|
2002
|
|
|
Lapurdiko kostaldea Ipar Euskal Herrian turismo masiboaren gunea bada ere, bertatik oso kilometro gutxira edertasunak nagusi izaten jarraitzen du. Barrualdean
|
ez
dago itsasoari parez pare begira egoterik, baina horren ordez Larrunera trenez edo Artzamendira kotxez igotzen bagara sekulako bistetaz gozatuko dugu. Miarritzeko luxuak sortzen digun mirespenari berriz, Biriatu edo Azkaine bezalako herrietako apaltasunaren edertasuna konpara diezaiokegu.
|
|
|
Horrela, kontsumitzen dugun itsaskiaren zati handi bat Greziatik, Erresuma Batutik edo Hego Amerikatik dator. Ia
|
ez
dago itsasorik munduan bere piezaren bat Espainiako merkatuetara botatzen ez duenik. Bretainiatik Senegalera, Argentinatik Iranera.
|
|
2005
|
|
|
Arazoa toki idorretan populazioaren handitzea bultzatzen duen gizarte eredu hau da, azkenean zementozko burbuila batean bizitzera behartuko gaituena». Gatzgabetzearen muga, beraz,
|
ez
dago itsasoan, lurrean baizik.
|
|
|
Orain, horietako hiru 50 metro karratu baino gutxiagoko izotzetan daude, eta laugarrena txikiagoa da. Arrantzaleek ahaleginak egin arren, Larrialdi Egoeretarako Ministerioak uste du ezin direla zetazeo horiek salbatu, uhartean
|
ez
dagoelako itsasoraino bidea irekitzeko gai den izotz pusketarik. Hala ere, iturri berberek aukera ematen dute faktore meteorologikoek izotz geruza handitzea eta bide bat irekitzea eragiten badute.
|
|
|
Eta lezetik urrun ere, batzuetan, entzuten genituen sirena ilun eta hezurrezko haien garrasiak. Ez genuen erreferentziarik,
|
ez
zegoen itsaso sakon hartan sartu eta han ikusitakoa kontatuko zigun marinelik. Eta horregatik zen, hain zuzen ere, izugarri.
|
|
2007
|
|
|
Francisque Michel kexu zen XVIII. mendean, esanez
|
ez
zegoela itsasoarekiko lotutako kantarik gure tradizioan, oso gutxi geratzen zirela. Julio Caro Baroja ere iritzi berekoa da haren Los vascos y el mar saio bilduman.
|
|
2008
|
|
|
Bale! Ilargian
|
ez
dago itsasorik baina gorputz solidoak ere deformatu egiten dira, ez likidoak adina, baina deformatu, deformatzen dira, gomazko pilota baten antzera. Ilargiak sortzen duen lur solidoaren deformazioa zentimetro gutxikoa da, eta gu geu ez gara horretaz ohartzen, baina sismografoek, esaterako, oso ondo detektatzen dituzte lur mareak.
|
|
|
Luzaro gabe, itsaspekoaren atzeko aldean zeuden gizonen ahalegin guztiak alferrekoak izango ziren. Gu
|
ez
gaude itsaso azpian eta hor ere alde handia dago. Ozeanoaren barruan uraren presioa bikoitza da.
|
|
2009
|
|
|
Ez dago orekan. Eta, beraz,
|
ez
dago itsasoaren maila bat. Eta ez dago altueren zero objektiborik zehazterik.
|
|
|
baina
|
ez
zaude itsasoan jadanik
|
|
2010
|
|
|
Erditzearen unerik zailenean burua guztiz kanpora ateratzear nuela, emaginaren hatzek indarraren indarrez itxura gabetzen ari zitzaidan kaskezurra heltzekotan zeuden une horretantxe, berriro ere umetokira sartzea lortu nuen. Amaren sabelera itzuli nintzen, jadanik
|
ez
zegoen itsaso galduaren bila!
