|
2001
|
|
|
Kaligrafia ariketa haietako batean Inazitok kopiatu beharreko esaldia apur bat luzatu zuen. Nahi baduzu zure bideaz ziur egon, itxi
|
itzazu
begiak eta zoaz ilunetan aurrera, zioen San Juan de la Cruzek, eta Inazitok... hasta que choques erantsi zuen disimuluan, burua altxatu gabe, tinta eta kaligrafia dotore berberez, azken letrak paper sekantez txukundurik.
|
|
2002
|
|
|
–Arren, begira
|
iezadazu
begietara, eta esadazu zer gertatu den...
|
|
2003
|
|
|
Lagun bat eskua luzatzen ari bazaizu, gutxienez begira
|
iezaiozu
begietara, begietara begira iezadazu. Barkatu kalterik egin badizut, eta goazen aurrera.
|
|
2004
|
|
|
Normalean imajinazioak gure kateetatik libratzen gaitu, baina, ikusten dudanez, zu itsutu egin zaitu. Ken
|
ezazu
begietako benda zahar hori eta besarka ezazu nire egia, kasu egin horizonteko koloreei, haizeari, euriari, nire begiei...
|
|
|
Gurean, gauza jakina denez, hizkuntzaren tresna izaera maiz nabarmendu izan da euskaltzale askoren aldetik.23 Jo
|
dezagun
begiz horietako bat, bat aukeratze aldera: Euskaltzaindiko buru ohia genuen Villasante, euskaltzale amorratua, euskararen aldeko langile nekaezina.
|
|
|
Kontuak kontu, jarrai gatzaizkion Atxagaren Bilboko hitzaldiak errenkada luzean sortutako ika mikaren kateari. Oraingo kate-begian Karlos Linazasoro ageri zaigunez, zabal
|
dezagun
begia sokatira honetan geziak nondik datozkigun jakiteko: –Hausnarketa falta izugarria dago euskal gizartean, eta norbaitek geure totem ukiezinen aurka ahotsa goratzen badu, kritikak eta irainak eta mespretxua besterik ez ditu jasoko.
|
|
|
gizartean bizi da, hiztunengan; hiztunak ditu jasaile, hiztunek bizi dute. (...) Jaits gaitezen, azken buruan bada ere, honek (Marxek) arras gogoko ez zuen Izpirituaren erresumatik eta bazka
|
ditzagun
begiak, ez liburuetan, inguruan dugun mundu urrikigabe honetan baizik. Hemen indartsuak, zentzuz dihardutenak gertatuko dira garaile, ez amesgileak eta pentsalari, sakonak??. 259
|
|
|
Gero gerokoak. Oraingoz behintzat ideologia interesatu eta gezatuei darien gandu hori ken
|
dezagun
begien aurretik, euskal gogo giroa alde orotarik hartua baitago delako lanbroaz. Hizkuntzen eta kulturen berezko ekologia onetsi ordez, elebitasunaren eta aniztasunaren aldeko marrua besterik ez da entzuten bazterretan, pluraltasun horren arrazoiak berezko gizarte bilakaeraren historiari jarraituko balio bezala.
|
|
|
Eiffel dorrea eta Trocaderon izozkiak dituen postu bat, aurrean ume bat duena gose aurpegiz izozkiei begira. Livia Parisera eraman
|
dezakezu
begiak zapi batekin estalita, eta postu horren aurrean utzi eta begiak biluztu. Baina umea ez badago, ez du lekua ezagutuko.
|
|
|
Ez dugunez bete
|
ditzakegu
begiak;
|
|
2006
|
|
|
Bekaiztiak une batez pentsatu eta hala erantzun zion erregeri: " Ken
|
iezadazu
begi bat". Izututa, gortetik bota zuen, bizitza guztian bere aurrean agertzea debekatuz.
