|
2013
|
|
|
Esan dut ni hemengo ikaslea nintzela, Euskal Filologia eta euskaraz ikasten nuen. Gaurko begiekin ezin da imajinatu ere egin Eusebiorentzat hori zer zen, unibertsitatean
|
euskaraz
eta euskal gaiak ikastea. Gerra Zibila eta diktadura gogor lehor lakarra igaro eta gero, euskaltzalea izan eta euskaraz egiteko eta ikasteko hainbeste traba, ezintasun eta eragozpen igaro eta gero.
|
|
|
Euskalgintzan gertatu aldaketa bat hartzen du mugarritzat:
|
euskara
eta euskal kultura, objektu zientifiko, estetiko eta literario, bilakatzen den garaiak egiten du muga, haren ustez.
|
|
2014
|
|
|
Kultura aldaketa hori gorabehera bakoa ez dela izango iragarriagatik, etorkizuna hortik urratu beharra dagoela deritzo, bide horretan Gasteizen inauguratu berri den Oihaneder Euskararen Etxea probaleku egokia izan daitekeela gaineratuta. Izan ere, Oihanederren espazioa eta denbora partekatzen dituzte Udaleko Euskara Zerbitzuko lau teknikariek eta gizarte ekimenez abiaturiko Lazarraga Kultur Elkarteko lagunek (Gasteizen
|
euskarari
eta euskal hiztunei euren proiektu, produktu eta dinamikak erakusteko/ garatzeko leku duina eskaini gura dien kafe antzokiaren egitasmoa sustatzen diharduen elkartea da berau).
|
|
2015
|
|
|
EITB sorrarazi zuen Legeak (Euskal Irrati Telebista (EITB) Herri Erakundea sortzeko 5/ 1982 Legea) bi eginkizun nagusi aitortzen zizkien irrati eta telebista publikoei: herritarren informazio eta partehartze politikoa bata, eta
|
euskara
eta euskal kulturaren sustapena, bestea. Horrela, lege horren babesean sortutako komunikabideak, herritar euskaldunak argipide eta politikan lehen lehen mailako bide direnez eratzen dira, eta bai hezkuntzarekiko eta euskal kulturaren suztapen eta zabalkundearekiko gure erapidetzaren oinarrizko lankidetasun tresna direnez ere, euskeraren suztapena eta zabalkundea bereziki kontutan izanik?
|
|
|
Amezaga eta Aranaren arabera (2008) EITB, bere sorrera legeak hala xedatuta, helburu birekin jaio zen:
|
euskara
eta euskal kultura sustatzea batetik, eta euskal gizartea informatzea eta kohesionatzea, bestetik. Alabaina, ETB2ren sorrerak, 1986an, aldaketa ekarri zuen:
|
|
|
Bi kontu horiek gogoan izanik eta lehenago aipatutako aldaketa soziolinguistikoak aintzat hartuta, burura datorkiguna da ea ez ote den garaia ikuspegi dikotomiko hori gainditzeko, kate bakarrean batuta euskal gizartea informatzeko eta kohesionatzeko funtzioa eta baita
|
euskara
eta euskal kultura sustatzekoa ere. Kate jeneralista bakarraz ari gara, gaztelaniari ere leku egin baina, azpitituluak, audio bikoitza eta ikus baliabideak oro baliatuta, euskararen hegemonia bermatuko lukeen kate bakarraz, gainerako hirurak euskarazko tematikoei utzita (adibidez, umeentzako bata, kirol eta albisteentzako bestea eta lehenago botatako telesailentzako hirugarrena).
|
|
2016
|
|
|
Hainbat urtetan egindako saiakera eta lan eskergaren ondorioz, PuntuEUS Fundazioak 2014ko amaieran lortu zuen. EUS domeinuak publikoari eskaintzea,
|
euskara
eta euskal kulturak sarean izango zuten osasuna indartzeko asmoz. Euskalgintzako eta gizarteko hainbat eragileren sostengua jaso zuen hasieratik, eta adibidez, Euskaltzaindia Fundazio horren Patronatuko kidea da.
|
|
|
Portzentaje hauek 2015eko txostenean agertu ziren berdinak dira, eta horrek, hein batean, adierazten du Nafarroa eta Iparraldera iristeko dauden zailtasunak. Irudi lezake arrazoi politikoak egon daitezkeela tartean,. EUS
|
euskara
eta Euskal Herriarekin lotu daitekeenez profil jakin batekoak soilik erregistratuko direlako lau lurralde horietan.
|
|
|
Hau honela, ez da harritzekoa denbora luzez ezarrita zeuden domeinu kopurua beherantz joatea, eta berria(. EUS), aldiz, gora. Dena den, nobedade izatearekin bakarrik ez da nahikoa eta. EUS en marka hori(
|
euskara
eta Euskal Herria) indartzen jarraitu beharra dago gizarte mailan arrakasta izaten jarraitu dezan.
