|
2001
|
|
|
Bazterrak ongi arakatuz gero, Iztueta
|
ez
legoke hain bakarti. Hau izan zen, halaz guztiz, Larramendiren bidea saiatu zuena inork baino  lehenago eta areago, mundu honetako gauzak (dantzak zein erabateko  kondaira) tratatzeko.
|
|
|
Nik uste nuen, ez nuen nahi, baina bai uste? hizkuntzarekiko jakitea, jakintza, jakiundea eta jakinduria
|
ez
zeudela hain aurreratuak Euskal Herrian, aitzina bide ederra egin badugu ere. Oker nengoen, oker baino okerrago, eta biziro poztu naiz:
|
|
2006
|
|
|
–
|
Ez
nago hain txarto, ezta. Pottoa ikusi nahi duzu?
|
|
|
Urrunagotik edo gertuxeagotik, ziur asko aleren bat ezagutu izan du inoiz. Baina mundua euskalgintza eta euskaltzaleen multzoa baino zabalxeagoa dela aitortuz gero, hala aitortu, ezta??,
|
ez
dago hain garbi Euskal Herriko herritar arruntarentzat azken urteotan sortutako espezie hori hain ezaguna ote den.
|
|
2008
|
|
|
" Gizonik haundiena ere txikia da", esan zuen gizonak, eta nik pentsatu nuen ez zegoela gaizki esana. Gero ohartu nintzen oso txikia zela gizon hura, eta orduan pentsatu nuen
|
ez
zegoela hain ongi esana.
|
|
|
Hiru urte lehenago, 2001ean, gauzak argi genituen eta Kolonbian adoptatuko genuela uste genuen. Hiru urte geroago, 2004an, gauzak jada
|
ez
zeuden hain argi. 2001ean Errusia eta India, guregan sor  tzen zuten miresmena gorabehera, alde batera utzi genituen.
|
|
2009
|
|
|
–Barkatu, Daniel jaun gaztea, baina pentsatu dut hobeto zeundekeela behean, esan zuen, betazal hanpatuek bere begi beltz sarkorren distira estaltzen ziotela?. Etxeko alde hau
|
ez
dago hain babestuta. Tea liburutegian zerbitzatzeko eskatu dut eta, atrebentziarekin, tximinia pizteko agindu.
|
|
|
Anandak ez duela inor hil?
|
Ez
nagok hain ziur. Modu askotara hil dezakek, ostia.
|
|
|
Dena dela, esan zuenetik ulertu ahal izan nuena
|
ez
zegoan hain gaizki ere, baina halere motela iruditu zitzaidaan aldez aurretik neukan irudiarekin alderatuta," positiboegia", yoghi zaharrak erakutsi zigunaren antzekoegia. Okerrena, ordea, giroa zuan, jasanezina, mojen artean baino okaztagarriagoa; hainbeste maitasun, hainbeste anaitasun, hainbeste espiritualitate, hainbeste leunkeria likatsu... oka eragiten zidaan.
|
|
|
Horregatik, bezperan Bilboko planoan markatuta neukan zein zen autobus geltokitik zu zeunden lekuraino egin behar nuen bidea. Behin aterpetxera ailegatuz gero,
|
ez
zegoen hain urrun zu zeunden kalea. Bazterretara ondo begiratuz eta pauso ez azkarregiarekin, beste hogeiren bat minutuko ibilaldiaren ostean ikusi zintudan.
|
|
|
Aitortu behar dugu, ordea, gure gizartean
|
ez
dagoela hain ondo ikusia euskararen ezagutza pasiboa. Badirudi, baliozkotzat emango bada, aktiboa baizik ezin izan daitekeela euskararen ezagutza.
|
|
|
Umeei emandako tratua irizpide fidagarria da elkarbizitza eredu baten ontasuna baloratzeko. Kultura tradizionaletan zer gertatzen zen, eta zer gertatzen den,
|
ez
dago hain garbi. Hau da, zer gertatzen zen gure baserrietan; zer, gaurko gizarte tradizionaletan, oraindik modernizazio zientifiko, ekonomiko, kultural eta teknologikoaren karrila bete betean hartu ez duten jendarteetan.