|
|
2008
|
|
|
barrez edo barre gogoz zeudèn mojekin batera, beste talde bat baitzegoen, ugarixeagoa, beste jarrera bat erakusten zuena, jarrera simetriko bat, nolabait esatearren?, zenbat eta batzuk beren barre gogoari atxikiago egon, orduan eta haserreagotu baitziren besteak, batzuen eta besteen keinuak eta imintzioak esandakoaren erakusgarri: hantxe bi jarrerak, ikusle itsuak bakarrik uka
|
zezakeen
begi multifokalak begi bistan jarritakoa?, eta hantxe bi taldeak. Ama nagusia sutan zegoen, sutan behar zuen?, nahiz eta bere su hura itzaltzen saiatzen zen, esfinge batena zirudien behintzat haren betarteak?, harik eta, barrealdiak bakandu zirenean, aulkitik altxatu eta ahotik sua jaurti zuen arte:
|
|
|
Bestelakoan, espero zitekeen bezala, Reginaren itzulerak harri eta zur zituen herritarrak? sinetsi ere, nekez sinets
|
baitzezaketen
begien aurrean zutena, jantzi hala moduzko batzuekin joan zena soineko ezin apainago batekin itzuli baitzen, beste mundu batekoa balitz bezala, beste mundu batekoa zen, ausaz, jada?, sonbreiru eta guzti.
|
|
|
Esna ote zegoen ala ametsetan? Nazariok nekez sinets
|
baitzezakeen
begien aurrean gertatzen ari zitzaiona. Nazariok bazekien arestian bizi izandako esperientziaren berri, noiz eta mundu debekatuak, behin edo behin haragi ikararen atarian jarri zuenak, don Aquileo Cañizaresek aurkeztu zizkiòn emakumeak, gazteena batez ere, ederrak ziren, zinez?, tentatu baitzuen?
|
|
|
Norbere nazio identitatea estatu batek zurkaizten duenean, interes gutxi dago hauts horiek harrotzeko. Jo
|
dezagun
begiz horietako bat. Demagun, Jose Luis Uriz, PSNko kidea.
|
|
|
Bestelakoan, espero zitekeen bezala, Reginaren itzulerak harri eta zur zituen herritarrak... sinetsi ere, nekez sinets
|
baitzezaketen
begien aurrean zutena, jantzi hala moduzko batzuekin joan zena soineko ezin apainago batekin itzuli baitzen, beste mundu batekoa balitz bezala –beste mundu batekoa zen, ausaz, jada–, sonbreiru eta guzti.
|
|
|
Esna ote zegoen ala ametsetan? Nazariok nekez sinets
|
baitzezakeen
begien aurrean gertatzen ari zitzaiona. Nazariok bazekien arestian bizi izandako esperientziaren berri, noiz eta mundu debekatuak, behin edo behin haragi ikararen atarian jarri zuenak –don Aquileo Cañizaresek aurkeztu zizkiòn emakumeak, gazteena batez ere, ederrak ziren, zinez–, tentatu baitzuen... paradisuko sagarra –sugarra– ezti koloreko.
|
|
|
Harekin batera, halere, begi multifokalak beste xehetasun bati antzeman ziezaiokeen... barrez edo barre gogoz zeudèn mojekin batera, beste talde bat baitzegoen, ugarixeagoa, beste jarrera bat erakusten zuena –jarrera simetriko bat, nolabait esatearren–, zenbat eta batzuk beren barre gogoari atxikiago egon, orduan eta haserreagotu baitziren besteak, batzuen eta besteen keinuak eta imintzioak esandakoaren erakusgarri: hantxe bi jarrerak –ikusle itsuak bakarrik uka
|
zezakeen
begi multifokalak begi bistan jarritakoa–, eta hantxe bi taldeak. Ama nagusia sutan zegoen –sutan behar zuen–, nahiz eta bere su hura itzaltzen saiatzen zen –esfinge batena zirudien behintzat haren betarteak–, harik eta, barrealdiak bakandu zirenean, aulkitik altxatu eta ahotik sua jaurti zuen arte:
|
|
2010
|
|
|
–Trukua, trukua, trukua!?. Hiru aldiz egin zuen oihu, eta nola sentitu nituen nik ere haren hiru oihuak, garaipenaren ikur bailiran, harro ere sentiarazi nindutenak maila batean, buruan neukàn gau ilunean hiru izar txiki piztu balitzaizkit bezala, nik neuk ere nekez sinets
|
bainezakeen
begien aurrean ikusi nuèn miraria, nola sor zitekeen kapeluaren ezerezetik uso zuri bat??, eta gizonaren alde lerratua bainengoen ordurako! Bai, egia zen halako deslilura bat ere etorri zitzaidala, azpitik halako zerbait ere sentitu behar nuen, nik uste, trukua agerian jartzeak magiaren eta mundu magikoen posibilitatea ezeztatzen zidan neurrian?, baina nola poztu nintzen, poztu batez ere, egiarekiko atxikimenduaren eskutik!
