|
2008
|
|
|
Besteak beste, Jose Maria Jimeno Jurio aitaren sorlekuko toponimoa delako, Artaxoakoa. Nafarroako eremu
|
ez
euskalduneko euskara eta Euskal Herria aldarrikatzen ditu: «horia, marroia eta gorrixka».
|
|
2009
|
|
|
Halaber, legeak zehaztapen gutxirekin definitzen ditu herritarrei aitortzen zaizkien hizkuntza eskubideak eta erakunde publikoek dituzten betebeharrak. Eremu mistoko biztanleek erakunde publikoei euskaraz zuzentzeko duten eskubidea artikulu bakar batean arautzen da; Euskarazko hedabideak sustatzeko betebeharra beste batean; Eremu
|
ez
euskalduneko euskarazko irakaskuntza ere artikulu batekin arautzen da eta horrela jarrai daiteke. Eskubide eta betebehar zehaztapen falta honek ahalbidetu du euskararen normalkuntzan gertatu den 180 graduko aldaketa.
|
|
2011
|
|
|
Euskaldunei «gutxieneko baliabide» batzuk ematearen alde da, harago egin gabe.«Euskarari eusteko baliabideak bermatu behar dira, bortxaz zabaldu gabe». Nolanahi ere, eremu
|
ez
euskaldunean euskarazko irakaskuntza publikoa eskaintzearekin bat dator Jimenez. Ez mugarik gabe.
|
|
2014
|
|
|
Hori lortu izana oso albiste pozgarria da AEKren ustez, nahi den lekutik begiratuta. Alde batetik, Xaloarentzat alegaltasunetik irten eta bere jarduera egonkortzeko aukera aparta da; eta, bestetik, Iruñerriko euskaldun eta
|
ez
euskaldunek euskarazko telebista kontsumitu ahal izango dute. Zer esanik ez, oso lagungarria izango da urtero urtero AEKren euskaltegietatik euskaraz bizitzeko gogoz ateratzen diren lagun horientzat ere.
|
|
2015
|
|
|
Mapa soziolinguistikoaren emaitzek argi gehiago zituzten itzalak baino, baina elementu txarrei erreparatzeko ohitura dugu. Urte hauetan guztietan jarri dizkiguten zangotraba guztiak aintzat hartuta, Iruñerrian eta eremu
|
ez
euskaldunean euskarak gora egin izanari aurrerapauso galanta deritzot. Datuek argi erakusten dute hemen dugun potentziala:
|
|
2016
|
|
|
Interes politiko, ekonomiko eta korporatibistak direla medio, zenbait eragilek haizatu egin dute euskaldunen komunitatearekiko gorrotoa, gaindituak ziruditen argudioak granaden gisara jaurtita: Irakasle elebidunek ez dute gaztelaniazko lan deialdi publikoetara aurkezteko eskubiderik; eremu
|
ez
euskaldunean euskarazko ikasketak sare publikoan ezartzea oso garestia da, eta apenas dagoen eskaririk; erdarazko haur eskoletan izena emandako familien eskubideak lehenetsi egin behar dira, euskarazko eredua nahi dutenen gainetik... Azken finean, eufemismo eta zurikeria geruza garbitu ostean, halako argudioak dira azalera ateratzen direnak.
|
|
2018
|
|
|
Horren ondorioz guk denok euskaraz erantzuteko joera geneukan. Herri euskaldunetatik joan ginenok euskaraz egiten genuen eta herri
|
ez
euskaldunetakoek euskaraz egiten ziguten. Ez zeuden ohituta eta batzuetan hitzak ez zitzaizkien ateratzen, baina saiatzen ziren.
|
|
|
Baina muga handi batekin: eremu mistoan eta
|
ez
euskaldunean euskaraz jarduteko aukera ageri da, oro har, ez betebeharrik.
|
|
2020
|
|
|
Nafarroako Kontseiluak ebatzi du zilegi dela eremu
|
ez
euskaldunean euskara aintzat hartzea. «Ausart» jokatzeko eskatu du euskalgintzak
|
|
2021
|
|
|
Maria Txibite Nafarroako Gobernuko presidenteak azpimarratu duenez," PSNk argi eta garbi esan du ez duela meritu gisa baloratu nahi eremu
|
ez
euskaldunean euskara, errealitate soziolinguistikoa kontuan hartuta, eta Geroa Baik bai, nahi du", eta, horren ostean, esan du ez dela" jarrera aldaketarik egongo" bi alderdiek funtzio publikoan sartzeko merituak arautuko dituen dekretuaren inguruan duten jarreraren inguruan.
