|
2009
|
|
|
Enric Gonzálezek, Historias de Londres deritzan Londresi buruzko liburu barregarriaren egile eta El Paíseko korrespontsal ohiak dio ingelesok garela inoiz ezagutu dituen hiztunik txukunenak, baina hizkuntza ezkutu gisa erabiltzen dugula. Izan ere, bada halako ingeles tipo bat, klase ertainekoa eta ikasia Gonzálezen hitzetan, deseroso sentitzen dena oinarrizko ingelesa besterik jakin
|
ez
eta ironia ezin antzeman dezaketen arrotzekin. Haien ustez kamutsegiak dira hala nola umeak, zenbait estatubatuar eta, oro har, australiar gehienak.
|
|
|
Zinez maite dut hemengo ardoa, baina ez dut ez aditzen, ez ahoan gozatzen,
|
ez
eta usaina hartzen edo mugitzen edo beira garbian zehar begiratzen ere, erritu eta protokolo modu jakintsuekin dastatzen duten probatzaile profesionalen gisara. Deus gutxi jakitera ailegatzen naiz:
|
|
2010
|
|
|
Erabat gal nintekeen. Beharrik bizitza gelditu
|
ez
eta aitzina egiten duela konprenitzeko zoria izan nuen. Nire adineko bertze nesken antzeko bizimoldea izan nuen:
|
|
|
Zutaz oroitu eta neure bizitzaz berriz jabetuko zinen beldurrak hartzen ninduen. Seguru nengoen, etsi
|
ez
eta nigana bihurtuko zinen noiznahi. Beldurrak, aldiz, ez ninduen umetan bezala izozten.
|
|
|
Baina nik amore eman
|
ez
eta berriz galde egin nizun.
|
|
|
Funtsean problema honakoa da: irakurketa ez dago sarturik pertsonaren prestakuntza intelektualaren barrenean; irakasle askorenean ere ez,
|
ez
eta, zoritxarrez, hedabideetan agertzen diren kritikari ugarirenean ere. Eta begi bistakoa da kritikari askoren irakurtzeko moduak irakurle arruntarenaren antz handia duela.
|
|
|
Horrek, dena dela, ez dio erantzukizunik kentzen gaur eguneko kritika sistemari, literatura modelo bat eta irakurle modelo bat elikatu baitu, baina literatura modelo horrek ez du askorik literaturatik,
|
ez
eta irakurle modeloak irakurle onetik ere.
|
|
|
Aljeriako opor aspergarri haiek ez dizkizuet xeheki kontatuko, nahiko hutsak eta lauak izan baitziren gainera; haatik hemen aipaturiko sonetoak argibideak hartze ditu, eta lehenik bere garaian eta tokian kokatu behar dizuet. Aljeriako gerla betean zen, lau urte hartan hasia, eta ez genekien beste lauez iraunen zuela,
|
ez
eta zenbat denboraz han soldadu egon genuen. Gudua bihurgune handi batean sartua zen:
|
|
|
(Etxean ideia berririk
|
ez
eta irakurri ditugu liburu guztiak)
|
|
|
Istorio lehergarri honetan, batera doaz miseria morala eta miseria ekonomikoa, ondasun
|
eza
eta ontasun eza. Herri gaelikoak iragan distiratsurik izan bazuen inoiz, hura aspaldi ahantzirik eta ehortzirik ageri da liburuan.
|
|
2011
|
|
|
Asmoa da agerian uztea okerra dela ingelesa eta frantsesa, inolako kritikarik gabe, Afrikako idazkera eskolatuaren bitarteko nahitaezkotzat hartzea, eta ez dakarrela aurrerabiderik Afrikako literaturarentzat eta kulturarentzat. Bestela esanda, idazle horiek eta beren Mendebaldeko emaginek egiazko literatura afrikarrak Afrikako hizkuntzetan idatzia izan behar duela onartu arte, antzutasunera, sormenik
|
ezera
eta frustraziora baino ez daraman kale itsu batean sartuta egongo dira.
|
|
|
Edo administrazio kolonialak erreklutatu dizkion hirurogei zamaketariek beste modurik
|
ez
eta palankinean daramatela, kulunkak irakurtzea eragozten diolako kexuka ari den horixe bera.
