|
2019
|
|
|
Hura gertatu baino sei egun lehenago, xehetasunak eskatu zizkion J. Urquijori. Baina
|
ez
hori bakarrik. Abagune politikoa oportunismoz erabili nahi zuen 1920ko arau ortografikoak aldatzeko:
|
|
2021
|
|
|
87). modu nabarmenagoan aurretik aztertu ditugun historiografien aldean, eta, gainera, erkatu ere egiten duelako beste literatur mugimendu batzuetako itzulpenaren funtzioarekin. Aldekoak, beste hainbat historiografok bezala, literatur joera eta eraginekin lotzen ditu euskarara egindako itzulpenak, eta, halaber, beste historiografo batzuek bezala, genero batzuen testu fundazionaltzat jotzen ditu.73
|
Ez
hori bakarrik, ordea: genero batzuetako alor eta estilo aberastasunerako iturritzat ere jotzen ditu (adibidez, 1980ko hamarkadako haureta gazte literaturaz diharduenean). 74 Halaber, esan dugunez, literatur joeren eta joera aldaketen ildotik aipatzen ditu euskarara egindako itzulpenak, baina ez modu orokorrean soilik, ezen berariaz dio autore jakin baten asmo poetikoen eta haren literatur eraginen ispilu dela autore jakin batek itzulitakoa, beste behin ere itzulpenen funtzio kulturala agerraraziz.
|
|
|
Manterolak egindako tesiaren fruitu da ELI katalogoa (http://www.ehu.es/ehg/ eli/), 87 abiapuntu ona euskaraz sortutako eta beste hizkuntza batzuetara itzulitako literatur lanen bilakabidea aztertzeko. Katalogoan euskal literatura jasotzen duten hizkuntzak eta merkatuak zein diren kontsultatu daiteke, eta datu horrek adieraz dezake, kasurako, merkatu batzuetan euskal literatura onartu dela edo ikusgai egin gura dutela, baina
|
ez
hori bakarrik: datu horrek bestelako erabaki estrategikoak ere agerraraz ditzake, nazio bateko, estatu bateko edo atzerriko erakunde edo eragileek hartutakoak, itzulitako lanen erabilera ideologikoak agerian utziaz.
|
|
|
Gurean batez ere hizkuntza ekarpenaz jardun da, eta, arestian aipatu dugunez, euskal idazle garaikideek goratu egiten dute euskal itzultzaileen jarduna, hizkuntza erregistroei eta estilistikari dagokienez ekarpen handiak egin izan dituztelako.
|
Ez
hori bakarrik: idazle batzuek eredutzat darabiltzate itzulpenak, euren idazketa prozesuetan lagungarri.
|
|
|
Aipatzekoa da, halaber, Mitxelenak egindako oharrak baliatu izan dituztela aurrerantzean gainerako historiagile askok eta askok XX. mendea baino lehenagoko testuak iruzkintzean. Aztertutako lehen historiografietan itzulpenaren funtzio linguistikoa soilik agertzetik, bestelako funtzio batzuk azalarazteko joera nabari da historiografietan aurrera egin ahala (batez ere funtzio kulturalak nabarmendu izan dira; baina
|
ez
hori bakarrik, Olaziregiren azken historiografian, esaterako, itzulpenak literatur eremuan betetzen duen funtzio ekonomikoa eta sinbolikoa ere ikusarazten direla ikusi baitugu).
|
|
|
Euskaratik beste hizkuntza batzuetara egindako itzulpenaz denaz bezainbatean, 1980ko hamarkadaz geroztik egindako literatur historiografietan hasten dira aipamenak agertzen. Historiografien banakako azterketetan ikusi dugunez, Urkizuren historiarekin hasten da, nolabait, joera hori (historiografia beren beregi kanpora begira idazten denean); baina, batez ere Olaziregik integratzen ditu euskaratik beste hizkuntzetara egindako itzulpenen aipuak modu sistematikoan, bai Urkizuren historiografian, bai berak zuzendutakoan;
|
ez
hori bakarrik, beste literatur eremu batzuetan kritikak euskal literaturaz egindako aipuak ere ekartzen ditu Olaziregik. Euskal literaturaren" sistema" itzulpen bidez zabaltzeko edo sistema eremu zabalagotzat jotzeko ahalegina dakusagu hor.90
|
|
|
Julia, berriz, ziur da Homo Faber euskaratua oparitu ziola, esan baitzion euskara herdoiltzen ari zitzaiola eta irakurri behar zuela" (124 or.). Halaber, joera du aurreiritziak alde batera utzita literatur lanak gozarazteko nahia sustatzeko: esaterako, Harri konbentzitu egin zuen, aurreiritziak alde batera utz zitzala esanda, Jon Juaristiren El bucle melancólico irakurtzeko" liburua hagitz ongi idatzia dagoela eta egilea polemista handia dela eta polemista handiek erasotzen dituzten jarrerak hobeto ulertzen laguntzen duela argudiatuz" (22 or.); eta,
|
ez
hori bakarrik, Martini ezezagun zaizkion emakumezko idazleak ere deskubriarazi dizkio (109 or.). Ildo horretan, itzultzailea kulturarteko zubigile da, bai eta elkarturik egon ez diren munduen arteko bitartekari; ateak eta bideak irekitzea da haren asmoa, nolabait. Bada, hain zuzen ere," parte hartzen duten itzultzaileekin"," itzultzaile eragileekin"," ikusgai dauden itzultzaileekin" lotutako ideiak dira horiek:
|