|
|
|
–
|
Ez
egon hain segur, esan zuen keinu ez seguru batez?. Ez zakiat, baina beharbada beste ezer izateko gai ez den urlia batek izan behar likek idazle (Javier Cercas, La velocidad de la luz).
|
|
|
eszeptikoek diote nahiz kaleen izenak aldatu, kaleak berak ez direla aldatzen.
|
Ez
nago hain seguru. Proust-ek zioen bezala," eraikuntzak, kaleak, bideak, tamalez, urteak bezain igarokorrak dira".
|
|
|
Kontatu ezin den nobela bat planteatzen ari naiz beharbada. Agian saio literario batek hobeto perfilatuko lituzke pasio erotikoaren eta pasio intelektualaren arteko talkaren ertzak, baina nobelagile senak esaten dit
|
ez
egoteko hain segur. Duda egitera naraman adibide bakar bat aipatzearren:
|
|
2010
|
|
|
Berari sendagilearena egitea ere ez zitzaiola axolako esateko gogoz gelditu zen ipotxa, hain izan zen bortitza Teresaren mozketa, neu ere mugalaritzan arituko banintz bezala, gainditu beharreko langatik hurbil, bere intimitatea bortxatzeko zorian edo. Nolanahi ere, zerbaitek esaten zidan
|
ez
zegoela hain deseroso, nahiz egoerak harago pasatzen utzi ez, sokari tiraka jarraitzeko ez zeukala benetako eragozpenik. Antzeztutako zurruntasuna zen, profesionaltasunaren azpitik niganako zerbait egon zitekeela esaten zidan jarrera zen, itxuraz irmo baina azpia malgua izan zezakeena.
|
|
|
–Zu ere
|
ez
zeunden hain gaizki. Askotan pentsatu izan dut gure ezin horregatik izan ez balitz, bikote ona egingo genukeela.
|
|
|
Danielak zioen Buenos Aireseko zenbait girorekin antza aurki ziezaiokeela. Mariok ere uste zuen Gomorra
|
ez
zegoela hain urruti.
|
|
|
Pentsalari askok aldarrikatu dute zentzu komunaren eredua ahul bilakatzen dela galdera horri dagokionez, hau da, balioen eremuan. Gu
|
ez
gaude hain ziur ahulezi horretaz.
|
|
|
Honela laburbilduko genuke Humeren ikuspegia. Zalantzarik gabe, umetan eta gaztetan gure usteen sarea
|
ez
dago hain osatuta, ez da hain trinkoa edo lotua. Nonbait, garai horietan sarea ahulagoa da, eta edozein uste sar daiteke sare horretan.
|
|
2011
|
|
|
irten, etxea eta agudo? Hori
|
ez
zegoen hain garbi. Etsaia etxetik irten berria zen?
|
|
|
Eta esaten nion neure buruari: heu ere
|
ez
hago hain aparretan, baina laster jakingo ditek aise samar osa dezakedala aitari eskatu diotena berdintzeko beste.
|
|
|
Sofistikazioaren izenean egin zen degradazio kultural hori, eta egiten ari da, munduko kultura urbano guztien eskutik. Alabaina, azken hitza norena izango den
|
ez
dago hain garbi, baserri giroaren indartzea aparteko aliatua izan bailiteke etorkizunerako. Are, bere mendeku gosea esna liteke, amorrazio isilduaren lekuan.
|
|
2012
|
|
|
Falangista edo izan behar zuenak eta erreketeak euritako esklabina bana atera zuten nork bere zorrotik. Hirugarren laguna, begi bistakoa zenez,
|
ez
zegoen hain hornituta (arma kontuetan ere nabaritzen zitzaion halakorik); eskerrak lehenago Galori eskutik kendutako aterkia zeukan euritan babesteko.
|
|
|
Onartu beharra dauka Jarrett hau ere etxerako modukoa dela: Jarret bera
|
ez
dago hain ziur; bere musika, aldiz, bai.