|
|
|
«Burdinbidea bertan behera utzi ala sei edo zortzi mila gizonen heriotza onartu behar dugu», aitortu dio Raphael Antonetti gobernadoreak. Europara itzulitakoan Terre d? ébène publikatuko du (1929), bere herritarren fantasma guztiak astinduko dituen alegatua, detaile inpresionistarik gabe datu zehatzez hornitua, frantsesek Afrikan darakusten zabarkeria, antzerik
|
eza
eta sukar hiltzailearen erakustegia.
|
|
|
nahikoa eskasa da istorioaren berosimilitudea. Batez ere, ez zait sinesgarria iruditu atso bi horien falansterio zoriontsua,
|
ez
eta une oro erakusten duten optimismo atergabea. Zeharo bestelakoak dira nik ezagutzen ditudan atso agureak.
|
|
|
Ezabatze prozesuaren helburua, oraingoan, Nafarroako erreinuari eraso egin eta lurraldea inbaditu zutenen identitateari buruzko aipamen guztiak baztertzea da, halatan non, azkenean, ez dagoen jakiterik, ez baita esaten? noren kontra borrokatzen ari ziren nafarrak, ez zergatik, ez nork eta zergatik eraitsi zuten Jatsutarren gaztelua,
|
ez
eta zergatik erbesteratu behar izan zuen ere santu izango zenaren familiak.
|
|
|
Horrelakoa izan nahi nuke nik: ia zaindu
|
ez
eta luzaro iraun. Inbidiarik ez diot, hala ere, bera geldirik dagoelako eta nik hori ez dut nahi.
|
|
|
Han bereko jendearekin gurutzatzetik, apez zuri eta kristau fedearen berriemaile zenak bestelako sineste bat ezagutu zuen, sorginkeria, bataio, ezkontza, amwen edo kuttun, beldur eta, oroz gain, ehorzketen karietara. «Afrikako bestarik handiena ez zen haur baten sortzea,
|
ez
eta ezteiak, baina ehorzketak.» Eta behin eta berriz eta askotan konparazioak eginen ditu Afrikako jendeen eta Euskal Herrikoen artean, batzuk besteak bezain salbai garela adierazi nahiz bezala?
|
|
2012
|
|
|
–Hamar haiek lortu
|
ez
eta azpeitiarrak berdinduko al du harritzar hori?
|
|
|
Libertatearekin parez pare egin behar zituen euskarak bizitza eta ibilia. Ez ziren proposamenik gustukoenak izan euskal gizartearentzat hauek,
|
ez
eta alderdi sozialistarentzat.
|
|
|
Ez izatekotan eskola fundamentuzkorik ere ez genuen, gela koskor bat elizako teilapean, 60 bat metro karratukoa. Denak batera kabitzen
|
ez
eta mutilek izaten genuen maisuarekin eskola goiz partetik, eta arratsaldez, maistrarekin, neskek. Ezagueran sartzetik, zazpi urtetik alegia, hamalaura bitarteko hirurogei laurogei bat mutil eta mutiko egoten ginen gela horretan.
|
|
|
Apaizak egiaren ohoretan esan zigun hori, emakumeak espresuki galdetu ondoren. Ez zigun esan, eta
|
ez
eta esan nahi izan ere, gaztelera zenik Jainkoaren semearen hizkuntza, baina konprenitu genuen gureak baino aukera gehiago izan zitzakeela probabilitate horrek. Solaskide bat galtzen hasi ginen egun hartan.
|
|
|
Soldaduek Jesusi gurutzea bizkarrean jarri ziotela, hau erori egiten zela eta zigorrarekin jotzen zutela altxa zedin. Beste pasarterik jakin
|
ez
eta bera ere soldadu izan al zen galdetu eta, nire harridura eta desosegurako, baietz erantzuten zidan aitarena. Aita ez zen euskal abertzalea, izatekotan euskal abertzaleen kontrakoa zen, baina gutuna idazteko adina gaztelerarik ez zekien, ez eta euskararik ere, azkenean gutunik idazten ez zekiena zen.
|
|
|
Beste pasarterik jakin ez eta bera ere soldadu izan al zen galdetu eta, nire harridura eta desosegurako, baietz erantzuten zidan aitarena. Aita ez zen euskal abertzalea, izatekotan euskal abertzaleen kontrakoa zen, baina gutuna idazteko adina gaztelerarik ez zekien,
|
ez
eta euskararik ere, azkenean gutunik idazten ez zekiena zen. Aitak gutun izan zitezkeen lerro batzuk idatzi zizkidan euskaraz.
