|
2023
|
|
|
Sortzapenak tributu betebeharraren sorrera dakar, hots, zerga ordaintzeko betebeharra; eginkizun horretaz gain, sortzapenak denbora erreferentzia moduan ere balio du, aplikatu beharreko legea zehazteko, bai eta segurtasun juridikoarekin lotutako beste zeregin batzuetarako ere. Sortzapena gertatu baino lehen, ez dago betebehar izaerako loturarik,
|
ez
eta hartzekodun zein zordun moduko egoera juridiko subjektiborik ere, eta ez dago zorrik ere. Tributuen arloan arauak aldatzeko maiztasuna eta ugaritasuna aintzat hartuta, une jakin hori zehaztea ezinbesteko osagaia da.
|
|
|
Besteak beste, honako jokabide hauek dira: a) Dokumentuen, txostenen, aurrekarien, liburuen, erregistroen, fitxategien, fakturen eta egiaztagirien azterketa ez erraztea,
|
ez
eta kontabilitate nagusi zein osagarriko idazpenen, programa eta artxibo informatikoen, sistema eragile zein kontroleko sistemen eta tributuetarako garrantzizkoa den beste edozein daturena ere. b) Behar bezala jakinarazitako errekerimenduren bati ez erantzutea. c) Zehaztutako leku eta epean ez agertzea, bidezko arrazoiren bat frogatzen ez bada. d) Tributu administrazioko funtzionarioei finka edo ...
|
|
|
Besteak beste, honako jokabide hauek dira: ...rograma eta artxibo informatikoen, sistema eragile zein kontroleko sistemen eta tributuetarako garrantzizkoa den beste edozein daturena ere. b) Behar bezala jakinarazitako errekerimenduren bati ez erantzutea. c) Zehaztutako leku eta epean ez agertzea, bidezko arrazoiren bat frogatzen ez bada. d) Tributu administrazioko funtzionarioei finka edo lokaletan sartzen edo bertan egoten bidegabe ez uztea,
|
ez
eta tributu betebeharrekin lotutako lokal, makina, instalazio eta ustiategiak ikuskatzen ere. e) Tributu administrazioko funtzionarioak derrigortzea. f) Zerga bilketako organoek egindako enbargo eginbideak ez betetzea edo oker betetzea.
|
|
|
Arauketa horren
|
ezean
eta modu ordeztailean, Administrazio zuzenbidean orokorrean jasotako zehapen prozedurari buruzko arauak aintzat hartuko dira, urriaren 1eko Administrazio Publikoen Administrazio prozedura Erkidearen 39/ 2015 Legeak ezarri bezala.
|
|
|
Administrazioak berariaz ebatzi behar ditu prozeduretan agertzen diren arazoak, eta gero berariazko ebazpena jakinarazi behar du, nahiz eta prozeduraren gehieneko iraupena gainditu. Arabako eta Gipuzkoako TFAOen 99 artikuluaren arabera, eta Bizkaiko TFAOren 101 artikuluaren arabera (eta TLOren 103 artikuluaren arabera), betebeharpekoek jakinarazi baizik egin behar ez dituzten eskubideak baliatzearen inguruko prozeduretan Administrazioak ez du edukiko berariaz ebatzi beharrik,
|
ez
eta iraungitzen diren prozeduretan, prozeduraren objektua gertatze bidez galduta dutenetan eta interesdunak uko edo atzera egiten duenetan ere. Nolanahi den ere, interesdunak halako inguruabarra gertatu dela adieraztea berariaz eskatzen badio Administrazioari, azken honek erantzun idatzia eman du.
|
|
|
Prozedura iraungitzeagatik bukatu bada, Administrazioak prozedura berriro has dezake preskripzio epean zehar (edo iraungitze epean zehar, Bizkaian), hots, tributu zorra zehazteko ahalaren preskripzio epean zehar. Hiru Lurraldeetan prozedura amaituko da ikuskapen prozedura hasteagatik, egiaztapen murriztuko prozedura izan
|
ezik
eta Bizkaian soilik, egiaztapen laburtuko prozedura ere kenduta. Aurrekoez gain, Bizkaian eta Gipuzkoan, prozedura amaituko da egiaztapen mugatuko prozedura hasteagatik48 Bi lurralde horietan, gainera, prozeduraren iraungitzeepea eten daiteke egiaztapen murriztuko prozedura edo balioak egiaztatzeko prozedura hasteagatik, eta horiek amaitu arte.
