|
2000
|
|
|
Gaur egun informazioak, materiazkoaizan ez arren, balio ekonomiko3 itzela dauka. Konputagailuek oso baliotsu denegundoko informazio kantitatea prozesa
|
baitezakete
eta baita sareek informazioaazkar eta urrun igorri ere.
|
|
|
Joseba Permach (EH). tzea eta erabakiak hartzen jarraitzea baldin bada, geure erakunde nazionalak sortzenjarraitu behar dugu. Horretan, Udalbiltzari zeregin berezia dagokio, udalei dagozkien gaiak martxan jar
|
ditzakeelako
eta ireki den prozesuaren lehenengo kimua izandaitekeelako. Baina, aurrerantzean, beste bi motatako pauso kualitatiboak emanbeharra dago, egituratze instituzional berri bati begira.
|
|
|
besteari, niri egitea gustatuko litzaidakeenaegitea, hain zuzen. Adibidez, beste pertsona baten jazkera lausengatzea, honelanireari arreta jar
|
diezaion
eta balora dezan edo giro ezezagun eta segurtasun gabekobatean, maitagarri jokatzea, berdin tratatua izateko asmoz, e.a.
|
|
|
Gaur egun, erlazio interpertsonal normal eta patologikoen gaia atxikimenduarenikusmoldetik aztertzen duten autoreak asko dira. Horien artean,
|
Hazan
eta Shaver (1987), Shaver eta Hazan (1988), Kobak eta Hazan (1991), Bartholomew etaHorowitz (1991), Weiss (1991), West eta Keller (1994), Feeney eta Noller (1996) eta Holmes (1996) aipatuko ditugu.
|
|
|
...u batera esanda, zenbaterainoko ahalegina egitendugun geure zenbait interes besteenekin bat etortzearekin, sexualitatea askatasun osozegiten den hautuarekin, askatasuna eguneroko eta unez uneko jarduera konprometitugisa, zenbaterainokoa den gure gaitasuna harremanetan garbi jarduteko, zenbaterainokoa den gure borroka, jokaera publikoa eta pribatua bereizten dituen eskizofreniarenak kolpe huts egin
|
dezan
eta gizartean hainbat baloreren alde egiten dugun borrokahorrek gure baitan ere eragina izan dezan. Ene iritziz, arestian aipatu dudana litzatekebidea gure eremuak lotzeko, gazteenak eta geureak, auzolan sarean, eta hor ez gaituzteikurrinak eta ideiak bakarrik bilduko, esperientzia ezberdinen arabera elkarri zordiogun errespetuak eta askatasun beharrak baizik.
|
|
|
Nolanahi ere den, arazoa beste nonbait dago, gazteeibegira geure gaitasun bultzagilean, alegia. Gazteek hitza har
|
dezaten
eta hori berenbaitako (barneko eta kanpoko) egin dezaten ahalegindu behar dugu. Azken buruan, lurhonen, gizarte honen eskuko izan daitezen, gatazkak bideratzeko, konponbideakaurkitzeko eta utzi dizkiegun bideak eta beren kabuz sortuko dituztenak egin ditzaten.Kontua da, kultura garatzen ari dela eta aurrera egiten duela on txar guztiekin, liburueta abestiekin, eskola eta harreman modu berriekin.
|
|
|
Badagaraia, beraz, ekonomia esparrua ere euskalduntzen hasteko. Gainera, iruditzen zait arlohonetan euskaldunen nahiak zeresan handia izan
|
dezakeela
eta laguntza ederra emandezakeela.
|
|
|
–Hizkuntzari ez datxeko nahia, baiña bai izana. Erdaldun < euzko> edo < euzkotar> horietakobatek hau esan
|
dezake
eta pentsa zoritxarrezz < yo soy español, y no vasco>. Baiñaeuskaldun batek, traidorerik zitalena izanik ere, nahi dan bezela pentsatuagatik ere, hau esan du, besterik eziñean:
|
|
|
Schreibers saguzarrak enara eta sorbeltzen adinako abiadura lor
|
dezake
eta Euskal Herriko saguzarren artean benetako migratzaile bakarra da. Geoffroy saguzarrak, berriz, urte osoa eremu berean igarotzen du.
|
|
|
Ordunteko zenbait lekutan, lurzorua aberasten doan heinean, txilar zuriek txilardi otadi iratzediak ordezkatzen dituzte; gerora, zuhaitzak haziz doazela, basoa errekuperatuko da. Txilardi mota honek 2 metroko altuera lor
|
dezake
eta txilar zuriarekin batera, ohikoak dira iratze arrunta, sasiak, ahabia eta pago edo ametz gazteren bat.
|
|
2001
|
|
|
Izan ere, testu euskarri ezberdinak erabilita programazio berberagara daiteke. Honek motibazioa suspertzen lagun
|
dezake
eta ikasleezberdinen ezaugarrietara egokitzea ahalbidetzen du.
|
|
|
Etorkizuneko euskaldunaden gure ikaslea bertan biziko delako, ingurune horretan bertan bizi direnekin komunikatuko delako eta euskara bera komunitate horretan dagoelako. Ikastaldeareningurune hurbiletik taldera eta taldetik ingurune hurbilera, zubiak luzatu behardira, ikas prozesuaren hastapenetatik ohitura komunikatiboak sortzen hasteko.Jarduera honek ikaslea eta euskal hiztuna harremanetan jartzea du helburu, batetikikasleak hiztunak ezagut
|
ditzan
eta haiekin ohitura komunikatiboak sortzenhasteko, eta bestetik euskal hiztuna ikaslearen ikas prozesuaz jabe dadin eta lagundiezaion. Aurrerago azalduko dugu hau patxada handiagoz, adibide batzuen bidezhobeki ulertzeko.
