|
2004
|
|
|
Laburbilduz, XIX.mendean zehar hizkuntzak konstituzio politiko berrietan arautu ziren. Eta Euskal Herrian, euskal hizkuntzak ez zuen ofizialtasun politikoa irabazten, ez Estatu nazio berrien baitako konstituzioetan
|
ez
eta konstituzio foraletan. Hala ere, urteak igaro ahala, kontituzio foral berriztatuetan, arautegien bidez, euskararen erabilpena arautzen hasi zen.
|
|
|
Katolikotasuna eta euskararen inguruan, jatorri ideologiko desberdineko euskal herritarren senidetzea berriz berpiztu zen. Baina aurrerantzean banderak eta sinboloak bestelakoak behar izan halabeharrez, ez karlista
|
ez
eta liberala, Pedro Egañak 1844an aldarrikatu zuen antzera. Euskara elkartea Iruñean, lturralde Suit eta Arturo Campion batetik eta F. Arrese Beitia.
|
|
|
Horrelako gauzak ingeles batí edo aleman batí esan baginetzaio sekulako barreak egingo lituzke, haientzat naturaren ezagutza kulturaren oinarri bat delako. Giro ezjakin eta ezezkor horiek jadanik gaindituak dira, ez jakitea ez da gehiago kalitate
|
ez
eta aurretik aipatu idazlearentzat.
|
|
|
Denbora berean ikusiko dute idazle guztien joera kostunbrista bazen, hizkuntzan ez zutela denek Sabino Arana jarraitu. Jarraitu dutenek badute erru apur bat hogeita hamar urteez euskal literatura konformista egin bada, hoben handiagoa dute ezkerreko idazleek ez baitzioten euskarari eskerrik
|
ez
eta begirune txikienik.
|
|
|
Azkuek ere bazekien polití kari indartsuekin negozíatzen, ezkutuko politíka arras pragmatikoa, gainera, egiten, horretarako jende aurrean politika gizon gisa agertu beharrik izan gabe. Errazagoa da agerikoa ikustea,
|
ez
eta ezkutukoa baino. Zientziaren egitekoa da, hain zuzen, ezkutukoa agerian jartzea.
|
|
|
Bizkaiko foru erakundetzeaz argi zeukan diputazioek ez zutela ordezkatzen Jaurerria,
|
ez
eta Araba eta Gipuzkoako Probintziak, baizik eta Batzar Nagusiek. lkusten da Lemonauria foruzale liberalaren esaldia ezagutzen zuela, alegia:
|
|
|
Haren katolikotasuna, unibertsal zentzuan ulertzen zuen eta Elizaren eta botere zibilaren banaketaz sinesten,
|
ez
eta Eliza nazionalez ere. Nocedal XIX. mendeko politiko integrista famatuaren aurkako zenbait iritzitan agertzen ditu Elizaren erakundetze politikoaren kontrako iritzi interesgarriak.
|
|
|
Ondokoei egokitu zaigu berak proposa turiko bidea arteztu, birrnoldatu eta hobetzea, gure atzetik datozenek gurea zu zenduko duten bezalaxe, baina beti ere haren lana kontuan izanda, hark azpi marraturiko hutsuneak konpontzea helburu. Edonola ere, ene ustez, ez orduan,
|
ez
eta geroago ere euskaraz ezertarako arduratu ez zirenen jarraitzaile ideolo gikoak ez dira nor noiz eta orain, ehun urte geroago, Aranaren akatsak dema gogikoki salatzen jarduteko.
|