000
|
|
|
Galdera honentzako erantzunbiribilik ez dugun arren, interesgarria da ordea egunkariok islatzen duten EuskalHerria nolakoa den behatzea. Hortik ondorio batzuk atera
|
ditzakegu
hedabide batzueketa besteek euskal erreferentzia eremua eraikitzean edo desegituratzean izan dezaketenzereginaz.
|
|
2001
|
|
|
Sasi zientzien definizio gisa, esan
|
genezake
hedabideek saltzen diguten zerbait direla, batez ere telebistaren bidez iristen zaizkigula eta zientziaren aldetik erantzunik gabeko diren gaiez azalpena ematen saiatzen direla.
|
|
|
Luhmanen arabera, komunikazio publiko horren jatorrian sistema politikoa bera dagoen arren (izan ere, guztiz funtzionala da sistema politikorako gaien" murrizte" hori, herritarren interesak biltzeaz gainera, haien arreta ere biltzen baitu), tresna pribilejiatuak dira hedabideak publizitaterako duten gaitasunagatik. Zentzu horretan, okerrik gabe esan
|
dezakegu
hedabideek arazoen konplexutasuna murrizteko funtzioa bete dutela, bake prozesua eta euskal gatazkaren konponbidea" nazionalismoa versus demokrazia" gaira bildu eta murriztu dutelako. Espainiako estatuko sistema politikoko indar nagusien mesedetan jokatu dute horrenbestez.
|
|
2002
|
|
|
Inoiz, kontsumitzaileak argumentuak gura izaten ditu inguratzen duen gizartea onartzeko, aitormen zilegiztatzailea da hori. Eta, azkenik, kontsumitzaileak dibertimendua bila
|
dezake
hedabideen jardunean; horrelakoetan, erabilpen dibertitzailea aktibatu duela esan ohi da.
|
|
|
Botere politikoa hedabideren bateko akziodun bilaka daiteke; botere politikoak hedabide batzuei mailegu malguagoak eskain diezaizkieke; botere politikoak gogortu egin
|
dezake
hedabide batzuenganako ikuskaritza fiskala; botere politikoak bere nahierara bana ditzake laguntza ekonomikoak hedabideen artean; botere politikoak bere gogoaren arabera bana dezake publizitate instituzionala hedabideen artean. Luzea bezain arriskutsua da presio ekonomiko ez idatzien zerrenda.
|
|
|
Oro har, seinaleek forma desberdina dute: berbek azal fonikoa hartzen dute ahozko komunikazioan, berbek azal tipografikoa har
|
dezakete
hedabide idatzien komunikazioan.
|
|
|
Garapenaren izenean, estatuak zentsuraz eta zigorrez kontrola
|
ditzake
hedabideak.
|
|
2006
|
|
|
Publizitatearen hedapena dela eta, hedabideek duten erantzukizuna legeei eta kontratu arauei dago lotua36 PLOren 13 artikuluaren arabera, hirugarren alderdien aurrean, berriz, publizitate mezu ez zilegia zabalduz gero, iragarle eta publizitate agentziarekin batera erantzukizun solidarioa edo mankomunatua izan
|
lezakete
hedabideek (Espinosa, 2001: 39).
|
|
|
Kontratua zuzenean hitzartu baldin bada iragarlearen eta hedabidearen artean, mezua berriz hedatu da. 17 artikuluaren arabera, ostera, kontratuan agentziak parte hartzen badu, iragarleak eska dezake mezua akatsik gabe errepikatzeko edo prezioa jaisteko; agentziak, berriz, 20 artikuluaren arabera, errepikatzeko eska
|
diezaioke
hedabideari.
|
|
|
Hala ere, publizitate zerbitzuen merkatuaren gardentasunerako, hedabideak prest egon behar du publizitate hedapena kontratatu nahi duen edozein hartzeko, eta, bere euskarriak erabiltzeko, baldintza berberak ezarri behar ditu denentzat. Edukiak edo kontratatu beharreko mezuaren adierazpen formalek eragin
|
dezakete
hedabideak uko egitea mezuren bat hedatzeri, legez kanpokoa izateagatik edo hedabidearen informazio edo iritzi irizpideekin bat ez egiteagatik. Hala, mezua kontuan izatea ala ez izatea da kontratua gauzatzeko bigarren faktorea.
