|
2003
|
|
|
Zirkulu biziotsua da gai hori: ez dago metodo estandarizaturik gluten kopurua behar bezain zehatz detektatzeko, baina ez da ezagutzen gaixoen tolerantzia maila ere (horiek, berehalako sintomarik erakusten ez badute ere, kakahueteari alergia diotenek bezala, kalteak jasan
|
ditzakete
epe luzean). Kakahuetearekin alderatuta, nekez saihets daiteke.
|
|
2004
|
|
|
Galera horiek kostu zuzenak izan daitezke —kalte fisikoak, errepideak, elektrizitate hornidurak, etxeak edo eskolak—, edo zeharkakoak, produktibitatearekin eta diru sarreren galerarekin lotutako nahasteak barne. Gainera, hondamendien bigarren mailako ondorioek ondorio nabarmenak izan
|
ditzakete
epe luzeko giza eta ekonomia garapenean; izan ere, kapitalaren metaketaren erritmoari eta izaerari ez ezik, gerta litezkeen hondamendien aurrean inbertitzaileak etsiarazi ere egin ditzakete.
|
|
|
Hori, gizarte talde jakin batzuetan inork eztabaidatuko ez lukeena, badirudi haurrekin ere gertatzen dela. «Pisua irabaztea» eta goiztiarren hazkundea azkartzea gomendatzeak arrisku kardiobaskularrak izan
|
ditzake
epe luzean; aberastutako haurrentzako esneak «elikagarriegiak» izan daitezke. Hala dio ikerketa britainiar batek, hipotesi bateratu bat proposatzen baitu arrisku kardiobaskularraren jatorri goiztiarrerako.
|
|
|
Hala ere, gure ohiko elikaduran oso kantitate txikia ematen dugu, eta kopuru hori ez da iristen gizabanakoaren beharretara. Era berean, hainbat ikerketak erakutsi dutenez, haurtzaroan azido linoleiko konjokatua (CLA), omega gantz azidoa (landare eta animalia erreinuan dagoena) kontsumitzeak onura handiak ekar
|
ditzake
epe luzean, eta, hain zuzen, ama esneak gantz azido horren kontzentrazio handiak ditu, askoz handiagoak haurrenak baino. CLA jatearen ondorio positiboek, baita bularra eman ondoren ere, gaixotasun kronikoen garapena eragozten dute, hala nola obesitatea, diabetea, aterosklerosia edo hezur desmineralizazioa.
|
|
2005
|
|
|
Gainera, NBEk dio pertsona asko kexatu direla “ezohiko osasun arazoez”, beren herriak kostatik iritsitako haizeek astindu ondoren, hala nola arnas aparatuko infekzio akutuak, eztul larria, ahoko odol-jarioa, sabeleko hemorragiak, azaleko erreakzioak eta “bat bateko heriotza”, substantzia kimikoek edo erradioaktiboek eragindako intoxikazioaren sintoma berberak. Ildo beretik, NBIPren lanak azpimarratzen du hondamendi horiek “epe laburreko hondamendiak direla, baina hondakin erradioaktiboek ingurumena kutsatzeak ondorio larriak izan
|
ditzakeela
epe luzean giza osasunean, akuiferoetan, lurrean, nekazaritzan eta arrantzan urte askoan”.
|
|
|
Gaur egun, petrolioa pixkanaka ordezteko hautagai bat energia nuklearra da. Gaur egun fisiozkoa baino ez da erabiltzen, ez baita lortu atomoen fusioa modu kontrolatuan lortzeko behar den teknika garatzea; hala ere, fusio zentralak eraikitzeko ITER bezalako proiektuek, teorian fisiokoak baino askoz produktiboagoak eta garbiagoak, emaitza positiboak eman
|
ditzakete
epe luzean. Haren aldekoek diote energia atomikoa askoz merkeagoa dela eta haren prezioa erregai fosiletatik datorrena baino egonkorragoa dela.
|
|
2006
|
|
|
Lesio hori, oro har, ibilgailuen arteko zeharkako inpaktuek edo irismenek eragiten dute, eta lepoko eta bizkarrezurreko muskulu, disko, nerbio eta tendoietan eragin dezake. Normalean, ohiko sintomak, hala nola, muskuluetako ahultasuna, buruko eta bizkarreko minak edo bertigoak, aste gutxiren buruan desagertzen badira ere, batzuetan ondorioak izan
|
ditzakete
epe luzean edo baita iraunkorrak ere. Beste sintoma hauek ere eragin ditzake:
|
|
|
Azaleko minbizia izateko arriskuaz gain, UVA izpien kabinak erabiltzeak ere ondorio fotozahartzaileak ditu, itzulezinak izan daitezkeenak eta zimurrak, biguntasuna eta pigmentazioaren banaketan arazoak dituztenak. Hala ere, tresna horiek berriki erabili direnez, oso zaila da zehaztea zer ondorio izan
|
ditzakeen
epe luzean, eta horrek ere ez du galarazten “zero arriskua” gomendatzea. Rodríguez Sendínek “azal zuriaren modara itzultzea” gomendatu zuen.
