|
2002
|
|
|
Euskaraz diharduten irakasleek, oro har, erdaraz dihardutenak baino lan baldintza eskasagoetan ari dira lanean: behin behineko kontratuak ugaltzen ari dira; asignatura edo irakasgai ezberdin gehiago eman behar izaten dituzte; frankotan, gainera, irakasgai desberdin gehiago izateaz gain, bi hizkuntzatan eman behar izaten dituzte; halaber,
|
euskarazko
testuliburu eta material falta handiagoa izaten dute.
|
|
|
Unibertsitario euskaldunok antzekb problemak dauzkagu unibertsitate guztietan; gabeziak, gehienetan.Gabeziak irakasleriaren prestakuntzan eta ikasmaterialetan; euskaraz ikasten dutenikasleek ez dute gainerakoek adina aukera, eta, neurri batean, behin behinekoegoeran ikasten dute. Oro har, badakite euskaraz ikasteko hautuak gabezia egoeranjarriko dituela, zenbaitzuetan irakaslerik izango ez dutela, bestetzuetan irakaslehasi berriak izango dituztela,
|
euskaraz
testulibururik edukiko ez dutela, hautazkoirakasgaietan eskaintza murritzago izango dutela, eta abar. Euskaraz ikasteak, gainera, ez dakarkie inolako ekarpen bereizgarririk titulazioa eskuratzerakoan; egoera berdinean, edo hobean?, egon liteke Salamancan lizentziatura lortu duenEGA tituludunak euskaraz ikasi duenak baino. EGA titulua izan ala ez?.
|
|
|
Gai askori buruz ez da oraindik ezer idatzi euskaraz, eta beste hainbat gairi buruz, pe rtsona bakar batek idatzi du idatzi den guztia. Kontu honi dagokionez, goraipatzekoa da Deustuko Unibertsitateakegin duen lana, argitaratu dituen
|
euskarazko
testuliburuen ko pu rua esanguratsu samarra izan baita.
|
|
2004
|
|
|
Euskarazko lehen eskola haiek une berezi samarrean agertu ziren. Pauli Davila EHUko irakasle eta
|
euskarazko
testu-liburuetan adituak dioenez," XX. mende hasieran, Kuba galtzeaz geroztik, espainiar nazionalismoa ahul zegoen. Arrazaren kalitatea ezbaian zegoen;' Espainia gaizki dabil',' Espainia galbidean da' eta jite bertsuko ideietan oinarritutako autokritikak eskola »gaztelaniazkoa noski» indartu nahi izatea ekarri zuen ondorio, besteak beste.
|
|
|
Gutxi, artean. Jakina, eskola haietako umeek
|
euskarazko
testu-liburuak behar zituzten, eta horretara jarri ziren zenbait. Sabino Aranak berak, esaterako, euskal gramatika bat idatzi zuen, eta aleren bat gehiago izan zen mendearen lehen hamarkada bietan, baina testu liburugintzak urte batzuk geroago hartu zuen benetako indarra, Eusko Ikaskuntzaren eskutik.
|
|
|
Garai hartako
|
euskarazko
testu-liburuak sei eta hamabi urte bitarteko umeentzat eginda zeuden »hortik aurrerakoentzat euskarazko eskolarik ere ez zegoen», eta azpimarratzeko moduko kalitatea zuten. " Ondo marraztuta zeuden, irudi argiekin, eta oso itxura modernoa zeukaten, koadernaketa dotorea eta guzti".
|
|
|
Lan hari zerizkion hitz batzuk ditugu honako hauek, esku artean dugun auzia argitze aldera hautatuak: ?
|
Euskarazko
testuliburu gehienak egiteko gaztelerazkoetan oinarritzen dira argitaletxeok, hemen argitaletxe espainiarrei buruz mintzo zaigu?: itzulpen hutsak dira batzuetan, egokitzapenak bestetan.
|
|
2006
|
|
|
Kontuan hartuz euskara hizkuntzaren arautze prozesua eta irakasleen euskara arautuaren ezaupide eta erabilpen maila, testuliburuak euskararen normalkuntza bidean tresna eta erreferentzia beharrezkoak suertatzen dira. Gogoratu bestela
|
euskarazko
testulibururik ez zegoenean horien ordez gaztelaniazkoak erabiltzen zirela eta gaur egun ere beste hainbeste gertatzen dela. Ildo honetatik doa Euskararen Aholku Batzordearen iritzia (1992):
|
|
|
Bestetik, tokiari dagokionez, Euskal Herrian euskaraz argitaratzen diren testuliburuen ehunekoa gero eta murritzagoa da. Adibidez, XX. mendearen amaieran, Madrilen argitaratzen dira
|
euskarazko
testuliburu gehienak.
