|
2006
|
|
|
Gainera, Wagner protonazi bat izan zen; azkenerako, Nietzschek berak ere arbuiatu egin zuen. Nietzschek greziar kultura klasikoa maite zuen, eta
|
ez
arrazaren mito teluriko ilunak. Wottan, Sigfrido, Walkiriak...
|
|
|
Hasteko, Herder traizionatzea da; Hegel desegitea; Schelling moldakaizki manipulatzea, hark ageriki adierazten baitu (Ortega komentatzen ari den orri horietantxe, adibidez) 656, arrazez ez dagoela zertan hitz egin historian eta kulturan, bai soil soil leinu, tribu, herri eta nazioez. Schelling-entzat mito bat, herri edo nazioa da, inola ere
|
ez
arraza bat (nazioa hizkuntzarekin berdindua: beraz, nazioa berdin bere bere hizkuntza/ mito propioa, hizkuntzak eta mitoak bat egiten dutela, ez arrazak eta mitoak).
|
|
|
Schelling-entzat mito bat, herri edo nazioa da, inola ere ez arraza bat (nazioa hizkuntzarekin berdindua: beraz, nazioa berdin bere bere hizkuntza/ mito propioa, hizkuntzak eta mitoak bat egiten dutela,
|
ez
arrazak eta mitoak). Ortega-k aski kuxidadez jokatzen du testualki, Schelling-i ez mintzarazteko" arrazaren mitoaz" (herriaren lekuan).
|
|
|
Ganivet i onartu behar zaio, herri gogoaren bere kontzeptua osoki historiari atxikitzen diola berriro: izpiritu espainola influentzia ezberdinek historian zehar taxutu dutena da,
|
ez
arraza edo naturaren batek betiko esentziatua. Honetan Giménez Caballero Ganivet en historismoari lotzen zaio (Espainiari doakion bezainbatean:
|
|
|
Oraingoan hispanitatearen zerizana teorizatzen du: lurrak, latinarekin, hizkuntza eta arraza anaia bizkiak sortarazi ditu, katalanak, gaztelau eta galegoak, etab. Euskalduna, berriro, ez da eskeman sartzen,
|
ez
arraza eta ez hizkuntza anaia da. Hispanitatearen meditazioan, eta Hendaian, eta Euskal Herriak inon ez dio lekurik eskaintzen bere hispanitatean367 Unamuno-k, berriro, atzeko atetik sartzen du, bestela bere tresna teorikoekin egiten ez dakien batasuna, nolabait, egiten duelako itxurak egiteko.
|
|
2007
|
|
|
sentiberatasunik ez izatea leporatuko dio. Spengler i, inperialista legez, arraza indartsua interesatzen zitzaion,
|
ez
arraza garbia, nazismoarekiko diferentzia nabarmen bat doktrinaren mailan horretan etzango da, cfr. VOLLNHALS, C.,. Preceptor Germaniae. Spenglers politische Publizistik?, in:
|
|
|
Ortega-ren kointzidentziak Chamberlain ekin puntu askotan harrigarriak dira (batzuetan korronte bateko sentiera eta ideia komunak izan litezke, menpekotasun zuzenekorik gabe), puntualak ez ezik orokorrak, estiloan bertan hasi eta fakto gorrien, zientzia kamutsarekin? polemizatzeko moduan (filosofia jakintsuago haizeputz baten izenean); historiari buruz tente potente jarreran, hari esijituz, aginduz (esaterako arraza espainol garbirik lehen ez egonda ere orain hori eugenikoki sortzeko esijentzian, elite buruzagi arrazialen aldarrian, etab.); eta
|
ez
arrazaren kapituluan bakarrik, baina kontzeptu basikoetan, balioespen historiko nahiz pertsonaletan, historiaren filosofia, bitalistan?, filosofia poli tikoan, balio moraletan. Hala ere, orain darabilgun arloan, puntu bat da nabarmentzekoa:
|
|
|
beren begiek beren sortetxe geografikora fokatuak jarraitu zutela? jarraitasun historikoa da,
|
ez
arraza, kontatzen duena. Hori da nortasun historikoa sortzen duena? 445 E. Adler orobat, juduekiko testu guztien, baikor zein ezkorren araketa arduratsu baten ondoren, konklusiora iristen da, Herder inola ere ez dela izan judu etsaia, haien patuan dolutzen den, eta haien estudioari bere obraren zati on bat eskaini dion, judulagun?
