|
2005
|
|
|
EUSKARA BATUA ETA
|
EUSKARA
TEKNIKO ZIENTIFIKOA
|
|
|
EUSKARA BATUA ETA
|
EUSKARA
TEKNIKO ZIENTIFIKOA
|
|
|
Bereziki euskararen helburu tekniko zientifikoetarako erabileraz mintzatuko naiz eta han hemenka dabiltzan zenbait zalantza eta eztabaidaren inguruan: a) noren ardura da
|
euskara
tekniko zientifikoa garatzea, b) zein dira erabilera tekniko zientifikoek erabilera orokorrarekiko dituzten alde komunak eta ezberdintasunak?
|
|
|
NORENA DA
|
EUSKARA
TEKNIKO ZIENTIFIKOA GARATZEA RENARDURA?
|
|
|
EUSKARA BATUA ETA
|
EUSKARA
TEKNIKO ZIENTIFIKOA
|
|
|
Areago,
|
euskara
tekniko zientifikoaren erabilera berezituak jorratzen ari diren zientzialari hauek bereziki garatua dute hizkuntz kontzientzia eta biderik egokiena aurkitzen eta arrazoitzen saiatzen dira. Jokaera hau gaizki onartzen dute askotan hizkuntzalariek, intrusismotzat hartzen baitute.
|
|
|
».
|
Euskara
tekniko zientifikoan erabilitako hizkuntz baliabideen inguruan etengabeko eztabaida dago eta hori oso urrun dago inolako hizkuntz irizpiderik ez izatetik. Barruko eztabaidetatik at, zientzialariak oro har irekita daude hizkuntzalarien oharrak entzuteko eta beren testuak horien arabera egokitzeko.
|
|
|
EUSKARA BATUA ETA
|
EUSKARA
TEKNIKO ZIENTIFIKOA
|
|
|
nekez emango digute gramatikaltasun iritzirik. Zehazkiago
|
euskara
tekniko zientifikoari dagokionez, are zailagoa da kontua: era honetako testu bakan batzuk baino ez daudelarik, zaila gerta dakiguke batzuetan mota bateko hitz, esapide edo egiturarik ez egotea hiztunentzat onartezina izatearen edota esku artean ditugun testuen tipologiaren ondorio ote den.
|
|
|
Testuaren gramatikari buruzko lanen ekarpena ere funtsezkoa da
|
euskara
tekniko zientifikorako, testu moten deskribapena eskaini eta horietako bakoitzean osagaiak elkarren artean uztartzeko eta koherentzia emateko era
|
|
|
|
Euskara
tekniko zientifikoaz ari garelarik, euskararen erabilera berezi tuaz ari gara, zenbait alderditan behintzat erabilera komuna ez bezalakoa dena. Gainera, aldaera idatziaz eta zainduaz ari gara batez ere.
|
|
|
12 Euskara Teknikoa izeneko gaien irakasleak dira, beste batzuen artean, profesional egokiak mota honetako eginkizunak aurrera eramateko, hizkuntzalaritzarekin eta
|
euskara
tekniko zientifikoarekin lan egiten baitute. Hizkuntzalaritza aplikatuak hizkuntzalaritza teorikoa ren ekarpenak ere kontuan hartu behar ditu eta haren eginkizuna neurri handian erabiltzai leei zuzenduta badago ere, ateratzen dituen ondorioek erkagarriak izan behar dute, hiz kuntzalarien bermea edota kritika jaso ahal izateko.
|
|
|
EUSKARA BATUA ETA
|
EUSKARA
TEKNIKO ZIENTIFIKOA
|
|
|
Hizkuntza arruntean nekez aurkitzen ditugun gertatu dateke, gertatu bide da/ zen eta gertatu zatekeen adizkien modukoak erruz erabiltzen dira euskara zientifikoaren zenbait esparrutan baieztapen kategorikoetatik alde egiteko. Omen partikula modala, aldiz, nekez erabiliko dugu
|
euskara
tekniko zientifikoan ematen dugun informazioaren iturria eta erantzukizuna ezkutatzea, honelako testuen betebeharren aurkakoa baita19 Hasteko, eginkizun nagusi modura perpausen edo paragrafoen arteko harreman logikoak argitzea duten testu antolatzaileak (beraz, hala ere, gainera, izan ere...) perpausaren hasie ran beteko dute hobeto eginkizun hori tartekatuta edo perpausaren bukaeran baino.... Bigarrenik, mintzagai kontrastiboak azpimarratzeko eginkizuna duten aldiz, berriz, behin tzat eta ere bezalako antolatzaileak (Osa, 1990), mintzagaiaren eskuinean kokaturik gerta tuko dira argigarrien.
|
|
|
Ikus Zabala (1996b). 18 Mitxelenak (1968) euskara batuan dezakellezake bezalako adizkien arteko bereizketa mantentzearen alde mintzatu zen Arantzazuko txostenean, baina oro har esan genezake eus kara komunean nahasirik erabiltzen direla.
|
Euskara
tekniko zientifikoan funtsezkoa da batzuetan adizki horien bereizketa.Ikus Odriozola (1996).