|
|
2007
|
|
|
Jendeak internetez gauzak zabaltzea dute xede," mugak jartzeak ez du zentzurik". Interneten mugak desagertu egiten dira, eta edonork zabal
|
ditzake
hedabide handien kontroletik ihes egiten duten albisteak. Hori da helburua, mass media horien oinetara ez belaunikatu eta eduki propioak sortzea.
|
|
|
Indymediaren leloak dioen bezala, Don' t hate the media, be the media. Ez
|
itzazu
hedabideak gorrotatu, zu zeu izan hedabidea.
|
|
|
Lehenaren kasuan, isilik gelditu direnak ere izango ziren baina, ahoa zabaldu duten guztiek Zorionak zuri kantatzeko egin dute, eta nik ere bat egingo dut poz horrekin eta kantu horrekin. Euskadi Irratiaren lan txukuna zalantzan jarri gabe, luze eta zabal hitz egin
|
genezake
hedabideetan oro har (idatzizko, ikus entzunezko zein digitaletan) gure hizkuntzak duen tokiaz eta izan behar lukeenaz, baina hemendik kanpo geratzen den eztabaida da hori. Eta eztabaida baino gehiago, praxia behar duen arloa, bai sortzaile bai hartzaile garen aldetik.
|
|
2008
|
|
|
Ikerlarien ustez, egoera honek bi esanahi izan ditzake: batetik, erakunde publikoek arreta jartzen dute hizkuntza gutxituetako hedabideak laguntzeko, eta bestetik, ekimenerako indar ahula erakus
|
dezake
hedabide publikoen kopuru hain handiak.
|
|
|
Arazoaren beste zatia euskal hedabideen eskaintza arazoei lotua dago. Nolanahi ere, ahultasun testuinguru honetan euskal hedabideen kontsumitzaileen hainbat ezaugarri soziodemografiko kontuan hartuz esan
|
genezake
hedabide bakoitzak bere funtzioa betetzen duela, haietako bakoitza nagusiki kontsumitzaile mota batzuetara iristen baita. Euskararen ekosistema txiki eta ahulean euskal hedabide guztiak dira beharrezkoak, gutxienez gaur egun dauden guztiak, ez baikara merkatu aukerez ari, biziraupenaz baizik.
|
|
|
Hedabide mota bakoitzaren kontsumitzaileak ikasketa mailaren arabera analizatzen baditugu (ikus 7 Taula), ikus
|
genezake
hedabide mota guztiek dauzkatela kontsumitzaile gehien ikasketa maila handiagoak dituztenen artean, baina aldi berean hedabide moten arteko ezberdintasunak nabarmenak dira.
|
|
|
Honenbestez, datu hauek guztiak aztertu ondoren, esan
|
genezake
hedabide bakoitzak bere funtzioa betetzen duela. Euskal hedabide guztiak euskal hedabideak kontsumitzen dituzten ia kontsumitzaile mota ororengana iristen badira ere, batzuek gehiago iristen dira ezaugarri zehatz batzuek dauzkaten kontsumitzaileengana eta beste hedabide batzuek, berriz, kontsumitzaileak talde guztietan barreiatuagoak dauzkate.
|
|
|
Nolanahi ere, goiko taulan kopuru handienetik txikienera aurkezten dugun hurrenkerak ez du hedabide horietako bakoitzaren arrakasta islatzen. Izan ere, ezin esan
|
genezake
hedabide mota bakoitzak daukan kontsumitzaile potentzialen kopurua berdina denik: batetik, idatzizkoek, irratiek eta telebistek ezaugarri ezberdinak dituzte eta ondorioz telebistak du publiko potentzial handiena, gero irratiak eta azkenik idatzizko prentsak.
|
|
2009
|
|
|
Etengabea da operazioa justifikatzeko ahalegina. Horretarako erabiliko dituzte eskura izan
|
ditzaketen
hedabideak. Horregatik, normaltasunaren itxura ematen tematuta daude, ohiko alternantzia baino ez dela gertatu esanez.
