|
2000
|
|
|
Herri edo eskualde horretan eta leku batzutan hala da bertso mugimendua eramaten duen taldea izan behar du bertso eskolak,
|
ez
bertsotan erakusten duen akademia. Esparru horretan transmisioaz arduratzen direnak, saioak antolatzen dituztenak, bertsotan egiten dutenak esparru horretako saio espontaneo eta antolatuetan...
|
|
2001
|
|
|
Zorigaitzean, ez zuten" homologatzailerik" aurkitu. Ezta ere, ongi merezia zuten arren, ez kanta zaharrik
|
ez
bertso berririk aterako zienik.
|
|
|
Azkeneko honetan ez nator bat, soil soilik. Euskaltzaletasunak eragin ziola, bai, argi dago; baina
|
ez
bertsotan jardutera, hori barrenak agintzen bide baitzion, euskal neurtitzak izkributan ipintzera baizik, eta inprentaren bidez munduan barrena zabaltzera," zeren ladin publika mundu guzietara berze lengoajiak bezala hain skribatzeko hon dela". Herri poesia ugariaren jabe ginela  badakigu garai hartan, idazten ez zen poesiaren jabe, ordea, eta euskaldunon gogoak bertsoetara emanak zirela ere bai, orain adina eta are emanago.
|
|
2003
|
|
|
Ez poesiari,
|
ez
bertsoei, ez antzerkiei... Tituluan garbi esaten danez, prosazko lanak baino ez nituan sartu.
|
|
|
Bizitza zaila den arren, zuk dena errazten duzu batzuetan zure pentsamendu hauekin, besteetan aldiz zerorrek nahasten duzu guztia. Zure filosofo sen honek ez dauka zure bertsolaritasunarekin zen ikusirik,
|
ezen
bertsoak ez dituzu nahi dutuzunean botatzen, berak nahi duenean ateratzen da bertsoa. Bertsoa buruan sobran duzunean ahotik ateratzen zaizu, beiterik gabe.
|
|
2004
|
|
|
Eta guk ere haurrekin batera ikasi genuen nola ibili gutxi gora behera. Haurrak bertsoa onartzeko bertsoak haurrentzako egina izan behar zuela ohartu ginen eta
|
ez
bertso ona eta sakona. Zerbait esaten zuena eta arina baizik.
|
|
2005
|
|
|
Decrept en ondotik, Jose Eizagirrek berak hartu behar zuen laster Euskaltzaleen buruzagitza, eta gero, bat bestearen ondotikJean Etxeparek eta Louis Dassancek, bainan ez zuten engoitik Biltzarraren buruzagi bihi baten prosak
|
ez
bertsoek sekulan gehiago Errepublika kordokatu: hain gogorki zion alabaina, lehen aldian berean, Mauleko suprefetak ahoa hetsi botza altxatu nahi izan zuen Georges Lacombe gerlari ohi eta ameslari ausartari!
|
|
|
Bertsotan aritzea gozatzen segitzeko jardun naturaltzat dauka. Oraindik ere, bere harridurarako," Xabier, bota
|
ezak
bertsoa" esaten dio bat baino gehiagok. Jendeak ahaztu ez duenaren seinale.
|
|
2008
|
|
|
esan nahi baita Beñardok noiznahi osatzen zituela bertsoak, edozein objektu, izaki edo edozein gertaeraren aitzakian, mendiko bakardadean zegoenetan batez ere. Mendian ez ezik, baina, etxean ere kantatzen zituen noiz edo noiz, izeba Ursulak?. Orain bai, bota
|
ezak
bertsoa, eginbeharrak eginda gero, esaten zion ilobari?
|
|
|
edo osaba Bixentek eskatuta? beste hiru anaiak ez baitziren hain bertsozaleak, jakin
|
ez
bertsoak gustatzen ez zitzaizkielako edo hutsaren hurrengo sentitzen zirelako, Beñardok bertsoa gangar zuèn munduan hiru oilasko gangargabe baitziren hirurak ere, azken batean. Beñardok, hortaz, behar zuèn guztia zuen bertsolaritza lantzeko:
|
|
|
–Kanta
|
ezak
bertso bat, Beñardo, basoerdia ordainduko diat-eta; bi kantatzen badituk, bi; eta hiru kantatzen badituk, botila osoa.
