|
2003
|
|
|
Aukeratutako 28 agerpen berrien artean dago, adibidez, hatzekin harean egiten diren marrazkiak dituzten hizkuntza komunitateen arteko komunikazio sistema bat, edo Hego Amerikan milaka landare erabiltzen dituzten mediku ibiltariek eskaintzen dituzten zainketak. Erakundeko zuzendari nagusiak, Koichiro Matsurrak, uste du UNESCOren ekintza berri hori ondare
|
ez
materiala babesteko presari zor zaiola, eta Estatuek konpromisoa hartu behar dutela inskribatutako maisulana sustatzeko eta babesteko plan bat abiarazteko. Epaimahaia osatzen zuten 18 lagunek UNESCOko estatu kideek bidalitako eta GKE espezializatuek ebaluatutako 56 hautagaitza nazional eta multinazional aztertu zituzten azaroaren 3tik 6ra.
|
|
2005
|
|
|
Konpontzeak ez du kosturik izango bezeroarentzat: ez garraioa, ez eskulana,
|
ez
materialak. Saltzaileak ordezko pieza erabiliak, berreraikiak edo berregokituak erabil ditzake bi baldintzarekin:
|
|
2007
|
|
|
Dieta mediterraneoa NBEren Hezkuntza, Zientzia eta Kulturarako Erakundearen (Unesco) Gizateriaren Kultura Ondare
|
Ez
materialaren zerrendan sar liteke. Elena Espinosa Nekazaritza, Arrantza eta Elikadura ministroak babestu du hautagaitza.
|
|
|
Ministroak gogorarazi zuen hainbat ikerketak erakutsi dituztela elikadura mota horrek osasunerako dituen onurak. UNESCOren Gizateriaren Kultura Ondare
|
Ez
materialaren zerrendan egon liteke Horrez gain, nabarmendu zuen dieta mediterraneoak tokiko ekoizpena eta kontsumoa sustatzen dituela, ingurumena errespetatzen duen nekazaritza sustatzen duela eta eskualdeko trukeak eta ekimenak sustatzen dituela, eta kultura elkarrizketa, ezagutzen eta teknologiaren transferentzia eta Mediterraneoko komunitate guztien ekonomia eta gizartea suspertzen laguntzen d... Belaunaldiz belaunaldi Ildo horretatik, Fundazioaren Patronatuak adierazpen bat egin du, eta bertan nabarmendu du Mediterraneoko dietak ondare bizia izaten jarraitzen duela, belaunaldiz belaunaldi transmititzen jarraitzen duela, eta Mediterraneoko arroko erkidegoek beren tokiko tonalitateekin birsortzen dutela, eta komunitate horiei nortasun sentimendu bat eransten zaiela.
|
|
|
Azkenik, Patronatuak “onartu eta eskertu” egiten du Hezkuntza, Zientzia eta Kulturarako Nazio Batuen Erakundearen eginkizuna, bereziki, munduko kultura ondarea zaintzeko eta babesteko hitzarmenak bultzatuz. Kultura ondare
|
ez
materiala babesteko 2003ko konbentzioak “erreferentzia ukaezina dakar Dieta Mediterraneoa Fundazioarentzat, eta bultzada berria Mediterraneoko dietak ordezkatzen duen ondare ez materialaren aldeko ahalegin eta konpromisorako”.
|
|
|
Azkenik, Patronatuak “onartu eta eskertu” egiten du Hezkuntza, Zientzia eta Kulturarako Nazio Batuen Erakundearen eginkizuna, bereziki, munduko kultura ondarea zaintzeko eta babesteko hitzarmenak bultzatuz. Kultura ondare ez materiala babesteko 2003ko konbentzioak “erreferentzia ukaezina dakar Dieta Mediterraneoa Fundazioarentzat, eta bultzada berria Mediterraneoko dietak ordezkatzen duen ondare
|
ez
materialaren aldeko ahalegin eta konpromisorako”.