|
|
|
Lehena, 2001eko otsaileko Kursaaleko adierazpenari dagokio. Fakultateko bulegoan nengoela telefonoak jo zuen goiz batean; Kursaalen jendaurrean aurkeztekoa zen «Indarkeria
|
ezaren
eta elkarrizketaren aldeko konpromiso soziala. Konponbidea» adierazpena; asmoa zen politikatik kanpo zebiltzan zenbait lagunek irakurtzea adierazpena.
|
|
|
Bi libera esterlina lortu nituen; nahikoa izan zen baietz esateko, baina artean hitz egiten ari ginela amaitu zen sartutako dirua, eta han utzi nuen Lehendakaria telefonoaren beste aldean. Hori nahikoa
|
ez
eta, hegaldia atzeratu egin zen eta Bruselakoa galdu genuen. Ez nuen modurik izan Gernikara kargua hartze ekitaldira joateko.
|
|
2013
|
|
|
Ez dago batere argi XX. mendearen hasierako gazte euskaldunikasi eta jantzi batek zergatik hauta zezakeen euskara literatur hizkuntza gisa. Izan ere, aukera horrek ez du zentzu handirik orduko gizarte ikuspegitik,
|
ez
eta alde artistiko etaeditorialetik begiratuta ere. Erdara zen aukera logikoa, eta, horrela izanik, erdaraz idatzizuen, kasurako, Pierre Lhande euskaltzainak.
|
|
|
Eta gogoeta horiek baztertzean, beste batzuk etortzen zitzaizkion, hemen sortuko ziren kezka eta arazoei zegozkienak; Nagusiena k, berak aurre egin zien hauei guztiei, halabeharrak hala eskatzen ziolako. Emaztea eta bi seme aski
|
ez
eta, beste mutiko bat orain, ase beharreko bat gehiago. Eskolara bidaltzeko izapideak lehenbailehen egitea komeni.
|
|
2015
|
|
|
«Erlea gure planetaren gainetik desagertuko balitz, gizakiok lau urtebesterik ez genuke bizitzeko: erlerik gabe polinizaziorik ez, belarrik ereez, ez animaliarik,
|
ez
eta gizakirik ere.»
|
|
|
Ez dakigu berenherrian mugazain horiek mendi handirik bazuten zaintzeko. Hemen, Larrungo mendia ederki zaintzen dute etaez da aspaldiko demboretan kontrabanda handirik sartuEspainiatik hunat
|
ez
eta joan hemendik Espainiarat. Egiaerran, jaun horiekin ez da jostetarik:
|
|
|
Ez dago inolako mezu ezkutu eta kabalistikorik. Ez dago txikitako oroitzapen garratzik,
|
ez
eta gure psikea eta barne gatazkak salatzen dituen aztarnarik. Asmo xumeak ditu egileak:
|
|
|
Ezker eskumuturrean duen orbaina egin zuen eguna oroitzen dut, harraskan labana ikusi
|
ez
eta ebaki sakon hura egin zuenekoa. Anbulatoriora eraman nuen, hain biziki gaitzesten zituen heroi faktiko horietako bat bilakatuta.
|
|
|
Behi pintto batzuk, eta atzerago idi bat lanean. Mendiek salatzen zuten hura ez zela Alabamako herri bat,
|
ez
eta Louisianakoa ere. Bestelako erremintak ziren han lanerakoak, baina pentsatu nuen han ere gurditzar baten bide nabarraren ertzean oinez zebilenak bere buruan armonia bat zuela denboraren mekanikari ihes egiteko.
|
|
|
Batista azkeneko ostikoak ematen ari zen garaian, behin, frontoia bukatu gaueko hamabietan eta Solozabalen kotxean gindoazen, zazpi lagun. «Halako lekura joan behar diagu trago egitera!» Eta hasi gara Alex Olazabalen autoan sartzen, baina denontzako lekurik
|
ez
eta kapotean sartu zen Txino Bengoa. Habana erdi erdian genbiltzan, eta, alazankoa!, kristoren guardia pila!
|
|
|
Ez dakit ba. Ez naiz zientifiko bat,
|
ez
eta teknikari, salbu hitzari dagokionaz. Berbaren profesionala naiz.