|
|
|
Lantze fasea da, beraz. Komunikazio errealarekikokontaktua areagotu behar dugu, ikasleek ziurtasuna lor
|
dezaten
eta gaitasunarenkontzientzia har dezaten.
|
|
|
2 Euskara erreala eta bariatua eskaintzea oso lagungarria da ikasleek ulermenagara
|
dezaten
eta euskararen funtzionamenduari buruzko hipotesiak beren kasaegin ditzaten. Ahozko eta idatzizko inputaz ari gara.
|
|
|
Euskararen betikotasunaren elementuakzehaztu zituztenak, eskolaren eta gero telebistaren aliatu suharrenak izan zirelaerran dezakegu beldurrik gabe: eskola publiko errepublikarrak euskaldun arruntarieuskararen erabiltzea debekatzen zionean, izateko ahalgea golkoan txertatuzgainera, halako ezintasuna hazten zion mezan entzuten edo astekari eskualdunetanirakur
|
zezakeen
eta idazteko eskatzen zen euskara garbi bezain ederrak. Euskararenaterbea luzaz goihen egon zaio euskaldun arruntari.
|
|
|
Zentzu horretan, gutxi dakienak gutxi irakats
|
dezake
eta hobe nuke, horrenbestez, hor behean esertzea. Aurrera egingo dut, ordea, emandako hitza jatea ezbaita jokaera dotorea, ezta txoriontzat ere.
|
|
|
«Euskara bere betetasunera etaosotasun betera iritsi dadin eragina izango duten helburuak eta jardunbideak definitu eta abiarazi»; «Euskal Herriko erakunde eta gizarte eragileguztiak partaide egitea»; «hizkuntzaren normalizazioak mailaz mailakoprozesua izan behar du,... borondate onean oinarritu beharrak berak dakar, nolabait, komunikazio lan handi bat egin beharra, herritar guztiak jakitunegin eta sentsibilizatzeko, baina, batez ere, gizarteko eragile guztiek, enpresa alorrekoek, hezkuntzakoek, kulturakoek, erakundeetakoek, etaabar? Euskal Herrian Euskararen erabilera Normalizazioko lanetan ardurahar
|
dezaten
eta eginkizun horretan konpromiso zehatzak har ditzaten bultzatu, gogoberotu eta animatzeko»; «diagnosi zehatz bat egin behar delaeuskarak gaur egun duen egoeraz, alde batetik normalizazioak bere aldedituen eragileak, eta bestetik euskararen normalizazio prozesuak dituenoztopo eta ezintasunak azpimarratuz. Hortik abiatuta, Euskal Herriko gizarte, ekonomia eta kultura bizitzak dituen alor desberdinetarako egokien direnhelburu estrategikoak eta jardunbideak zeintzuk diren zehaztea...».
|
|
|
eragile ekonomiko bat ezin da izan bere hartzekodunei jadanik emandako diru kopuruaren jabe. Baldin eta, ikertzen ari garen epealdiaren barruan, Hegoak bere merkataritza soberakinetik B diruko x unitateko gordailua irabazten badu, H k irabazi hori gorde
|
dezakeela
eta bere kanpo zorraren zerbitzurako erabil dezakeela batera esatea absurdua litzateke. (B Iparrak jaulkitako bonuak dira).
|
|
2002
|
|
|
gauzabera ez zirelako10 Azken hori beharrezkoa eta onuratsua zen, baina ez zen EuskalUnibertsitatea. Horrek «euskal kultura euskaraz irakats
|
dezana
eta haren almamater izan dadina» izan beharlo luke (Santamaria, 1977). Azkenean 1978koapirilean. Universidad del Pals Vasco Euskal Herriko Unibertsitatea?
|
|
|
150 ikasle inguru itxi ziren Nafarroako Unibertsitate Publikoko gelategian, eta horiekin batera zenbait irakasle eta langile ere. Urte hartako abenduanmanifestazio erraldoi bat antolatu zen Iruñean, euskal irratiei zegokien lizentziaeman
|
ziezaien
eta NUPen euskal lerroa berriro ezar zezaten.
|
|
|
Heterogeneo izate hori ez zen txiripaz gertatu, berariaz baizik. Iruditzenzitzaigun ezen, taldeak sinesgarritasuna eduki
|
zezan
eta, batez ere, sailkideonganairisteko modua izan genezan, beharrezkoa zela shileko sentsibilitateak taldeanjasotzea.
|
|
|
Argi dagoenez, Santamariak aldarrikatutako bidehorretatik abiatu nahi dugu, are indar handiagoz, gainera, euskarak berak bideluzea egin baitu ordutik hona, praktikan eta benetan unibertsitate premietaraegokituz. ...gaitasunarena ez da zalantzan jartzen dengaia; eztabaidatzekotan, euskararen erabilera normala beste hizkuntzen erabilerarekin nola konbina daitekeen zehaztea da eztabaidagai, beti ere pentsatuz egunerokojardunean euskaraz buruturiko ekintzei beste hizkuntzen bidez kanporako proiekzioa nola eman diezaiekegun, edota inguruko unibertsitateetako irakasleekin etaikertzaileekin esperientziak nola truka
|
ditzakegun
eta zer nolako harremanak izanditzakegun.
|
|
|
Hala nola hiribilduetako udalek sortutakoak. Haietan ikus dezakegu gure aztergai diren etxeak hiribildukokomunitatean nola uztartzen ziren; zein postu zeukaten bizilagunen hierarkian; hiribilduaren gobernuan zeukaten parte hartzea, etab. Horrela, harreman munduosoa berregin
|
dezakegu
eta, mikrokasuaren azterketaren bidez, Gipuzkoako XVI.mendean emakume kaparea izatea zertan gauzatzen zen hobeto ulertu.
