|
2002
|
|
|
Esan
|
genezake
XIX. mendearen hondarrean sendotuz joan zela euskal eleberriaren sorrera ekarri zuen egoera sozio-kulturala. Garai hartan gertaturiko industrializazioarekin batera, eskolatze tasa igo zen eta zenbait literatur aldizkariren sorrerari esker irakurle kopurua ere areagotu egin zen.
|
|
2014
|
|
|
Bestalde, historian zehar, generoaren protagonismoidentitario eskasagoa izan duten momentuek ez dute berekin gizon eta emakumeenarteko berdintasun handiagorik ekarri, ez eta azken horiei askatasunerako abagunezabalagorik eskaini ere. Aitzitik, ibilbide irregular honetan, esan
|
genezake
XIX. etaXX. mendeetako gizarte garaikideak izan direla generoaren pisu erlatibo handienarenerakusle gorenak. Aurrerago ikusiko dugun bezala, Ilustrazioaren, liberalismoaren, eta antolakuntza sozial eta politikorako berdintasunaren ideia irizpide teorikotzathartu izanaren ondorioz, emakumeak eskubideen printzipio sortzaile eta herritartasuniturburu horretatik baztertuago geratu ziren.
|
|
|
Hau ez da musikarien prozesu psikologikoak aztertzeko unea, zergatik isolatu ote diren arrunkeriaren zabalkundeak mehatxatua zegoela uste zuten lengoaia babestera, zertarako egon diren etengabe berritzen balizko ikusleak gehiegi zabaltzen zirenean. Baina aipa
|
dezakegu
XIX. mendean jada bereizketa argi bat ezartzen dela operako konposatzailearen eta gainontzeko konposatzaileen artean. Operako konposatzailea gizartean integratua dago; ohorez eta aberastasunez estaltzen da; aditu bat da gainera, operak ez diren lanak egiteko astirik ia ez duena, ez bada marjinalki, denbora pasa gisa, sinfoniaren bat, edo laukoteren bat gainontzeko artistei erakusteko operara lerratu bada gustuarengatik izan dela, baina beste edozer egiteko gai dela, eta karreraren amaieran Requiem bat.
|
|
2015
|
|
|
Baina nahasgarria izango litzatekeelakoan, usadioari atxikiko natzaio eta, gorago esan dudanez, euskal nazionalista/ euskal erregionalista banaketa egitera mugatuko naiz, kasu bietan Euskal Herriaren aldeko jokaera dagoela onartuta eta bien arteko banaketa batzuen eta besteen nazio adskripzioan ipinita. Horrela, erregionalistatzat jo
|
ditzakegu
XIX. mendeko foruzaleak edo zenbait euskaltzale (hots, euskalerrizale); eta nazionalistatzat, Aranaren ondoren, euren nazio bakarra zazpi herrialdedun Euskal Herria dela uste dutenak, erdaldunak edo autonomiazaleak izan arren.
|
|
2018
|
|
|
Horrela, Bonaparteren uskararen inguruko ikerketak argia ikusten ari ziren bitartean, erronkariarren aspaldiko hizkuntza, hainbat faktorek eraginda, era arriskutsuan ari zen amildegira hurreratzen. Horien artean nagusitzat jo
|
ditzakegu
XIX. mendean zehar egindako elizaren zein hezkuntzaren arloko erreformak, batez ere 1840tik aurrera izandakoak, eragin ezberdina izan bazuten ere ibarreko herrien artean (Burgin, adibidez, badirudi uskararen atzerakada Bidankozen baino belaunaldi bat lehenago hasi zela, eta Uztarrozen eta Izaban, berriz, belaunaldi bat geroago), eta ordura arte hainbat eremutan ezezaguna zen gaztelania pixkanaka ... Hala ere, horiek ez ziren kausa bakarrak izan, aipatzekoak baitira, besteak beste," munduari irekiera" ekarri zuen Erronkaribarko errepidearen eraikitzea, gure herrietan finkatutako karabineroen erregimentuak edo gerra zibilak (karlistaldiak) eta haien ondorioak.
|
|
2021
|
|
|
10 Gogora
|
dezagun
XIX. mende amaierako Ipar Amerikako feminismo
|
|
2023
|
|
|
Baztan eta Ultzama lotu dituen xendra honek historia luzea dauka, eta istorio ugari biltzen ditu bere baitan. Bidaia
|
dezagun
XIX. mende hasierara, bertsoz zein hitz lauz Euskal Herrian izan diren bidelapur sonatuenetako batzuen berri izateko: Belateko lapurrak.
|