|
|
|
1918ko azaroaren 25ean, Toribio Echebarriak, Eibarreko sozialisten ikuspegia iragarri zuen La Liga de Naciones y el problema vasco izeneko liburuxka argitaratuz. Azken batean, autonomia sakon eta erabateko baten alde egin zuen.137 Indalecio Prieto eta Bilbotar sozialisten ikuspegia, aldiz,
|
ez
zegoen hain garbi autonomiaren arloan. Unean uneko indar politikoen egoera taktikoen arabera jokatzen ari zen Prieto:
|
|
2019
|
|
|
Libreak ginen. Gaur egun gauzak
|
ez
daude hain ondo. Eta zu?
|
|
|
mundu honetan
|
ez
nagoela hain bakarrik.
|
|
|
Argi dezadan behin baino gehiagotan sentitzen dela poztasunik ere aspaldi idatzitakoaren aurrean?" nik idatzia al da hori?,
|
ez
dago hain gaizki!"?, eta eskerrak, bestela masokista hutsak ginateke daukagun egozentriko famaren gainetik.
|
|
2020
|
|
|
Zibikoak eta falangistak gorri asko aurkitzen ari ziren antzeko gordelekuetan; soto itogarriak ziren jeneralean, eta gezurra zirudien halako toki ziztrinetan pertsona bat bizi zitekeela imajinatzea ere. Pazoko soto hura, ordea,
|
ez
zegoen hain egoera penagarrian. Covelo tenientea, sukaldeko tranpatik sartu zenean, kontserba lata hutsak ikusi zituen, eta bere artean pentsatu zuen horrek argitzen zuela zergatik aguantatu zuten zulo hartan hainbeste denbora, ia hilabete osoa, gerra hasi zenetik; harrigarriagoa egin zitzaion, ordea, fruta hondarrak eta eltzeko janari hondakinak ikustea.
|
|
|
Esate baterako, denboraldian, Superkopa irabazi genion Bartzelona ahal  tsuari eta azken hamarkadan lau bost finaletara heldu gara. Beraz, txapeldun izatea
|
ez
dago hain urruti. Argi dago, gero eta zailtasun gehiago daukagula, baina itxaropen izpi bat izan behar dugu.
|
|
|
Edozein modutan, ez zen hori izan denboraldiko poz bakarra, nesken taldeak Liga irabazi baitzuen. Mende berriaren hasieran, emakumeek lortutako tituloak
|
ez
zeuden hain urruti, baina hau berezia izan zen. Oraindik gogoan daukat Nerea Onaindiak San Mamesen sartutako lehen gola eta bere lesio larria.
|
|
2021
|
|
|
Beraz, zapata pare harekin jarraitu nuen, eta, hori gutxi ez eta, euria egiten zuenean, nabaritzen nuen nola ari ziren poliki poliki urratzen, biguntzen eta itxuragabetzen, eta harzolaren hoztasuna sumatzen nuen oinazpietan. Horregatik orain ere beti ibiltzen naiz zapatak urratuta daramatzadala, orduko haietaz gogoratzen bainaiz eta konparazioan iruditzen baitzait hauek
|
ez
daudela hain urratuta, eta sosik baldin badut nahiago izaten dut beste zerbaitetan gastatu, jada ez baitzait iruditzen zapatak behar beharrezkoak direnik. Hasieran gaizki ohitua nindukan bizitzak, beti maitasun samurrez eta adeitsuz inguratua, baina urte hartan hemen, Erroman, bakarrik izan nintzen aurreneko aldiz, eta horregatik maite maite dut Erroma, nahiz historiaz zamaturik egon niretzat, oroimen larriz eta ordu gozo gutxiz zamaturik.
|
|
|
Eskuek dar dar egin zioten Mitxelenari, nire lepora bideratzeko zorian. Baina eutsi egin zion, beharbada
|
ez
zegoelako hain desados ere nirekin.
|
|
|
–Pentsatzen dut gorriak eta beltzak ikusten ari zarela oraintxe. Inor
|
ez
dago hain gazterik hiltzeko prestatuta. Ez dakit familiek nola egiten duten aurrera, ez dakit, egia esan, xuxurlatu zuen, emozioaren indarrez, behingoagatik, ahotsa erlats.
|
|
|
Aitaita
|
ez
zegoen hain konbentzituta, ordea. ongi ezagutzen zuen Herio, mende bat zeramaten bata bestearen ondoan, eta azkeneko azpikeria egin nahi izan zion.
|
|
|
–Hori ekologistek eta herritarrek uzten badiote izango da.
