|
2020
|
|
|
1 Beste hizkuntza batzuetan partikula modal terminoaz gain partikula diskurtsibo ere erabili izan den arren, euskalaritzan bigarren izendapenak ez du tradiziorik, eta honelakoak partikula modal etiketapean identifikatu izan dira lan gehienetan (Albizu 1991; Elordieta 1997; Arregi eta Nevins 2012, besteak beste). Hori dela eta, partikula modal terminoa hobetsiko dut
|
euskarazko
partikulei dagokienez, guztiak modalitatearekin lotuta ez badaude ere.
|
|
|
Hala ere, datuek ez dute horren alde egiten, (5) adibidean egiazta daitekeen bezala, eta, beraz, kokagune sintaktiko beregainak proposatu dira. Lan horiek aintzat hartuta, bai sintaxiak, bai semantikak ekar lezake
|
euskarazko
partikula modalak banaketa osagarrian egotea. Dena den, aurrerago (§ 4) argudiatuko dudanez, sintaxiak murriztuko luke partikula batzuen arteko bateragarritasuna, ahal eta ote partikulak erabilera orokorrean bateragarriak ez badira ere, ekialdeko hizkeretan batera azal baitaitezke ote k ezohiko jokabidea duenean; kasurako:
|
|
|
Beraz, beste kategoria funtzionaletan bezala (postposizioena, kasurako), erraz zerrendatu lirateke bere osagaiak eta nekez gehituko lirateke kide berriak. Ideia horretatik abiatuta, esan liteke, beraz,
|
euskarazko
partikula modalen kategoria honako hauek osatzen dutela:
|
|
|
Egia esan, aurreko atalean (§ 1) aditzera eman dut euskararen eta gainerako hizkuntzen artean desberdintasun argi bat dagoela:
|
euskaraz
partikula modal horiek ez dira bateragarriak. Aintzat hartuta kategoria hori ez dela argia, pentsa liteke horren arrazoia kontzeptuala dela, partikula modalak definitzeko moduak eragiten duela, alegia; beraz, lehenik eta behin galdera honi erantzun behar zaio:
|
|
|
Hortik abiatuta, beste osagai batzuk erants lekizkioke
|
euskarazko
partikula modalen multzoari. Hasteko, ekialdeko hizkeretan omen eta ote partikulek erabilera ezohikoa dute, eta orain deskribatutakoaren arabera horiek ere partikulatzat hartu lirateke (eta ez soilik omen eta ote partikula modal ohikoei lotuta daudelako).
|
|
|
Horrek guztiak ahalbidetuko luke
|
euskaraz
partikula bat baino gehiago egotea; egia esan, horrelako adibideak erraz topatzen dira: 3
|
|
|
Gainera, propietate hori ez bide da ohikoa beste hizkuntzei erreparatuz gero; Cinquek (1999) bere azterketa kartografikoan erakusten duen bezala, konbinazioak askotarikoak izan daitezke, tipologia eta familia desberdinak dituzten hizkuntzen datuetan oinarrituz.
|
Euskarazko
partikulei dagokienez, aurreko atalean (§3) frogatu dut ekialdeko a markatzaile interrogatiboa ote partikularekin batera ager daitekeela; are gehiago, bateragarritasun kopurua handitzen da partikula modalen multzoa zabalduz gero, ba (da) bezalako partikulak ohiko partikula modalekin erruz erabiltzen dira eta:
|
|
|
Artikulu honetan zehar auzi horiei heldu diet: a)
|
euskarazko
partikula modalen arteko balizko bateraezintasunari eta b) murriztapen horren zergatiari. Alde batetik, erakutsi dut euskaraz partikula modal bat baino gehiago ager daitezkeela perpaus berean; partikula modalen multzoa oso itxia da euskaraz, baina, berau zabalduz gero, sarritan erabiltzen dira partikula bat baino gehiago batera.
|
|
|
a) euskarazko partikula modalen arteko balizko bateraezintasunari eta b) murriztapen horren zergatiari. Alde batetik, erakutsi dut
|
euskaraz
partikula modal bat baino gehiago ager daitezkeela perpaus berean; partikula modalen multzoa oso itxia da euskaraz, baina, berau zabalduz gero, sarritan erabiltzen dira partikula bat baino gehiago batera. Dena den, horrez gain, tradizioan talde horren kidetzat hartu izan diren horien arteko bateragarritasuna utzi dut agerian.
|