|
2000
|
|
|
Bertso saio antolatzaileek geroz eta gehiago eskatzen dute: " aizu, egin
|
dezakegu
bertso saio berri bat?" eta nik egun batean galdetu nuen" entzulerik gabe. Edo bertsolariek bertsorik kantatu gabe?
|
|
|
92 urtearen inguruan mozorro bolada izan zen. Momentu jakin batean mozorro batek eman
|
dezake
bertsotarako gaia, gero eman duelako jartzen duzu telebistan eta bolada batean denak mozorrotu nahian ibiltzen dira, eta ariketekin berdin. Epe luzerako bista falta da askotan.
|
|
2001
|
|
|
Poesian, ordea, irudi batetik beste batera igaroa eginez gero, aipatu beharra dago, eta markatu espazioa aldatu egin dela. Irakur
|
ditzagun
bertso lerro hauek eta espazioaren eraketa zein garrantzizkoa den bat batean ikusiko dugu:
|
|
2006
|
|
|
Gogoeta egin behar da: guk ikasleari zer eman
|
diezaiokegu
bertso eskolan, gurasoak nola inplikatu ditzakegu bertso eskolan eta zer komunikatu behar diegu?
|
|
|
guk ikasleari zer eman diezaiokegu bertso eskolan? gurasoak nola inplikatu
|
ditzakegu
bertso eskolan eta zer komunikatu behar diegu, eta era berean gizarteari nola komunikatu diezaiokegu bertsoaren onura ume eta nerabeen bizitzan?
|
|
|
gurasoak nola inplikatu ditzakegu bertso eskolan eta zer komunikatu behar diegu? eta era berean gizarteari nola komunikatu
|
diezaiokegu
bertsoaren onura ume eta nerabeen bizitzan. Gerora eraiki behar duen bizitza horren proiektuan zer onura ekar diezazkioke bertsoak?
|
|
|
eta era berean gizarteari nola komunikatu diezaiokegu bertsoaren onura ume eta nerabeen bizitzan? Gerora eraiki behar duen bizitza horren proiektuan zer onura ekar
|
diezazkioke
bertsoak. Hori gutxi aztertuta dago.
|
|
|
Hori, besteak beste, hizkuntzaren alorrera ekar liteke, eta, esan bezala, guk hautatutako gertakizun edo uneak ahaztezin eta guztizko bihurtu. Adibidez, dosi bat har
|
dezakegu
bertso txapelketa nagusiko finaleko saioa baino lehenago, eta bertso giro eta bertso sormen apartaren fruitu hunkigarriak betirako gure burmuinean iltzatu; edota poesia emanaldi bat dela-eta; gure seme alaben lehenengo erlatibozko perpausa; galtzear dagoen euskalki bateko azken hiztunetako batekin izandako elkarrizketa; herriko irrati euskaldunaren lehen emisioa...
|
|
2009
|
|
|
Meza denboran Azpillagak, Eguzkitzek, Urangak, Egañak, Gorrotxategik eta idazten ari dan onek kantatu zuten bertso bana, eta ondoren Sebastián Lizasok. Gorputz dagon aita baten aurrean seme batek kantatu
|
lezaken
bertsorik ederrena Sebastianek kantatu zuna zala esan bear. Ez da joan, ez, Lizaso zaarra ondorengorik utzi gabe; Sebastian ezezik, onen seme Beñat ere bertsolaria baita.
|
|
|
Zortzi eta hamar silabako bertso bakoitzak bost segundo irauten du. Hemezortzi silabako bertsotan idatzi ditugunez, konparaketa errazteko?, esan
|
dezakegu
bertso luze bakoitzak hamar segundo irauten duela. Bertso horietako bakoitza lau zatitan zatitu dezakegu, honela:
|
|
2010
|
|
|
Gaur egun, teknologia berrien demokratizazioa dela eta, edonork sakelako telefono batekin graba
|
dezake
bertso bat. Ugaritu egin dira horrelako grabazioak.
