|
2013
|
|
|
< < euskara gaitu, osatu, batu, gaurkotu, zorroztu eta aberasten> > eman ditudala neure urte gehientsuenak aldian aldiko beharrek eskatu didaten eta neure indar eta gaitasunak ahalbidetu nauten neurrian, eta orain neure 66 urteren gaindegitik atzera begiratzean harridura sentitzen dut euskararekin batera egin dudan ibilbidea begiestean, adiskide sentitzen ditut egiteko bikain horretan bidaide izan ditudan guztiak eta azken aldi honetan, Huhezi Garabideren eskutikAbia Yala edo Hego Amerikako, hizkuntza gutxituen ordezkariei euskara batu eta gaurkotzearen gure esperientzia nolakoa izan den azaltzeko aukera izan dut, eta horretan jarraituko dut ahal dudan bitartean gure harridura eta poza beste batzuengan ere loratu dadin. Nire belaunaldiko askok, gutxi gorabehera antzera ikusten dugu euskararen ibilbide hau, baina badira gerora etorri diren beste belaunaldi batzuk, euskara batuaren baitan jaio direnak, eta batez ere horiei begira idatzi ditut lerro hauek nondik gatozen jakin
|
dezaten
eta guztion ahaleginarekin geroan noraino irits gintezkeen suma dezaten.
|
|
|
da orain. Izan ere, zeinu batek erreferente bat baino gehiago izan
|
dezake
eta, garrantzitsuagoa dena, sinboloarentzat garrantzitsuagoa bihurtzen da sujerentzia edo iradokizun ahalmena izatea.
|
|
2014
|
|
|
Ez nuke nik, hortaz, inork pentsa dezan euskararen bizitasuna eta bizitza hiri bizimoduaren gorabeheretan oso osorik jokatzen dugunik. Baina, nahiko nuke, hiri bizimoduari behar duen kontsiderazioa eman
|
diezaiogun
eta batez ere, kontzientzia har dezagun bizimodu hori nolakatzeko dugun aukeraz.
|
|
|
Larre paradigmak bi aurpegi ditu: euskalfobia eta euskalfilia.Euskalfobia hiriko airearekin zabaldu eta hedatu zaigu, hango atmosfera naturala izango balitz bezala; euskalfilia, berriz, erreakziotzat jo
|
dezakegu
eta aurrekoa bezain kaletarra dela esango nuke. Baina erroak, batez ere diskurtso landuen aldetik, foru eliteen apologietan topatu genituzke.
|
|
|
Aldaketak ulertze aldera, hiria bizitzeko eta sentitzeko logika zabalduenei erreparatuko nieke, sentitu ere, hiria bizigune (gisan) edo pasabide (gisan) senti
|
dezakegu
eta. Ikus ditzagun sentierok.
|
|
2015
|
|
|
Ordea, euskal ahoskera zer den eta zer ez den finkatzen hastean, ikuspegi historikoa eta geografiko dialektala edukitzeak ez digu batere kalte eginen; euskal herrialde guztietako mintzoa hein batean ezagutzen duenak badaki ahoskera batzuen eta besteen continuumluzean euskalkiek bide dibergenteak har
|
ditzaketela
eta hartu ere dituztela; era guztietako bideak zabaldu dira eta usu euskal ahoskera jatortzat jotzen ditugun hainbat joera, ohitura edo are arau, eskualde laburragoko ala zabalagoko euskara dira, ez dira euskara orokorra, batua edo estandarra, ez dira Hegoalde guztian edo Iparralde osoan nagusitu joerak; eta ez dira betikoak ere. Orain euskal ahoskera jatorraren ezaugarritzat jotzen dugun hori, bere garaian ez zuen testu zaharretako idazkerak islatzen eta ondoko berrikuntzatzat jo litzatekeela ulertzera heldu gara.