|
|
|
–Kanta
|
ezak
bertso bat, Beñardo, basoerdia ordainduko diat-eta; bi kantatzen badituk, bi; eta hiru kantatzen badituk, botila osoa.
|
|
|
esan nahi baita Beñardok noiznahi osatzen zituela bertsoak, edozein objektu, izaki edo edozein gertaeraren aitzakian, mendiko bakardadean zegoenetan batez ere. Mendian ez ezik, baina, etxean ere kantatzen zituen noiz edo noiz, izeba Ursulak –" Orain bai, bota
|
ezak
bertsoa, eginbeharrak eginda gero" esaten zion ilobari– edo osaba Bixentek eskatuta... beste hiru anaiak ez baitziren hain bertsozaleak, jakin ez bertsoak gustatzen ez zitzaizkielako edo hutsaren hurrengo sentitzen zirelako, Beñardok bertsoa gangar zuèn munduan hiru oilasko gangargabe baitziren hirurak ere, azken batean. Beñardok, hortaz, behar zuèn guztia zuen bertsolaritza lantzeko:
|
|
|
esan nahi baita Beñardok noiznahi osatzen zituela bertsoak, edozein objektu, izaki edo edozein gertaeraren aitzakian, mendiko bakardadean zegoenetan batez ere. Mendian ez ezik, baina, etxean ere kantatzen zituen noiz edo noiz, izeba Ursulak –" Orain bai, bota ezak bertsoa, eginbeharrak eginda gero" esaten zion ilobari– edo osaba Bixentek eskatuta... beste hiru anaiak ez baitziren hain bertsozaleak, jakin
|
ez
bertsoak gustatzen ez zitzaizkielako edo hutsaren hurrengo sentitzen zirelako, Beñardok bertsoa gangar zuèn munduan hiru oilasko gangargabe baitziren hirurak ere, azken batean. Beñardok, hortaz, behar zuèn guztia zuen bertsolaritza lantzeko:
|
|
2009
|
|
|
Batzuk Bilbon bertan garatu dira, alde zaharreko Kalderapeko kasu. Zer esanik
|
ez
bertso eskolen inguruan egindakoaz edota bertsolaritza eskoletara eramateko egindako lanaz! Eta honela esan ahal izango genuke irratiez, euskal dantza eta musikaz, antzerkiaz eta gai zerrenda luze batez.
|
|
|
|
Ez
bertsoa
|
|
|
Ez. Ez dut nahi
|
ez
bertsorik ez prosarik.
|
|
2010
|
|
|
Ez dut botza sobera eder,
|
ez
pertsu emaiteko, ez kanturako. Familian bai, botza bazuten guziek!
|
|
|
Eta Abuztuaren 25ean, asteazkena, konpartsa guztiok plantoa egingo dugu, txupinetik txupinera, goizeko 10etatik hurrengo eguneko goizeko 10etararte. Egun honetan konpartsak Aste Nagusiko argazkitik desagertuko gara, jai alaia eta koloretsua ez da egongo, ez lehiaketa gastronomikoa, ez xake txapelketa, ez txosnarik, ez konpartsek antolaturiko kontzerturik,
|
ez
bertso bazkaririk… finean, ez dugu jaietan parte hartuko. Konpartsa gabeko jaiak zer nolakoak izan daitezken irudikatu nahi dugulako, udalak eramaten ari duen politikak nora garamatzan irudikatu nahi dugulako, horrelako astakeriarik benetan gauzatu ez dadin
|
|
|
Talde buru ez
|
ezik
bertsoen egile ere Joseph Echagaray horixe bera behar zuen izan. Ahoz jasotako kontaera guziek hala baitiote:
|
|
|
Min hori ezin lezake aise antzeztu nork bere haragitan bizi gabeko hirugarren batek. Ez hori,
|
ez
bertsotan behin eta berriz Berdabioz egiten diren aipamenok:
|
|
|
1898an Jean de Jaurgain historialari zuberotarrak kanta zahar batzuen istorioek oinarria historian izandako gertaerak izan zitzaketela aurkitu zuen. Gertaerak egiazkoak izan zirela frogatu zuen, baina
|
ez
bertsoak garaikideak zirenik, geroago ontuak izan zitezkeelako. Hala ere, modu berean, ezin baztertu da posibilitate hori.