|
|
2008
|
|
|
Ez du alferrik aukeratu Unescok Gizateriaren Kultur Ondare
|
Ez
material izendatzeko hautagai ofizial.
|
|
2009
|
|
|
Bitxigintzako eta modako sektoreek ere ez diote aurre egin “supra birziklatzearen” xarmari. Diseinatzaile batzuek agerian uzten dute sormenaren balio handia,
|
ez
materialarena: galtzerdietatik egindako lepokoak, boligrafoz egindako aldapak, lata eraztunak edo hiri elementuak dolar gutxitik ehunka ingurura jartzen dira salgai.
|
|
2010
|
|
|
Jolaserako tresnek ez dute izan behar metalezko materialez eginak,
|
ez
material toxikoz, eta elektrizitate eroale diren materialez ere.
|
|
|
Unescok dieta mediterraneoa Gizateriaren Ondare
|
Ez
materiala izendatu du
|
|
|
Unescok onartu egin du dieta mediterraneoa Gizateriaren Ondare Kultural
|
Ez
materialaren Zerrenda Adierazgarrian inskribatzea; izan ere, “belaunaldiz belaunaldi transmititzen da, komunitateek eta taldeek etengabe berrasmatzen duten adierazpen, erabilera edo ezagutza gisa, ingurunearen arabera, naturarekin eta historiarekin elkarreragiten duena, eta nortasun eta jarraipen sentimendua nahasten duena; eta, beraz, kultura aniztasuna sustatzen du. Berri horren berri izan ondoren, Rosa Aguilar MARMeko titularrak pozik agertu zen aitorpen horrekin.
|
|
|
Ministerioaren arabera, dokumentu horri esker, Unescok positiboki baloratu ahal izan ditu Mediterraneoko dietak lau herrialde horietan duen esanahia eta zer adierazten duen, kultura, gizarte, historia, gastronomia eta elikagaien aldetik, baita ingurumenaren, paisaiaren eta kostunbrismoaren aldetik ere. Mediterraneoko dieta Kultur Ondare
|
Ez
materialaren Zerrendan inskribatzeak hura babestu, zaindu eta transmititzea ahalbidetuko du. Ildo horretatik, ondare historiko eta kultural hori babestu eta babesteak, elikagai eredu osasungarria mantentzeaz gain, landa garapen jasangarriko gizarte onurak bultzatuko ditu, hala nola lurraldeko biztanleria mantentzea eta paisaia bereizgarriak kontserbatzea, ziurtatu zuen Aguilarrek zuzentzen duen sailak.
|
|
|
Dieta mediterraneoa, gizateriaren kultura ondare
|
ez
materiala. Aintzatespen horren lehen adierazpen gastronomikoa da.
|
|
|
Legatua jasotzen duen herrialdearen, eskualdearen, hiriaren edo lekuaren erabateko sentsibilizazio eta babes konpromisoa da existitzen dena eta iraun behar duena. Zer da ondare
|
ez
materiala? 1999 urtean, UNESCOk Gizateriaren Ahozko eta Materiagabeko Ondarearen Maisulanen Programa jarri zuen martxan, eta 2003az geroztik, nazioarteko erakundearen Kultura Batzordeak, adostasunez, Kultura Ondare Ez materiala babestea erabaki zuen.
|
|
|
Zer da ondare ez materiala? 1999 urtean, UNESCOk Gizateriaren Ahozko eta Materiagabeko Ondarearen Maisulanen Programa jarri zuen martxan, eta 2003az geroztik, nazioarteko erakundearen Kultura Batzordeak, adostasunez, Kultura Ondare
|
Ez
materiala babestea erabaki zuen. Kultura ondarea ez da mugatzen monumentuetara, arte multzoetara edo bildumetara, baizik eta gure arbasoengandik jaso eta belaunaldiz belaunaldi transmititutako tradizioak eta adierazpenak ere hartzen ditu.
