|
2007
|
|
|
Galdegaiek, nahiz eta osagai bakarrez egon osatuta, gehienek hautsi egiten dute legea,
|
ez
daude aditz aurrean, ezpabere, atzean.
|
|
|
Perpaus horretan galdegaia
|
ez
egoteaz gain aditzaren aurrean, ez dago ezta aditzaren hurrengo lekuan ere, ezpabere, aditzaren ondorengo bigarren lekuan. Ipin dezagun galdegaia aditz aurrean:
|
|
|
Hor ere ez da betetzen galdegaiaren legea. Gainera,
|
ez
dago aditzaren hurrengo lekuan, hurrengoaren hurrengo baizik. Hona hemen zelan geratuko litzatekeen perpausa galdegaia ipiniz gero aditz aurrean:
|
|
|
Ikusten denez, 9 hasiera perpausetatik 7tan galdegaia
|
ez
dago aditzaren ezkerretara, Altuberen legeak agintzen duenez. Urruzunoren adibideetan ageri badira perpausak aditza dutenak lehenengo kokalekuan, Duvoisinen adibideetan ez dago perpausik hasten denik ez aditz sintetikoz ez aditz perifrastikoz.
|
|
|
Hurrengo perpausean, hirugarrenean, aditzaren ondoren dago galdegaia, perpaus konpletiboa. Gainera, perpaus mendekoa
|
ez
dago aditzaren hurrengo lekuan, ezpabere bigarrenean. Gaur egun, perpaus osoa honela dabil nagusiki:
|
|
|
Bigarren perpausean galdegaia
|
ez
dago aditz aurrean, baizik eta ostean. Hirugarren perpausean ere aditz ostean dago galdegaia (arrantzarat).
|
|
|
Agerian dagoenez, lehenengo testu bietan juntagailuaren osteko perpausek aditz ostean dituzte galdegaiak (bazter batean eta iruten). Erreparatzen badiegu zein kokalekutan dauden, bata zein bestea
|
ez
daude aditzaren hurrengo kokalekuan, ezpabere, bigarrenean. Erabiliz gero galdegaiok aditz aurrean, berari inkatu inkatuta, honela geratuko lirateke lehenengo testu biok:
|
|
|
Hasiera perpaus horretan ere galdegaia (beltzezkoa edo beronen zati bat)
|
ez
dago aditz aurrean, ezpabere, gibelean, baina ez aditzaren hurrengo lekuan, baizik eta hurrengoaren hurrengo. Gehienek honela emango lukete:
|
|
|
Hasiera perpausean galdegaia
|
ez
dago aditz aitzinean, gibelean baino, gibelegi, askoren ustez. Hauek honela ipiniko lukete perpausa (galdegaia, jakina, aditz aurrean):
|
|
|
Hasiera perpausa osatuta dago hiru perpaus juntatuz, eta hirurotan galdegaia
|
ez
dago aditz aurrean, atzean baino. Gaur egun gehienok honetara edo idatziko genuke:
|
|
2017
|
|
|
Bestalde, ote extraposizioan agertzen den kasuetan bestelako analisia proposatzen dut, batetik, sintaxiaren aldetik ote a partikularen eta (e) n menderagailuaren ostean agertzen baita eta, bestetik, prosodikoki izaera askea bide baitu; ezaugarri bi hauek ezin dira Monforteren (2015) analisiaren bidezazaldu. Horrelako kasuetan perpaus amaieran agertzen da eta, prosodiak erakutsi bezala, partikulaindependentea da,
|
ez
dago aditz jokatuari lotuta; izan ere, zubereraz azterbide honen aldekotestigantzak topatzen dira. Euskalki honen azentubidea, oro har, paroxitonoa da; Larrasqueten (1931) eta Euskaltzaindiaren (2016) lekukotasunetan ikusten den bezala, azentuak ez du kokagune bera otekohiko kokagunean agertzen denean eta extraposizioan dagoenean:
|