|
|
2016
|
|
|
poesia atsegin nuen, ikastetxeko antzerki taldean mutilak behar zituzten, karrera bat aukeratzeko premiak gero eta gehiago estutzen ninduen? Horrek guztiak, gehi une hartan pasatzen ari nintzen krisialdi existentzialak, eta harekin batera etorri zen interesik
|
ezak
eta kalifikazioen jaitsiera nabarmenak, bultzatu ninduten, gurasoei zer karrera egin behar nuen esaterakoan, haiek ezustean harrapatuz, eta nik neuk ere ia espero ez nuela, Arte Dramatikoa egin nahi nuela esatera.
|
|
|
Tempraneiro. Ez dago horrelakorik Santiago osoan (Rua do Preguntoiro izan arren, Katedraletik hurbil),
|
ez
eta ere Galizia osoan. Zail da kale bat izenondoz deitzen, bere ezaugarri fisikoak ez baditu adierazten behintzat (luzea, estua, iluna).
|
|
|
Konturatzen al gara Euskal Herriko umeek kulturarekin duten ohiko kontaktua eta beraren ondorioz sor daitezkeen gozamena eta atxikimendua erdal kulturaren bidez egiten dutela nagusiki? Literaturaren plazera, zinemaren zirrara, telesaio ezin utzizko horiek duten indarra?, alegia, gazte garaia markatzen duten emozioak eta bizipenak euskaraz
|
ez
eta beste hizkuntzetan bizi dituztela?
|
|
|
Noizbait azi naiz nere nobela preparatzen orain egin det kapitulo bat soldaduskako nere lagun Zumaya tarrarena orain beorek ezango nau ongi dagon edo
|
ez
eta zaiatuko naiz gañerako kapituloak ere aldedan azkarren egiten.
|
|
|
Hilabete horiei, bai, irailaren aurrekoak erantsi behar zaizkie. Elkarrizketa berean esaten baitu Sebastianek zenbat kosta zitzaion idazten hastea, bere burua horretarako gai ikusten
|
ez
eta; zenbat tematu behar izan zuen Zavalak, noizbait idazten has zedin.
|
|
2017
|
|
|
Herrikideak izanda, pozik lagunduko didala haiengana hurbiltzen eta bitartekari lana egiten. Ez da erraza izan, ordea, nonbait fio
|
ez
eta hainbatek uko egin baitiote gure proposamenari, Bilbon Iliek baietz esan digun arte.
|
|
|
Lehen lan egitasmoa ondo atera
|
ez
eta herririk herri lan bila dabil Ramiro. Oinez egiten ari da bidaiaren zatirik handiena, errepide nagusiak saihestuta, ez duelako poliziarekin arazorik nahi.
|
|
2018
|
|
|
«Bakoitzak bakarrik egiten daben lana, beste anaien kontu ta laguntasun bage, lan urri ta mesede gutxikua deitzat dala, gutxik ezagutzen dabelako». c) Euskalkidunak beste euskalkiez ahalik eta gehienik baliatu behar du, guztiona den euskara aberasteko: ...gañera orko euskeria eta emengua bata bestiaren premiñan dagoz, zerren Bizkai aldian astu ziran azpaldietan Gipuzkoan garbiro gorderik dagozan itz asko[?] Gipuzkoan asturik dagoz bizkaitarren artian euskeraz esaten diran itz batzuek». d) Euskararen kontrakorik indartsuenak ez dira bizkaieraz, gipuzkeraz, lapurteraz, behe nafarreraz edo zubereraz ondo egiten dutenak, lekuan lekuko euskara landu
|
ez
eta erdarara jotzen dutenak baizik: «Alkarturik egiten daugun lanak bere naikoa ta geiegi trebesi ta neke billatuko ditu bere bidean?».
|
|
|
Kazetari izan nahi nuen aspaldian. Baina ez nintzen
|
ez
eta ausartzen ere posible zenik pentsatzera. Lukuren kurtsoak izanik ere, ez nintzen aski alfabetatua sentitzen.
|
|
|
Arbola santuaren inguruan sarraski latza; doilorkeriaren berri artista ospetsuak eman zuen hobekien. Menpean bizi nahi
|
ez
eta, oste ugari zen oldartu, gazte eta heldu, gizon eta emakume, azkar, eskuzabal. Bortizkeriak, ordea, bihotz on mukuru erakarri ditu zitalki.
|