|
|
|
Kultura ondarea ez da mugatzen monumentuetara, arte multzoetara edo bildumetara, baizik eta gure arbasoengandik jaso eta belaunaldiz belaunaldi transmititutako tradizioak eta adierazpenak ere hartzen ditu. UNESCOk ondare
|
ez
material gisa hartzen ditu ahozko tradizioak, ikuskizunaren arteak, erabilera sozialak, errituak, jai ekitaldiak, naturari eta unibertsoari buruzko ezagutzak eta praktikak, eta artisautza tradizionalari lotutako jakintzak eta teknikak. Espainian, 42 Ondasun kultural eta naturalei beste 9 Ondasun ez material gehitu zaizkie:
|
|
|
UNESCOk ondare ez material gisa hartzen ditu ahozko tradizioak, ikuskizunaren arteak, erabilera sozialak, errituak, jai ekitaldiak, naturari eta unibertsoari buruzko ezagutzak eta praktikak, eta artisautza tradizionalari lotutako jakintzak eta teknikak. Espainian, 42 Ondasun kultural eta naturalei beste 9 Ondasun
|
ez
material gehitu zaizkie: Elxeren misterioa, Bergaren Patuma, Silbo Gomero, Ureztatzaileen Auzitegiak eta, 2010az geroztik, baita Flamenkoa, Sibila kantua, Castellsak, Mediterraneoko dieta eta falkoneria ere.
|
|
2011
|
|
|
Energy Star, elektronika berde baten bidez Baina produktuak elektronikoak, etiketa estandar hori ez da gaur egun aplikatzen, baina bai energia gastua kontrolatzeko beste ekimen batzuk gailu horiek. Fabrikatzaileak eredu gehiago garatzen hasi dira eraginkorrak eta, batez ere, “gadget ak” berdeak, hau da, fabrikatzean
|
ez
material eta elementu kutsatzaileak behar dituzte eta ingurumenerako arriskutsuak diren substantzia kimikorik gabe, desegin eta zabortegietan aska daitezkeenak. Estatu Batuetan, laurogeita hamarreko hamarkadaren erdialdetik, Ingurumena Babesteko Agentzia herrialde horretatik Energy Star programa sustatzen du, informatikaren erabiltzaileek ezagutzen dutena, bere logotipoa ordenagailuaren karkasan ohikoa delako.
|
|
|
Urriaren 11n, asteartean, hasiko da Mediterraneoko Dietaren Astea, Ingurumen eta Landa eta Itsas Ingurunearen Ministerioak (MARM) antolatua, elikadura eredu horren balio osasungarriak herritarren artean zabaltzeko eta Mediterraneoko Dieta gizateriaren kultura ondare
|
ez
material gisa sustatzeko, bizitza estiloa, kultura, historia, tradizioa, ekoizpena, gastronomia barne. Ekimen hori MARMren egoitzan egingo da urriaren 14ra arte, eta, besteak beste, honako hauek aurkeztuko dira:
|
|
|
Erakusketa urriaren 14ra arte egongo da ikusgai. Urriaren 13an, osteguna, Mediterraneoko Dieta Gizateriaren Ondare
|
Ez
material gisa onartu ondoren Ministerioak garatutako ekintzen berri emango du MARMek, bai eta Mediterraneoko Dieta Sustatzeko Kanpaina ere, alimentación.es webgunerako egina. Egun horretan bertan, Dieta Mediterraneoa Fundazioko lehendakariak, Lluis Serrak, “Dieta Mediterraneoaren Piramide” berria aurkeztuko du.
|
|
2012
|
|
|
batzuetan, gutiziak helduen arreta handiagoa eskatzeko modu bat baino ez dira. Horregatik, kapritxoaren alternatiba onena, askotan, sari
|
ez
material bat da, haurrarekin denbora gehiago pasatzeko modua adierazten duena. Parkean patata pakete bat amarekin edo aitarekin ondo pasatzearen ordez, haur askorentzat irtenbide egokia izan daiteke.
|
|
|
Kontsumitzaileek baloratzen dute dieta mediterraneoa UNESCOren Ondare
|
Ez
material gisa aitortzea.