|
|
|
Industria langileek, erretzaileek eta ibilgailuen zirkulazioaren eraginpean dauden pertsonek harreman estuagoa dute substantzia horiekin. Kantzerigeno efektuez gain, KOL horien eraginpean egoteak gibeleko, giltzurrunetako eta nerbio sistema zentraleko lesioak eragin
|
ditzake
epe luzean; epe laburrean, berriz, begiak eta arnasbideak narrita ditzake, buruko mina, zorabioak, ikusmen arazoak, nekea, koordinazio galera, azalaren erreakzio alergikoak, goragaleak eta oroimen arazoak. Arriskugarritasunaren arabera, hainbat multzotan sailkatzen dira:
|
|
2009
|
|
|
Valentziako Erkidegoko Osasun Publikoko zerbitzuek detektatu zuten alerta, eta Osasun eta Kontsumo Ministerioari jakinarazi zioten, Espainiako SCIRI alerta sarearen (Elikagaien Informazioa Azkar Trukatzeko Sistema Koordinatua) eta Zaintza Epidemiologikoko Sare Nazionalaren bidez. Dioxinak elikagaietan Berriago, abenduaren hasieran, Irlandako agintariek dioxinaz kutsatutako txerri haragia kentzeko agindua eman zuten. Dioxina produktu kimiko hori minbizia eragin
|
dezake
epe luzean. Erabilitako pentsuaren ekoizpenean baimendu gabeko olio bat erretzea da haragia kutsatzeko arrazoi nagusia.
|
|
2010
|
|
|
Espainia: herrialde zaratatsua Laneko zarataren eraginpean etengabe egoteak bihotz asaldurak eragin
|
ditzake
epe luzean, eta gaixoek ez dute gaixotasun sintomarik sumatzen. Arrazoi nagusietako bat izan liteke zenbait dezibelioren eraginpean etengabe egoteak (dB, soinuaren intentsitatea neurtzeko unitatea) portaeran aldaketak, nekea eta estresa eragiten dituela.
|
|
|
Ariketak etxean egiteak ondorio onuragarriak izan
|
ditzake
epe luzean orekan eta oinez ibiltzeko moduan, Filandiako Oulu Institutuak “Archives of Internal Medicine” aldizkarian argitaratu duen ikerketa baten arabera. Entrenamendu horiek aldaka hausteko arrisku handia duten adineko emakumeak babesten lagun lezakete.
|
|
2011
|
|
|
Besteak beste, administratzaile, polizia, immigrazioko funtzionario eta interesaturik egon daitezkeen beste talde batzuei zuzendutako heziketa espezializatuko ikastaroak antolatzearen bidez; Migratzaileen heziketa agiri eta agiri profesional eta teknikoen aitorpena sustatzeari buruzko gaia aintzatestea, euren bizileku berri diren estatuei egin diezaieketen ekarpena gehienekoraino areagotzeko xedearekin; Migratzaile guztiek giza eskubide guztien gozamen osoa izan dezaten sustatzeko neurri egingarri guztiak har ditzatela; batik bat soldata justu eta balio bereko lanagatik ekitatezko ordainketa, inolako bereizkeriarik gabe; era berean, segurtasunerako eskubidea, ondorengo kasuetan: ...me migratzaileen giza eskubideen aurka gauzatutako urraketen inguruan, ezpada emakume horiek euren jatorrizko herrialdeko ekonomiari nahiz harrera herrialdeko ekonomiari egiten dieten ekarpenaren inguruan, eta ikerketa horien emaitzak hitzarmenen arabera sortutako organoei, zein txosten zuzendu eta horietan barnera ditzatela; Aholkatzen die estatuei aukera eta erantzukizun ekonomiko berdinak aitor
|
diezazkietela
epe luzeko biztanle diren migratzaile dokumentatuei, gizarteko gainontzeko kideei bezala; Gomendioa luzatzen die migratzaileen harrera herrialdeei, gizarte zerbitzu egokiak eskaintzeko aukera kontsidera dezatela, batik bat osasun, heziketa eta etxebizitza egoki baten inguruan, lehenespenezko gai gisa, Nazio Batuen erakundeekin, erregio erakundeekin eta nazioarteko finantza erakundeekin elkarlanea...