|
|
|
Zehapenak jorratzean aipatu bezala, betebeharpekoa Ikuskaritzak emandako erregularizazio proposamenarekin eta zehapen proposamenarekin ados badago, eta ordaintzeko konpromisoa ematea aukeratzen badu, zehapenaren %70eko beherapena baliatu dezake, ordaintzeko konpromisodun adostasun aktek dituzten ondorioekin eta akta horietan erabiltzen diren prozeduren bidez (TFAOren 192.1.b) artikulua). Ordaintzeko konpromisoa formalizatu ondoren, 196.etik 202.era arteko artikuluek arautzen dituzten arau57 Ezin dira egiaztapen laburtuko prozedura baten xede izan TFAOren 12.etik 15.era arteko artikuluetan aipatzen diren jarduketak (kalifikazioa, itzurpenaren aurkako klausula, analogia antzematea, simulazioa),
|
ez
eta zerga oinarrien zeharkako zenbatespenak ere (153 artikuluarena). hausteei buruzko arazoak izapidetuko dira, tributu egoeraren erregularizazioari buruzko arazoekin batera, eta likidaziorako eta zehapenetarako administrazio egintza bakarra emango da (TFAOren 215.2 artikulua).
|
|
|
Araugintza autonomoa dute, besteak beste, honako tributuek: Pertsona Fisikoen Errentaren gaineko Zerga (jarduera ekonomikoen, sarien eta ondasun higigarrien kapitalaren gaineko atxikipenak izan ezik, horietan lurralde erkideko atxikipen tasak erabili behar direlako), Sozietateen gaineko Zerga, Oinordetza eta Dohaintzen gaineko Zerga edota Ondare Eskualdaketa eta Egintza Juridiko Dokumentatuen gaineko Zerga (sozietate eragiketen modalitatea izan
|
ezik
eta egintza juridiko dokumentatuen modalitatea izan ezik kanbio letrei dagokienez).
|
|
|
Argitalpen hau, zatiz edo osorik, ezin kopia daiteke, sistema informatiko batera ezin sar daiteke,
|
ez
eta bildu edo igorri inola ere, dela elektrikaz, dela mekanikaz, dela fotokopiaz, dela grabazio magnetikoz, dela bestelako informazio biltze eta berreskuratze sistemaz, baldin eta lehendaurrez egileen eta argitaratzailearen baimenik ez badu. Aipatutako eskubideak hautsiz gero, jabetza intelektualaren aurkako delitua (Zigor Kodearen 270 artikulua eta hurrengoak) gauzatu daiekte.
|
|
|
Modu berean, enpresaburuak ezin du ezarri aldarazpena alde bakarrez,
|
ez
eta lan baldintzen funtsezko aldarazpenaren ondorioz ere. Horrenbestez, langileak ez badu berritzea onartzen, enpresaburuak ezin du langile hori kaleratu edo zehatu.
|
|
|
Adibide gisa ikusi 2010eko apirilaren 28ko (238/ 2008 db. errek. zk.) AGE, 4 Salakoa, lehen mailako futbolari bati buruzkoa. Zinez, langileari laneko zereginak ematea beharrezkoa da beste eskubide batzuk eragingarriak izan daitezen, hala nola, duintasun pertsonala eta lanbide duintasuna, bereizkeriarik
|
eza
eta lanbide aurrerakuntza [ikusi 1985eko irailaren 24ko (1985/ 4756 EDJ) AGE, 4 Salakoa; 1988ko irailaren 22ko (1988/ 7249 EDJ) AGE, 4 Salakoa; 1988ko abenduaren 12ko (1988/ 11134 EDJ) AGE, 4 Salakoa]. Hori dela eta, enpresaburuak langileei ez badizkie ematen lanerako zereginak, langileei aitortzen zaie lan kontratua azkentzeko aukera, LELTBren 50 artikuluan oinarrituta [ikusi 1990eko martxoaren 7ko (1990/ 2572 EDJ) AGE; 4 Salakoa].
|
|
|
LELTBren 21.2 artikuluarekin bat etorriz," lan kontratua azkendu ondoren ez lehiatzeko egindako itunak ezin du izan 2 urtetik gorako iraupena teknikarientzat,
|
ez
eta 6 hilabetetik gorakoa gainerako langileentzat ere; itun hori baliozkoa izango da hurrengo betekizunak gauzatzen badira bakarrik: enpresaburuak horretarako benetako industria, edo merkataritza interesa izan behar du, eta langileari konpentsazio ekonomiko egokia eman behar zaio".
|
|
|
(a) Kirolariei dagokienez, ez da kontuan hartu behar jubilazioa,
|
ez
eta kontratua azkentzeko LELTBren 52 artikuluak aipatu arrazoi objektiboak ere.