|
|
|
testuak. Geschlecht? dio, h. d., berriz ere Herder, leinu?,, askazi? 310 juduaz mintzo da,
|
ez
arrazaz. Herder-entzat, arraza?
|
|
|
Gizadia biologiko eta naturalki bakarra eta bera da giza jende guztietan: bereizi, hizkuntza, kultura, nazio/ herritan bereizten da,
|
ez
arraza biologikotan. (Nondik, bada, Herder-en ahotan arraza kontzeptua jartzeko enpeinu hau behin eta berriro, sakon sakon erroturiko prejudizioetatik ez bada?).
|
|
|
Konkista eskubidearen arrazoia doktrina tradizionala zen noblezia frantsesean, orain Iraultza ostean bere pribilegioak burges eta plebetarren usurpaziotik babesteko legez, lehenago Iraultza aurretik erregearen usurpazioen aurka babesteko ailegatua (Boulainvilliers) 770 Doktrina horretan, frankoaren? esanahia konkistatzailearena da lehenik,
|
ez
arrazarena; eta arraza hitzak, usu ageri ohi bada ere, leinu edo familiaren adiera tradizionala du beti (arraza merovingiarra, kapetotarra, etab.).?(?) La race/ des roys françois, yssus de Francion,/ enfant d. Hector, Troyen de nation?, kantatzen du Ronsard ek. Montesquieu-k dinastia esateko eskuarki arraza esaten du(, la race première?
|
|
2009
|
|
|
Antza, ez ginen bakarrak. Andima Ibinagabeitiak ere hizkuntzari erreferitua darabil maketo hitza,
|
ez
arrazari, eta berak maketotzat jotzen dituenak PNVko abertzaleak dira: –Egia esan Acción Vasca eta Partiduko erdel jarioen menpean bizi baino naiago dut Aprikako zuluen artean bizi.
|
|
|
– Guk ez genuen ez politikarik, ez erlijiorik,
|
ez
arrazarik, apuntatuta daukat, eskuz.
|
|
2014
|
|
|
Eguzkipean etzanda, lagun zaharrak balira bezala mintzatu ziren,
|
ez
arrazez edo manerez edo Henryk Choupetterekin eztabaidagai izaten zituen beste gauza batzuez, baizik eta gai guztien inguruan ados baleude bezala; gustatzen zitzaienaz mintzatu ziren, alaitzen zituenaz. Neskak tranpolin garaitik jauzi bat irakatsi zion, airean eseriz eta jarraian tentetuz, eta gero Henry saiatu zen, batere eskarmenturik gabe; barregarria izan zen.
|
|
|
irakurtzen da beti), formalki soilik hartu: alegia, hemen bortxa horrek
|
ez
arrazarik eta ez hizkuntzarik dizu, berak egiten dizu nazioa (beste testuren batzuetan horren arraza germaniarra esentziala izango da, hori omen baita Estatu biziraunkorra sortzeko gai den arraza bakarra) 1716 Ortegaren nazio kontzeptuari G. Moránekin katramilatsu eta friboloa irizteraino ailegatu gabe1717, horrek nazioaren kontzeptu bat ala bi ala hamaika duen ezin da jakin; komenentzien araber... –Dios mío, ¿ qué es España??, hori da angustiatzen duen arazoa) obsesiboki errepikatzen da, haren esanahia behin alde batera dabilela, gero bestera, inkoherente bai, baina beti ad maiorem Hispaniae gloriam.
|
|
|
–Antropologoentzat arrazak zoologian ematen zaion zentzu bera dauka? 1806 Antropologoek ikertzen dutena gizadiaren hastapen zoologikoa da, kalkulaezinezko antzinatearen ilunpetan, kulturaren, zibilizazioaren eta hizkuntzaren hastapenak baino askoz antzinago. Aro horretan
|
ez
arraza ariar, turaniar eta semitarik dago, are gutxiago germaniar edo zeltarik; hots, oraindik ez dago historiarik. Lehen arraza haiek arraza nahastuak ziren jada, historiaurrean berean?, eta arrazen nahasketa horretatik atereak dira orain, historian?