|
|
|
Aipatu nahi dudana argi uzteko, hona aski berriki entzun dudan anekdota, 1928an sortu gizon baten istorioa. Ez zen euskaltzalea, sekulan
|
ez
bertso saio batean ibilia, ez besta zale; iraultza berdea eta Lur Berrirekin batean, Errecart omen euskaltzalearen obra, frantsesaren sartzea ezaguturik, Ameriketan ibilia zen euskaldunek ez kontrolatu lekuetan. " Badakik orain famatzen duzuen Xalbador hori ezagutu nian nik gaztean.
|
|
2011
|
|
|
Orduan baginen bospasei bakoitzak bere koadrilan kantatzen genuenak, talde bat egin eta Uriaren laguntzarekin hasi ginen Hernaniko txapelketak antolatzen,... Lagunartea izan da beraz zuen eskola. Bai, orduan ez zegoen
|
ez
bertso eskolarik ez ikastolarik, ez beste ezer. Etxean entzundako istorioak, soilik, aitona Txirritarekin asko ibiltzen zen bertsolaria zela eta horrelako kontuak.
|
|
|
Eta Proklok (28A17) gaineratzen du Parmenidesen Poema asaphes, hau da, iluna dela. Bestalde, nik ikusten dut Parmenidesek bere Poeman garatzen duena askoz argiago garatzen duela Aristotelesek Metafisika ren Gamma liburuan, oinarrizko printzipio logikoak prosan eta
|
ez
bertsotan aztertzen dituenean. Eta Parmenides alde batera utzita, amaitzeko, azken aipamen bat gaineratuko dut:
|
|
2012
|
|
|
Neu ere konturatzen naiz hark zer ikusten duen, eta neure jarrera ez da berdina Imanol sentitu edo Lazkano sentitu. Han bertsolari moduan erantzun beharra daukat,
|
ez
bertsotan ari naizenean bakarrik; hizketan ari naizenean ere bai. Horregatik, niretzako plazarik txarrena Azpeitikoa da.
|
|
|
Aurrera egin behar duzu. Basarri asko kritikatu zuten,
|
ez
bertso entzuleek bakarrik; baita garai hartako bertsolariek ere. Uztapide bera ere hasieran ez zen Basarriren aldekoa.
|
|
2013
|
|
|
Uriartek nonbaitetik kopiatuta jarri zituen bere bilduman (eskuizkribuan 143 orrialdeetan, Kortazar. Billelabeitiaren edizioan 93 or.). Uriarteren bilduman ustezko egilearen izena ageri da parentesi artean: ? (Azcue)?;
|
ez
bertsoen hasierako orrialdean, baina bai 3.ean, 145 or., goiko ertzean. Ustezko egilearen izena bere eskuz jarri zuen Uriartek (itxura batean, behintzat, nahiz ezin dugun ziurtatu). Autoretza Uriartek E. M. Azkueri ezarri ziola ikusi eta fidatuta edo, Astigarraga. Bijuescak ere Eusebio M. Azkueren olerkien artean jartzen dituzte bertsook (279 or.). Eusebio M. Azkuerenak ote dira, benetan?
|
|
|
Olerkiak ez
|
ezik
bertsoak ere aproposak dira sentimenduak adierazteko; esaterako, J. Martin tristuraz ari da bertso honetan:
|
|
|
Eta aparra, izatekotan, likidoa gehitzeko nahi, epe luzera begira. Hartarako, bestelako programa egitea proposatu genuen,
|
ez
bertso izarrak erakutsiz bakarrik, luzeagoa, hezitzaileagoa, askotarikoagoa, audientzia jaisteko arriskua asumituz. Eta baldintza zera zen:
|
|
2014
|
|
|
Hiru aste hauetan, han eta hemen kantari aritu ostean, Azpeitian izango da gaur Arzallus. Baina
|
ez
bertsotan. 19:00etan hasita, Aho bizarrik gabe solasaldian parte hartuko du, Sanagustin kulturgunean.
