|
2008
|
|
|
Baina Nazario beste puntu batean zegoen ordurako, bestela
|
ez
baitago azaltzerik nola haren begien argian behe laino bat sartu zen:
|
|
|
Eta pena sentitu nahi izan nuen, errudun sentitu nahi izan nuen, kristau zintzo baten modura, baina bazeuden nigan beste indar batzuk, gorputz arimei lotuak, telurikoak? beste ni askeago baten aldarria egiten zutenak, urteetako kristautasunak nigan moldatutako balio eta kateetatik ihes, bestela
|
ez
baitago azaltzerik nola neska mulatoa iritsi ahala ezabatu zitzaizkidan kolpetik penak eta errudun usteak. Harik eta ulertu nuen arte ez nuela atsedenik hartuko, desio eta irrika bizi hura ase ezean.
|
|
|
santu haien irudiak eta irudien artean irudikatzen zituèn elkarrizketa zentzugabeak oztopo gertatuko balitzaizkio bezala, bere Jainkoaganako bidean; egia zen Ernestinak arazo hura gainditutzat edo ia gainditutzat zuela, halakoa izan baitzen hilabete luzeetako lanaren eta diziplinaren fruitua, frai Millanen aholkuak, teknika psikologikotik asko zutenak, jakintza adar hartarako zaletasun berezia zuen?, hitzez hitz bete izanaren ondorioz, baina egia zen, halaber, bigarren planoan ezkutatzea lortu zuèn errealitateak berriro egin zuela lehen planora, amets lizun bat bitarteko, gainera!?, inoiz baino indar handiagoarekin. Frai Millanek arazoaren sustraietara jo nahi bazuen, baina, hantxe zuen sustraia, hantxe zuen muina, muinera eta sustraietara joz gero aurki baitzezakeen bermeko irtenbidea; halako zerbait bururatu ote zitzaion frai Millani??, bestela
|
ez
baitago azaltzerik nola honek zaku bat eskuratu, kaperarantz abiatu, mojak erretiratuak zeuden, bezperak kantatuta gero?, atea ireki, san Mamertoren irudia zakuan sartu, zurezko irudi mugikor bat zen, metro batekoa, frai Millani erori egin zitzaiona, urduri zegoelako, apika, hura maniobratzerakoan?, eta bertatik alde egin zuen isil gordean, lapur bat balitz bezala....
|
|
|
zergatik hartu zuen aitak heriotzako orduan Ernestina uso zuritzat, eta bera uso belztzat. Orduan, baina, bere emetasunean zaurituta sentitu zelako edo, haserretu egin zen, bestela
|
ez
baitago azaltzerik nola Reginak zaldia astindu eta zortzi hamar segundoko lasterraldia eragin zion; haserre zegoen, bai, Regina, aitaren edo aitaren itzalaren aurka ziurrenik, halako eran, non orduantxe eman baitzion, beharbada, heriotzako orduan eman ez ziòn erantzuna: –Aldasorotarren leinua galduko da, bai, aita, baina zin degizut aldasorotarrak maila goragoko leinu batean txertatuko garela!
|
|
|
Aldi berean, frai Millanek garbi ikusten zuen –garbi ikus zezakeen, behin eta berriz gertatuaren konstatazio hutsa zèn heinean– santuen irudi haiek gertatu izan zitzaizkiola Ernestinari arazo iturri, batean san Mamerto, hurrengoan san Bruno eta santa Zezilia, eta hurrengoan guztiak... santu haien irudiak eta irudien artean irudikatzen zituèn elkarrizketa zentzugabeak oztopo gertatuko balitzaizkio bezala, bere Jainkoaganako bidean; egia zen Ernestinak arazo hura gainditutzat edo ia gainditutzat zuela, halakoa izan baitzen hilabete luzeetako lanaren eta diziplinaren fruitua, frai Millanen aholkuak, teknika psikologikotik asko zutenak –jakintza adar hartarako zaletasun berezia zuen–, hitzez hitz bete izanaren ondorioz, baina egia zen, halaber, bigarren planoan ezkutatzea lortu zuèn errealitateak berriro egin zuela lehen planora –amets lizun bat bitarteko, gainera! –, inoiz baino indar handiagoarekin. Frai Millanek arazoaren sustraietara jo nahi bazuen, baina, hantxe zuen sustraia, hantxe zuen muina, muinera eta sustraietara joz gero aurki baitzezakeen bermeko irtenbidea; halako zerbait bururatu ote zitzaion frai Millani...?, bestela
|
ez
baitago azaltzerik nola honek zaku bat eskuratu, kaperarantz abiatu –mojak erretiratuak zeuden, bezperak kantatuta gero–, atea ireki, san Mamertoren irudia zakuan sartu –zurezko irudi mugikor bat zen, metro batekoa, frai Millani erori egin zitzaiona, urduri zegoelako, apika, hura maniobratzerakoan–, eta bertatik alde egin zuen isil gordean, lapur bat balitz bezala....