|
|
2008
|
|
|
«nuestro principal asunto, el que, Dios mediante, ocupará para su gloria la mejor y mayor parte de nuestra vida sacerdotal»258 Eta asmoa hurrengo urtean bertan, 1910ean, martxan jarri gura zuen: «Bien sería que la 1ª semana de Enero tuvieramos los primeros huerfanitos en Elgoibar, provisionalmente instalados en el antiguo convento de San Francisco ó en cualquiera otra casa»259 Eta gauzak aurreratuz joateko, Azkue Alemaniako hezkuntza eredua aztertzen aritu zen, bere ikasle potentzialentzat
|
euskarazko
testu-liburuak prestatzen hasiz:
|
|
|
Lehenago, 1921eko Durangoko Euskal Egunetan
|
euskarazko
testuliburuen lehiaketa bat ere antolatu zuen Akademiak276 Eta 1922an euskarazko testuliburuak idazteko eskatu zien bere kideei (Luis Eleizalderi adibidez), eta ordurako eginda zeudenak aztertzeko277 Halaber hainbat eskola eta ikastetxetara eskutitzak igorri ziren Euskaltzainditik, gutxienez kristau dotrina euskaraz irakats zedila eskatuz278 Era berean Eduardo Landetak La Tarde egunkarian euskara...
|
|
|
Lehenago, 1921eko Durangoko Euskal Egunetan euskarazko testuliburuen lehiaketa bat ere antolatu zuen Akademiak276 Eta 1922an
|
euskarazko
testuliburuak idazteko eskatu zien bere kideei (Luis Eleizalderi adibidez), eta ordurako eginda zeudenak aztertzeko277 Halaber hainbat eskola eta ikastetxetara eskutitzak igorri ziren Euskaltzainditik, gutxienez kristau dotrina euskaraz irakats zedila eskatuz278 Era berean Eduardo Landetak La Tarde egunkarian euskarazko hezkuntzaren alde argitaraturiko artikulua gustatuta, Akademiak tirada aparte...
|
|
|
Garrantzia berezia izan zuen 1922an Eusko Ikaskuntzarekin batera Euskaltzaindiak Gernikan antolatu zuen kongresuak. Haren ondoren zerbait lortu zen, hala nola Iruñeko irakasleeskolan euskara katedra bat sortzea355 Dirulaguntza zenbait ere banatu zituen Akademiak euskara zerabilten ikastetxe partikularren artean eta
|
euskarazko
testuliburuak sortzeko saioak ere egin ziren. Euskaltzaindiaren bitartekoak, ordea, aski apalak izanik, ondorioak ere halakoak izan ziren356.
|
|
2010
|
|
|
Hizkuntza nagusiko eta gutxituko ondasunen eskari funtzioak dezente desberdinak izan daitezke. AdibiEdozein modutan, badirudi teoria honek balio duela azaltzeko argitaletxe espainiar handien sarrera
|
euskarazko
testu-liburuen merkatuan. Balio dezake ere beste merkatuetan gertatzen dena azaltzeko ere. dez, hizkuntza gutxituko ondasunen eskaria prezioarekiko oso zurruna balitz, ondoko irudiaren kasuaren antzeko bat edukiko genuke, eta ikusten denez, hizkuntza gutxituko ondasunen prezioak ez du iristen batez besteko kostua, enpresarentzat ez errentagarri bihurtuz merkatu gutxitura bideratutako ekoizpena.
|
|
|
Edozein modutan, badirudi teoria honek balio duela azaltzeko argitaletxe espainiar handien sarrera
|
euskarazko
testu-liburuen merkatuan. Balio dezake ere beste merkatuetan gertatzen dena azaltzeko ere.
|
|
|
Andra Mari Ikastolak utzitako lokal batean lehenik, guraso batzuek herri bereko Zelaieta kalean utzitako pisu batean ondoren. BIEk, hain zuzen ere, herrialdeko ikastola guztiak koordinatzeko eta guztientzako diru laguntzak lortzeko ardura hartu zuen, bai eta irakasleentzako ikastaroak sustatu,
|
euskarazko
testuliburuak egin, edota udalekuak eta kirol ekintzak antolatzeko ere.