|
|
2011
|
|
|
Badakit 80 urte itxaron behar izan dugula amodiozko poema ezagunenak euskaraz sentitzeko. Baina idatz
|
ditzaket
bertsorik alaienak gaur. Jose Luis Padron idazle eta itzultzaile urretxuarrari esker, berriz ere maitemintzeko eta berriz ere hunkitzeko aukera edukiko dugulako, eta historia osoan zehar gehien irakurri eta sentitutako poema horiek jaio egingo direlako berriz ere, oraingo honetan euskaraz.
|
|
2013
|
|
|
Interesanteenak horren zehar ondorioak dira. Interesgarriena da Barakaldon finala egiteak ekartzen duen oihartzuna eta eragin
|
lezakeen
bertso eskola baten sorrera, eragin izan duen moduan. Funtsezko funtzioetako bat hori da.
|
|
2014
|
|
|
Molde" modernoagoz" transmititu daiteke/
|
zenezake
bertsootan ageri den mina?
|
|
|
Zuzenago esanda, sorkuntzaren bitartez lortu zuela presondegiari gain hartzea. Irakaspen ederra eman dit, libreago izateko balio
|
lezakeela
bertsoak, margoak, musikak…
|
|
|
" nituzke bertso horiek oro entzun neurri normaletan". Hamarreko nagusian gehienez, erran nahi baita, kantagintza zaharretik beharrian dugun neurrian, Otañoren Mutil koxkor bat en airean, formakuntza popularra jasan dugunok neurtzeko tresnak ukan
|
ditzagun
bertsoa zer den edo zer ez den, epai dezagun guk ere. Aitzinatzen naiz demonstrazioan:
|
|
|
Karrusa lokalagoa da, Larramendik hola zion, Anauzen, Azkaraten, Izpuran, Luzaiden eta Arnegin, Lasan ere bai baina ez dut ulertzen nolaz Ezterenzubin tobera erraten zuten, Manez Etxamendiren bertsoetan esaterako. (Kasik dudan ezar
|
lezake
bertso sortak kontatzen duen anekdotaren egiatasuna, ez ote du idatzi Manex artzainak estakuru horrekin toberen kontra, apez edo xuri mundu horri kausitzeko). Hasten dira mustra eginez (kabalkada) eta tobera edo karrusa egiten da arratsaldean.
|
|
|
Lagun artean berotzen denak eman
|
dezake
bertsoa:
|
|
2015
|
|
|
Bat batekotasunaren miseria edo gailurra, batek daki. Momentuz goza
|
ezazue
bertsorik onenenekin. Bikainenak entzun nahi izanez gero, hurbil zaitezte plazara”.
|
|
|
Bertsolari zahar haiek jar
|
zitzaketen
bertsoak Genoveva de Bravante ren bizitza kontatuz edota Ostiral Santuko sermoi trumoitsua laburtuz; baina beren funtzio moralik gabe ez zuketen etorkizunik izango.
|
|
2016
|
|
|
1 Irudien eta laburpenaren laguntzaz, ordena
|
itzazu
bertsoak:
|
|
|
|
dezake
bertsoa bertsolariak.
|
|
|
Eta Monhok berak on
|
zezakeen
bertso hau ekarri zuen Eibarkoak:
|
|
2017
|
|
|
Ba dirudi, lehengo bertsoarekin lotuta dagoela, eta bihotzeko min sakon batek eragindakoak direla, hain zuzen ere. Orain, nork bota
|
zezakeen
bertso hori lehenengoz. Jakin egin behar, jakin.
|
|
|
1 Irudien eta laburpenaren laguntzaz, ordena
|
itzazu
bertsoak:
|
|
|
1 Irudien eta laburpenaren laguntzaz, ordena
|
itzazu
bertsoak:
|
|
|
UNEAN UNEAN BIZIRIK DAUDEN ARAZO SOZIALAK. Bertsolaritza komunikaziorako tresna izanik, zerbait salatzeko edo zerbaiten aldeko aldarria egiteko erabil
|
dezake
bertsoa bertsolariak.