|
|
|
Desagertzen zenean, berriz, emazteari eta ene emazteari so egiten nien eta, esatea krudela bada ere, gero eta itsusiagoak iruditzen zitzaizkidan, soineko dotore bezain barregarri haiekin, patata zaku batzuk bezalakoak ikusi nituen arte... patata zaku batzuk iduri baitzuten, zinez, markes jauna! Eta pena sentitu nahi izan nuen, errudun sentitu nahi izan nuen, kristau zintzo baten modura, baina bazeuden nigan beste indar batzuk, gorputz arimei lotuak, telurikoak... beste ni askeago baten aldarria egiten zutenak, urteetako kristautasunak nigan moldatutako balio eta kateetatik ihes, bestela
|
ez
baitago azaltzerik nola neska mulatoa iritsi ahala ezabatu zitzaizkidan kolpetik penak eta errudun usteak. Harik eta ulertu nuen arte ez nuela atsedenik hartuko, desio eta irrika bizi hura ase ezean.
|
|
|
Baina Nazario beste puntu batean zegoen ordurako, bestela
|
ez
baitago azaltzerik nola haren begien argian behe laino bat sartu zen:
|
|
|
Honek ongi ulertzen zuen, bai –ongi uler zezakeen bederen– zergatik hartu zuen aitak heriotzako orduan Ernestina uso zuritzat, eta bera uso belztzat. Orduan, baina, bere emetasunean zaurituta sentitu zelako edo, haserretu egin zen, bestela
|
ez
baitago azaltzerik nola Reginak zaldia astindu eta zortzi hamar segundoko lasterraldia eragin zion; haserre zegoen, bai, Regina, aitaren edo aitaren itzalaren aurka ziurrenik, halako eran, non orduantxe eman baitzion, beharbada, heriotzako orduan eman ez ziòn erantzuna: " Aldasorotarren leinua galduko da, bai, aita, baina zin degizut aldasorotarrak maila goragoko leinu batean txertatuko garela!
|
|
2009
|
|
|
Une hura magikoa izaten zen Nazario Orberentzat, une bete bakarretakoa?, hantxe ahazten baitzitzaizkion bat batean lantegiak ekartzen zizkiòn nekeak eta buruhausteak, hamar hamabi ordu luzetan pilatuak? denborak, une bakoitzean, dentsitate diferentea balu bezala, eta denbora batek beste denbora bat balu bezala ihesbide, barne prozesu alkimiko bat bitarteko,
|
ez
baitzegoen azaltzerik, bestela, nola segundo gutxi haiek, hain arinak eta hain haizea bezalakoak, bestalde, erauzten zioten bere baitatik eta egozten, ordutan eta ordutan pilatutako zama astuna, erratz batek gela bateko zaborra egozten duen bezala, edo haize zirimola batek, han hemenka metatutako zur puskak eta hartxintxarrak; gero, berriz, Teofilo Mariari begira jarri eta honela mintzatzen zen aita:
|
|
|
Lur idealizatu batez mintzo ziren Felipe eta Feliperen osaba, baina horixe zuen atsegin, hain zuzen ere, Gabinok, burbuilen artean bizitzen ohitua zegoenak, behin atera zen, bai, burbuila hartatik tuberkulosiari aurre egiteko, baina, gaixotasuna gaindituta gero, hantxe jarraitu zuen bere berezko joerak, burbuilaz burbuila bizitzera eraman zuenak?, haren lur erreal guztiak ametsaren ertzekoak balira bezala, halako eran, non, une hartan, misio lurtzat hartu baitzuen, ausaz, Euzkadi, eta misio lurtzat Regina enea?