|
|
|
Alabaina, enpresaburuak langileen oinarrizko eskubideak urra ez ditzan, kontuan hartu behar da, ezin izango dela" zehapen gisa ezarri oporrak murriztea, ez langileak atsedenaren inguruan duen edozein eskubide murriztea,
|
ez
eta alokairuen gaineko isuna ere" (enpresaburuak alde bakarrez deskontatzea diru kopuru bat alokairuen jaso agiritik) (LELTBren 58.3 artikulua).
|
|
|
Langileek eta euren senideek bizitzeko zituzten baldintza penagarriek (pilaketa, baldintza higienikorik eza), lanaldi nekagarriek eta desnutrizioak gaixotasunak gehitu zituzten, arruntak nahiz lanbide izaerakoak. Batzuetan, gehiegizko eskaintzarengatik, eta, beste batzuetan, ekoizpen sistema kapitalista lantzean lantzean astintzen duten krisien ondorioz fabrikak ixteagatik, soberan zegoen lan eskuak langabetuen kopurua gehitzen zuen, eta horrek segurtasunik
|
eza
eta ezegonkortasuna areagotzen zuen herritarren artean. Azkenik, igarri igarrian zegoen agureak bertan behera uzten zirela, lanerako ez zutelako balio eta, beraz, elbarritzat jotzen zirelako.
|
|
|
Garai horretan aurreko garaietako lan arloko arautegia sendotu zen. Lan arauen sistematizaziorik
|
ezarekin
eta izaera barreiatuarekin bukatu zen. Arean ere, legeria berriaren xedeak bestelakoak ziren, oinarri baitzituzten arrazionalizazioeta koherentzia printzipioak.
|
|
|
Argitalpen hau, zatiz edo osorik, ezin kopia daiteke, sistema informatiko batera ezin sar daiteke,
|
ez
eta bildu edo igorri inola ere, dela elektrikaz, dela mekanikaz, dela fotokopiaz, dela grabazio magnetikoz, dela bestelako informazio biltze eta berreskuratze sistemaz, baldin eta lehendaurrez egileen eta argitaratzailearen baimenik ez badu. Aipatutako eskubideak hautsiz gero, jabetza intelektualaren aurkako delitua (Zigor Kodearen 270 artikulua eta hurrengoak) gauzatu daiekte.
|
|
|
ETELren 14.4 artikuluak" eskumen unibertsal" moduko bat gehitzen du(" toki erakundeek edozein jarduera, zerbitzu edo prestazio egikaritu ahal izango dute, baldin eta toki komunitatearen intereserako garatzen bada eta eskumen propioen, transferituen edo eskuordetuen barruan sartzen ez bada"). Hau da, euskal toki erakundeek eskumen" orokor" propioa dute (beraz, printzipioz, edozein gairi buruzkoa), nahiz eta haien egikaritza ex ante kontrol bikoitzaren mende dagoen, bikoiztasunik
|
ezaren
eta jasangarritasunaren aldetik (foru aldundi bakoitzak edo euskal administrazioak). Euskal toki erakunde guztiei eskumen unibertsala emate hori zalantzagarria da" 655.
|
|
|
" Herri honetan beti delikatua den gai bati buruzko eztabaida: toki ogasunaren arloko eskumenen titulartasunari buruzkoa, toki erakundeen finantza zaintza lurralde historikoei dagokien ala
|
ez
eta zein neurritan" 584 Lehenago adierazi dugunez, autore batzuen ustetan ENDEMAÑO AROSTEGUI barne uste dute585 Estatuko lege batek edo EAEko lege batek zehaztu behar duela zeinek duen finantza zaintzaren titulartasuna. Gaia oso polemikoa izan da eta EAErako udal lege bat garatu nahi izan den bakoitzean polemika hori areagotu da.
|
|
|
XX. mendearen hasieran deigarria da erabiltzen den formula negatiboa eta toki araubidearen inguruan 1921eko uztailaren 19ko Errege Aginduak Euskadiko probintzietan aplikagarriak ez diren eskumen batzuk aipatzen dira: " Ez udal kontularien erregelamendua, ez udal artxibozain eta liburuzainen erregelamendua, ez osasun arloko jarraibide orokorra eta mediku titularren erregelamendua, ez probintzia diputazioetako idazkarien eta udal idazkarien erregelamenduak, ez udal farmazialari eta albaitarien gaineko xedapenak,
|
ez
eta, oro har, bertako aldundi eta udalen mendeko langileen araudiari buruz eman diren xedapen guztiak ere" 285.
|