|
|
|
Gauza ezaguna da Amikuzeko herri batzuetan euskal hitzetan üahoskatzen dela eta beste batzuetan ez dela egiten; esate batera, Oragarren, Amorotzen, Ostankoan, Bithiriñan edo Uhartehirin guk ez dugu entzun. Ezagutzen ez genuena da, üegiten den eta egiten ez den herrien arteko geografia mugaren inguruko herri bateko hiztun batek, kasu honetan lekuko martxuetar batek, kokagune edo hitz berean aldi batzuetan üegin
|
dezakeela
eta beste batzuetan u egin dezakeela, halako aldakortasun librea balego bezala. Adibide sorta honetan garbi ageri da:
|
|
2016
|
|
|
Aipatu hiru gidalerroen azalpenean abiatu aurretik ordea, oinarrizko bi galdera egin nahi nituzke gure arterako eta hauen erantzuna ahalik eta garbien izan dadin saiatu, berez erantzun bat baino gehiago izan
|
lezaketelako
eta izan ohi dutelako gure artean:
|
|
|
«Hiriburuetan euskara euskaldunen arteko harreman hizkuntza bihurtzeko, lehen lehenik, harreman sare egituratuak eraiki behar dira. Harreman sare egituratu horiek, besteak beste, herritarren kontsumo eta aisialdi ohituretan oinarrituta eraiki daitezke[?] Herritarren jokabide horiek kontuan hartuta, hiriburuko udalak hirigintza antolamenduan gune horietan dauden dendak eta tabernak euskararen lehentasunezko azpiegitura izenda
|
ditzake
eta udalerriaren hirigintza antolamendutik hizkuntza baldintzak eta betekizunak eska ditzake euskarazko zerbitzua berma dadin azpiegitura horietan. Bide beretik, euskararen lehentasunezko azpiegitura diren aldetik lurraldeko foru aldundiak ere hobari fiskalak zehaztu ditzake herritarrei euskarazko zerbitzua bermatzearren.»
|
|
2017
|
|
|
Beste kasu markadunetan, eta hainbat hizkeratan behintzat, irakurketa zehaztua nagusitzen da pluralean, tartean e azaltzen delarik. Horrela, bada, lan honen datuetan oinarrituta, bibliografiak esandakoaren alde egin
|
dezakegu
eta esan liteke lehenengo hurbilketa batean a[+ zehaztua]// a [zehaztua], e[+ zehaztua] diasistema dugula.
|
|
2018
|
|
|
Sendiari buruz aurki dezakegun hurrengo albistea 1851koa da, eta orduan Melchora Ornatek eta Bidankoze, Garde eta Urzainkiko beste guraso batzuek elkarte bat sortu zuten herri hauei soldadutzara bidaltzea zegozkien bi kintoen ordezkoak erosteko, hau da, gazteren bati ordaintzeko Marianoren edota gainerako kintoen tokia okupa
|
zezan
eta, era honetan, herriko semeak herrietan eta etxeetan gera zitezen armadara joan beharrean18.
|
|
|
Errepara iezaiozu batez ere esaldietako hitzen ordenari; hau da, ea esaldietako hitzen ordena onargarria den edo ez. Onargarria ez bada, zuzendu
|
ezazu
eta jarri zure ustez zuzena litzatekeen forma eta ordena.
|
|
2019
|
|
|
Goizeon ikusi dira dato batzu, bizkaitarrek badituztela halako eragozpen berezi batzu eta laguntza berri batzuren beharra. Nik proposatuko nuke, bide hortatik, ea posible den Euskaltzaindiak arazo hau azter
|
dezan
eta sumatzen den arazo hori, nolabait bide praktiko batetara eramateko modurik egingo ote lukeen.
|
|
|
* ezan erroko adizkietan degorde da 2 pertsonako aginteratik landara, gaur egun maiz galtzen bada ere. Beraz, dezagun,
|
dezala
eta dezazuben ditugu. Corpus historikoan de dunak dira adizkiok.