|
|
|
Galtzetan beti eskuak, aurpegi larri estuak ia igualtsu direla beti gai eta puntuak. Eta betiko kontuak ez dira nere gustuak. itxuraz be (h) inpein alda
|
ditzagun
bertso apustuak.
|
|
|
Zuloan galduta geratu nahi ez badu, beste kulturaren ekintzen pare egon behar du bertsolaritzak. Eboluzio horretan preparatuak ez dauden batzuk atzean geldituko dira, baina zer egingo diogu, atzetik datozen gazteek behintzat aukera izan
|
dezatela
bertsoarekin kultur emaitza bezala konektatzeko". 62
|
|
|
Euskarari egin eta ekarri dukanarendako, milesker. Elgarrekin kanta
|
ditzagun
pertsu horiek!
|
|
2018
|
|
|
Euskara batuaren alde egin dugu azkenik, hautuak aitortuta desleial izanagatik ederrago direlakoan beheko bertsook (itzulpen askori buruz esaten den bezalaxe, les belles infidelles direlakoan). Jakin badakigu xehetasunen bat hizkuntza batetik besterako bidean galdu zaigula, baina, dagokigun prozesuko itzultzaileen hitzak gure eginez, esan
|
dezagun
bertsoon mezua eta prozesuko paperetako mezua alderatuta, “funtsezkoenean ez dagoela bariaziorik”. Hobeto egin zitekeen, seguru, baina entregatzeko epea ailegatu orduko, itzulpenekin gertatzen den modu moduan, bukatu ordez, bertsook abandonatu behar izan ditugu.
|
|
|
Gogora
|
itzazu
bertso lerro bi, ez daitezela izan dramatikoegi: " Oihaneko pagoak blai" eta
|
|
2019
|
|
|
Esan dit: “Deitu iezaiozu Xantiri eta kanta
|
iezaiozu
bertso hau”. Azken egunak ez ziren urrun…
|
|
|
Gipuzkoako landa eremukoa, inguru eta jatorri euskaldunekoa, euskalkian abesten duena, zirtolaria… eta gizonezkoa. Miren Artetxe eta Uxue Alberdik luze eta dotore esandakoak modu sintetizatuan idatzita gehiegi desitxuratuko ez direlakoan, ondoriozta
|
dezakegu
bertsotan hika egitea estuki loturik legokeela bertsotan egiteko estilo jakin batekin, zeina naturaltasunaren eta freskotasunaren aldekoa baita. “Beste garai bateko bertsolariaren ahozkotasuna emulatzera edo gorpuztera dedikatzen diren” bertsolariak lirateke, Artetxeren ustez.
|
|
|
Bide batetik,/ okertu gabe,/ esan
|
dezagun
bertsoa,/ ixil ixilik/ kanta ditzagun/ euskaldunen sekretuak. / Herri zahar baten/ oharpen haiek/ nola ditugun galduak,/ zenbat itxura/ alda lezazke/ eguna hil zuen/ gauak.
|
|
|
Gilbeauk gogor kritikatu zuen jukutri hori L`Avenir des Pyrénées delakoan idatzi zuen hainbat artikulutan. Ikus
|
ditzagun
bertsoak:
|
|
|
Hortik datoz nire barne kontraesanak: uste dudalako ezaugarri fisiko horiek galtzeak leku bat galaraz
|
diezadakeela
bertso munduan, baina, aldi berean, arrazoi horrengatik ematen zaidan lekua ez zaidalako erosoa. Nigan kontraesan handia da eta neure buruarekiko haserretik bizi dut:
|
|
2020
|
|
|
esan
|
dezagun
bertsoa,
|
|
|
#BertsoVid19 #Aiurri Arkaitz, Ekiñe, Jone eta Luis Zabalako familiako kideen puntuari bertsoa jarri die Xabi Azpigotak. Jarrai
|
dezala
bertsotan Xabi Torrek. pic.twitter.com/AUcvED7eAm
|
|
|
#BertsoVid19 #Aiurri Ekaitzek garagardo botil hutsez inguratuta bota du bertsoa Enekori erantzunez. Jarrai
|
dezala
bertsotan Aitor Iparragirrek. pic.twitter.com/Q1pzfhJNE7
|
|
|
Landa dezatela arbolaren bat mendiaren magalean. Bota
|
dezatela
bertsoa edo olerkia, dantza diezaiotela agurra eta Txoria txori kantatuta doala hegan airean.