|
|
|
Baina Pagoagako Ama Birjinaren agerketak aipatu dizkizut eta utz iezadazu kontatzen istorio bat, han gertatutakoaren aurrekari gisa, ikus
|
dezazun
begi kolpe batez zertaz ari natzaizun apaingarrien kontu honekin.
|
|
|
Zenbat eta zenbat ordu egin nituen arrain urdin hari begira, handik aurrera, begia gainetik kendu gabe, liluratuta baninduka bezala?!; hain liluratuta, non, esan ere, esan
|
baitezaket
begiz jaten nuela behin eta berriz, baina ez ondoriorik gabe, begiz jaten nuen bakoitzean irensten baininduen ni arrain urdinak:
|
|
|
Zenbat eta zenbat ordu egin nituen arrain urdin hari begira, handik aurrera, begia gainetik kendu gabe, liluratuta baninduka bezala...!; hain liluratuta, non, esan ere, esan
|
baitezaket
begiz jaten nuela behin eta berriz, baina ez ondoriorik gabe... begiz jaten nuen bakoitzean irensten baininduen ni arrain urdinak: ez arrainak, bistan da, baina bai haren urdintasunak, niri amets bat bezala agertzen zitzaidanak... amets gozorik gozoena bezala, aro berri zoriontsu bat iragartzen zidana, ezin izan zitekeena —medikua sinetsia zegoen guztiz suspertuko zitzaidala eskuineko birika— osasun berreskuratuaren udaberria baizik; arrain urdin hura nuen, zinez, udaberriaren ikur, baita, udaberriaren ikur nuen heinean, Lizardiren poemako" neskatx urdinyantzia" ren bertsio berri bat ere:
|
|
|
" Trukua, trukua, trukua!". Hiru aldiz egin zuen oihu, eta nola sentitu nituen nik ere haren hiru oihuak, garaipenaren ikur bailiran, harro ere sentiarazi nindutenak maila batean, buruan neukàn gau ilunean hiru izar txiki piztu balitzaizkit bezala, nik neuk ere nekez sinets
|
bainezakeen
begien aurrean ikusi nuèn miraria —nola sor zitekeen kapeluaren ezerezetik uso zuri bat? —, eta gizonaren alde lerratua bainengoen ordurako! Bai, egia zen halako deslilura bat ere etorri zitzaidala —azpitik halako zerbait ere sentitu behar nuen, nik uste, trukua agerian jartzeak magiaren eta mundu magikoen posibilitatea ezeztatzen zidan neurrian—, baina nola poztu nintzen, poztu batez ere, egiarekiko atxikimenduaren eskutik!
|
|
|
Baina Pagoagako Ama Birjinaren agerketak aipatu dizkizut eta utz iezadazu kontatzen istorio bat, han gertatutakoaren aurrekari gisa, ikus
|
dezazun
begi kolpe batez zertaz ari natzaizun apaingarrien kontu honekin.
|
|
2014
|
|
|
–Atsoak ez
|
diezazun
begizkorik bota. Ipini ezazu sartu aurretik, aholkatu dit.
|
|
2015
|
|
|
orain gal
|
baitezaket
begia eta orain bizia?
|
|
|
aurki gal
|
baikenezake
begia, hurrengo istantean, agian?