|
|
|
Horri atal honetan azpimarratua erantsiz, gizarte mugimenduen ahalegin horretan oreka bat ezinbestekoa izango da zalantza, aniztasuna, elkar onartzea eta mugak ezartzeko gaitasunaren artean, batzuek orain arteko jarrerak alda
|
ditzaten
eta beste batzuek, beste modu batean bada ere, errepika ez ditzaten.
|
|
|
Bestalde, litekeena da eskandaluak sistemaren oinarriak kolokan jartzea. Ildo horretatik begiratuta, eskandalu politikoak diskurtso publikoa eta eztabaida publikoa zikindu ditzake, halako moldez non kontatuak diren historia sentsazionalistek albistegiak gida
|
baititzakete
eta bigarren maila batera baztertu eta kondenatu gizarte gaien artean prominentzia nabarmenagoa izan behar luketenak, hala nola pobrezia, langabezia, inflakzioa, hilketak edo dena delakoa. Ikuspuntu honetatik begiratuta, bizitza publikoaren tribializazioaren aurrean geundeke.
|
|
|
Balizko estatu beharrizanak direla-eta informazio edukietan eragin zuzena duen neurri baten aurrean gaude; gobernuak zenbait informazio gai sekretutzat jo
|
ditzake
eta, bide batez, komunikazioaren profesionalen lan eremu horretatik aparte utzi. Kazetariak ezin ditzake landu gobernuaren ustez sekretu ofizialak direnak, eta publikoak ez du jakiterik gobernuaren ibilbide ilunen berri.
|
|
|
Edozelan ere, itxura batzuek benetako gauza ekartzen dute gogora, itxuraren bidez begien aurrean erreala agertzen zaigunean. Komunikazioaren testuinguruan, itxura horiek (egiazkotasunaren zantzua duten horiek) ez dira gure ardura, zeren min sozialik ez baitute sortzen, ez baitute gizarte iruzurrik egiten; bestelakoek, itxura gaiztoek, iruzurgile deitutako horiek, ostera, min eman lezakete, ilusio latzak sor
|
ditzakete
eta.
|
|
|
Betor argia! Ez dugu goritasuna erreibindikatzen, testuinguruaren arabera, ikerketak has daitezen eska
|
genezake
eta.
|
|
|
Egongelak antzoki itxura hartu du. Elkarrizketen erreferente nagusia telebista bera da, protagonistak ezezagunak dira, ez dago elkarrizketa posiblerik aparatuagaz, pertsonen arteko elkarrizketak ekidin egiten dira aparatua piztuta dagoenean, telebistaren adorazioa hauts
|
dezakete
eta!
|
|
|
Artean marfilezko elur eskultura bat egin zuen, beharrik antze miresgarriz, eta andrazkoak jaiotzean ezin izan dezakeen edertasuna eman zion, eta bere lanarekiko maitasuna sortu zitzaion. Benetako neskaso batena da aurpegia, bizirik dela pentsa
|
zenezake
eta, lotsak eragotziko ez balio, mugitu nahiko lukeela: horrenbesteraino du antzea bere antzeak ezkutatzen.
|
|
|
Beste askoren etxean, bai, afari ugariagoak izango dituzu, baina gurea bezalako poza, bakuntasuna eta lasaitasuna, nekez. Proba
|
ezazu
eta gero, besteengana ez joateko aitzakiarik ez baduzu, eman niri beti ezetza. Agur.
|
|
|
Baiña, giza-gauzak erorkorrak eta auskorrak diran ezkero, maite
|
ditzagun
eta gaitzaten zenbait gizon billatu bearr. Onginaia ta maitasarrea kenduta, biziak bere atsegin guzia galtzen du ta.
|
|
|
Eta ez dira jainkoak gizonei ahalmen ernaltzailea kentzen dietenak, seme alaba gozoek inoiz aita dei ez
|
diezaioten
eta bizimodua Venus antzuan igaro dezaten; gehienek horixe uste dute eta, tristerik, sakrifizio harriak odoleztatzen dituzte eta aldareak opariztatzen, emazteak semen ugariz haurdun uzteko; alferrik ekiten diete jainkoen ahalari eta orakuluei. Antzutasuna, izan ere, semen lodiegiak eragiten du eta, bestela, behar baino likido meheagoak:
|
|
|
Mutur horietako bati pergamino zati bat lotzen zitzaion (titulus edo index) idazlanaren izenburuarekin. Zedro olioa ematen zitzaion denari, hezetasunak kalterik egin ez
|
ziezaion
eta larruzko liburu kutxetan (capsa edo scrinium) gordetzen zen, kutxak gorriz edo urre kolorez margotuta. Hara nola hitz egiten dion Martzialek (III, 2, 7) berak idatziriko liburuari:
|
|
|
Aditzondoak gradua har
|
dezake
eta informazio morfologikorik ez duen a ere bai (berez, absolutibotzat jo izan dena, partitiboarekin batera (beranduenik) aditzondoei erants baitakieke).
|
|
|
des), instrumentala (ins), inesiboa (ine), banakaria (ban) eta prolatiboaren aldaera bat (pro2, pro1 ek leku genitiboa har dezake atzetik) terminalak dira. Baina beste kasuek leku genitiboa (gel, gel2) har
|
dezakete
eta honek, genitibo edutezkoarekin (gen) batera, elipsia (eli_ ize) har dezake atzetik, berriro ere mugatasuna/ numeroa martxan jarriaz (baina kasu honetan mugatuak besterik ez ditu kontuan hartuko, izen eliditua izateak nahitaez ezaguna eta, ondorioz, mugatua izatea eskatzen baitu).
|
|
2003
|
|
|
eta. Euskal Herriko Unibertsitatea?. Azken hori beharrezkoa eta onuratsua zen, baina ez zen Euskal Unibertsitatea, «euskal kultura euskaraz irakats
|
dezana
eta haren alma mater izan dadina» izan luke Euskal Unibertsitateak22 Bertan euskaraz irakasteko aukera izan behar zen, nahiz eta gauza jakina izan ez zela posible hori berehala gauzatzea.
