|
2001
|
|
|
Miguel Sanz Sesmak eta Rafael Gurrea Indurainek —biak dira dekretuaren sinatzaileak— argi erakutsi dute neurri politikoak eraginkorrak izan daitezkeela hizkuntza kontuetan.
|
Euskarak
atzera egin duen bakoitzean, gizartearen mugimendu natural edo hautu kulturalak ez baino erabaki politikoak izan dira benetako eragileak, eta kasu honetan ere tresnarik eraginkorrenetakoa erabiltzen jakin dute" Del Burgo’s boys" hauek. Ez dago jada euskaraz idatzitako kartelikUnibertsitate eta Hizkuntza Politikarako zuzendaritzan; hainbat eta hainbat inprimaki gaztelania hutsez eginak daude dagoeneko; euskararen presentziak galdu du dagoeneko hainbeste kostatako eremuaren zati bat behintzat.
|
|
2002
|
|
|
Izan ere, euskara existitzen dela justu justu dakite askok; ez dutehizkuntza beren ikerketan erabiltzen, are gutxiago beren gaiaren inguruan egondaitezkeen lan apurrak. Lanen kalitatea kideek finkatzen duten neurrian, eta zenbateta aipu gehiago jaso hainbat eta hobea denez,
|
euskarak
atzera egin du; baita berenhasieran lanak euskaraz idatzi zituztenen (genituenen) artean ere. Hiru irtenbidedaude arazo hori konpontzeko.
|
|
|
A re gehiago; zinezko hizkuntz normalkuntza ren bidean gaudenetz jakiteko, urtez urte sortzen diren elkarte, enpresa, talde eta abarrek euren funtzionamenduan hautatutako hizkuntza aztertu baino ez dago. Harreman sarebe rri horietan, hizkuntz definiziorik egiten ez dutenak (edo erdara hutsezkoa dutenak) euskararen hautua egiten dutenak baino gehiago badira,
|
euskarak
atzera egingo du.
|
|
2004
|
|
|
bordinación del maestro al Poder; o en otros términos, a la política: abstracción que el Ministro, el Gobernador, el Inspector, el cacique cuidan de concretar> > (Arturo Campión, Discursos polfti cos y literarios, Editorial La Gran Enciclopedia Vasca, Bilbao, 1976, 201 or.). Geroago, 1910eko abenduaren 21ean «El euskera en Sarasaitzu> > gaiaren gainean Gipuzkoako Diputazioan emanda ko hitzaldian,
|
euskarak
atzera egitearen arrazoiak aipatzerakoan, barrukoak eta kanpokoak berei zi zituen, eta azken hauen artean, besteak beste, Espainiako estatuaren erantzukizuna nabar mentzen zuen: < < El estado español comete el delito contra el derecho y la historia, de favorecer a una sola en detrimento de todos los idiomas peninsulares.
|
|
2005
|
|
|
Hiru arrazoi izan dira horretan tarteko: irratitelebistek gizartean hartu duten indar neurrigabea, horren ondorioz edota horrekin batera irakurzaletasuna urrituz zihoan bitartean; frantsesezko egunkari aldizkariak ugaritu dira izugarri;
|
euskarak
atzera egin du kalean eta etxean; behinola Ameriketara joan zirenen ondorengoek ez dute lehengoen atxikimendurik.
|
|
2007
|
|
|
Horrek ez du adierazi nahi, halabeharrez, euskal kultura idealizatuaren aurkako giroa zegoenik. Bizkaiko kasuan, bereziki,
|
euskarak
atzera egin bazuen ere, Bilbora etorri zen komunista baten esanetan, ez zen gauza bera gertatu folklorean, dantzei eta musikari zegokienez; izan ere txistua eta euskal dantzak nonahi ikusten ziren udako jaialdietan. Gauza bera gertatzen zen abertzaleek erabiltzen zituzten milrayas prakekin, euskal izenekin eta Athleticeko jokalarien euskalduntasunarekin.
|
|
2008
|
|
|
Ez, behintzat, telebista ikusterakoan euskarak duen tokian halako jauzi izugarria azaltzeko modukoak. Tamalez, datu horiek ez digute adierazten joeretan euskararen aldeko aldaketa historikoa gertatzen ari dela, aitzitik, ‘bizitza ziklo’ tankerako fenomeno baten berri ematen digute zeinetan haurrak handitu ahala
|
euskarak
atzera egiten duen.
|
|
2009
|
|
|
2001ean Ultzama bailarako euskaldunen kopurua %49koa zen.
|
Euskarak
atzera egin izana bizimodua aldatzearen eta modernizazioaren ondorioa da, besteak beste. Nekazaritzan eta abeltzaintzan oinarrituriko gizartea izateari utzi, eta hiriburura jo zuen nagusiki Ultzamako jendeak, industriaren eta zerbitzuen sektoreetan lan egitera.