|
|
|
Nabarmendu egin behar da azpiratze ereduen bidez hizkuntza handira pasatzea ez dela borondatez egiten den zerbait; izan ere, hizkuntza gutxitudun gurasoei ez zaie haurrak eskolatzeko beste aukerarik eskaintzen. Halaber, ez zaie hainbat eskolatze ereduk izan
|
litzaketen
epe luzeko ondorioen buruzko informaziorik ematen. Horrexegatik, Skutnabb Kangasek argi dio baztertu egin behar dela hizkuntza gutxituen desagerpena «hizkuntza suizidio» modura tratatzea, nolabait, komunitate txikiek euren hizkuntza utzi eta hizkuntza nagusira eta beronen komunitatera pasatzea eurek erabakiko balute bezala.
|
|
|
Lunbalgiak gehiago eragiten die emakumeei, eta horri osteoporosiaren izaera ezaguna eransten zaio. 55 urte betetakoan, jarrera akatsek eta prozesu menopausikoak organismoak kaltzioa xurgatzeko duen gaitasuna murrizten da arazo gehiago eragin
|
ditzakete
epe luzean, deskribatuta baitago jarrera desegokiekin luzaroan egoteak hezur mikrofakturak eragin ditzakeela. Espainiako Erreumatologia Elkarteak ere etxeko lanak nabarmentzen ditu gerriko minaren eragile gisa.
|
|
|
Lepoa baietz azkenean in dubio pro reo ipuintxoren bat asmatu. Edonola ere, hogeita hamar urte da kartzelan bete
|
dezaketen
eperik luzeena, eta haietako zenbaitek kartzela militarretan beteko dute. Gero, zein salatan tokatzen garen, hirugarren gradua ematen dien txandako toga beleak edo ez...
|
|
2012
|
|
|
Gaixotasun larri horietatik bizirik atera ziren haur askok garapen normalari jarraitu zioten, giza garunaren elastikotasunari eta egokitzeko gaitasunari esker. Hala ere, zenbait jaioberritan, kalte horiek ezgaitasun maila desberdinak eragin
|
ditzakete
epe luzeko neuronen garapenean, ikertzaileen esanetan. Ezgaitasun horiek karga ekonomiko handiagoa sortzen dute, eta etekinak sortzeko gaitasuna galtzen dute.
|
|
|
Osasun arazoekin jaiotzen diren haurren herenak baino gehiagok(% 37), hala nola garaiz aurreko erditzea, arazo obstetrikoak, ikterizia edo infekzioak, ezgaitasuna eragin
|
diezaieketen
epe luzeko neurona garapenean ondorioak ditu. Centre for Geographic Medicine Research, Kenya Medical Research Institute eta Saving Newborn Lives/ Save the Children erakundeen azterlan batek adierazten du hori, “The Lancet” aldizkari espezializatuaren on line edizioan argitaratua.
|
|
|
Horrela, 14 urtera arte luzatuko litzateke bizitza. Era egokian lo egiteak ere lagundu
|
dezake
epe luzeko gaixotasunak prebenitzen. Eta hortzak garbitzeko ohitura sinplea funtsezkoa da, hortzetako higienerik eza periodontitisen garapenarekin lotzen baita, eta honek, era berean, arrisku kardiobaskular handiagoarekin.
|
|
2013
|
|
|
Horrek lagundu egin die hipoteka kreditu baten gastuak bere gain hartu behar zituztenei, ordainketa baldintzak leuntzen baitira, soldata jaitsierak eta zergen gehikuntzak bete betean eragiten baitie Espainiako herritarrei. Aldaketa horrek eragin positiboak izan
|
ditzake
epe luzean. Horrela, behin kontratuen ezarpena normalizatuta, erabiltzaileak ez dira egongo Espainiako aurrezki kutxen eta kutxen erabakien mende, ez eta nazioz gaindiko erakundeen erabakien mende ere, eta kasu honetan, erkidegoko erakundeen artean, hipotekaren bilakaera egiaztatzeko.
|
|
2014
|
|
|
Oro har, neurtzen ez dena ez da kontuan hartzen». Hori dela eta, gobernu britainiarrak gomendatzen du ingurumena kontuan har
|
dezala
epe luzeko erabakietan, kapital naturalean modu iraunkorrean inberti dezala eta galerak orekatu ditzala, etorkizunean egiten diren presioek ez baitiote modu negatiboan eragiten. Analisi ekonomikoetan kapital naturala sartzeak planeta bidezkoagoa lortzen lagun dezake.