|
|
2004
|
|
|
Errealitate materiala, soziala eta adimenerrealitatea, naturaren bilakaeraren parean doa. Mendebaldeko kulturak gizakiak natura mendera
|
dezakeela
eta horrela egin behar duela dio; filosofia perenneek, aldiz, oreka eta hazkundekomuna bilatzen dute.
|
|
|
Ekintza moral edo etika izenda
|
genezakeena
eta Aristotelesek deituriko ekintza onasubjektu batek duen bertutea da sinpleki, batik bat bertute morala, izaeraren kualitate bat.Ekintza, hortaz, ekintzarako dago egina, eta bertute hori morala bezain intelektuala da.Denok dugu helburu bera: zoriona eta ontasuna, eta horiek bilatzea bcrtutea bilatzeabezalakoa da, Alabaina, zer da ontasun hori?
|
|
|
Unibertsalbatek, bada, aldi zehatz bakoitzean kokagune ugari eduki ditzake. Unibertsalei eskerbanakoak taldeka antola
|
ditzakegu
eta errealitatea modu antolatu batean ikus dezakegu.
|
|
|
Horrekin proposizioen logikaren semantika definituta dago, eta orain semantikakokontzeptuak definitzen jarrai
|
dezakegu
eta baita logika honen propietateak zehazten ere.
|
|
|
Alabaina. gaiari buruz. dagoen materialik berriena aurkilu nahi baduzu. hobcrenaaldizkari espezializatuetara jotzea da, batik bat ospe onekoak badira. Aldizkarihorictan. dena den. auzian daudcn gaiak eta eztabaidak aurki
|
ditzakezu
eta hori, beharbada, aurrcratuegia irudiluko z.aizu. Kasu horretan. liburuetara itz.uli.
|
|
|
langileen eskubideak bermatzen dituzte, baina ezenpresaren kudeatzaile bihurtzeko beste. Izatez, enpresaren jabegoa langileen eskuegongo balitz, sindikatuek bazkideak galtzeko arrisku larria izan
|
lezakete
eta, klase kontzientzia, ahultzeko arriskua legoke22.
|
|
2005
|
|
|
Eta hori horrela izanik, Alardea, guztion ondarea izatetik banakoen talde batekkudeaturiko ikuskizuna izatera pasatu da. Horrela, herri bietako jaiak pribatu bihurtu dira, eta jai horretan zein biztanlek parte har
|
dezaketen
eta zeinek ez erabakitzeko ahalmena eman zaio hiritarren talde bati. Pribatizatze horrek esan nahi du, arestian azaldu dugun bezala, udalak ez dituela betetzen bere zereginak.
|
|
|
Berebat, nabarmena da aldaketa benetan sakona gertatu dela ezagutza etatresna teknologikoen eremuan. Aro digitalaz mintzo gara egun. Aldaketahauek guztiak norantz bideratuko gaituzten aurreikustea zaila da, baina, jada, eskola arazo horretaz ohartzen hasi garela baiezta
|
dezakegu
eta aldaketa horiek eragin handia izango dutela etorkizunean irakatsi eta ikastekoprozesuetan.
|
|
|
Irudiari utzi beharra batzuetan, zeren eta irudiak eta bere giro soinuak dramatizatu, ikaratu eta indartsu ukitzen dutelako ikuslearen emozioa. Horrelakoetan, utzi egin behar zaio irudiari, zenbait segundotan, testua albora utzita, ikusleak ikus dezan, uler
|
dezan
eta bere kasa jaso dezan informazioa.
|
|
|
Ozeanoetan faila transformatzaile nagusiekin elkartuta agertzen diren egiturei gandor zeiharrak deritze. Sarritan, gandor nagusiaren gailurrak baino garaiera handiagoa izan
|
dezakete
eta, beraz, litosfera ozeaniko arruntak duen adin/ sakonera erlazioa ezin da eremu hauetan aplikatu. Era berean, failaren bi blokeen arteko adin ezberdintasunak ezin ditu ezaugarri topografiko hauek azaldu.
|
|
|
Kanpo nukleoko mugimenduek eta Eguzkiaren eremu magnetikoak estreinako korronteak era zitzaketen. Ondoren, korronte horiek jatorrizko eremu magnetikoa berrindar
|
zezaketen
eta, era berean, eremu magnetiko berrindartuak korronte indartsuagoak eragin. Era horretan, sistema autoelikatu egiten da, eta eremu magnetikoa eta korronteak indartu egingo ziren barne oreka bat lortu arte.
|
|
|
Eskala honetan intentsitate neurketak zenbaki erromatarretan adierazten dira I etik XII ra. XII ko intentsitatea suntsipen orokorrari dagokio, VI koa edozeinek nabari
|
dezake
eta gauzen mugimendua eragiten du, eta I-koa inork nabaritzen ez dituen mugimendu sismikoei dagokie (1.8 irudia). Adibide gisa, 1906 urtean San Frantziskok pairatutako lurrikarari dagokion intentsitatea XI koa da.
|
|
|
Faila transformatzaileek zein haustura eremuek erliebe topografiko zorrotzak, okerdura handiko failak eta inguruko arroken deformazioa erakusten dituzte. 10.000 km baino desplazamendu handiagoak xurga
|
ditzakete
eta, oro har, oso estuak izaten badira ere, 100 km-ko zabalera dutenak ere behatu dira. Jarduera sismikoa, batez ere, faila transformatzailean pilatzen da, eta lurrikaren foku mekanismoek norabide failen ondorio dela erakusten dute.