|
|
|
Bi mundu horiek, nekazarienak eta langileenak, lotura handia zuten euskararen egoerarekin; lehenengoan euskara nagusia zen, baina bigarrenean
|
euskarak
atzera egiten zuen. Horrekin batera, industrializazioa modernitatearekin eta aurrerapenarekin lotu zen, eta nekazarien mundua, ordea, atzerapenarekin; eta horrek isla izan zuen hizkuntzetan ere, gai «garrantzitsuak» erdaraz jorratzen ziren, eta etxekoak, aldiz, euskaraz.
|
|
2010
|
|
|
" azken hiru belaunalditan desagerturikoak" dira (200 hizkuntza) beste muturrean ageri direnak, bosgarren kategorian alegia. tartean dira, laugarren kategorian zehatz esanda," egoera kritikoan" daudenak (538); hirugarren kategorian, berriz," arrisku larrian" daudenak (502), eta bigarrenean" arriskuan" daudenak (632). aitzitik, 2001eko atlasean, espainiako partean" arriskuan" eta Frantziako aldean" arrisku larrian" kalifikatu zuten gure hizkuntza; 2009ko 2 eta 3 mailetan, hurrenez hurren. beraz, unescoko hizkuntzalariek egoera arrunt okerragoan ikusi zuten 2001ean euskara 2009an baino. argi dago, horrenbestez, unescoren ikerketaren ondorioa: ...rakada motela, eta, zentzu berean, nafarroako moteltasunak eta iparraldeko atzerakadak utzi dute eaeko euskararen egoera oraindik ere unescoren atlas horretan presente. euskararen egoera, bada, batzuk aitortzen dutena baino hobea eta askok nahiko luketena baino ahulagoa da. hazkunde baten kronika izan arren euskararena, eta galtzeko arrisku bizian dauden milaka hizkuntzen talde kide ez izan arren,
|
euskarak
atzera egiteko arrisku nabarmen eta ukaezinak ditu. euskara urrun dago berarentzat nahiko genukeen neurriko bizi indarra izatetik. horretara hurreratzen joateko, bidea etengabe eta gogotik urratzen saiatu beste erremediorik ez dago, etenaldirik gabeko hobekuntza iraunkorrak baino ez baitu areagotuko pixkanaka gure hizkuntzaren indar eta presentzia soziala.
|
|
2012
|
|
|
Are gehiago, badirudi maila formaletako erabilerak erabilera informalak aurreratzen ari direla. Hori txarra izan zitekeen eremu informaletan
|
euskarak
atzera egingo balu; baina ez da kasua, EAEn eremu guztietan igo da euskararen erabilera (etxean ezik), nahiz eta askoz nabarmenago igo den eremu formalenetan. Aztertu litzateke eremu informalenetan euskara kopuru horietan zergatik gelditzen den.
|
|
2014
|
|
|
Gipuzkoan dago euskara osasuntsuen, baina arnasguneetan atzera egiteak kezka eragin du.
|
Euskarak
atzera egin du udalerri euskaldunetan hogei urteotan, gainerako udalerrietan ez bezala. EAEn euskaldunen kopurua nabarmenki handitu da.
|
|
|
Arnasguneen (psiko) geografiak bat egiten du larre paradigmaren ildoarekin:
|
euskarak
atzera egiten du erdal hiri oldarraren aurrean, baserrialdean beroki bila, horrela lurgune euskaldunaren zerrenda irudikatzen da, itsasertzetik hurbil eta paraleloan korritzen duen zerrenda bat. Baina nik esango nuke ondorioetan biziki hipermodernoa dela.
|
|
2015
|
|
|
Udalerriotako euskara gaitasuna, lehen hizkuntza eta etxeko erabilera datuak xehatu ditu.
|
Euskarak
atzera egin du, hiru aldagaiak kontuan hartzen baditugu, eta batik bat azken hamar urteotan. Iurrebasoren hitzak erabiliz," udalerri euskaldunak, gaur egun ez dira hain euskaldunak, erdararen tokia ez da marjinala".
|
|
|
Aztertutako hiru adierazleetan, EAEko joera positibo orokorraren kontra,
|
euskarak
atzera egin du udalerri euskaldunetan 1991 urtetik eta, batez ere, 2001 urtetik aurrera.
|
|
|
Orokorrean, hortaz, bilakaera datuek irudi nahiko koherentea osatzen dute: aztertutako hiru adierazleetan, EAEko joera positibo orokorraren kontra,
|
euskarak
atzera egin du udalerri euskaldunetan 1991 urtetik eta, batez ere, 2001 urtetik aurrera.
|
|
|
dira garrantzirik gabeak hizkuntza baten egoera soziala aztertzeko, eta datuek deskribatzen duten bilakaerak irudi nahiko koherentea osatzen du: gainerako udalerrietan ez bezala,
|
euskarak
atzera egin du arnasguneetan 1991 urtetik eta, batez ere, 2001 urtetik aurrera. Azterketa zabalagoetan frogatu edo ezeztatu da irakurketa hau zenbateraino orokortu daitekeen.