|
|
2011
|
|
|
Lapurdiko kostako zona babestuek bi eremuak hartzen dituzte kontuan, lurtarrak eta itsastiarrak dira, ez dago zero mailako banaketarik, zeren ekologiaren ikuspegitik, zatiezina da, marearteko eremua deritzo horri. Jaizkibelen kasuan, Eusko Jaurlaritzako Ingurumen sailburuordearen hitzetan, itsasoko eremua ez zuten Natura Sarean sartu garai horretan
|
ez
zegoelako itsasoari buruzko informaziorik. Datu faltagatik egin zen horrela.
|
|
|
Neurri batean, alderantzizkoa da Tecnaliaren kasua. Donostiako Miramon Parke Teknologikoan dago, eta handik itsasoa ikusten da, nahiz eta gutxi axola dion horrek, haien lana
|
ez
baitago itsasoarekin lotuta zuzenean. Berez, robotak dira nagusi Tecnaliako pabiloian.
|
|
|
Gogoan dut oraindik non, Cafetería Naútico n. Ez dut inoiz jakin zergatik deitzen zioten horrela, Tolosan
|
ez
baitago itsasorik. Apika izan daiteke ibai ondoan zegoelako kafetegi hori eta terrazako mahaiak Oria ibairantz begira jarrita zeudelako.
|
|
|
Nik, ordea, ezetz diot, eutsiko diola, batzuetan apaltasuna bezalakorik
|
ez
baitago itsaso zakarrean igerian segitzeko. Eta alde horretatik, irratiarena aldeko haizea da:
|
|
|
...ogoetagune, igarotzen zara iraganeko lurraldeetatik jaso nahirik irudietan antzinako argiaren gardentasun asaldatuak garisailen gerriburu urretsua mahastien lerrokatze hornitua, baina dena dago erreten zikinduetan atxilotua ez baita izadiaren beira horretan zoritxar handi bat baizik isladatzen, orain ohartzen zara ibar argitsuak beti haratago daudela beste lurraldeetan, herbeste urrunean, eta zuri
|
ez
dagokizula itsaso beltzaren hegietan idatzia izan zena oroitzea baizik
|
|
2012
|
|
|
" Ekaitz izugarri batek bolatu ditu gure ohol eta guanoak; txalupa puskak
|
ez
daude itsasoan, hondartza baitan baizik, uretatik ehun metrotara!
|
|
2013
|
|
|
Gaur
|
ez
dago itsasoa laño, gaur ez dago itsasoa otzan edo xalo, ubel eta gordin baizik, laborrizko. Zaborra darabil alderreskan, sumendi kutsakorrak eginez zeru gingaraino, eta begirada apurño bat zapuztuz gero, begiak galduz gero berunaren odolean, beste mundua ikus liteke urrunean, azken egutegiko azken eguna.
|
|
|
Gaur ez dago itsasoa laño, gaur
|
ez
dago itsasoa otzan edo xalo, ubel eta gordin baizik, laborrizko. Zaborra darabil alderreskan, sumendi kutsakorrak eginez zeru gingaraino, eta begirada apurño bat zapuztuz gero, begiak galduz gero berunaren odolean, beste mundua ikus liteke urrunean, azken egutegiko azken eguna.
|
|
2014
|
|
|
Erabakitzeko eskubidearen aldarriak gurea bezalako nazioarteko arazoak estatu baten barne gatazka bihurtzen ditu de facto. Gurean, Sahara, Kuba, Aljeria edo Filipinetan zuten arazo bera dugu: estatu inperialista batek (bik) okupaturiko herri bat garela, berezitasun bakarrarekin; gure lurraldeen eta gure etsaien lurraldeen artean
|
ez
dagoela itsasorik. Hori ulertzeko gai ez diren independentista berrietan ez dugu sinesten.
|
|
|
Hondartza bat gorde da ene begietan zu
|
ez
zaudelako itsasoak ene malkoak lapurtu bitartean.
|
|
2015
|
|
|
Francisque Michel kexu zen XVIII. mendean esanez
|
ez
zegoela itsasoarekin lotutako kantarik gure tradizioan, oso gutxi geratzen zirela. Baina ez bakarrik Francisque Michel.