|
|
|
Amur plakako mendebaldeko muga bat dator, Baikaleko rift eremuarekin eta garai horretan sedimentu klastiko lodien pilaketa nabarmenak neurtu dira bertan. Pilaketa horiek Baikal eremuko rifta berraktibatu zela adieraz
|
dezakete
eta, ondorioz, baldintzatu Japoniako arku sistemaren esfortzu erregimenaren aldaketa. Baina, Amur plakaren ekialderanzko mugimenduaren hasiera kuaternarioan zergatik gertatu den ez dago batere garbi.
|
|
|
Zenbait ikertzailek, aldiz, izaera kalkoalkalinoa magmen arteko nahasketen ondorioa izan daitekeela proposatu dute. Mantuan sortutako magma mafikoek goranzko bidean uharte arkuko lurrazala berotuz fusioa eragin
|
dezakete
eta magma azidoak sortu. Era horretan sortutako magma azidoen eta mantuan jatorria duten magma basikoen arteko nahasketak serie kalkoalkalinoko arrokak sortzen ditu.
|
|
|
Era horretan sortutako magma toleitikoak arkuko lurrazalaren azpian pilatzen dira eta kristaltze frakzionatua aktibatzen da. Magmen pilaketaz sortutako ganbera magmatiko handiek gaineko lurrazalaren fusioa eragin
|
dezakete
eta magma azidoagoak sortu.
|
|
2006
|
|
|
Gogoratu behar da legearen letran etetea azkenneurria dela, hau da, etetea erabaki aurretik, enpresariak saiatu behar du langilearibere egoerarekin bat datorren lanpostua ematen. Hala ere arriskua mantentzenbada, langileak enpresariari lan kontratua eteteko eska
|
diezaioke
eta onartu ezean, lan jurisdikziora jo dezake bere eskubidea aldarrikatzeko edo lanera ez joateaerabaki dezake. Arrazoi horrengatik enpresariak errepresalia hartzen badu, halanola, kaleratzea, kaleratze deuseza dela aldarrikatu behar da, emakumearenaurkako bereizkeria delako [LEren 53.4 eta 55.5 art.] Azken batean, kasu horretanenpresariaren erabakiaren azken zioa langilearen haurdun egoera da, horrek lanerajoatea oztopatzen diolako, beraz, justifikatuta dagoen lanera ez joatea da etaenpresariak ezin du motibo horrengatik langilea zehatu.
|
|
|
ama da seme alaben zaintza bere gain hartu behar duena. Amak ez badulanik egiten seme alabak zain
|
ditzake
eta, hortaz, ez da beharrezkoa aitari bere lanauzteko ahalmena ematea: amak seme alabak zaintzen ditu eta aitak lan egiten du.Planteamendu hau legeak duen xedearen aurka doa, hau da, gizon eta emakumearen arteko berdintasunaren aurka.
|
|
|
Lanaldiaren murrizketak aitaren eta amaren arteko tratu berdintasuna bermatzen du; lan arauak argi esaten du gizon eta emakumeen eskubide indibiduala dela, biek berdin daukatena. Horrek esan nahi du bai amak bai aitak, besteren konturalan egiten badute, lanaldiaren murrizketa eska
|
dezaketela
eta aldi berean erabildezaketela. Aukera honi jartzen zaion muga bakarra da biak enpresa bereko langileak izatea eta bi langile horien lanaldiak moldatzeak enpresaren jarduera antolatzeko zailtasunak ekartzea.
|
|
|
Baina esandako muturretara heldu gabe, gurasoen arteko eztabaidek eurenabaildura emozionala ere ekar
|
dezakete
eta seme alaben beharrizan emozionalekiko interesa gutxitu. Haurrak, interes falta hau arbuio modura edo maitasunezaren antzera ulertuko du, bere haziera pertsonalerako kaltegarria delarik.
|
|
|
Gaur egun, berez seme alabarik ezin izan
|
dezaketela
eta, adopziora jotzen duten familia taldeak adopzioko familien% 60 izaten dira (Palacios, 2001). Kolektibo honetako familiek antzutasun diagnostikoari egin diote aurre lehenik.Diagnostiko hau kolpe latza izan ohi da bikotekideentzat, zeren harremanaren sendotasuna ere kolokan jar baitaiteke eta eztabaida eta gatazka ugari sor baitaitezkeugaltzeko ezintasuna duen, errudunaren bila?
|
|
|
Oso erdalduna zen dena, baina ikastolabehintzat bazegoen. Ikastolako lagunak hamar urterekin ezagutu genituen, zerenikastolan adin hori arte bakarrik ikas
|
zezaketen
eta gure ikastetxera etorri beharzuten. Don Agustinek, gure maisuak, zenbakiak euskaraz irakasteko eskatzen dieetorri berriei.
|
|
|
Gure esparruak, euskarazko kulturarenak eta, askotan ere, literaturarenak, halako kibbutz handi bat ematen du, eta hizkuntzak, eta hizkuntzarekin baterakorrekzio ideologikoak ezartzen dizkigun mugetatik hara ez gara apenas ateratzen.Oso argi dugu zer esan
|
dezakegun
eta zer ez. Euskaldun zintzoaren txipa oso ondotxertatua daukagu.
|
|
|
Angelu zabaleko argazki kamera batek bezala, arrainbegiko lentea duen kamera batek bezala. Edozer ikus
|
dezakezu
eta erradiografiatu.Baita hormaz bestaldean dagoena ere.
|
|
|
Lurralde horretako eskubideak banatuta egon zitezkeen hainbat nobleren artean, noble horiek dibiseroak lirateke. Horrela, adibidez, noble batek jaurgo bateko errota eskubidea izan
|
zezakeen
eta beste herrixka batean ere bestelako pribilegio bat gozatu.291
|
|
|
Eta inor ez dadila ausartu horretatik guztitik ezer hartzera, bere lepoa erregelara meneratzen duena baizik; eta inor osten saiatuko balitz, Jesukristo gure Jaunaren gorputzetik eskomikatua gera bedi, eta ez beza [berarekin] parterik eduki azken egunean; eta erregelari ehun soldata ordainduko dizkio, eta beste ehun kondeari. Eta nire ekintza honek jarrai
|
dezala
eta iraupena eduki.
