|
2002
|
|
|
Testu horien oinarriak (4.658.036 hitz) osatzen du XX. mendeko euskararen corpusa, eta berau ehun urtean erabili den euskararen erakusgarri eta lekuko da. Ez ordea, ereduzko
|
euskararen
adibide. Izan ere, obra zatiak zozketa bidez, programa estatistikoekin, hautatu dira bestelako irizpiderik gabe eta, beraz, denetariko testuak ikus daitezke; ahozko jardunen transkripzioak, saio liburuak, saio artikuluak, egunkariak, aldizkariak, literatur prosa, bertsoak, administrazio idazkiak eta abar.
|
|
2008
|
|
|
Hango etorkin kopurua eta hemengoa ez dira alderagarriak. Alabaina, horrek ez du esan nahi atzerritik datozen haurrak eskolara doazenean, integrazioari dagokionez ezer egitekorik ez dagoenik,
|
euskararen
adibidea argia da. Ez alferrik, Irungo (Gipuzkoa) Txingudi ikastolako eta Bizkaiko Mungia Institutuko arduradunek beraien eskoletako kohesio planak azaldu zituzten.
|
|
2011
|
|
|
Jarduera prozesal guztietan bake epaileek eta bake epaitegiko langileek gaztelania erabiltzen dute, Espainiako estatuko hizkuntza ofi ziala den heinean (EKren 3.1 art. eta BJLOren 231.1 art.). Ez zaigu ahaztu behar baina, estatuko hainbat autonomia erkidegotan badirela beste hizkuntza ofi zial batzuk ere,
|
euskara
adibide. Horregatik, bake epaileek eta bake epaitegiko langileek beste hizkuntza ofi zial horiek ere erabil ditzakete, baldin eta kasu zehatzeko alderdiren batek kontra egiten ez badu, hizkuntza hori ezagutzen ez duelakoan, babes gabezia sortzen zaiola alegatuz (BJLOren 231.2 art.). Alderantziz, alderdiek, abokatu eta prokuradoreek, lekuko eta perituek beti erabili ahal izango dute epaitegia kokatzen den erkidegoko hizkuntza ofi ziala, bai ahoz, bai idatziz (BJLOren 231.3 art.). Bake epaileak edo bere langileek hizkuntza ofi zial hori ezagutzen ez badute, hark hizkuntza hori ezagutzen duen norbait, zina edo promesa eman ondoren, interprete izenda dezake (BJLOren 231.5 art.).
|
|
|
|
Euskara
adibidetzat hartuz, hausnartu nolakoa den haren bizindar etnolinguistikoa. Horretarako ondorengo aldagaietan jarri arreta:
|
|
|
Hizkuntza gutxituen egoera soziolinguistiko ahul horiek zuzenean eragin dezakete eskolaren esparruko hizkuntzen irakaskuntzan eta ikaskuntzan, konpontzeko errazak ez diren auziak sortzen baitituzte, esate baterako, hizkuntza gutxituaren ahozko erabilera informalen irakaskuntza.
|
Euskararen
adibidea hartuta, kezka handietako bat da asmatzea ea nola lor daitekeen euskararen erabilera ia eskolara mugatua dagoen txokoetan ikasleei eskolaz kanpo baliagarri izan dakizkiekeen erabilerak irakastea. Eta horien artean, bereziki, ahozko erabilerak.
|
|
2012
|
|
|
Izan ere, kontuan hartu behar da hiztun horiek eremu publikoetan hizkuntza hori hitz egiten duten beste hiztun batzuk aurkitzeko duten probabilitatea. Horregatik, metodo hau erabili nahi duten guztiei esango nieke
|
euskararen
adibideari jarraitzeko, eta ez mugatzeko emaitzak jakinaraztera soilik, baizik eta emaitza horiei buruzko iritziak eskatzeko era guztietako adituei. Neurketaz gain, erabili emaitzak hobeto ulertzen laguntzen duten beste ikerketa metodo batzuk ere.
|
|
|
Interesgarria litzateke baliokidetasun horien hedadura neurtzea. Hona hemen
|
euskarazko
adibide batzuk:
|
|
2013
|
|
|
Europa osoan batuta dago, Gabon egunean hasi eta hurrengo hamaika egunetan egiten duen eguraldiak iragarten duela hurrengo urteko hileetako eguraldia nolakoa izango den.
|
Euskarazko
adibide batzuk ekarriko ditugu: " Eguberri ondorengo lehenbiziko sei egunak nolako, hurrengo urteko lehenbiziko sei hilabeteak halako";" Eguberri gauerdian zer haize, hurrengo hiru hilabetean haize hure";" Eguberri ilargirik gabe, artzaina axuririk gabe; Eguberri ilargiakin, artzaina axuriakin";" Eguberritan eguzkia, Pazkotan elurra";" Eguberritan ilbehera, ihauteriz ilberri";" Urteberri zerekin, hilabeteko lehen egunak harekin".