|
|
|
Gaia dute helburu berritzaileek, gaia bertsolariaren haututik kentzea, eta baita forma, hizkuntza eredua.
|
Ez
bertso handia baina bertso ongi egina. Txirritak txapeldun izatea ez du baitezpada gozatzen, bertsolariaren herri funtzioa aldatua da, gerlak berria usatuko du libertitzeaz aparteko axolak euskal mundura ekarriz.
|
|
|
Orain badakit finalean jokoak eginak direla ez duela gehiago interesik.
|
Ez
bertsoek, txapelketak. Bertsoek beti badute interesa, bertsolari horiek, erran nezake 15 bertsolari badirela Euskal Herrian ez baitakite gaizki kantatzen.
|
|
|
Aro berriari estrategia berria doakio. Dantzaren alde eginen dugu baina ez dantza zikina,
|
ez
bertsoen menturan ematen diren jauzi horiek, zirkuluak eta menditik sineste sorginduak sokan ekartzen dituztenak. Opor ordainduak, frente popularraren deabruzko ekimena zen klase langilea alberdanian ihalozkaraziko zuena, baina orain turistak ekartzen dituzte.
|
|
2015
|
|
|
Denok gara sendoak besteko hauskorrak. Zergatik
|
ez
bertsotan horrela azaldu eta zu horrela sentitzen zarenean hori erakutsi jendeari? ”. Horretarako, kontrako fasea igarotzea beharrezkoa omen da:
|
|
2016
|
|
|
Orain dena ‘erabili eta bota’ da. Gaur egun bertsoak ez du betetzen ziklo osoa, ez bat batekoak eta
|
ez
bertso jarriak.
|
|
|
Orain dena ‘erabili eta bota’ da. Gaur egun bertsoak ez du betetzen ziklo osoa, ez bat batekoak eta
|
ez
bertso jarriak. Jende gehienak pentsa lezake ez dela beharrezkoa ziklo osoa betetzea, eta normala ‘erabili eta bota’ izatea.
|
|
2017
|
|
|
Errekonozitzea alegia baloratzea, baino
|
ez
bertsotan bakarrik, emakumea jende aurrean egiten duen edozer gauzari bere balorea ematea.
|
|
|
erritmo erabat markatuak dira musika estilo horren oinarria. Musika beltza eta countrya bateratzetik sortutako erritmo haiek zerikusi gutxi zuten euskal musika tradizionalaren eta betiko euskal abestien kadentziekin, eta noski, ikustekorik
|
ez
bertsotarako erabilitako doinuekin.
|
|
|
Horrela ez balitz, Negu Gorriak ena Bertso Plost izango zen eta
|
ez
Bertso Hop.
|
|
2019
|
|
|
Hura guztia praktikara eramatea. Eta
|
ez
bertso saioa entzun eta biharamunean, hurrengo asteetan, bat batean, baizik, bertsoa amaitu orduko nota ipini behar zen.
|
|
|
“Lasai, Manu, gaizki ateraz gero, hurrengoan saiatuko zara berriro”. Horixe esaten nion neure buruari euskaraz solas egiten hasi nintzenean, zergatik
|
ez
bertsotan aritzeko orduan. Hanka sartzeko beldurrik ez, horrela ikasten da eta.
|
|
|
Mendebaldera begiratu eta ondokoa esan zidan: . Ez dakit eguraldi txarra ekarriko digun, baina zertxobait umoretsua, baina
|
ez
bertsotan, edo XXX ri buruzko saiakeratxo bat burutu ahal bazenu, sute oldartsu baten gisara hedatuko litzateke.