|
|
|
Horregatik, hiribilduari emandakoak uzteko eskatu zieten Segurako auzokideek hiribildutik kanpora lurrak lantzen jarraitzen zutenei. Baina erregeak agindu zuen diviseros ziren haien lurretan landa
|
zezatela
eta aldi berean berak hiribilduari emandako bere mendi eta larreak erabil zitzatela (erregearen eskubideak babesean geratuta). Hori betearazteko Gipuzkoako merioak indarra zuen eta 1.000 marabediko isuna ezarri zuen.
|
|
|
Arrazionaltasunaren egitura unibertsalek, kultura bakar batek inposatutakoak ez, kultura guztien interakzioaren emaitza behar dute izan. Beraz, baliozkotasun asmoek onarpen unibertsala bila
|
dezakete
eta bilatu behar dute (alda daitezkeelarik beste kulturekin kontaktuan jartzean).
|
|
|
bere bizitzaren autodeterminazioa, zentzua eman eta bizitza orientatzen duten azken balioen aukeraketa kontziente eta errespontsablearen bidez. Soilik berak aurki dezake zentzua, eta luke egin: «gizakiak bakarrik eman
|
dezake
eta eman behar du zentzua».
|
|
|
Araudi berezien aurka doan publizitatearen araua (PLOren 8 artikulua) zabala dela ondoriozta
|
dezakegu
eta balizko asko sar daitezkeela aurreikusten da (De la Cuesta, 1995: 132; Santaella, 2003:
|
|
|
Ez betetzearen kausa berehalakoan desagertzen bada, Kode Zibilaren 1.124 artikuluak aurreikusten duen ebazpen ahalmena aplikatzea eskatzen du desagertze horrek, ez betetzea objektiboki gertatzen baita. Interpretazio horren arabera, halabeharrezko egoera hori jasan duen babesleak kontratuari amaiera ematea erabaki
|
lezake
eta duen obligazioa bertan behera utzi; babestuari dagokion zerbitzua gauzatzea posible ez bada, ez du zentzurik izango hitzarturiko laguntza ekonomikoa eskaintzearen betebeharra gauzatzeak. Horrenbestez, babestuari egotz dakizkiokeen ez betetzearen efektuak? 21.1 artikuluan aurreikusten direnak?
|
|
|
Publizitate instituzionala erregulatzen duen Kataluniako Legearen Arrazoien Azalpenak honako hau dio: «Komunikazioa erakunde publikoen jardueraren funtsezko ezaugarria da, zeren eta, alde batetik, beharrezkoa baita administrazioek, era egokian, gomendatutako funtzioak bete
|
ditzaten
eta, bestetik, erakunde horien koherentzia, sinesgarritasun eta eraginkortasun irudia sendotasunez eraikitzen laguntzen baitu. Publizitate instituzionalak komunikazio publikoaren elementu bat gehiago dakar herritarrentzat baliagarria den informazioa bideratzeko».
|
|
|
Hedatzeko obligazioaren ikuspegitik begiratzen badiogu agentziaren jarduerari, 18 artikuluak ez du kontuan hartzen obligazio horren betetze zatikatua, iragarlea partzialki ase baitaiteke. Gehiegizkoa dirudi zerbitzu partzial batek kontratua ez betetzea eragiteak; horrek kontratua bera bertan behera uztea eragin
|
dezake
eta dagokion kalte galeren ordaina ekarri. Behar bezalako betetze partzial batek kontraprestazioa beheratzea ekarriko du.
|
|
|
PLOren 18 artikuluaren arabera, publizitate agentziak hitzarturiko prestazioa betetzen ez badu, iragarleak kontratua eten
|
dezake
eta ordaindutakoa itzultzeko eskatu, baita kalte galerak ordaintzeko eskatu ere.
|
|
|
Baina, hedabideei dagokienez, definizioak ez luke oinarritu behar hedapenerako erabiltzen diren euskarrietan, euskarri horien publizitate xedeetarako enpresaren ustiaketa motan baizik. Garrantzitsuena ez da euskarriaren titularra izatea, zeren titularrak publizitate ustiaketa beste bati laga baitiezaioke hark kontratuak hitzar
|
ditzan
eta, kontratu eremuari dagokionez, publizitate hedabide moduan jardun dezan. Hor ikusten da hedabide edo euskarrien ustiaketaren esklusiben kontua, horiek, antza, erregimenetik aparte geratzen baitira.
|
|
|
Filma edo programa baten argumentuaren antolaeran produktu edo zerbitzu bat sartzea da horren ezaugarri nagusia. Teknika horrek, aitzitik, ezkutuko publizitatea sor
|
dezake
eta baita subliminala ere, eta, kasu horretan, ez da zilegi izango.
|
|
|
Ukaezina da erosketen banaguneen jarduerak publizitate merkatuaren funtzionamendu lehiakorrean eragina duela. Aurrekoak arrazoi nahikoa dirudi PLOk enpresa munduko erakunde horiei jaramon egin
|
ziezaien
eta arau espezifikoak ezar zitzan haien jarduera bideratzeko. Hala, elkarren arteko lehia eta merkatuaren funtzionamendu egokia bermatuko litzateke.
|
|
|
Bat gatoz doktrinak PLOri egiten dion kritikarekin, Publizitatearen Legeak ez baitio publizitate subjektu izaera eman administrazioari publizitate instituzionala egiten duenean: horrek ez du zentzurik, merkatuaren irudi okerra eman
|
baitiezaguke
eta Europar Batasuneko hainbat zuzentarau egokitzea ere zaildu baitezake (De la Cuesta, 2002: 74).