|
|
|
Oker egon ninteke baina uste dut esan duzula deskriptiboa izango dela edo dela, nagusiki, zuek egin duzuen behaketa edo ikerketa hori. Eta ni pixka bat inpresionatuta utzi nau bukaeraaldean esan duzunean euskaldun herrietan
|
euskarak
atzera egin duela. Atzerakada hori estatistikokiulertzen da.
|
|
|
Gurasoei idazten genizkien kartak ere erdaraz izan behar ziren. Gipuzkoakoekin ulertzea lortu nuen, baina orokorrean
|
euskaran
atzerantz egin nuen. Arantzazun erdaraz egitea agintzeak zirrara handia sortu zidan.
|
|
2017
|
|
|
1 SARRERA ikerketa honetan guraso erdaldunek beren seme alabak euskarazko murgiltze ereduan hezteko hautua dugu ikergai, euskararen jarraipenerako funtsezko gertaera gisa. ipar euskal herrian
|
euskarak
atzera egin du azken hamarkadetan eta galera prozesua ez da oraindik eten, nahiz eta aldaketa zantzuak nabaritu: azken urteotan euskarazko murgiltze eredua eta sare elebiduna hazten ari dira etengabe, hizkuntzari eusteko borondate sozialaren erakusgarri. hizkuntza komunitate bakarrean integratzea eta elebitasun sozialaren kasuan hizkuntza bat bertzearen gainetik nagusitzea dominazio politikoaren emaitza da, alegia hizkuntza bakar eta legitimoa inposatzeko indarra duten instituzioen jardunarena (bourdieu, 1982:
|
|
2018
|
|
|
Hizkuntza, komunikaziorako tresna hori, nortasunen eratzailea ere bada; hizkuntzarekin umorea ere aldatu egiten da, ezberdina da. Nafarroako hizkuntza mapan,
|
euskara
atzera eginez joan zen urteen buruan, Bonaparteren mapa baino lehenagotik. Euskarak hizkuntza nagusia izateari utzi, eta hizkuntzaren galerarekin kontzientziaren galera dator.
|
|
|
Ikusi dugunez, ezin izan zuten herrian euskaldun elebakarrak zeudela ezkutatu. Ziur aski,
|
euskarak
atzera egin ahala, gero eta gehiago hedatuko zen gaztelania. Baina, hainbesterako zen?
|
|
|
Astobitzako euskaldun gazteena 1880 urtean jaio zen Ziorragako auzoan, Baranbiotik hurbil, baina 60ko hamarkadan jaiotako batzuek ez zekiten euskararik eta gauza bera gertatzen da Altuben, Inoson edo Ugazin sortutakoekin. Beraz, Astobitzan eta inguruan, 1850 urterako
|
euskara
atzera egiten ari zen nabarmen.
|
|
|
Ikusi dugunez, lehen aipatu ditugun herrietan, 1840tik aurrera, behintzat, gaztelania zen nagusi. Litekeena da Amurrion Karlistada baino lehen ere
|
euskarak
atzera egitea, Errege Bide ondoan, bederen.
|
|
2020
|
|
|
Izan ere, badirudi erabat euskaraz bizi garela arnasguneetako herritarrak, baina euskararentzat eremu asko ditugu irabazteko oraindik. Mundura zabalik dauden herri garaikideak dira gureak, eta arau soziala euskaraz aritzea baldin bada ere, hauskorra da arnasguneen ekosistema, edozein aldaketak eragin dezakeelako
|
euskarak
atzerantz egitea. Aldiz, herritarrak kontzientziatuta eta hautu zehatzak eginda, hainbat eremu irabazteko era baliagarria da ariketa hau, bai herrian bertan, bai inguruko herrietara joaten garenean ere.
|
|
2022
|
|
|
22 Larraina taldeak joera batzuekiko kezka adierazi zuen 2021eko martxoan,
|
euskarak
atzera egin duelako: https://labur.eus/G8DFo
|
|
|
Eskolan dena gaztelaniaz zen, eta herriko apaizak ere gaztelaniaz egiten zuen. Herrian
|
euskarak
atzera egin zuen nabarmen. Nire senarraren aita arraiztarra zen, eta ez zien euskara inolaz ere irakatsi nahi izan.
|
|
|
Latinaren aurrean desagertu ziren Europa sartalde honetako beste hizkuntzak, salbu batetik Irlanda, Britainia handi eta Bretainiako zeltiera (baina lehen bi lurraldeak erromatar eremutik at zeuden), eta bestetik euskara. Haatik
|
euskarak
atzera egin zuen baskoien" ager" delakoan, baina nolako abiaduran eta zer heinetan. Beharbada zuzenean ez uste ohi den bezain laster eta zabal. Adibidez hor dago Ausonioren lekukotasuna:
|