|
|
2014
|
|
|
|
Euskarazko
adibideak, ez badugu kontrakorik adierazten, EPEC corpusetik atereak dira denak.
|
|
2015
|
|
|
Hala Bedi Bin, ostera, euskarazko musika da jartzen dutenaren erdia gutxienez. Esatariak, saioaren arabera, euskaraz zein gaztelaniaz aritzen dira
|
euskarazko
adibide ezagunena, seguru asko, 3 Kortxea izango da. Audientzia neurketarik ez dute egiten, eta hortaz, entzuleek kalean esandakoak dituzte neurgailu bakar.
|
|
|
bizirik dagoelako, baizik eta euskal herritarrek euskara bizirik egoteari berebiziko garrantzia eman diotelako eta, sentimendu landu horretatik, bat izatearen kontzientzia hartu delako. Baina
|
euskara
adibide bat besterik ez da eta, alde batetik, euskara barik ere, euskal nazio bereizirik eraiki zezaketen euskal nazionalistek, eta, bestetik, euskara bizi bizirik izanda ere, ez da halabeharrez euskal nazionalismorik piztu behar. Nazionalistek taxutzen dute nazioa, eta aurretik zeuden baldintza objektiboetan oinarritzen dute euren erabaki subjektiboa.
|
|
2016
|
|
|
Har dezagun
|
euskararen
adibidea. Ingurune erdaldunean ikaslea urtero ikasgaien %30 euskaraz ikasten aritu da.
|
|
|
|
Euskararena
adibide paradigmatikoa begitantzen zait, euskaltzaleen artean nola, aldaketazaleen artean hala, etsipena zabaltzen ari baita. Eta nago perspektiba historiko pixka bat falta dela:
|
|
|
Batetik, aurretik eboluzio luzea suposatzen duelako biziaren sorreratik gizaberearen mintzoraino, eta gizaberearen eboluzio handia eragin duelako berak ondotik.60 Bestetik, elea hainbat jendek gizakiaren dohain partikular eta esklusibotzat daukalako (Darwinek ulergarritzat daukana), 61 eta gizon emakumearen animaliengandiko berezitasunaren proba erabakigarritzat (onartu ezin duena). Puntu horretan
|
euskararen
adibidea aipatzera dator Darwin (Schlegelekin). Euskara bezalako hizkuntza primitiboen konplexutasun eta perfekzio sinesgaitza, hori ezin izan litekeela gizakiak asmatua, proba izango litzateke; beraz, hizkuntzaren jainkozko kreazioarena.62 Darwinek, bada, gizakiaren jatorri aberezkoa probatzeko, hizkuntzaren jatorria aberetasunetik probatzen saiatu behar du.
|
|
|
Eta
|
euskararen
adibidetzat honako hau jartzen zuen Alejandriak:
|
|
2017
|
|
|
Kaukasoko hizkuntzak, berberera, sardiniera, liguriera, iberiera... erabiltzen ditu etengabe bere konparaketetan, eta baita egungo asturiera, katalana, kalabresa eta abarren lexikoa ere. Baina esan liteke euskara dela bere itsasargia,
|
euskarazko
adibideen inguruan baitabil jira-biraka behin eta berriz. Era nahasi samarrean, egia esanda, eta ez beti egokiegi, gure ustez.
|
|
2020
|
|
|
Hau ez da lasterketa bat, baina gu konparatu behar gara gure mailan dauden hizkuntzekin: hiztun kopuruan, inguruko egoera… Esaterako, galesek esaten digute beraiek
|
euskara
adibide gisa dutela, guk hiru aldiz artikulu gehiago ditugulako. Eta guk beti kataluniarren egoerari erreparatzen diogu.
|
|
2021
|
|
|
Subjektua eta objektua perpausean duten lekuaren arabera bereizten dituztenek, ostera, hurrenkera zurruna izan behar dute, ordena aldaketak funtzio sintaktikoaren aldaketa baitakar. Argi ikusiko dugu hori
|
euskarazko
adibide pare bat eta frantsesezko ordainak parekatuz: katua saguak jan du nahiz saguak katua jan du, saguak jan du katua, katua jan du saguak esan, ez da aldatzen zein animalia den ekintzaren egilea (jaten duena) eta zein ekintzaren jasailea; beste horrenbeste esan dezakegu Jonek Ane maite du, Jonek maite du Ane, Ane maite du Jonek... aukerez ere.
|