|
|
|
" Bertsogile" izena eman zion bere buruari Juan Mari Lekuonak, bertsogintza ere landu baitzuen.
|
Ez
bertsoak bat batean sortu, baizik eta idatziz landu eta ondu. Haren Egutegia 1999 eskuetan hartzen duenak ikusiko du zenbat aldaki egiten dituen bertsoa ontzat eman aurretik.
|
|
|
saioa amaitu, elkar besarkatu, elkar ukitu, hitz egin gure bertsoaldiez... Kontaktu fisikoa dago; konfiantza geure buruarengan; lasaitasuna, onartzeko saio txarra egin dugula gure prestigioa jokoan jartzen dela sentitu gabe, epairik sentitu gabe... eta berdinetik berdinera,
|
ez
bertso mailan, ezpada maila humanoan. Talde sentsazioa esperimentatzen dut, inoiz ez dut sentitzen bestelako saioetan.
|
|
|
Uste dut gauza pertsonal bat dela, baina oso gutxi edo batere ez zait inporta izan kanpo irakurketa.
|
Ez
bertsotan ez ezertan. Ez zait batere inporta".
|
|
2020
|
|
|
“Basarriri eskatu izan banio,
|
ez
bertsoa, prosa”, esan ohi zuen Zavalak. Pena zeukan.
|
|
|
Herodotok jarri zion izena zientziaren diziplina horri. Gainera, prosaz idatzi zuen,
|
ez
bertsotan. Mendebaldean hitz lauz idatzitako lehen liburutzat jotzen da haren lana.
|
|
2021
|
|
|
Martin kontziente da pribilegiatu bat dela, eta badu erruduntasun sentimendu bat: ez dela beragandik espero zen maila ematera iritsi,
|
ez
bertsotan eta ez bizitzan.
|
|
2022
|
|
|
Mikelen lekuan balego, sabelean daramanaz abestuko luke berak seguru. Gaia edozein izanda ere, amatasunera ekartzeko joera hartu baitu Olatzek, eta
|
ez
bertsotan ari denean soilik. Amatasunaz, amatasunetik.
|
|
|
Zentzu horretan, Mañukorta izango da, beharbada, bertsolaririk filosofoena, pekuliarrari dagokion estatus pribilegiatuari etekinik oparoena atera diona. Beste edonori txantxetan ere ez litzaizkioke onetsiko Mañuk,
|
ez
bertsotan inoren ahotan, baizik eta bere izenean, Bertsonajea liburuan Xabier Amurizari Francoren alde adierazitako arrazoi sendoak: haren sasoian ez ei zegoen langabeziarik, langileentzako paga estra biak ezarri zituen, jubilazioa ere bai.
|
|
|
Hala, ekaineko gau eder batean, bizkondesa baratzean pasea  tzen zebilen bertso batzuk errezitatuz, eskola erlijiosoko bere ikasle kutunek Amaren Egunean deklamatzeko hautatu zituenak. Berak idaztea gustatuko zitzaiokeen, baina harena prosa zen (idazten zuenean, ideiak trumilka etortzen zitzaizkion burura eta, noizean behin, luma utzi eta eskuak ur hotzetan sartu behar izaten zituen burura igo zitzaion odola jaitsarazteko),
|
ez
bertsoak. Ezin zuen jasan errimak exijitzen duen morrontza hori.
|
|
2023
|
|
|
David Ondartz armendariztarra da testua idatzi duena eta taula zuzendaria. «Ez da kabalkada bat, ez baita auzirik,
|
ez
bertsorik, ez zaldirik, baina ikusgarri oso bat da», adierazi du. Hogei antzerkilari, berrogei dantzari eta dozena bat kantari ari dira.
|
|
|
Batez ere elkartu eta bertsotan egin dut.
|
Ez
bertsotan edozer bota eta eseriz, baizik eta hitz eginez: gaiak zer ikuspuntutatik hartu daitezkeen ikusi, zer kantatu pentsatu... baina batez ere kantatu.
|
|
|
Agian
|
ez
bertso bat, hasperen bat besterik ez, oihu bat.
|