|
|
2011
|
|
|
kultur talde batentzat lehenengo mailako enborrezko irakasgaien testuliburuak prestatzea lehentasuna bazen, eta irakasgai horiek ematen zituzten irakasleak euskaldunak baziren, aukera bat zen irakasleei beraiei eskatzea beren materiala argitaratzeko, edota irakasleak erdaldunak baziren, beste aukera bat zen ikasleek beraiek, klasean hartutako apunteekin liburua egitea, apunteak euskaratuz eta garbira pasatuz. Esate baterako, Bilboko Unibertsitateko Medikuntza Fakultateko ikasleek, J. Guimon irakasleak emandako apunteak abiapuntutzat hartuz, mintegi bidez landu zuten Eboluziozko psikologiazko oharrak (1978)
|
euskarazko
testuliburua. Beraz, nolabait esateko, UEUren liburugintza, erakunde gisa planifikatu gabekoa zen baina oinarrizko taldeetatik eginda zetorkion planifikazioa hein batez.
|
|
|
Zientzia Fakultateko irakasle aitzindari horiek Z EKTko kide ziren edota UEUn ibiltzen ziren. Beraiek prestatu zituzten karrerako lehen mailetarako
|
euskarazko
testuliburuak, eta UEUk argitaratu zituen254.
|
|
2012
|
|
|
4 Batxilergoko
|
euskarazko
testuliburuen analisia: eztabaida eta emaitzak
|
|
|
Azken testuaren hizkuntza zuzentzailea Faustín Urrutibeaskoa da. UBIko
|
euskarazko
testuliburua 1995ean argitaratu zen, haren egilea nor den ez dakigula: izan ere, «Edelvives Matematika Lantaldea» eta itzultzailearen izena (Faustín Urrutibeaskoa) baino ezin da irakurri bertan.
|
|
|
Perez Urrazak
|
euskarazko
testuliburuen ekoizpena ondoko hiru arotan banatzen ditu (Perez Urraza, 2004, 241 orr.):
|
|
|
Lan honetan, beraz, 1970eko eta 1990eko Hezkuntza Legeen ondorioz argitaratu ziren Batxilergoko
|
euskarazko
testuliburu nagusiak aztertuko ditugu. Azterketa hori egiteko eredu bat finkatu eta hainbat alditako testuliburuen ezaugarri pedagogikoak zehaztuko ditugu.
|
|
2016
|
|
|
Edozein kasutan, beste aldagai batzuk (jatorria, maila sozioekonomikoa, sinesmena...) alde batera utzi eta euskara ikasi eta barneratu dute. Euskara dute; aldiro aldiro egin beharreko inkesta soziolinguistikoetan euren burua non kokatu ez baldin badakite ere (elebidunak, elebidun hartzailea...), euskara ikasi dute edo ikasten ari dira, ikasgelan, egunero, irakasle euskaldun batekin,
|
euskarazko
testuliburuekin, bera bezalako beste ume, nerabe edo gazte batzuekin.
|
|
2020
|
|
|
Joan Mari Torrealdaik egindako 2017ko euskarazko argitalpenen zerrenda eta hari buruzko interpretazioa ere badakartza zenbakiak, eta, soziologo eta Jakin Fundazioko lehendakariak dioenez, datuek erakusten dute Euskal Herrian erabiltzen diren
|
euskarazko
testuliburu gehienek «curriculum espainola» daukatela muinean.
|
|
|
Bestela esan, Euskal Herritik Euskal Herrirako hezkuntza proiektuak ez direla jada nagusi, bertoko editorialek lantzen duten proiektu kurrikularrak ez duela gehiengoa hartzen. Bien bitartean, hiru hamarkadatik gorako aldian zehar zabaldu ohi diren
|
euskarazko
testuliburuak (areago erdarazkoak) kanpoan landutakoak direla, nahiz eta EAEn sartu ahal izateko makillatu (EAEtik landa, egoera okerragoa baino ez da Euskal Herrian zehar).
|
|
|
Ez eskatzea, adibidez, festa girotik momentu batez aterata, trafiko oharren errebisio bat, zeren harri koskorra baino euskara gogorragoan idatzita baitaude. Edo ez eskatzea, beste adibide bat jartzearren,
|
euskarazko
testuliburuen azterketa zorrotz bat, horiek ere dakienak badaki, eta ez dakienak itxoin beza bere umeak koskortu arteharri koskorrez beteta baitaude. Edo ez eskatzea itzulpen ofizialen auditoria bat, ea zein sangradera leunetatik joaten den beste eginkizun batzuetarako beharrezkoa den prima materia, zergen dirua.