|
|
|
Izan ere, Behatokiak igortzen dituen datuen araberakoa izango da hurrengo urteetan PuntuEUS ek diseinatu duen estrategia, gure domeinu kopurua handitze aldera. Halaber,
|
euskararen
eta euskal kulturaren egoera azaltzen duten informazio anitz eskaintzen dute Behatokiko ondorioek, esaterako, domeinuen dentsitatea azaltzen zuten grafikoetan ikusi bezalakoa.
|
|
|
Dena dela, ezin da soilik merkatu ikuspegi batekin jokatu, eta PuntuEUS Fundazioaren ondorengo urteetako jarduna bere jatorrizko funtsak gidatu behar du: «euskara eta euskal kultura sustatu eta
|
Euskara
eta Euskal Kulturaren Komunitatea kohesionatzea» (PuntuEUS Fundazioa, d.g.).
|
|
|
Horiekin batera, EuskaltzaindiarenHiztegia,. Munduko leku izen nagusiak
|
euskaraz
eta Euskal Herriaren inguruko exonimia?,. Emakumezkoen ponte izenak, eta. Gizonezkoen ponte izenak?
|
|
|
Beste alde batetik, hirugarren zutabe honetan ere, Exonimiaageri denean, horrek esan nahi du forma hori Euskaltzaindiaren. Munduko leku izen nagusiak
|
euskaraz
eta Euskal Herriaren inguruko exonimia, n finkatuta dagoela. Baldin eta izen berezi bat leku bitan araututa badago, arau gomendio bien egin da.
|
|
|
3.f) Euskaltzaindiaren 70 arauari(. Mundu zabaleko uharte nagusiak?), 147 arauari(. Antzinateko hirien euskarazko izenak?) edo Exonimiari(. Munduko leku izen nagusiak
|
euskaraz
eta Euskal Herriaren inguruko exonimia?) erants dakiekeen sarrera:
|
|
|
3.g) Euskaltzaindiaren 82 arauari(. Grezia eta Erromako pertsonaia mitologikoak?) edota Exonimiari(. Munduko leku izen nagusiak
|
euskaraz
eta Euskal Herriaren inguruko exonimia?) erants dakiekeen sarrera:
|
|
|
3.h) Euskaltzaindiaren 82 arauari(. Grezia eta Erromako pertsonaia mitologikoak?) edota Exonimiari(. Munduko leku izen nagusiak
|
euskaraz
eta Euskal Herriaren inguruko exonimia?) erants dakizkiekeen 21 sarrerak:
|
|
|
Euskaltzaindiaren. Munduko leku izen nagusiak
|
euskaraz
eta Euskal Herriaren inguruko exonimia, n Kalkis ageri da. Betiere, Euskaltzaindiak, lambda eta kapparen ostean bokal bat ageri denean, k letra tz transliteratzen du; adibidez, Altzeo, Altzinoo?
|
|
2017
|
|
|
|
Euskaran
eta euskal literaturan litzentziaduna
|
|
2018
|
|
|
Izan ere, Mikoletaren proposamena mende luzez ahaztua eta ia oihartzunik gabea izan da Ingalaterrako artxibo eta liburutegietan. Gainera vascuence hitzak kategoria poetiko gisa izan duen garapen gabeziak ez du lagundu
|
euskarari
eta euskal poesiari buruzko iritzia aldatzen. Azkenik, vascuence hitzaren adiera metriko poetikoak, romance berbaren imitazio eta ordain gisa asmatuak, ezabaezina du romance horren aztarna, Derridaren eran esatearren.
|
|
2019
|
|
|
Coyos, 2018, euskaraz, eta Coyos, 2019, ingelesez. Bigarren artikulua
|
euskara
eta Euskal Herriko egoera soziolinguistikoa ezagutzen ez dituztenentzat egina da. na) eta haren estatutua (zuzentasuna, goxotasuna, prestigioa...) nola ulertzen, hobeki erran, sentitzen dituzten aztertzen ditu. Hizkuntza gertaerak ikertu baino, pertzepziozko dialektologiak hiztunen hizkuntza kontzientzia ikertzen du.
|
|
2023
|
|
|
Jarduera pedagogikoaren bitartez ezaugarritu den pertsona ereduari ekarpena egiteko, eta baita garapen jasangarriko 18 helburuari erantzuteko, besteak beste. Zuzenean eragina izan nahi du ikasleen euskalduntzean, jarduera ludikoen eta antolatuen bitartez
|
euskara
eta euskal kulturekiko atxikimendua sustatuz, eta baita barne sendotasunean ere, emozioen lanketaren bidez une oro euren buruarekin eta ondokoekin konektatuz eta konfiantzazko testuinguru seguruak garatuz. Halaber, badira modu transbertsalean lantzen diren ezaugarriak ere.
