|
2005
|
|
|
bi hizkuntzen arteko kontaktuaren ondorioz, iberierak, euskararen itxuradun mintzaira horren hainbat elementu linguistiko onartuko zituela. Beraz, Oroz entzat euskara eta iberiera bi hizkuntza ezberdin dira, baina penintsularen hegoaldean hitz egiten zen
|
euskararen
ahaideak iberieran substratua utziko zuen, gaskoieran gertatu zen moduan.
|
|
|
|
Euskara
ahaiderik gabeko hizkuntza
|
|
2006
|
|
|
Eta nago, nahitaez
|
euskarari
ahaidea aurkitu nahi diotenak asko diren arren, bakardade hori eztitsua dela gutako askorentzat; alegia, bitxia eta deigarria iruditzen zaigula eta kontent gaudela egoera horretan. Nago, baita ere, bakardade sentimendu hori deuseztatuko baligute euskaldun askoren bihotzari eta gogoari urratu txiki bat eginen lioketela.
|
|
|
|
Euskararen
ahaideen bila
|
|
|
Langite horretan, gainera, kanpoko hainbat ikerlarik, adituk, intelektualek eta bestelakoek, ospetsu eta ez hain ospetsu, lagun egin digute. Denon artean,
|
euskararen
ahaide izan litezkeen hizkuntzen zerrenda amaigabea osatu dugu, batzuen pozgarri eta beste batzuen amorragarri.
|
|
|
Benetan ikusgarria da
|
euskararen
ahaideak bilatzeko lanetan zer erreparo gutxirekin sortzen eta argitaratzen diren hipotesi eta teoria zoroak eta zentzugabeak. Ez dakit izanen ote den beste alor edo diziplina zientifikoren bat aldrebeskeriari horrelako tokia utziko dionik.
|
|
|
Eta hori bera gertatu da hizpide dugun euskararen ahaidetasunarekin.
|
Euskarari
ahaideak aurkitu behar zaizkiola. Bada, aurkituko dizkiogu.
|
|
|
Orain arteko metodoek, lehenago aipatu denez, edo zehazkiago, metodoen eta hipotesien sortzaileek, lotsa eta konplexu gutxi izan dute proposamenak egiteko garaian. Kontua da kosta ahala kosta
|
euskarari
ahaideren bat bilatu behar zaiola, ezta. Bale.
|
|
|
Logikaren bideek ere gida gaitzakete
|
euskararen
ahaideen bila. Ikus dezagun, adibide gisa, azken urteotan zeresan handia eman duen hipotesi baten inguruko proposamena:
|
|
|
Metodo demokratikoa honetan datza: euskaldun guztioi iritzia eskatu, herri kontsulta baten bidez, esaterako?, eta demokratikoki euskaldunok hautatutakoa izendatzea
|
euskararen
ahaide ofiziala. Abantailak?
|
|
2008
|
|
|
Aurretik aipatu nahi dizut
|
euskararen
ahaideen eztabaida zaharra dela, gutxienez 430 bat urtetan idazle aunitzek (Poza 1587, Etxabe 1606, Larramendi 1728, Astarloa 1800, Humboldt 1821, Schuchardt 1908, Gomez Moreno 1949, Mitxelena 1954, Tovar 1959, Krutwig 1978, Gorrotxategi, Swadesh, Ruhlen, Bengtson, Trask, Del Cerro, Alonso, Arnaiz, Angus J Huck, Vennemann...) plazaratu dituztela iritziak eta ez dudala uste gutun pare batekin agor...
|
|
2010
|
|
|
Wilhem von Humboldten lorratzean, Afrika iparraldean hasi zen hainbat filologo
|
euskararen
ahaideen bila. Hala, Martin Guilbeauk euskaldunak Asiatik Europara immigratzerakoan Afrikatik etorri zirela pentsatzen zuen.
|
|
|
Irizpide zientifikoekin, ia matematikoekin,
|
euskararen
ahaiderik hurbilena berberea zela ondorioztatu zuen Antonio Tovarrek. Aburu hori berretsi zuen 1961 urtean, metodo lexiko estadistikoa euskararentzat aplikatzean, metodoaren asmatzailea zen Morris Swadesh eta beste batzuen laguntzarekin.753 Kaukasoko zirkasiera eta abaroa, georgiera, Arrif eta Sus aldeko amazigera, txuktxiera, egiptera zaharra, koptoa, arabiera eta enparauekin konparatu zuen.
|
|
2013
|
|
|
Gogoa besterik ez da behar, sarritan, zuhurtasuna alde batera utzi eta sinetsi nahiko genukeen hura ontzat emateko, baita hizkuntzen alorrean ere: hizkuntzaren genea aurkitu dutela, azkenean
|
euskararen
ahaide bat agertu dela, edo kolpe txar batek berehala lortzen duela akademiarik onenak urteetan nekez lortzen duena. Berriekiko jarrera axolagabe horrek ez du, nahitaez, txarra izan behar.
|
|
2019
|
|
|
Ezin da atal honetan laburbildu
|
euskarari
ahaideak aurkitzeko egin diren ahalegin ugariak; baina, non gauden jakiteko, oso adierazgarria izanen da Tovar8, Meillet9 eta Mitxelena10 linguisten iritziekin amaitzea.
|
|
|
Lan horretan ez ziren homologiak bilatzen, hain ezberdin eta hain deusez diren analogia hutsalak baizik; 7 ordea, lehenak dira baliagarri soilik azterketa diakronikoan, loturik daramatzaten lege fonetiko, aitzinhizkuntz (ar) en berreraiketa eta erkatutako hizkuntzen historien ikerketa sakonak direla bide. Kontrako norabidean egindako saio hauen emaitzak, itxaron zitekeen legez, ezin etsigarriago dira, ez soil
|
euskararentzat
ahaideak bilatzeari dagokionez, baizik eta, batez ere, aldarri horiek guztiak agor eta antzu direlako haren egitura eta bilakabideaz eskain dezaketen (eskaini behar luketen) informazioari doakionez.
|