|
|
|
–Ez pongoa, ez longimanoa [antropoideak] dira zure anaia; baina bai amerikarra, negroa. Hori, bada, ez duzu zapaldu behar, ez erail behar, ez ebatsi behar; gizakia baita, zeu zaren bezalakoxea? 1885 Herder beti herri eta nazioez mintzatuko da,
|
ez
arrazez. Goethe Herderri atxiki zaio (gauza jakina den arren Ch.
|
|
|
Meiners irakurria zuela) 1886 Goethek berak esanik dakigu, Herderren. Ideen? ...zoari doakion II. Atala partikularki, bien arteko eguneroko eztabaida etengabeen artean idatzi zela1887 Erredakzioa bukaturik, publikatu baino lehen, Goethek poz pozez irakurri du eskuizkribua eta edukiari bere adostasun oso osoa adieraziz oniritzi dio1888 Humboldtek aipatu aipatzen ditu arrazak, baina kontzeptu horrekin zer egin ez dakiela esateko; ez baita lortu kontzeptuaren definizio egokirik,
|
ez
arraza diferenteen klasifikazio erabilgarririk. Aitzitik, gizajende guztien genero batasuna ebidentea dela, arraza guztiak senideak direla1889; arrazak hizkuntzarekin zerikusirik ez duela (Renanek alderantzizkoa esango baitu), izatekotan ere nazioarekin duela1890 Handik hara, klasizismo eta idealismo alemaneko autoreetan (Fichte, Hegel, etc.), arrazak zerikusirik oso gutxi izango du, gehienetan batere ez, inoiz edo behin hitza haien lumetan aurki badaiteke ere1891.
|
|
|
1891 Horrekin ez dira batzuen kirtenkeria antisemitak ukatzen. Baina, Kanti buruz esaterako, L. POLIAKOVek epaitzen du (onginahitsu samar agian), su actitud era más «cristiana» que «racista»?, hots, tradizio erlijiosotik ernea,
|
ez
arrazen teoria batetik, ik. Historia del antisemitismo. El Siglo de las Luces, Barcelona 1984, 181 D. F. Straussi buruz,, no abandonó la actitud serena del sabio y se abstuvo de hacer juicios de valor sobre los judíos y sobre quienquiera que fuera?, deritzo POLIAKOVek, Historia del antisemitismo.
|
|
|
Abertzaletasun konstituzionalak bere zentzua izan lezake, bere jatorrizko intentzioaren zentzuan hartzen bada: nazioa partaidetza libre eta aktiboaren, konpromiso politikoaren eta solidaritate nazionalaren zentzuan ulertzekoa, hots, balio unibertsalen kontsideroan zentratua (giza eskubideak, etab.),
|
ez
arrazaren edo kultura beren beregiko baten edo historia handi baten harrotasunaren gainean. Ezbaibakoa da horren zuzentasun osoa 80 urteetan eta Alemanian aldarri bezala, ez teoria bezala (nazioarena), identitate aleman berri bat ontzeko xedean.
|
|
|
Alsaziaren arazoak Renan
|
ez
arrazari eta ez hizkuntzari, ez arraza biologikoari ez linguistikoari garrantzirik eman ezinda utzi du: espiritu metafisiko batera ihes egitera behartua.
|
|
|
Alsaziaren arazoak Renan ez arrazari eta ez hizkuntzari,
|
ez
arraza biologikoari ez linguistikoari garrantzirik eman ezinda utzi du: espiritu metafisiko batera ihes egitera behartua.
|
|
|
Prestu prestua ez da, hortaz, alde batetik hori behin eta berriro Mommsenekiko konexioan alegatzea, honek ez baitu horrelakorik pentsarazteko deus inon adierazi; are gutxiago hori Prusiaren edo, orokorki? ...; bestetik Treitschkeren esaldia bera (gerraren erruduntzat nazio frantsesa emanez, Inperatorea soilik gabe) 1188 testuan ez daukan adiera batera bihurritzea da, politikoa eta konkretua baita horren erreferentzia (gerra deklarazioa Parlamentuak egina izatea eta herriak alaikiro ederretsia), gehien gehienez historiko inplizitua (Frantziaren hedapen nazional jarraikiarena historian zehar), inola ere
|
ez
arrazarena, edo alemanek jasan omen luketen gehiagotasun kultural frantsesarena.