|
|
|
Hizkuntz estrategiari dagokionez, Ikastolen Hizkuntz Proiektuaren helburu orokorrak aintzat harturik garatu da Pulunpa (e) ta Xin! Hots, formazio euskalduna ematea; euskaldun eleaniztunak heztea; ikastolek beren hezkuntza komunitatearen barne bizitza euskaraz garatzea;
|
euskararen
eta euskal kulturaren transmisioa, garapena eta zabalkundea ziurtatzea mota guztietako harremanetan eta horretarako sortutako bitartekoetan; eta euskararen normalizazio prozesuan eragile izatea dagokion komunitatean (Elorza et al. 2009: 41).
|
|
|
– Hezitzaileak, Orientatzaileak eta tutoreak harrera astearen eta murgiltze prozesuaren ondoren ‘1 4’ eskalan helarazitako balorazio galdetegia bete dute, honako aldagai hauek baloratuz: iritsi berriak diren haurrak nola sentitu diren; ikasgela osatzen duten haurrak nola sentitu diren; programaren egokitasuna; programaren eragina ikasle eta irakasleen arteko atxikimendu prozesuan; eta, programaren eragina
|
euskararekiko
eta euskal kulturarekiko atxikimenduan.
|
|
|
Esanguratsua da, bai hezitzaileak eta bai tutoreak idatzitako aipamenetan, hezitzailearen esku hartzeak ‘tutore ikasle’ atxikimenduan izandako eraginari egindako erreferentzia, izan ere, hori harrera planaren arrakastarako gako gisa aurkezten dute. Azpimarratzekoa da, orobat,
|
euskararekiko
eta euskal kulturarekiko atxikimenduan programak izandako eragina hirurek 4 jarrita baloratu dutela, eta haurra nola ikusi duten galderaren hiru erantzunen batezbestekoa 3,7 dela. Alabaina, atxikimendua, testuinguru emozional positiboa eta euskara eta euskal kultura zuzenean triangulatzen dira.
|
|
|
Azpimarratzekoa da, orobat, euskararekiko eta euskal kulturarekiko atxikimenduan programak izandako eragina hirurek 4 jarrita baloratu dutela, eta haurra nola ikusi duten galderaren hiru erantzunen batezbestekoa 3,7 dela. Alabaina, atxikimendua, testuinguru emozional positiboa eta
|
euskara
eta euskal kultura zuzenean triangulatzen dira. Izan ere, esku hartzeak ‘ikasle ikasle’ atxikimenduan izan duen eragina oso positiboki baloratu dute.
|
|
|
Izan ere, esku hartzeak ‘ikasle ikasle’ atxikimenduan izan duen eragina oso positiboki baloratu dute. Iritsi berria den haur baten hitzei erreparatuz, era berean garatu da
|
euskararekiko
eta euskal kulturarekiko atxikimendua, edo horiei hurbiltzeko gogoa, behintzat. Eta hori hala izateko, testuinguru emozional positiboa sortu da.
|
|
|
Euskal Herrira iritsi berriak direnekin errespetuz, aukera dago euskaraz eta euskaratik herria egin eta euskararen hiztun komunitatea zabaltzeko. Aukera dago, iritsi berriak diren haurrak euskaraz emozionatuz eta kulturek ematen diguten aukera ugaritasunarekin elkar elikatuz,
|
euskararen
eta euskal kulturaren uretan pulunpa egiteko. Izan ere, Erramun Osak esan bezala:
|
|
|
Euskal Herrira iritsi berriak diren erdal jatorriko ikasleentzat garatutako harrera eta murgiltze plan integrala da. Sozializazio prozesua bideratzeko, kulturartekotasuna, jolasa, emozioak eta euskara ditu ardatz, eta, euskararen erabilera sustatzearekin batera, aisialdiaren bitartez, hizkera komunitatearekiko,
|
euskararekiko
eta euskal kulturarekiko atxikimenduan eragina izateko esku hartze pedagogikoa proposatzen du. Artikulu hau elkarlanean idatzi dute programa garatu eta ekintza ikerketa zuzendu duen ikerlariak, batetik, eta hezitzaile gisa programa aplikatu duen teknikariak, bestetik.
|
|
|
1) Elkarrekintzatik aberasteko eta, migrazioak askotariko aldeen noranzkoan dituen eraginak aintzat harturik,
|
euskara
eta euskal kultura erdigunean jarriz esku hartzeko.
|
|
|
2) Kasu honetan, hezkuntza ez formalak eskaintzen dituen baliabide pedagogikoak aisialdi antolatuan aplikatuz eta eskola eremuko testuinguru informalak ematen dituen askotariko aukerak probestuz, euskararen erabilera sustatzeko eta erdal jatorria duten haurrek –eta besteek–
|
euskararen
eta euskal kulturaren aldeko atxikimendua garatzeko.
|
|
|
Bada, harrera plana osatzeko, aztertutako proposamenei so eginik, eta Zapataren irizpideak jarraituz, esan daiteke, besteak beste, kulturarteko ikuspegiari harrera linguistikoa zehaztea ezinbestekoa dela,
|
euskarak
eta euskal kulturak bizi duen gutxiagotutako testuinguruan. Euskararen harrera linguistikoa aintzat hartuta, harrera integral baterako, lau gako mota bereizten dira:
|