|
|
2022
|
|
|
Hala mintzatu da Ana Ollo Nafarroako Gobernuko Herritarrekiko Harremanetako kontseilaria Gobernuak euskararen foru dekretua aldatzeko aurkeztu duen zirriborroaz. Atzo aurkeztu zieten zirriborro hori sindikatuei, eta espero zen bezala, Nafarroako eremu
|
ez
euskaldunean euskara ez da merezimendu izango administrazioan sartzeko.
|
|
|
Aurkeztutako agiriak berretsi egin zuen espero zena; alegia, atzerapausoak izango zirela euskara administrazio publikoan normalizatzeko prozesuan. Euskalgintzaren haserrea eragin zuen, bereziki, eremu
|
ez
euskaldunean euskara meritu gisa kontuan ez hartzeak. Eremu mistoan, berriz, lanpostu batzuetan soilik hartuko da aintzat euskara, zirriborroaren arabera.
|
|
|
Eremu
|
ez
euskaldunean euskara ez da aintzat hartuko, baina ingelesa, alemana eta abar bai.
|
|
|
Aurrekoaren gabezia nagusiek bere horretan jarraitzen dutela ohartarazi du Bilbaok; batik bat, lanpostu guztietan ez dela aintzat hartuko euskararen ezagutza. Izan ere, dekretuak zehazten du euskara nola baloratuko duten Euskararen Legearen arabera banatutako hiru eremuetan, eta ondorioa da eremu
|
ez
euskaldunean euskara jakiteak ez duela inolako eraginik izango —bai, aldiz, ingelesa, frantsesa edo alemana jakiteak— eta eremu mistoan, berriz, lanpostu batzuetan soilik hartuko dutela aintzat.
|
|
|
Gainera, dekretuak araututako deialdietako lanpostu guztietan euskararen ezagutza «gehiago» balioestea proposatu dute. Bilbaoren arabera, jabetzen dira 1986ko Euskararen Legeak zehaztutako legediak zaildu egiten duela eremu
|
ez
euskaldunean euskararen ezagutza baloratzea.
|
|
|
«Bustitzea edo ez bustitzea». Alegia, eremu
|
ez
euskaldunean euskararen ezagutza aintzat hartzen da aukeretako batean eta bestean ez. «Hori da gure proposamenaren muina.
|
|
|
«Artikulu horren arabera, euskararen ezagutza ez da inoiz beste hizkuntzen ezagutzaren batura baino apalagoa izango, eta hori lanpostu guztiei aplikatu zaie». Lege artikulu horren arabera, eremu
|
ez
euskaldunean euskara ez bada baloratzen, gainerako hizkuntzarik ere ez da baloratuko. Era berean, «gainerako hizkuntzak baloratu nahi baditu, euskara baloratuko du gainerako hizkuntzenaren batura baino balorazio duinagoa emanez».
|
|
|
Gainera, dekretuak araututako deialdietako lanpostu guztietan euskararen jakintza «gehiago» balioestea proposatu dute. Bilbaoren arabera, jabetzen dira Euskararen Legeak zehaztutako lege esparruak zaildu egiten duela eremu
|
ez
euskaldunean euskararen ezagutza baloratzea. Hala, zuzenketa guztietan bi aukera eskaintzen dizkiote gobernuari:
|
|
|
Nafarroako Administrazio Publikoetan lanpostuak eskuratu eta betetzeko merezimenduen balorazioa arautuko duen Foru Dekretuaren zirriborroak hiru dekretu aldatuko ditu (215/ 1985 FD, 57/ 2022 FD eta 347/ 1993 FD). Horien arabera, eremu
|
ez
euskaldunean euskara ezinen da baloratu. 2019an Nafarroako Auzitegiak euskara baloratzeko aukera ematen zuen artikulua indargabetu zuen 2017ko dekretutik.
|
|
|
Gure ustez, euskara edozein baloraziotatik baztertzea erabaki politikoa da, Nafarroako hizkuntza normalizazioaren kalterako dena, eta, gainera, Nafarroako Arartekoak eta Nafarroako Kontseiluak adierazitakoaren aurkakoa”, zehaztu du sindikatuak. Eremu
|
ez
euskaldunean euskara ez baloratzea “diskriminatzailea” dela alegatu dute.
|