|
|
|
Edo munduan diren abere eta piztia guztien hizkera imitatzen dakit? Eta egunak eta egunak igaro
|
ditzaket
begirik bildu gabe, liburuak irakurriz adibidez. Horretarako, kaiola hau besterik ez dut behar, jauna.
|
|
|
Zer dator hurrena? Q ren ostean hainbat hizki datoz, azkenekoa ozta ozta ikus
|
dezakete
begi hilkorrek, urrunean gorri distiratzen. Belaunaldi batean gizon bakarra iristen da inoiz Z-raino.
|
|
|
Zabal
|
itzazu
begiak
|
|
|
Zarratu
|
itzazu
begiak eta zabaldu ahoa.
|
|
|
Orain, mahai inguruan jarrita, har ditzagun elkarren eskuak eta itxi
|
ditzagun
begiak: –Hor al zaude???
|
|
|
Bera da lehena argitzen eta azkena ezkutatzen. Harengana zuzen
|
itzazue
begiak arretaz eta, otoi, pentsa.
|
|
|
Orain, berriz, metafora gisa funtzionatzen bide dute, izpiritu garaikidearen kritika garratza omen dira. Eta ispilu horretan ikus dezakeenaren beldur denak itxi
|
ditzala
begiak. Ikonoklasta?
|
|
|
Ireki
|
ditzagun
begiak
|
|
|
Itxi
|
itzazu
begiak
|
|
|
Baina itxi
|
itzazu
begiak
|
|
|
Itxi
|
itzazu
begiak
|
|
|
Berdin maite
|
zaitzaket
begiak itxita.
|
|
|
d) Ondorengo aditz hauek ere ez dute egiten komunztadura: atera neio beguiac, atera
|
niezaioke
begiak?, barri onac dacart, berri onak dakart?, bere beguiac negarretan eucala, bere begiak negarretan zeukala?.
|
|
|
orain gal
|
baitezaket
begia eta orain bizia...
|
|
|
aurki gal
|
baikenezake
begia –hurrengo istantean, agian–
|
|
2016
|
|
|
Haren ondoan eseri nintzen; eta Mariak utzi zidan negar malkoak neure zapiarekin xuka
|
niezazkion
begietatik atera ahala. Gero nire malkoez blai blai eginik geratu zen zapia, eta gero haren malkoez, eta gero nireez, eta orduan berriz ere xukatu nizkion, eta xukatzen nizkionarekin batera, hain adierazi ezineko sentsazioak sentitu nituen ene baitan, ezen ziur bainaiz ezin esplika daitezkeela materiaren eta higiduraren arteko inolako konbinazioren arabera.
|
|
|
Baina behin ohean sarturik geundenean, egoeraren berria izan ote zen edo beste zerbait, ez dakit, baina kontua da ezin
|
nitzakeela
begiak itxi; albo batean zein bestean jartzen saiatu nintzen, eta behin eta berriz eta berriz jiratu nintzen batera eta bestera, harik eta gauerdiaz geroz ordubete igaro zen arte, noiz eta, natura eta egonarria, bi biak, zeharo akiturik zeudelarik?
|
|
|
Ibil
|
ezazu
begia,
|
|
2017
|
|
|
–Bubulina neurea, hotsegin zuen Zorbak xoratua, burua airean?,
|
itxi
itzan begiak... itxi begiak, ene altxor txipia. Neroni naun Canavaro!
|
|
|
Altxa
|
zaitzaket
begira nola altxatuko zaitudan
|
|
2018
|
|
|
Urduri eta zurbil zegoen tipoa. Begiak apartatu zituen harengandik Unatzek, eztabaidarik sor
|
zezakeen
begi kontakturik gertatu baino lehen. Botila bi ekarri zituen kamareroak, eta bakoitzari bere billetea hartuta kobratu zion zegokiona, efikaz; bati txanponak bueltan, besteari txanponak eta billete gehiago.
