|
2011
|
|
|
Joan den urri azaroetan, Joshua Fishman irakaslearen etxean izan eta euskal herrira itzuli berritan, zera komentatu nion Soziolinguistika klusterreko arduradun tekniko pablo Suberbiolari: merezi ligukeela diglosiaren gainean gogoeta saio bat egitea.
|
ez
ezinbestean jende askoren artean, eta ez gure arteko ikuspegi desberdinen epai modukorik egiteko. Bai ordea, aski ilun eta nahasi daukagun alorrean argi izpiren bat edo beste bilatzen saiatzeko.
|
|
|
Mende askoren buruan gertatzen da aldaketa hori edo, egungo egunean sarriago, belaunaldi gutxiren buruan. gizarte giroa aldatzeaz bat, segun giro aldaketa horren eragile demografiko, politiko operatibo, soziokultural eta ekonoteknikoek zer joera markatzen duten, diglosiak bere horretan (edo zenbait aldaketaz: tartean,
|
ez
ezinbestean, leakage edo demolinguistiko eta soziofuntzional nabarmenez) iraungo du, ala ez163 ezezko kasuan, diglosia amaitu egiten bada alegia, bietako bat galdu egiten da: L hizkuntza (edo aldaera) galtzen da batzuetan eta besteetan, berriz, h. Bietako adibideak daude munduan, lehen eta orain:
|
|
|
kanpotarrak bertara etorri direlarik beren k hizkuntza galdu egin dutela azkenean (normalean, bizpahiru belaunaldiren epe barruan). hiru belaunalditik gorako perspektiban bertako B hizkuntzara mintzaldatu da, erabat, kanpotik etorritako hiztun taldea. Language shift edo mintzaldaketa gertatu da beraien artean (ez bertakoen artean) eta, horren ondorioz, etorkinen relinguification (eta askotan horren eskuz esku, baina
|
ez
ezinbestean neurri eta abiadura berean, transetnization) fenomenoa dugu begien aurrean181 etorkin askoren kasuan gertatu izan da, lehen, erabateko mintzaldatze hori. orain ere halaxe gertatzen da kasu askotan. Bertako B hiztun elkarteak (demografiazko nagusitasunaz gainera ordainsarieta zigor sistema sendoagoa duenean bere esku) B hizkuntzaren hedapena (language spread) eragiten du, lehen lehenik, k hiztun taldeko etorkinen artean. hedapen hori mintzaldatze bizia bihurtzen da une batetik aurrera, k taldeko hiztunek beren artean B hizkuntzaz jardutea ezinbestekotzat hartzen (gogoz edo gogoz kontra onartzen eta asumitzen) dutenean. ordura arte beren esku zituzten azken jardun guneak (gutxienez etxea eta talde giro hurbila) ahultzen direnean, kdunek kdunekin k hizkuntzan jarduteko harreman sareak eten eta amaitu egiten dira. hor burutzen da language shift edo mintzaldatzea:
|
|
|
hiztunak (guztiak, gehienak) elebidunak diren gizarte diglosikoa batetik, eta hiztun elebidunik (ia) ez duen gizarte diglosikoa bestetik. diferenteak dira, gizarte horren funtzionamendu linguistiko globala oso bestelakoa delako. gainerakoan, ordea, bat datoz biak Ferguson-ek 1959an diglosia txapelpean deskribaturiko kasu konkretuekin74 oso diferentea da, aldiz, taulako hirugarren kasua: (c) kasua alegia. hiztun elkartea ez da hirugarren kasu horretan diglosia giroan bizi, nahiz eta hiztunak (hainbat hiztun,
|
ez
ezinbestean guztiak edo gehienak) elebidun diren. hirugarren egoera hau oso diferentea da. Soziolinguistikan oro har, eta gure arteko ezagutza edo tradizio soziolinguistikoan bereziki, (c) kasua ez da askotan aurreko bietatik ondo bereizten jakin:
|
|
2016
|
|
|
Antzekoak izanik ere bi" gauza" dira ordea, eta kontuan izan behar da hori. Gernikari dagozkion datuetan, esate baterako, neurketa egunean Gernikako kalean zebilen jendearen(
|
ez
ezinbestean gernikarren)" kaleko mintzajarduna" neurtu izan da (ez etxekoa, eskolakoa, lan esparrukoa,.. ezta kalez kanpoko lagun artekoa ere ezinbestean). Gernikar guztiak ez zebiltzan neurketa egun horretan kalean, seguru, eta kalean zebiltzan guztiak ez ziren seguruenik Gernikakoak izango.
|
|
|
• Adiera zentral horretaz gainera bada, dena den, horren garapenezko zati definiziorik ere: jardungune eta adierazbide jakin batean74(
|
ez
ezinbestean eguneroko jardun arrunt, aurrez aurreko, informal kolokialean) gertatzen den jauzia aztertzen du horietariko batek: EAEko gazte gehienek euskara dute gaur egun, ez gaztelania, ikasgela barruko mintzaeta idazbide nagusi.
|
|
|
193 Denboraz eta irismenaz urrun (sko),
|
ez
ezinbestean kilometroz.
|
|
|
Zentsueta inkesta lanek, esate baterako," jatorrizko bekatu" ezaguna dute: zentsu erantzuleek beren60 mintzajardunaz zer dioten hartzen dugu kontuan,
|
ez
ezinbestean zer egiten duten. Badakigu, zentsu erantzun horiek badutela osaera auto babesgarririk61 eta, alde horretatik, urrun daudela egia huts hutsa azaltzetik62 Alde horretatik hobeak dira kale neurketak.
|
|
2019
|
|
|
Euskarazko auzogiroa bermatu eta indartuko duen jokamoldea diseinatu, antolatu eta hezur-mamitu behar da horretarako. terbentzio bide horrek ematen du sarri etekinik hoberena, buruhauste eta albo kalte txikienaz. hortik jo behar du euskalgintzak ere, ahal duen guztietan eta ahal duen heinean. " ezinbesteko albo arazoak" sortzea giza arteko jarduera orok ordaindu beharreko prezioa da, bai, baina hori ez da justifikazio baliagarria beti eta nonahi. hori justifikatu ordez" jendearen eguneroko arazoak(
|
ez
ezinbestean, eta ez nagusiki, arazo linguistikoa) konpontzea" hartu behar du bide batezko euskalgintzak xede. arazo konponketa bera, hori bai, euskaraz bideratu behar du euskalgintza horrek: bestela ez da euskalgintza.
|
|
|
Arnasgune guztiak udalerri (edo auzo zein eskualde) euskaldun dira baina udalerri euskaldun guztiak ez dira, hemen eta orain, arnasgune. arnasgune izateko:
|
ez
ezinbestean nonahi eta noiznahi, ez interakzio guzti guztietan nornahi delarik ere solaskidea39 Bai, ordea, eguneroko mintzajardun arruntaren ohiko leku, situazio eta harreman sare nagusietan. Batez ere hitzez egin behar dute euskaraz40 b) Udalerri euskaldunak" udalerri" dira neurriz, berez eta ezinbestean:
|