|
|
|
Espainiako kontsumitzaile gehienek (%91) positibotzat eta oso positibotzat jotzen dute Mediterraneoko dieta Unescoren Ondare
|
Ez
material gisa onartzea, nazioarteko erakunde horrek onartu eta urtebetera, Nekazaritza, Elikadura eta Ingurumen Ministerioak egindako “Nekazaritzako Elikagaien Sektoreko Konfiantzako Klimaren Barometroaren” arabera. Azterketaren ondorioak kontsumitzaileen, ekoizleen, industriaren, handizkarien eta banatzaileen arteko 4.200 elkarrizketatik atera dira.
|
|
|
Ez dira hemen sartzen norberaren kapitalaren erabileratik eratortzen direnak. Amortizazioak Jarduera ekonomikoarekin zerikusia duen ibilgetu materialaren edo
|
ez
materialaren narriaduraren edo balio galeraren zenbatekoa sartzen da, baldin eta funtzionamendu, erabilera, gozamen edo zaharkitzearen ondorioz gertatzen bada. Ondare elementuen balio narriaduratik sortutako galerak Ondoko hauen narriadura aipatzen da:
|
|
|
Garrantzitsua da zer duen baloratzen erakustea, hori asko edo gutxi. 4 Objektu materialen alternatibak daude Etxean egindako opariak edo
|
ez
materialak, mendira egindako txangoa, ibilaldi bat mendian edo joko arratsalde batean, ilusioa izan daiteke haurrentzat. Opari horiek, gainera, ikuspegi baliotsua erakusten dizute:
|
|
2013
|
|
|
4 Eguberrietan haurraren apetei agur esan: alternatibak daude Etxean egindako opariak edo
|
ez
materialak, mendira egindako txangoa, ibilaldi bat mendian edo joko arratsalde batean, ilusio handia izan daiteke haurrentzat. Opari horiek, gainera, ikuspegi baliotsua erakusten dizute:
|
|
2015
|
|
|
munduko lur eremuen %17 gutxienez eta kostaldeko eta itsasoko eremuen %10 gutxienez kontserbatzea, eremu babestuen mundu sare baten bidez. Castellek kalitatezko gune babestuak izatearen balioa gogorarazten du: «Biodibertsitatea kontserbatzeko ezinbestekoa izateaz gain, balio
|
ez
materialak dituzte, eta funtsezko aktiboak dira gizartearentzako oinarrizko zerbitzuak emateko, hala nola, ur garbia, elikagai osasungarriak, arrisku naturalak murriztea, etab.» Espainiako eremu babestuak: datu nagusiak Espainiak 1.905 naturgune babestu ditu:
|
|
2016
|
|
|
Arrainarekin kontaktuan dauden tresnak eta gainazalak kontserbazio eta garbitasun egoera onean edukitzea. Material porotsu eta gai
|
ez
materialez egindako kaxak eta edukiontziak erabiltzea, urtze ura drainatuz. Izurriteak kontrolatzeko eta garbitzeko eta desinfektatzeko protokoloak egon behar dira instalazio guztietan (itsasontziak, lonjak, kamerak, etab.). Beste produktu batzuekin (elikagaiak, etab.) kutsadura gurutzatuak saihestea.
|
|
2018
|
|
|
6 Erabiltzeko… eta berrerabiltzeko Erabili eta botatzeko produktuak ekidin ditzakegu, hala nola mahai zapiak, mahai zapiak, edalontziak edo Gabonetako apaingarriak dituzten platerak, behin bakarrik erabiliko direnak. 7 Opariak zolarekin, eta
|
ez
materialak Oparitu ere egin dezakegu bigarren eskuko produktuak Izan ere, gero eta denda gehiagok dituzte objektu bereziak, praktikoak eta politak. Webgunea Luzagarria ideia asko eta horiek aurkitzeko direktorio zabala eskaintzen ditu.