|
|
2021
|
|
|
Ez da salbuespen bat ikastetxeetan gehien erabiltzen diren
|
euskarazko
testuliburuetan. Geografiaren atalean, gehienetan Araba, Bizkai eta Gipuzkoako mapa nagusitzen da Jaurlaritzak agintzen duen eremuko ikastetxeetako testuliburuetan.
|
|
|
Lau taula horiek argi uzten dute Hegoaldeko eskoletan curriculum espainiarra dela zabalduena. Eta hori
|
euskarazko
testuliburuei soilik begiratuta... Zer gertatuko ote da erdarazkoekin!
|
|
|
Hau da, Euskal Herritik Euskal Herrirako hezkuntza proiektuak ez dira jada nagusi, bertako editorialek lantzen duten curriculum proiektuak ez baitu gehiengoa hartzen. Aitzitik, bien bitartean, azken hiruzpalau hamarkadatan hedatu diren
|
euskarazko
testuliburu gehienak (areago erdarazkoak) kanpoan landutakoak izan dira.
|
|
|
Egileen helburu nagusia UPV/EHUko lehenengo mailako Odontologiako ikasleentzat Giza Histologia ikasgairako
|
euskarazko
testuliburu bat egitea izan zen. Autoreek histologia arloan bereziki euskarazko materialaren gabezia detektatu ondoren hartu zen erabakia proiektu hau gauzatzeko.
|
|
2022
|
|
|
euskararen historia, gaur egungo egoera soziolinguistikoa, herriko edo eskualdeko egoera soziolinguistikoa, oinarrizko ezagutza soziolinguistikoa, hizkuntza portaerak, hizkuntza ekologia edota eleaniztasuna, estandarra eta euskalkien erabilera eta hizkuntza egokitasuna. Materialari dagokionez, zenbait ikastetxetan Azkue Fundazioko baliabideak, Euskaraldiko materiala edo Xamarren liburuak erabiltzen dituztela aitortu badute ere, ikastetxe gehienetan Tribuaren Berbak unitatea didaktikoak eta
|
euskarako
testuliburuak dira soziolinguistika lantzeko gehien erabiltzen direnak. Amaitzeko, elkarrizketatuen erdiak uste du material gehiago behar dela, material hori mailakatu egin behar dela eta transposizio didaktikoa modu dibertigarrian eta maneiagarrian lan egiteko helburuarekin egin behar dela.
|
|
2023
|
|
|
Filosofia eta Letretako lizentzia eskuratu zen Deustuko Unibertsitatean, eta arlo horretan jardun zuen. Lan handia egin zuen
|
euskarazko
testuliburuak sortzen, eta Iker taldearen sortzaile izan zen 1974an. Saioka euskarazko ikasliburuak ondu zituen beste askorekin batera, hala nola Bizkaiko eta Gipuzkoako Ikastolen Elkartearekin.
|
|
|
Filosofia eta Letretako lizentziaduna zen heinean, arlo horretan jardun zuen urte luzez. Bertzeak bertze,
|
euskarazko
testuliburuak sortzen lan egin zuen: Saioka euskarazko ikasliburuak egin zituen bertze zenbait lagunekin batera.
|
|
|
Alfabetatzeaz mintzatzean, Mendigurenek itzulpengintzan eginiko lanaz ari da Otaño, urte luzez
|
euskarazko
testuliburuak sortzen lan anitz egin baitzuen. Helduen euskalduntzean ez ezik, umeenean ere lagundu zuen, Saioka euskarazko ikasliburuak ondu baitzituen bertze zenbait eragilerekin batera.
|
|
|
Lehen adibidea. xx. mendearen hasieran
|
euskarazko
testuliburu gehienak Euskal Herrian argitaratzen ziren, baina joera hori pixkanaka aldatu egin da. xx. mendearen amaieran Hego Euskal Herrian hezkuntza lege berri bat (LOGSE) abian jarri ondoren, testuliburuak berritu behar izan ziren, eta une hori mugarri izan zen euskaraz argitaraturiko testuliburuen ia merkatu osoa kanpoko argitaletxeen esku geratzeko (Bilbao eta Perez 2008: 104).
|