|
|
2021
|
|
|
Apurka baina azkar zabaltzen ari da sarean eta zaila da noraino heldu daitekeen asmatzea; lan honetan egiten den zerrenda atzendua gera daiteke oso denbora laburrean. Posibilitateak mugagabeak dira eta forma asko har
|
ditzake
bertsoak sarean: web guneak, plaza digitalak, telebista digitalak, bertsolarien blogak, bertso saioak zuzenean...
|
|
|
Ikerketa hori lehen aldiz barruko begiradatik egitearen garrantzia eta aukera azpimarratzen zituen Garziak: " Horretarako aukera ezin hobea diagu, gainera, historian lehen aldiz inprobisadoreak berak ari direlako ikerketan, eta horrek txorakeria eta teorikeriak saihesteko modua ematen dik, hire ikuspuntua pareka
|
dezakek
bertsoak sortzen ari direnekin" (Garzia, 1998: 40).
|
|
|
Ildo horretan, txapelketak ekarritako aldaketen eta bertsolaritzaren instrumentalizazioaren arteko lotura egiten du Fredi Paiak. Desafioekin alderatuz gai jartzailearen figurak hartzen duen garrantzia eta bertsolari bakoitzak eskain
|
dezakeen
bertso kopuruaren murrizketa aipatzen ditu, biak ere bertsolariaren mezuaren kontrolerako mekanismo gisa (2011: 104).
|
|
|
Bestalde, hitz ordena ere askeagoa dute perifrasiek: ?. Kantatzera nator bertso bat edo bi [bertso bat edo bi kantatzera nator]/ Kantatzera noa bertso bat edo bi [kantatuko ditut/ kanta
|
ditzadan
bertso bat edo bi].
|
|
|
Tira, Joakin! Utz
|
itzazu
bertsoak alde batera, eta goazen hara. Han dagoen gizonak hemengo nagusia dirudi, eta agian nora joan behar dugun esango digu.
|
|
|
«Hori ikusita, pentsatzen duzu igual aktualitatea inportantea dela, baina ez hainbeste; bertsoa beste zerbait da, emozioa beste nonbait dago. Noski, aktualitateak lagundu
|
dezake
bertsoa edo jolasa edo emozioa hauspotzen, baina ez hainbeste agian».
|
|
2022
|
|
|
Hala ere, ez da txapelketa hortatik aterako dugun gauza nagusia. Egoera zen bezalakoa zela-eta, kanpoko presiotik urruntzeko aukera eman
|
dezakeelako
bertsoak. Eta azken bi urteetan hainbeste entzuten den gaia bazterrera utziz, bestelako gaiak plazaratu ditu oholtzak.
|
|
|
Oso ondo, Ane. Eta orain, hitzak elkartuz eman
|
iezadazu
bertso oso bat!
|
|
2023
|
|
|
Winternitz en aburuz, Hindustanen lege kodeak bertsoz idatzirik zeuden, oroimenari hobeto atxikitzearren... Era berean, pentsa
|
dezakegu
bertsoa errepikatzen den eredua dela; hitz laua, ordea —R. L. Stevenson-en hitzetan—, aldaerak topatzean datza (balakua eta harridura pizten dituzte aldi berean).
|