|
ez
baitago azaltzerik, bestela, nola egun berean izeba Ernestinarengana hurbildu, ogi puska gogorren arteko mauka izan zitekeen izeba, Gabinoren kalkuluetan, eta halaxe mintzatu baitzitzaion:
|
|
|
baitaratua eta bereganatua izan behar zuen? bestela
|
ez
baitago azaltzerik nola istantean lotsagorritu, jiratu eta anai arreben atzetik irten zen, azeriak uxatutako oiloa iduri: Ada, Teo, Damaso, Domingo, itxaron?!
|
|
|
hala, bada, guztiak besarkatzen zituen Nazario Orbek, azkena izan ezik, Ada besoetan hartu eta zerura jaurtitzen baitzuen, berriro jasotzeko, aitak barre egiten zuen bitartean eta neskatilak oihuxka urduri atsegin batzuk, ooo eta ooo! Une hura magikoa izaten zen Nazario Orberentzat –une bete bakarretakoa–, hantxe ahazten baitzitzaizkion bat batean lantegiak ekartzen zizkiòn nekeak eta buruhausteak, hamar hamabi ordu luzetan pilatuak... denborak, une bakoitzean, dentsitate diferentea balu bezala, eta denbora batek beste denbora bat balu bezala ihesbide, barne prozesu alkimiko bat bitarteko,
|
ez
baitzegoen azaltzerik, bestela, nola segundo gutxi haiek –hain arinak eta hain haizea bezalakoak, bestalde– erauzten zioten bere baitatik eta egozten, ordutan eta ordutan pilatutako zama astuna, erratz batek gela bateko zaborra egozten duen bezala, edo haize zirimola batek, han hemenka metatutako zur puskak eta hartxintxarrak; gero, berriz, Teofilo Mariari begira jarri eta honela mintza...
|
|
|
Maria Bibianak argi ikusten zuen –argi ikus zezakeen behintzat– pilotua onez ari zitzaiola, umoretsu; edo, beharbada, Maria Bibinak ez zuen ezer ikusten, zegoèn puntuan zegoela nekez lot baitzezakeen protestantea bezalako hitz bat jolasarekin, erlijioa txantxa bat baino gehiago baitzen, inondik ere: hil edo biziko kontua zen; guztiaz ere, pilotuaren erantzuna ere halakoa izan zelako, guztiz ezustekoa, hitzak eragin ziezaiokeèn haserrealdiaren gainetik pilotuaren aurrean lotsagarri geratu zelako ustea –usteletik ezertxo ere ez zuena– baitaratua eta bereganatua izan behar zuen... bestela
|
ez
baitago azaltzerik nola istantean lotsagorritu, jiratu eta anai arreben atzetik irten zen, azeriak uxatutako oiloa iduri: Ada, Teo, Damaso, Domingo, itxaron...!
|
|
|
...an bizitzen ohitua zegoenak –behin atera zen, bai, burbuila hartatik tuberkulosiari aurre egiteko, baina, gaixotasuna gaindituta gero, hantxe jarraitu zuen bere berezko joerak, burbuilaz burbuila bizitzera eraman zuenak–, haren lur erreal guztiak ametsaren ertzekoak balira bezala, halako eran, non, une hartan, misio lurtzat hartu baitzuen, ausaz, Euzkadi, eta misio lurtzat Regina enea...
|
ez
baitago azaltzerik, bestela, nola egun berean izeba Ernestinarengana hurbildu –ogi puska gogorren arteko mauka izan zitekeen izeba, Gabinoren kalkuluetan– eta halaxe mintzatu baitzitzaion:
|
|
2010
|
|
|
Egia da, halaber, ume umetatik izan naizela ameslaria, hain nuen barrukoa joera hura ere, antza? bestela
|
ez
baitago azaltzerik nola marrazki guztiak hasten nituen zerutik, zerua neure neurezko lurtzat banu bezala: ipintzen nituen goian eguzkia eta hodeiak eta hegaztiak; marrazten nuen gero lurra:
|
|
|
Egia da, halaber, ume umetatik izan naizela ameslaria, hain nuen barrukoa joera hura ere, antza... bestela
|
ez
baitago azaltzerik nola marrazki guztiak hasten nituen zerutik, zerua neure neurezko lurtzat banu bezala: ipintzen nituen goian eguzkia eta hodeiak eta hegaztiak; marrazten nuen gero lurra:
|
|
2012
|
|
|
Piztia hura eta biok elkarren ondoan jarri gintuzten eta arretaz konparatu zituzten gure itxurak, bai nagusiak eta bai morroiak, eta gero zenbait aldiz yahoo hitza errepikatu zuten.