|
|
|
Iragarleak hartzaileei informazioa eman nahi dienean, forma eman behar dio informazio horri, hartzaileek mezua jaso
|
dezaten
eta mezu hori kontuan izan dezaten merkatuan hartu beharreko erabakietan. Hedapenari dagokionez, berriz, iragarkia hedabide egokienean zabaldu da, helburu den publiko edo hartzaile objektiboarengana iristeko (De la Cuesta, 2002:
|
|
2007
|
|
|
Azkenean, norberak bereadefendatzea du. Hark zure egoera uler
|
dezake
eta lana erraztu, harremanahortik bideratzen baduzu. Harremanak zeresan handia dauka.
|
|
|
Batzuetan, kazetariak nahi duen informazioa ez da prentsaarduradunaren erakundearen aldekoa; eta beste batzuetan, ordea, prentsa arduraduna desiratzen dago eskaini duen informazioa argitaratzeko. Baina aldekoaez den informazioa ere eman
|
dezake
eta adierazi, adibidez, arazo bat duela etaez litzaiokeela gustatuko albistea momentu horretan argitaratzea. Hobe dakonplizitate horren bila minutu batzuk galtzea.
|
|
|
Enpresa askok ez dute guretzat printzipioa den kontu hau beren helburuenartean idatzita. Beraz, orain, Gizarte Erantzukizun Korporatiboa modan dagoenterminoa dela esan
|
dezakegu
eta ez dela aztertu kalitatearen edo bikaintasunaren kontzeptuak aztertu direnean.
|
|
|
Enpresaren gizarte erantzukizunaz erakundeek hitz egin dezakete, GobernuzKanpoko Erakundeek hitz egin
|
dezakete
eta herritarrok hitz egin dezakegu; baina benetan hori antolatu behar dutenak enpresak eurak dira. Azken batean, enpresa kultura bati buruz ari gara hitz egiten, eta enpresa kultura noraino izandaitekeen ona, txarra, moldagarria edo zurruna, enpresak erabaki behar du.
|
|
|
Postmodernitatean, aldiz, espazio publiko asko omen dago: identitatebakoitzak berea sor
|
dezake
eta besteen ondoan bizi (hauxe da, kulturaaniztasuna?). Gay komunitateak bere ezpazioa du, bertako ezaugarri unibertsala homosexualitatea da; baina espazio hori ez da gizarte osoarekinberdintzen,, azpigizarte bat?
|
|
|
bertan aritzen diren eragileei laguntzea eta euskaraz edo euskarari lotutakoa bultzatzea. Helburua, identitateak bizirautea, kultura biziberritzea, jendeakerabilgai izan
|
dezan
eta bere identitate eta kultur jarduera eta kontsumoetan baliagarri izan dezan. Baina horrek guztiak ez du zentzurik ez bada sortzen jarduera etaekintza horien publikoa, ez badugu euskal kultura eta euskal identitatea balioetsikoeta gozatuko duen jenderik.
|
|
|
Kultura immanentea den bitartean bizipena da, transzedentea egiten denetik komertzializatzekoobjektu bat izan daiteke. Aurrerago ikusiko dugu logika akumulatibo hau ez delaguztiz txarra (nork bere kulturaz kontzientzia izan
|
dezan
eta, ondorioz, kulturbaliabide edo ondare hori defendatzeko eta balioesteko bide izan daiteke, besteakbeste), baina esan dut: akumulazioa eta zirkulazioa aurrez aurre izango dugu.
|
|
|
Gogamenaren teoriaren garapenak izugarrizko eragina du gizarte ezagutzarengarapenean. Haurrak konturatzen direnean lehenaldiko bizipenek zein besteeniritziek pertsonen pentsamoldean eragina izan
|
dezaketela
eta pentsamoldeakeragina duela pertsonen jokabidean, hobeto iragarri eta onar ditzakete besteenpentsamenduak, emozioak zein asmoak (Stassen Berger eta Thompson, 1997). Horrekin batera, gogamenaren teoria balio die besteak gogatzeko(. Hori erostenbadidazu, ondo portatuko naiz?), kontsolatzeko(. Ez egin negarrik, ez da ezer?), ziria sartzeko nahiz engainatzeko (adibidez, nire semetxoak jan berri du...
|
|
|
Adibidez, badakite irakasleek edo eskolakozuzendariak duten autoritatea eskolako eremuari soilik dagokiola, eta gurasoena, berriz, familiari (Laupa eta Turiel, 1993). Halaber, badakite autoritatea bestepertsona baten esku utz daitekeela; hots, guraso batek bere autoritatea seme alababaten esku utz dezakeela, anai arrebak zaindu
|
ditzan
eta zer egin behar duten esandiezaien (Laupa, 1995).
|
|
|
Egile horrek ustedu haurtxoek badutela besteen emozioei erantzuteko gaitasuna enpatiari esker, emozio horiek ulertzen ez badituzte ere. Hartara, Hoffman-ek enpatiak gizartearenaldeko jokabidea nola eragin
|
dezakeen
eta enpatiak printzipio moralekin zerharreman dituen saiatzen da azaltzen (aurrerago ikusiko dugu hori).
|
|
|
Kasu partikularretik abiatzen da lotura mota hau. Orokortzeko bidea emango digu eredu honetako kasu jakinak, zeren, ikusiko dugunez, kasu jakinak, inoiz, erregulartasunari euts
|
baitiezaioke
eta imitazioa susta bailezake.
|
|
|
Baina bide hau oso testimoniala da, azken finean, presio fiskalaren gain eragina izango bailuke eta presio fiskala gehiago handitzea ez da batere komenigarria. Beraz, bide hau ezin erabili daiteke gehiegi, zergadunek ez luketelako behar den moduan ulertuko6 Nafarroaren kasuan Ekonomia Hitzarmenean egin diren aldaketen arabera, legebiltzarrak zerga berriak sortu
|
ditzake
eta hitzartutako zerga modura kontsideratu, baina hala ere, alde handirik ez dagoela deritzot EAEk 2002an eta Nafarroak 2003an eskuratu zuten zerga testuen artean.