|
|
2011
|
|
|
Elkarreragin aukera gutxien eskain
|
ditzakeen
hedabidea irratia da. Irratidiskurtsoa modu lineal eta sekuentzialean aurkezten zaio entzuleari.
|
|
2012
|
|
|
Hizkuntzaren estandarizazioan, normalizazioan, nola eragin
|
dezakete
hedabideek?
|
|
|
Ondorioz, informazio iturriekiko mendekotasunak protagonisten aniztasuna murrizten du. Are gehiago, iturri horien ikuspegia ere hedatzeko joera azal
|
dezake
hedabideak.
|
|
|
Are gehiago, hainbat lekuren berri ematean (adibidez: Karrantza, Zarautz, Zuia, Angelu, Urepele, Maule eta Erronkari), Euskal Herri pluralaren kontzientzia sor
|
lezakete
hedabideek. Hortaz, euskalduntasunaren aniztasuna tokiko informazioaren bitartez osa daiteke.
|
|
|
Azkenik, albisteek irudikatuko duten mundua eraikiko du sorlekuak. Horregatik, bertako kultura islatzeko ahalegin bereziarekin, euskalduntasun pluralaren berri eman
|
dezakete
hedabideek. Kazetariak aniztasunaren hiru adierazle horiek albistegaiak bilatzean kontuan izango ditu.
|
|
|
Ildo beretik, herri erakundeen publizitate ofiziala jasotzean, horien eragina ere jasan
|
dezakete
hedabideek. Komunikazio enpresek erakundeen iragarkiak bereziki estimatzen dituzte, kaudimendunak direlako eta hedabideari berari sinesgarritasuna ematen diotelako.
|
|
|
adibidez, hileroko langabeziaren tasa. Hortaz, Gobernuak langabeziaren datuak ematen dituenean horiek datu huts bezala helarazi beharrean, erredakzioak aldez aurretik gaia lantzen duenean, hartzaileei informazio hobea eskain
|
diezaieke
hedabideak. Langabezia tasaren ibilbidea azaltzeko informazioa presta dezake erredakzioak.
|
|
|
Hala ere, publizitate zerbitzuen merkatuaren gardentasunerako, hedabideak prest egon behar du publizitate hedapena kontratatu nahi duen edozein hartzeko, eta, bere euskarriak erabiltzeko, baldintza berberak ezarri behar ditu denentzat. Edukiak edo kontratatu beharreko mezuaren adierazpen formalek eragin
|
dezakete
hedabideak uko egitea mezuren bat hedatzeri, legez kanpokoa izateagatik edo hedabidearen informazio edo iritzi irizpideekin bat ez egiteagatik. Hala, mezua kontuan izatea ala ez izatea da kontratua gauzatzeko bigarren faktorea.
|
|
|
Kontratua zuzenean hitzartu baldin bada iragarlearen eta hedabidearen artean, mezua berriz hedatu da. 15 artikuluaren arabera, ostera, kontratuan agentziak parte hartzen badu, iragarleak eska dezake mezua akatsik gabe errepikatzeko edo prezioa jaisteko; agentziak, berriz, 18 artikuluaren arabera, errepikatzeko eska
|
diezaioke
hedabideari.
|
|
|
Publizitatearen hedapena dela-eta, hedabideek duten erantzukizuna legeei eta kontratu arauei dago lotua36 PLOren 13 artikuluaren arabera, hirugarren alderdien aurrean, berriz, publizitate mezu ez zilegia zabalduz gero, iragarle eta publizitate agentziarekin batera erantzukizun solidarioa edo mankomunatua izan
|
lezakete
hedabideek (Espinosa, 2001: 39).
|
|
2013
|
|
|
Herrialde arabiarretako adituek Nazioarteko Zigor Auzitegiaren inguruan zeuzkaten kezken berri eman zuen Johnstonek Counterpunch aldizkarian on line. «Horietako anitz beldur dira auzitegia ez ote den AEBen eta Israelen interesetara erabiliko estatu arabiarrak zatitzeko[...]. Antzeko estrategia batean, lurraldearengatik edo baliabideengatik sortutako gatazkak alde batek egindako genozidio kasutzat aurkez
|
ditzakete
hedabideek eta Mendebaldeko GKE ek, eta berehalako esku hartze militar bat eskatu». Gaur egun irakurrita, ironikoa da Johnstonek solas horiek Libian idatzi izana, handik lau urtera Muammar Gaddafirekin zer gertatu zen ikusita.