|
|
|
Webgunea Luzagarria ideia asko eta horiek aurkitzeko direktorio zabala eskaintzen ditu. Hala ere, Pérezek dio aukerarik onena opari
|
ez
materialak egitea dela: antzerkirako sarrerak, masajeak, umezain orduak, gurasoek aisialdia izan dezaten edo GKEren bati ekarpen solidarioa egin diezaioten. Horrela, bilgarrietan, objektu berri batek ordeztutako produktu zaharretan hondakinak ekiditen ditugu eta, gainera, baliabide naturalen erauzketa murrizten dugu.
|
|
2019
|
|
|
suari ez erortzeko, sardinak kanaberaren azpiko hezurrarekin igo behar dira; horrela, buelta ematean, hezurra izaten da haren lekua. Malagako hondartzetan hainbeste sustraituta dago espelua, eta duela bi urtetik lan egiten da laguntza jasotzeko, Gizateriaren Ondare
|
Ez
material gisa (UNESCOren kandidatura aurkeztea). Andaluziako Juntak ziurtatu du datozen hilabeteetan bere alde egingo duela.
|
|
|
Jakingo luke gizarteak, oro har, zer den? Erantzuna baiezkoa izango litzateke, agian, baina pertsona guztiak ez dira jabetzen zer esan nahi duen dieta mediterraneoko bizimodu bat egiteak, eta hori, hain zuzen, UNESCOk Gizateriaren Ondare Kultural
|
Ez
material izendatu du. Dieta mediterraneoa, jaten ditugun elikagaiak ez ezik, jaten ditugun elikagaiak eta eguneroko ohiturak ere badira.
|
|
|
Kontsumitutako perretxiko hondarrak (edo soberakinak zaborretan) biltzea eta osasun zentrora eramatea gomendatzen da, identifikatzeko. Honda ez daitezen, hondakinak paperean gorde behar dira,
|
ez
material plastikoan. Perretxiko berberak kontsumitu dituzten senide edo lagunekin harremanetan jartzea, egoeraren berri emateko eta haien osasun egoera ezagutzeko.
|
|
2020
|
|
|
Dieta mediterraneoa (alkoholdun edarien kontsumoa ezabatuz) elikatze eredu osasungarria da, eta bizi zikloaren etapa guztietarako egokitzat jotzen da, adin goiztiarrenak barne (3 urte). Elikagai eredu hori Unescoren Gizateriaren Ondare
|
Ez
material izendatu zuten 2013an, eta ezaugarri hauek ditu: Barazkien, fruten, lekaleen, ale osoko zerealen (integralak) eta oliba olioaren kontsumo handia.
|
|
2022
|
|
|
Azeleragailua zapaldu duen gizarte batean denbora faltaren ondorioz, ultraprozesatuek eta janari lasterrak gure menuetan dieta mediterraneoa ordezkatu dute. Unescok Gizadiaren Ondare
|
Ez
materialtzat jotzen du, eta elikadura osasungarriaren eredu horrek, bere gomendioen artean, ariketa fisikoa eta atseden egokia ere hartzen ditu.
|
|
|
AESANek azaltzen duenez, elikadura osasungarria da garaian garaiko produktu freskoen kontsumoa nagusitzen dena, bereziki frutena, barazkiena eta lekaleena, eta gatz, azukre erantsi eta koipe saturatu askoko elikagai prozesatu eta ultraprozesatuak gutxiago hartzen dituena. Mediterraneoko dietak, UNESCOren Gizateriaren Ondare Kultural
|
Ez
material izendatuak, ezaugarri horiek betetzen ditu. Mediterraneoko dietak elikadura askotarikoa, orekatua eta ertaina sustatzen du, eta bertan daude inguruko gastronomia eta lurraldearekin konprometitutako sukaldaritza. https://www.youtube.com/watch, v= Nwg8nAspbvc Gomendio dietetiko nagusiak Elikadura osasungarria eta iraunkorra izateko gomendio dietetikoak honela laburbil daitezke:
|