|
|
|
—Eta hik, bereizten dituk arrain debekatuak eta zilegiak? Cacoqumen
|
ez
zagok itsasorik, ezta ibairik ere!
|
|
2016
|
|
|
Datuak jasotzen direnetik, urterik beltzena da. Halere, adituek ohartarazi dutenez,
|
ez
dago itsasoan hildakoen kopuru zehatza jakiterik; datu ofizialek erakusten dutena baino handiagoa litzateke giza hondamendia.Herenegun goizean atera zen Libiatik txalupa puzgarri bat, eta itsasoratu eta gutxira hondoratu zen. Ehun pertsona baino gehiagok bidaiatzen zuten ontzian.
|
|
2017
|
|
|
Orain dela gutxi, ‘Kantauriko Bakailaoa’ bezalako xerra zuri batzuk saltzen zituzten arrandegi bat ikusten da. Ez bakailaoa, ez Kantauri itsasoa, espezie hau
|
ez
baitago itsaso honetan». 2 Nondik dator arraina?
|
|
|
Josebak leihotik so egin zuen, Kennethekikoak neurri batean Axiren esku utziz; oso nekeza, ia ezinezkoa, egiten zitzaion akiduraren kontra borroka egitea, ezin izaten zuen bere burua gainditu, eta amore ematen zuen, Axi ernegatzen zuen utzikeriara lerratuz. Une batean dena igual izan zitzaion, San Frantziskon egotea, Axi eta Kenneth ondoan izatea, leihotik ageri zen etxe ordenatuen saila, susmatu arren zenbatera egon zitekeen jakiterik
|
ez
zegoen itsasoa, oporrak, haien gainean egindako egun argiko ametsak, eszenatokiak, eta baita aste hura gogoan irudikatu zituen larrualdiak, kidetasunak, laguntasunak ere
|
|
2018
|
|
|
Oso eskualde beroak. Han
|
ez
dago itsasoko haize osasungarririk. Ur geldietako eltxoen burrunba, haur hilak, egunero euria, horixe dago han.
|
|
|
Ilunabarrean bainatzea, eguzkia aurpegiaren altuera berean dagoenean. Udako azken bainuaren zirraraz hitz egin nahi zuen Añesek, baina," ez dakit esaten zergatik etorri nintzen Parisera", irten zitzaion," hemen
|
ez
baitago itsasorik". Euskal Herrian bakean bizi direnik ezin zela esan, baina ez zela hori handik alde egin behar izateko arrazoia.
|
|
2019
|
|
|
Gero bizkarrak uzkurtu ditu, bere izpirituan ernetzen hasi den kezka geroratu du, Ikusiko dugu, bihar erabakiko dut hitza uzten edo kentzen dudan. Eskuin aldera jiratzekotan zegoen, ohearen zati hutsari bizkarra emanez, eta orduan konturatu da sirena hotsa isildu dela, auskalo noiztik dagoen mutu, Ez, erregearen diskurtsoa ahoskatzen ari zenean entzun egin zuen, zehatz mehatz gogoratzen naiz, bi esaldiren artean, marruma erlatsa, lainoen artean galdu den zezenarena bezalakoa, zeru zuriari orro eginik, zezen saldotik urrun, harritzekoa da
|
ez
egotea itsasoaren zabala beren ahotsez betetzen duten itsasoko animaliarik, edo ibai zabal hau, zerua nola dagoen ikustera noa. Jaiki egin zen, neguan, beti, oheko tapakien gainean paratzen duen artile lodizko batarekin estali zen.
|
|
2020
|
|
|
Lehenbizi olatuak, gero arrainak, koralak, gatza... Ez gara ohartzen galtzen ari garenaz, eta egun batean
|
ez
dago itsasorik. Ez dira bakarrik harriak, elizak, hizkuntzak, ohiturak...
|
|
|
Adibidez, onura horiek itsasoko urak “planktona, algak eta taula periodikoko elementu guztiak bere forma organikoan eta bioerabilgarrian ditu”. Egia esan, elementu kimiko guztiak
|
ez
daude itsasoko uretan, ezta gutxiago ere, eta badaude, denak ez daude modu organikoan (hau da, karbono atomoekin lotuta). Izan ere, gehienak modu ez organikoan egiten ditu (adibidez, kloro, magnesio, sodio, kaltzio eta abarren ioiak).