|
Ez
dago azaltzerik nire izua eta harridura animalia nardagarri hark giza itxura osoa zuela ohartu nintzenean; egia esateko, aurpegia laua eta zabala zuen, sudurra zanpatua, ezpainak lodiak eta ahoa handia. Baina ezberdintasun hauek nazio basati guztiek dituzte, begitartea desitxuratu egiten baitzaie, haurrei lurrean arrastaka ibiltzen uzten dietelako bertakoek, edo bizkarrean eramaten dituztelako aurpegia amaren sorbaldaren kontra zanpatuta dutela.
|
|
2013
|
|
|
Baliteke. Bertzela
|
ez
baitago azaltzerik nola mintzatu zitzaion Yazîd Hamzari, handik urte erdira: –Zergatik ez haiz ezkontzen eta seme bat edukitzen?
|
|
|
Amaiak haren ikara imajinatu zuen. Harengana jo nahi zuen, ondo zegoela argitu, dagoeneko bere borondatearen kontra egiteko arrazoirik
|
ez
zegoela azaldu. Ama topatzeak lehentasuna izaten jarraitzen zuen, inoiz baino handiagoa gainera.
|
|
|
Baliteke. Bertzela
|
ez
baitago azaltzerik nola mintzatu zitzaion Yazîd Hamzari, handik urte erdira: " Zergatik ez haiz ezkontzen eta seme bat edukitzen?
|
|
2014
|
|
|
Hura zen iskanbila eta ardaila, hura zarata eta nahaspila. Hitzik
|
ez
dago azaltzeko. Zalapartariak ziren erabat bertako jende behe mailakoak, baina atzerritarrak ere ez ziren atzean gelditzen.
|
|
2015
|
|
|
Frantziari begira, funtsezkoa izan zen. Hori gabe
|
ez
dago azaltzerik [Espainiako] Poliziaren presentzia Frantzian. Gainera, buruzagiak Europatik kanporatzeko ere garrantzitsua izan zen.
|
|
2016
|
|
|
ildo sozialista akonfesional abertzalean. Luzeegi joko zukeen zehaztea zertan zegoen desados bigarren ildo abertzale horrekin, lehenbiziko ildokoen erabat aurka zergatik zegoen
|
ez
zegoen azaldu beharrik: abertzaletasun talkagatik?, baina lehen txostenean, gorago iruzkindu dugunean, funtsezko desadostasunak jadanik adieraziak zituen, eta gauzak erabaki beharra zegoen, zeren korronte ezberdinei luzera erakunde ezberdinak egokitzen zaizkie, eta gauzak aurrerantzean ez ziren berdinak izango.
|
|
|
|
Ez
dago azaltzerik kaleko giroa, ezpada ze esanda sargoriak hartuta dagoela hiria, teutoiek behinola Jerusalem moduan.
|
|
2018
|
|
|
–Gaixotasun bat pasatu ziok bere alabari;
|
ez
zegok azaltzeko ezer, erantzun zion You Sipok.
|
|
2023
|
|
|
Baliteke beste kasu batzuetan kontu handiagoz ibili izana baimena lortzeko (nahiz hizkuntza jakin ez), baina, aldi hartan, ez dago garbi baimenik eskatu ote zuen, eta, liburuan horri buruz deus esaten ez duenez, pentsa daiteke garrantzitsuena ez zela baimena izatea, baizik eta argazkiak egitea.
|
Ez
dago azaldu beharrik nolako kaltea egingo zukeen baldin eta eskola sekretuaren berri eman balu bere argazkien bidez. (Jakina, halako akatsak ez dira emakume zurien kontua soilik. Steven McCurry, 1985ean National Geographic eko" Afganiar neska" argazki ikonikoa egin zuen argazkilaria, duela gutxi akusatu dute argazkia neskaren baimenik gabe egin izanaz, nahiz berak ukatu). 113
|
|
|
Izarori, justiziarik gabe arrakastarik
|
ez
dagoela azaltzeagatik.
|