|
|
|
Begira begira geratu zitzaion, ezin ebitatu, Tabakaleran ikusi zuenean baino kemen handiagoz hala ere, harik eta hari bekokia zulatu arte, harik eta hark bueltan Mireni begiratu arte, baina ez zuen erakutsi erreakzio den mendrenik ere, konturatu denaren harridurarik edo begi irekirik, soilik irribarre deseroso bat: ez dakit zein demontre den ero hori baina mesedez ez
|
nazala
begitan hartu eta hementxe bertan deiadarka hasi, ez nazala jarraitu, ez diezadala hitzik esan. Irribarre behartu bat, bost segundo, masail azpiko giharrak kieto:
|
|
2019
|
|
|
–Ez
|
iezaion
begirik ken, ezta siestakoan ere, alde egiteko joera din eta.
|
|
2020
|
|
|
Ez da Ez
|
dezala
begia kliska ezetz esaten ez duenak!! –hitz korapiloa esatearekin, banan banan begiratu die hiru lagunei, begirik kliskatzen ote duten, eta barrez lehertu da– Emakume polit askoa, zalantzarik gabe, eta egur beretik dator ezpala, alabak ere bihotz askotxo urratuko ditu-eta luze gabe...
|
|
2021
|
|
|
Itsasoarekin bezala, jar zaitez beraren parean. Begira
|
iezaiozu
begietara. Eta galdetu zer behar duen.
|
|
|
Itxi
|
itzazu
begiak orain.
|
|
|
zarra
|
ditzagun
begiak kanpora eta barnera
|
|
2022
|
|
|
Isabelen begiradaren intentsitateak zorabiatu egin ninduen. Ohartu nintzen bizitza osoa eman
|
nezakeela
begi haiei so. Azkenean, unea pasatu eta neskak barre egin zuen.
|
|
|
–Listo, kanpoan gaude, Igone. Zabaldu
|
ditzakezu
begiak.
|
|
2023
|
|
|
Errukia izan behar badidate, izan dadila benetakoa. Nahiago nituzkeen hortzak ustelduta, eta saihestu dezala jendeak begirada, begiratu
|
dezatela
begi urduriek sudurrera edo begietara etengabe, begirada erortzeko beldurrez begi ninietara tinko, normal begiratzen denean zeri begiratzen zaion ezin asmatuta, begiratu nahi ez dutelako ezinbestean begiratzen duten begirada txikiak salbu, justu begiratu nahi ez den horretara irrist egindako horiek, gogorarazteko baietz, ziurtatzeko baietz, ustelduta jarraitzen dutela, ezpainen artean lerratuta g...
|
|
|
Argirik ez du izeki oraindik. Laburrerantz doaz egunak Kantzer tropikotik gertu; ez dakar freskotasunik arrats beherak, baina eguzkia jaitsi ahala deskantsu har
|
dezakete
begiek, eta hala gogo, hanka eta oinek.
|
|
|
Baldintza bakarra du babes erabateko horrek: ez dadila nabaritu, ez dadila ikusi, ez dezagula garrasirik entzun, ez gaitzatela odol tantek zipriztindu, ez
|
diezagutela
begien aurrean paratu norbaiten ipurmasail ubeldua, belztua, titiburu errea edo buru puztua. Halakorik gertatuko balitz, arduratuko dira egia gezurtatzeaz, egitateak ukatzeaz, odola zuritzeaz, orroak estaltzeaz, beltzuneak makillatzeaz, kaka arrastoak garbitzeaz, zikinkeriak alfonbra azpian ezkutatzeaz, baina mesedez, esango diete beren borreroei, kontu pixka bat, bankete batean gaude eta ezin diguzue postrearen gozoa horrelako itsuskeria batekin garraztu, edukazio apur bat, arren!
|
|
|
Kontuak kontu, Newcastleko esperimentuko loreek mikrokamera ezkutuak zeramatzaten. Egia esan, egun, edozein objektuk eraman
|
dezake
begi bat. Espioitzaren inguruko nanoteknologia izugarri garatu da, eta begidun gauzen merkatua askotarikoa egin zaigu.
|
|
|
jolastu gaitezen ezkutaketan, sortu ditzagun eremu ikusezinak, onar dezagun arrotza, ulertezina, enigmatikoa. Itxi
|
ditzagun
begiak pixka batean, hobeto ikusteko.
|