|
|
2016
|
|
|
Zerbitzuen ezaugarrien (ukiezintasuna, banaezintasuna, aldakortasuna eta galkortasuna) ondorioz, nekez imita daitezke beste zerbitzu jakin batzuei aplikatzen zaizkien marketin estrategiak. Gainera, zerbitzuetan ezin
|
dezakete
epe luzean iraun abantaila lehiakorrek.
|
|
|
OMEren arabera, elikagaien prestakuntzak eta manipulazioak gaixotasun gehienak prebeni ditzake. 2 Elikagai kutsatuek arazoak sor
|
ditzakete
epe luzean. Gai hori metal astunak edo jatorri naturaleko toxinak daudelako gertatzen da batez ere. Metal horiek, epe luzera, minbizia eta arazo neurologikoak eragin ditzakete.
|
|
2019
|
|
|
AESANek azaltzen duenez, kadmioa toxikoa da giltzurrunentzat, eta giltzurruneko disfuntzioa eragin dezake, baita hezurrak desmineralizatzea ere, zuzenean edo zeharka, giltzurrunen disfuntzioaren ondorioz. Era berean, kadmioaren esposizio luzeak (edo handiak) minbizia eragin
|
dezake
epe luzean, Minbiziari buruzko Nazioarteko Ikerketa Agentziaren arabera (IARC). Zein dira segurtasun mugak?
|
|
2020
|
|
|
Mikroplastikoek epitelioan bertan geruza bat sortzen dute, eta elikagaiak ez dira ondo asimilatzen. Uste dut, oraingoz, ez gaudela gizakiontzat larriak diren kontzentrazioetan, baina ez dakigu zer ondorio izan
|
ditzaketen
epe luzean. Eragina izateko aukera erreala da.
|
|
|
Esposizio kroniko eta luzea garatze bidean dagoen nerbio sistemaren asaldura immunitarioekin, sistema endokrinoarekin, ugaltze aparatuarekin eta kalte hepatikoekin erlazionatu da, eta minbizi mota batzuekin, diabetesarekin eta gaixotasun kardiobaskularrekin lotu da. Gainera, furano eta metilfuranoen esposizio kronikoak kalte hepatikoa eragin
|
dezake
epe luzean, traktu gastrointestinalean xurgatu eta gibelean metatzen direlako. Arrisku taldeei dagokienez, dioxinen eta PCBen kasuan, Elikaren arabera, fetuak nabarmentzen dira; izan ere, umetokian dioxinen eraginpean egon direnez, sistema immunologikoan eta neurologikoan aldaketak izaten dituzte, larruazaleko afekzioak, hala nola kloraknea, garapeneko atzerapenak, entzumen ahalmenaren galerak edo portaeraren nahasteak.
|
|
|
COVID EKAR
|
LITZAKEEN
EPE LUZEKO INPAKTUEN DEKALOGOA
|
|
|
COVID EKAR
|
LITZAKEEN
EPE LUZEKO INPAKTUEN DEKALOGOA
|
|
|
Halaber, artikulu sail honetan bertan" ekonomia fundazionala" deitzen dutenak indarra hartuko duela iragartzen du Mikel Navarrok (https://telesforomonzonlab.eus/covid ekar
|
litzakeen
epe luzeko inpaktuen dekalogoa/). Hala bada, bertakoak berebiziko garrantzia hartuko du gure komunitatearen ongizatea bermatzeko eta lurraldeen arteko lan kidetza ezinbesteko eginkizun bilakatuko du.
|
|
2021
|
|
|
Metal preziatuek balioa izan
|
dezakete
epe luzean.
|
|
2022
|
|
|
The Lancet medikuntza aldizkariak orain dela aste batzuk atera zuen txosten baten arabera, kutsadura orok munduko 6 heriotzatik bat eragiten du, eta kutsatzaile kaltegarrien artean airearenak dira nagusi. Kalteak ekarri
|
ditzakete
epe luzeko esposizioak (nahiz eta maila txikian izan) eta aldi bateko muturrekoak —neurketarako puntu garrantzitsua—.
|
|
2023
|
|
|
Afganistan, Saudi Arabia eta Iran bezalako lurraldeetan emazteen jazarpenak bultzatu ahal
|
lezake
epe luzeagoan" udaberri feminista" bat. Galdera hori pausatua da, ikusiz azken denbora hauetan estatu totalitarioen parean emazteek eramaiten duten borroka, errepresio handia jasaiten dutela.
|