|
|
|
Liburuan zehar arraza eta nazioa balioberdintzat erabiltzen dira, baina, behiala Aljerian administrazio kolonialeko funtzionario izanak biok ez guztiz berdintzeko ardura hartzen du. Arraza batzuk ez dira zibilizatuak, ez dira nazioak (eta ez dirudi nazionalitateen printzipioa aplikatu ahal zaienik), edo ez dute inoiz nazionalitate bat osatu1053, eta berak hemen aldarrikatzen duen hau nazionalitateen printzipioa da,
|
ez
arrazena (Delochek ez du pentsatzen nazionalitateen printzipioak kolonientzat balio behar duenik). Behar bezala bereziz, bada:
|
|
|
Gero, diskurtso justifikatzailea maila ezberdinetan higitzen da, eta hor bai, sartzen dira hizkuntzaren arrazoia, etab. (inoiz
|
ez
arrazarena):
|
|
2015
|
|
|
Nire osaba Kreseni omenaldi koxkor hau eskaintzen diot beraz, bere lau seme alabak euskaldun hazi direlako, ikastolara joan gabe; nire lehengusu lehengusinetan bizirik dirauelako
|
ez
arrazaren hariak baina aitona amonen mintzoak.
|
|
|
g. Herria zapalduta, itota, desagertze zorian ikusita, herri horren alde jokatzeko prest azaldu zen gazteria sail zabala. Eta hizkuntza zen?
|
ez
arraza, haren nortasunaren ezaugarrietako bat; ezaugarri nagusia, batzuen iritzian.
|
|
2016
|
|
|
|
Ez
arrazak, euskaldunok berezitasunen batzuk izan arren, arraza nahasketa bat, azken buruan?; ez erlijio katolikoak, klerikalismo deitoragarriaren tema zen hori, gerraondoan faxismoarekin bat egiteagatik galdua zuen erlijio katolikoak izen on guztia, euskal apaiz batzuen salbuespena salbuespen, eta sekularizazioa atarian zen?; ez iragan demokratiko idealizatuak, foruak indarrean zirenean, ez ginen h...
|
|
2017
|
|
|
Iruzkin horiek idatzi dituen kazetariari iruditzen zaio naturala dela emakume guztiak bere ingurukoak bezalakoak izatea. Feminitate horrek ez duela
|
ez
arrazarik, ez klaserik, ez dagoela politikoki eraikia, uste du emakumeak beren kasa utziz gero, naturalki diren hori izan daitezen, manerarik poetiko eta miresgarrienean bihurtuko direla bere inguruan lan egin eta afaltzen duten emakume horiexek bezalakoak: burges zuri petoak, behar den bezalaxe.
|
|
2019
|
|
|
Ingalaterra viktoriarrak etxean egonarazi zuen emakumea, erabat; Jane Austenek ezkutuan idazten zuen; kemen izugarria edo ohiz kanpoko destinoa behar zen George Eliot, Emily Brontë bilakatzeko; 1888an, jakintsu ingeles batek idatzi zuen: . Emakumeak ez dira
|
ez
arraza bera, eta ez arrazaren erdia ere: ugaldu beste helbururik ez duen azpiespezie bat dira?.
|
|
|
Ingalaterra viktoriarrak etxean egonarazi zuen emakumea, erabat; Jane Austenek ezkutuan idazten zuen; kemen izugarria edo ohiz kanpoko destinoa behar zen George Eliot, Emily Brontë bilakatzeko; 1888an, jakintsu ingeles batek idatzi zuen: . Emakumeak ez dira ez arraza bera, eta
|
ez
arrazaren erdia ere: ugaldu beste helbururik ez duen azpiespezie bat dira?.
|
|
2022
|
|
|
Jeneralak txakur garestiak eta arrazakoak dauzka; hau, berriz, auskalo nondik irten den! Ez ilajerik
|
ez
arrazarik, maltzurkeria besterik ez! Jeneralak nola izango du, bada, horrelako txakurrik?
|