|
|
|
Horrek, halabeharrez, esan nahi du presio fiskal hori neurtzeko metodo zehatza eta parekidea ezarri behar dela. Gainera, ondo bereiztu behar dira presio fiskal nominala eta benetakoa edo efektiboa, legeak gauza bat esan
|
baitezake
eta praktikan beste errealitate bat azaldu. Izan ere, iruzurra egitea zenbait zergatan ez da harrigarria izaten eta horrek onura fiskalak desitxuratu besterik ez ditu egiten, eta eragina du presio fiskalean.
|
|
|
Itundutako zerga guztien artean, eztabaida sortu duena Sozietateen gaineko Zerga (SZ) da. Arazo hauek laurogeigarren hamarkadaren amaieran hasi ziren, oraindik zerga hau arautzeko eskumen eskasak zeudenean eta hurrengo hamarkada aurrera joan ahala, Foru Arau gehiago eman ziren eta administrazio zentral, inguruko autonomia erkidego eta, zeharka kasu batzuetan, Europako Batasuneko agintariek helegiteak ipini zituzten merkatuko askatasuna auzitan ipini
|
zezaketela
eta.
|
|
|
pena hizkuntzak zurkaizten du. Haurrak antzeko zerkien multzoak bil
|
ditzake
eta hitz berarekin izendatu ere, baina hori haren erabilean gehiago da izen propio bat kontzeptu intelektuala baino. Kontzeptuaz kontzeptu gisa zinez jabetu, esan daiteke, gaztea estreina pubertaroan egiten dela.
|
|
|
«Hizkuntza asmatzea, beraz, gizaki izatea [razionala] bezain naturala da beragan»129 Gizaberearen disposizio natural horretan datza hizkuntzaren «jatorria». Baina, kasu, euskarazko itzulpenaren hitzaurrean Gipper ek artez oharrarazten digunez. Gaier i jarraiki?, «jatorri» hitzak esanahi oso ezberdinak izan
|
ditzake
eta ditu eztabaida honetan130, Herder-en aburuz funtsezkoa, askabidea modu berri batean bilatzea ahalbidetzen diona, biak batera erantzuna hizkuntzaren naturatik bezainbat gizakiaren naturatik bilatzea izan baita, horretarako bere antropologia propioa garatuz.
|
|
|
Imajina dezagun burmuina eta gogamena konputagailuaren hardwarea eta softwarea direla: zuzenean hardwarea nola muntatua dagoen deus jakiteke, zientzia kognitiboek ikas
|
dezakete
eta deskriba dezakete, softwareak nola diharduen eta zer ekarpen dakarren, ikasketa horretan hardwarea deusetarako aintzat hartu gabe, nahiz beti jakin, softwarea esaniko jardun guztian hardwarearen menpeko dela guztiz. Hain zuzen, softwarearen (gogamenaren) jardunaren deskribapen egokiak, burmuinaren ikerketarako orientazioa eman lezake.
|
|
2008
|
|
|
Adibidez, haurtzaroan eta zahartzaroan daudenak edo gaztaroan eta zahartzaroan daudenak. Bi pertsona horiek elkar ezagutu
|
dezakete
eta testuinguru berean bizi daitezke.
|
|
|
Lan giroa gogorra zen, baina etxeko egoera ez zen askoz ere hobea. Gurasoek seme alabekin nahi zutena egin
|
zezaketen
eta legeak ez zuen horren aurkako inongo neurririk hartzen. Hala, oso normala zen gurasoek umeak abandonatzea edo tratu txarrak ematea.
|
|
|
Behatzailea han bertan egoteak portaera aldaraz
|
dezake
eta egoera artifizialegiak sorraraz ditzake.
|
|
|
tzailearen edo ikertzailearen joera izan dezakete. Izan ere, ikertzaileak garapenaren alde batzuk nabarmen
|
ditzake
eta beste batzuk gutxietsi. Victor haur basatiaren adibidera itzulita, nabarmendu daiteke mintzaira arazoak isolamenduaren ondorio izan zitezkeela, eta, beraz, isolamenduaren faktorea azpimarratu, baina ezin da frogatu, eta, ondorioz, eztarrian izan zezakeen zauria gutxiesten da arrazoi gisa.
|
|
|
Freuden ustez, aro horretan libidoa lasaitu egiten da eta, beraz, sexualki aro lasaia da. Lasaitasun sexualari esker, haurrak sozializatu daitezke; gaitasun berriak sor
|
ditzakete
eta bere buruaz eta gizarteaz gehiago ikas dezakete.
|
|
|
Haur jaioberriek besteengan konfiantza izaten ikasi behar dute, beren oinarrizko behar nagusiak (janaria, beroa, garbitasuna, kontaktu fisikoa) ase daitezen. Zaintzaile nagusiak, hau da, haurra zaintzen duenak ukapena adierazten badu, haurrak mundua arriskutsutzat jo
|
dezake
eta pertsonengan ezin dela konfiantza izan pentsatuko du. Horren ondorioz, haurrak besteekiko konfiantza edo mesfidantza izaten ikasiko du.
|
|
|
Duela mende eta erdi baino gehiago, hizkuntza uler zezakeen baina hitzik egin ezin zuen pertsona bat aztertu zuen Brocak (1861). Mihian eta ahots kordetan arazorik ez zuenez, hitz solteak ahoska
|
zitzakeen
eta abestu ere bai, baina ezin zuen esaldirik josi. Hil ondoren, haren garuna aztertu zuen eta lobulu frontalaren atzeko aldean (Brocaren eremuan) lesio bat zuela ikusi zuen.
|