|
|
|
Indar handiko astekaria zen. Gaur nekez izan diteke hainbeste irakurle izan
|
lezakeen
hedabiderik: 7.000 ale sartzen ziren Iparraldean.
|
|
2014
|
|
|
Desagertze horrek utzitako hutsunea bete nahiz, talde bat kar handiz lanean dabil, Antton Etcheverry eta Goizeder Taberna buru, hedabide berri bat lehenbailehen bidean emateko. Informazio independentea segurta
|
lezakeen
hedabidea, botere publiko eta politikoen eskupean izan gabe, bertzelako ikuspegi baten zabaltzaile. Euskal lurralde hunen garapenaren lekuko laitekeen hedabidea.
|
|
2015
|
|
|
Zer balio du dialektologian diharduen lagun baten ikuspegi edo iritziak euskal ahoskeran interes teorikoa ukan lezakeenarentzat? Eta zer konta
|
niezaieke
hedabideen zuzeneko emanaldietan baliatzeko ahoskera arloko irizpide argi eta zehatzak behar dituzten kazetari eta aurkezleei nik. Haurrak euskalduntzen nahikoa lan duten irakasle andereñoei zein aholku eman niezaieke euskal ahoskeraz?
|
|
2018
|
|
|
Aitor
|
dezagun
hedabideetan lupa on batekin begiratu behar direla arma salmenten kontra altxatzen diren giza elkarteen oihu marrumak. Suitzan petizio bat abiatua dute arma esportazio legea malgutzearen kontra.
|
|
2020
|
|
|
Ordutik 25 urte igaro dira, eta sarea zentralizatu eta kontrolatzeko neurriak hartzen aritu dira behinola zerbitzu liluragarriak eskaintzen hasi ziren eta egun multinazional erraldoi bilakatu diren enpresak. Hacklabetan egiten den lanaz gain, aldarrikapen haren urteurrenak aukera eman
|
dezake
hedabideetan pribatutasunaren gaiaz hitz egiteko, eta herritar asko pixkana ahalduntzeko, zelataren kontzientzia hartzetik harago, maila digitalean segurtasun neurri errealak hartzen hasteko edo bidea egiten jarraitzeko. Azken batean, segurtasunarena ere, amaierarik gabeko bidea da.
|
|
|
Atera eta berriz barrura sartzerako, Thunberg mahaian eserita zegoen, mundu osoko beste hainbat ekintzailez inguratuta. Hitza hartu zuen gazte suediarrak, eta, haren hitzen zain zeuden informatzaileen etsipenerako, iragarri zuen ez zuela hitz egingo, nahiago zuelako Hegoalde globaleko kideen testigantzak jaso
|
zitzaten
hedabideetan, haien herrialdeetan ari baitira izaten klima krisiaren ondoriorik bortitzenak.
|
|
2021
|
|
|
Oraingo olinpiar zikloa motzagoa izango da, hiru urtekoa. Egin
|
dezagun
hedabideok laburragoa, kirol eta kirolari horiek ahotsa ematen, eta zaleen hutsunea gutxitzen.
|
|
2022
|
|
|
Euskaldun batek esan
|
dezakeena
hedabideentzat interesgarria baldin bada, kazetariek alderantziz jokatu lukete. Euskaldunari euskaraz soilik egiteko eskatu liokete, eta hala jokatzean saritu egin lukete bai elkarrizketatua eta bai kazetaria, ganorazko hizkuntza politika bat aplikatuko baldin bagenu euskal herrietan.
|
|
2023
|
|
|
hitza ez da ezta agertu ere egiten Euskaltzaindiaren hiztegian. Alabaina, bazterrera utzitako adizkiek hizkuntzaren historian bezala, egunero suma
|
genezake
hedabideek bigarren mailan utzitako gaiek zer nolako garrantzia duten jendearen bizitzan.
|