|
Ez
dago hain garbi.
|
|
2022
|
|
|
Guztiarekin ere, orduan aski zoriontsu izan zirela ematen zuen. Aita
|
ez
zegoen hain gaizki orduan; eta, gainera, ama bizi zen. Aspaldi zen hori; bera eta beraren neba arreba guztiak hazi ziren; ama hil zen.
|
|
|
–Freddy
|
ez
dago hain gaizki, ezta? –esan zion izeba Katek Gabrieli.
|
|
|
Arratsalde batean, Javierren tabernan, Catalina onar  tzen ari zelarik ezen, izatez, oilaskoena ere
|
ez
zegoela hain gaizki, zeren, jauna, Miguelekin izandako desengainuaren ondoren, gaztandegiarenak ez zuen jada etorkizunik, Marco agertu zen. Arratsalde hartan beranduago etorri zen, zeren, Estebanena gertatu zenetik, Dolorestarrek ez zioten atsedenik ematen, abeltzain ibiltzeaz gainera, fruta biltzeko eska  tzen zioten, belar txarrak kentzeko, lur berriak negoziatzeko eta baita gainerako langileentzat janaria prestatzeko ere, zigortu egiten zutela alegia, jauna, gaiztoa izateagatik, omen, eta horrek barruak nahasten zizkidan, zeren Dolorestarrei inork ez zien irabazten gaiztoan, ikusi bestela zer gertatu zen gure aitarekin.
|
|
|
Ama itsasoarekiko hirira joan zitzaion erostera. Ni ere joan nintzen amarekin, eta hori izan zen lehenengo aldietako bat itsasoa ikusi nuena, gurea zen itsaso hori,
|
ez
geundelako hain urrun, eta abuztuan, batzuetan baita irailean ere, geldi geldi geratzen bazara, aurpegian bere kresala eransten dizun hori. Gero, zabarkeriaz, ez genuen denborarik hartzen Norari betaurreko berri batzuk erostera joateko eta orain ahizpak biluzik ditu begiak, eta amak esaten du, ikusi, dena ikusten duela, baina ni seguru nago, ikusi, ez duela asko ikusten.
|
|
|
–Ze ondo! Ikusten nola
|
ez
zauden hain bakarrik! Migeltxok beti zaindu izan zaitu maitasun handiz.
|
|
|
–Tira, tira, sustoa eman didazu!
|
Ez
zaude hain gaixo...
|
|
|
" Barkatu, baina nor zara zu?", harritzeko gaitasuna galdu ez duenak. " Hau
|
ez
dago hain gaizki", konformaerrazak. " Deskantsatzen behintzat ari naiz", bereziki aktibo ez denak.
|
|
|
Baina kolpetik, auskalo bizi bitartean bizitzari buruz soilik pentsatu ahal izateko, eta modu horretan heriotzaren ideiari iskin egiten saiatzeko. Orain ordea
|
ez
nago hain ziur, zalantza handiagoak ditut: ez ote nukeen jakin nahi noiz izango den bukaera, gutxi gorabehera, joateko pixkanaka pertsona maiteei agur esaten, itxi beharreko gauzak ixten, bizitzari osotasun bat, zentzu bat, narrazio bat ematen.
|
|
|
hezeguneak, ibaiak, urtegiak, itsasoa. Baina horien onura ez da hainbeste ikertu; beraz, emaitzak
|
ez
daude hain argi. Bestalde, zein da onuragarriagoa, zuhaiztia ala aintzira?
|
|
2023
|
|
|
Oraindik ez dago argi zer gertatu zen erromanikotik gotikora egindako jauzian. Teknikoki eta estetikoki aski deskribatua dago; baina, ikuspegi filosofikoa eta espirituala
|
ez
daude hain argi. Erromanikoaren sabel telurikoa, jainko eme zaharraren adierazpen egoskorra, Ama Birjinaren kultu antzinakoarekin lotua agian, bat batean ar bihurtzen da, totem falikoaren indarrak zerua zulatu nahi luke, grabitateari erronkak botatzen dizkio, aitzakia aingerutiarrez, Jainkoarengana iristeko harrotasun berri batez, Babelgo ametsa berpiztu nahirik edo.
|