|
|
|
EUSKARA BATUA ETA
|
EUSKARA
TEKNIKO ZIENTIFIKOA
|
|
|
EUSKARA BATUA ETA
|
EUSKARA
TEKNIKO ZIENTIFIKOA
|
|
|
EUSKARA BATUA ETA
|
EUSKARA
TEKNIKO ZIENTIFIKOA
|
|
|
Euskara erabat normalizaturik ez egoteak posible egiten du irakaskuntzaren esparru guztietan eta baita testugileen artean ere mota hauetako guztietako hiztunak egotea. Honelako euskaldunek etengabeko hobekuntza behar dute baina dituzten hutsune asko eta asko ezin har daitezke
|
euskara
tekniko zientifiko aren ajetzat, artikulu zientifiko bat ingelesez idazten duen beste hizkuntza bateko hiztunak egiten dituen akatsak ingeles zientifikoaren hutsunetzat hartzen ez diren bezala. Lan honetan aztertu nahi ditugunak dira hizkuntz ahal men oneko hiztunek dituzten joera hedatuak, benetan hizkuntza bide batetik aldarazten dutenak.
|
|
|
Arau bateraturik gabeko aldakortasuna, aldiz, ez dut uste
|
euskara
tekniko zientifikoaren arazoa denik. Izan ere, batzuetan egokiak diren eta beste batzuetan horren egokiak ez diren ereduak hedatu ohi dira hizkuntzaren erabilera honetan, zientzialarien eta teknikarien estandarizaziorako berezko joeragatik eta bide berriak urratu beharrak eragiten duen edozein argibideren eskaeragatik.
|
|
|
euskaldun gehienek berdin ebakitzen dituzte esaldiak lagunarteko egoeretan eta ebakera zaindua eskatzen duten egoera formaletan. Ezaugarri honek bere isla du zalantzarik gabe
|
euskara
tekniko zientifiko mintzatuan, baina idatzian ere suma daitezke estilo bakarrerako joerak.Euskara Teknikoaz hitz egiten dugu askotan euskararen erabilera bakarra bailitzen, baina hamaika erabilera sartzen dira horren barman, bi ardatzen ara bera muga daitezkeenak: batetik, jakintza esparruari edota gaiari dagokion ardatza dugu eta, bestetik, informazio trukearekin zerikusia duten baldintzei dagokiena.
|
|
|
Askotan aipatzen da, esate baterako, Azkuek (1891) eta Altubek (1929) XX. mendeko testuen hitz hurrenkeran izan duten eragina' t, neurri handian ordura arteko ohiturak aldatu zituena (ikus Hidalgo, 1994). Atal honetan, neurri batean behintzat,
|
euskara
tekniko zientifikoari egozten zaizkion zenbait joeraz edota aldaketaz arituko naiz' 2. Erreferentziazko erdal adjektiboen kontua dugu bereziki azpimarratzekoa. Hirugarren atalean aipatu bezala, hizkuntza tekniko zientifikoaren berezitasunetako bat da izakiak eta gertaerak sailkatzeko joera handia eta sailkapen horretarako erruz erabiltzen dira euskararen inguruko erdaretan erreferentziazko adjektiboak.
|
|
|
«... aukera paregabea eskaintzen du, orobat, erdal izen+ adjektibo erreferentzial egiturak ordezkatzeko: esku-lan (trabajo manual! travail manuel), abo literatura (literatura oral! lit térature orale) ekonomi teoria (teoría económica/ théorie économique), etab. Bide honi eutsi litzaioke orain ere, ahal den guztian, erdal hitz mol daera arrotzen menpekoegi bihurtu nahi ez badugu...» (Euskaltzaindia (1992: 31
|
Euskara
Tekniko zientifikorako ere hitz hurrenkera hori hartu izan da inoiz eredugarritzat (Zabala eta Odriozola, 1992). Lan honetan aipatuko ez ditudan zenbait joera aurki daitezke Odriozola eta Zabala (1992)
|
|
|
EUSKARA BATUA ETA
|
EUSKARA
TEKNIKO ZIENTIFIKOA
|
|
|
EUSKARA BATUA ETA
|
EUSKARA
TEKNIKO ZIENTIFIKOA
|
|
|
EUSKARA BATUA ETA
|
EUSKARA
TEKNIKO ZIENTIFIKOA
|
|
|
Euskarak estandarizatzeko bidean eman dituen urratsetan oso garrantzitsua izan da beren jardueran hizkuntza hau erabili duten zientzialari eta teknikarien ekarpena, estandarra behar duten komunikazio esparruetan mugitzen baitira. Bestetik, haiek dira esparru desberdinetako
|
euskara
tekniko zientifikoa sor dezaketen bakarrak, eta askotan esparru hauetan idatziriko testuen kalitatearen inguruan kritikak plazaratu direlarik, zenbait kontu sakonkiago aztertu behar direla ikusi dugu, zaila baita batzuetan bestelako hizkuntzekiko interferentziak edota oro har hizkuntzaren endekatze prozesuaren ondorio diren aldaketak eta erabilera berrietara egokitzeko beharrak eragindako alda ke...
|
|
2011
|
|
|
Erabilera berrietan egiten den euskaraz, eta bereziki
|
euskara
tekniko zientifikoaz, are tonu iraingarriagoa erabili ohi da: narrasa, zabarra, onartezina, mordoilokeria, izugarrikeria bezalakoak denoi egiten zaizkigu ezagunak.
|