|
|
|
bata itsasoko urarekin eta bestea urarekin eta gatzarekin, ontziaren gomendioaren arabera diluituta (ur gaziko baso bat ur gezako bi baso bakoitzeko). Probak eginez gero, ikusiko dugu zapore gaziaren intentsitatean desberdintasunak egon daitezkeela (ur gatzdunaren intentsitatean handiagoa), baina, hortik aurrera, ez da alderik nabaritzen zaporearen, usainaren, testuraren edo itxuraren ñabardurei dagokienez (eta
|
ez
dago itsasoari eragiten dion aroma arrastorik). Azken batean, ez dirudi merezi duenik itsasoko ur litro bakoitzak balio duen bi euroak ordaintzea.
|
|
|
Fenomeno hori Himalaian ezin da gertatu. Han lakuak sortzen dira, baina
|
ez
daude itsasoarekin harremanetan. Beste arrazoi bat ere eman du Izagirrek:
|
|
|
Garai batean usainak, loreena, larruazalena eta, beharbada, hemendik urrun
|
ez
dagoen itsasoaren eta algen aire gaziarena, aditu zituen sudur bat zegoen tokian, lurra tonaka.
|
|
|
|
Ez
dago itsasora joan beharrik.
|
|
2022
|
|
|
Surfaren ordua da. Haatik, lehenengo albisteak, esataria minutu luzez hitz eta pitz eduki duen berri horrek, berehala gogorarazi dio gaur goizean
|
ez
dagoela itsasoa besarkatzeko astirik. Lau heriotza, dagoeneko lau, bat Galizian eta hiru Gernika inguruan.
|
|
2023
|
|
|
Esan bezala, Palestinan, zentzu hertsian, arkeologia gerra eremua ere bada. Horregatik, egun, Kumraneko izkribuak jadanik
|
ez
daude Itsaso Hiletik gertu, Jerusalemgo Israelen Museoan gordeta baizik. Haien artean, adibidez, urte pila daukan" Ilunbetakoen eta Argiaren seme alaben arteko borroka" izeneko idazkia dago eta, bertan, jada duela berrogeita hamar urtetik hona juduek palestinarren aurka erabili izan dituzten antzerako estrategien berri ematen zaigu.
|
|
|
«Agintariak ohartarazi genituen», azaldu du. «Grezia eta Europako beste agintari batzuk jakitun zeuden ontzi horren egoeraz, jendez gainezka zihoala eta
|
ez
zegoela itsaso zeharkaldi baterako prestatuta». Elkarteak salatu du ez zela inolako erreskate operaziorik abian jarri.
|
|
|
Edo itsasoari buruzko gai batean ere... Nafarroan gaude eta hemen
|
ez
dago itsasorik. Iruditzen zait oraindik ere burua beste toki batean daukagula eta ez dugula aprobetxatu edo ez diogula behar beste etekin atera finala Nafarroara ekarri izanari.
|
|
|
Lorik gabeko gauetan orduak nola edo hala pasatu behar eta haren sorterriko kontuez mintzo zitzaidan zaindaria. Esaten zidan nahiago zuela jaioterriko itsasbazter eguzki  tsuan arrantzan egin xalavar sareekin, Portoko psikiatrikoan zaintzaile lanetan ibili ordez, baina herrian
|
ez
zegoela itsasotik gehiago, eta seme alabak mantendu beharrak ekarri zuela eroetxera, eta harrezkero noraez zoroan zebilela heriotzaren korridore hits hartan. Eta erantzun nion nik ere jaioterriaren falta nabaritzen nuela eta Melgaçora itzuli nahi nuela, hil aurretik nire beste erdia topatzeko.
|
|
|
Ez dakit igerian, inork ez dit igerian irakatsi. Gure herrian
|
ez
dago itsasorik, ez dugu igeri egiteko lekurik. Ez nekien igerian.
|