|
|
|
elebitasun sozial guztiak ez dira diglosia. Modu bateko elebitasun soziala (bereziki Ferguson-ek edo Fishman-ek zehazturiko ezaugarri sorta) ageri duten gizarte elebidunetan, ez gainerakoetan, esaten da diglosia dagoela. eduki
|
ditzake
eta, gizabanako mailan gertatzen den fenomenoa izanda," elebitasunaren antolaketa makrosozialerako" (Vila eta Boix, 1998) beste termino baten premia azaltzen da. Halaxe iruditu zitzaion, behintzat, Fergusoni (1959) historian zehar etenaldiz betetako erabilera izan zuen" diglosia" berba berreskuratu zuenean.
|
|
2020
|
|
|
Gazte hauek gaztelaniarekin eta euskararekin erakusten duten jarrera oso lotuta dago iritsitakoan bi hizkuntzekin izan zuten esperientziarekin, bizi diren tokiko euskararen eta gaztelaniaren erabilerarekin, eta baita hizkuntza biei ikusten dieten erabilgarritasunarekin ere (ea lagunekin erabil
|
dezaketen
eta ea lanera begira baliagarria zaien).
|
|
|
Lehenengoari dagokionez argudiatu dut horrelako kasuetan partikula biek jokabide ohikoari jarraitzen diotenean ere bateragarriak direla; izan ere, gune sintaktiko desberdinak dituztenez, ez dago biak aldi berean erabiltzeko oztoporik. Bigarrenaren aldetik erakutsi dut partikula hauek ez direla bateragarriak, ote k ohiko jokabide sintaktikoa baldin badu; ekialdeko hizkeretan ote partikulak kokapen sintaktiko beregaina ez ezik, izaera sintaktiko desberdina ere eduki
|
dezake
eta horrek ahalbidetzen du ahal partikula ohikoarekin batera agertzea, gune bereiziak baitituzte.
|
|
2021
|
|
|
Izan ere, sei ikasletik batek eskola ibilbide elebiduna uzten du prestatzeko kurtsoaren eta lehen mailako bigarren kurtso ertainaren artean, abandonua% 15ekoa delarik bigarren mailako seigarrenaren eta hirugarrenaren artean. Konparatiboki, abandonuak txikiagoak dira Seaskan,% 1 ingurukoak baitira, batik bat gurasoen hizkuntza kontzientzia zein motibazioa handiagoagatik, benetan nahi dutelako beraien seme alabek bigarren mailako ikasketak euskaraz egin
|
ditzaten
eta hizkuntza hori ondo menperatu dezaten.
|
|
|
60). Irakaskuntza publikoari dagokionez, lehen mailako 5 irakaslek eta bigarren mailako 3 irakaslek formakuntza bat jarraitu dute ikasturtean euskarazko ikasketa bat egin
|
dezaten
eta irakaskuntza elebidunari loturiko praktika pedagogikoak burutu ditzaten. Beste lehen mailako 8 irakaslek eta bigarren mailako 3 irakaslek gauza bera egin dute ikasturtean.
|
|
|
Poema horretako hiztuna eta" ni poetikoa" Miren Agur Meabe beraren ama da, zeina hil ostean bere bizitzari buruz ari den hitz egiten. Meabek amak berarentzat izan duen garrantzia azpimarratzen du poema horretan, zehar bidez. Haren heriotzaren dolua hizkera eta erregistro liriko ezin finagoez tratatua ikus
|
genezake
eta Bitsa eskuetan liburuko atal garrantzitsua bete bazuen, 2020koan ere berriro hartuko du garrantzia. Izan ere, Meaberen genealogia pertsonalean emakumeek osaturiko unibertsoaren esperientzia gailentzen da, Kristalezko begi bat liburuan zabalki garatu zuen moduan, itsasoan hilabetetan egoten zen aitaren absentzia luzeez inguratua.
|
|
2022
|
|
|
Feminist Agenda literatur taldean modu kolektiboan sortu den jakintza sozializatu da, hartara jardun informatzailea ez ezik transformatzailea (Rekalde et al. 2014) ere badela ondoriozta
|
genezake
eta ikerlerro berri gisa proposatu. Ondorioztatzen da literatur kritika feministarako nahiz kolektiborako hastapenak direla irakurle talde feministetan egiten ari diren tertuliak (Lasarte Leonet; Perales Femandez de Gamboa 2021b).
|