|
2000
|
|
|
Sorrera honetan Juan San Martin, Bittor Kapanaga, Jabier Zubiaurre, Jose Luis Ugarteburu, Jose Antonio Eizagirre eta beste askorekin batera Imanol ere protagonistetariko bat izan zen.
|
Euskararen
eta euskal kulturgintzan lan egiteak arrisku bat baino gehiago esan nahi zuen garai hartan, euskararekin eta euskal herriarekin zerikusia zuen guztia ezkutuan egin beharra zegoen; horren erakusgarri, esate baterako, Yon Etxaidek 1955ean euskal literaturaz emandako hitzaldia Egotxiagako pagadian izatea.
|
|
|
Sorrera honetan Juan San Martin, Bittor Kapanaga, Jabier Zubiaurre, Jose Luis Ugarteburu, Jose Antonio Eizagirre eta beste askorekin batera Imanol ere protagonistetariko bat izan zen. Euskararen eta euskal kulturgintzan lan egiteak arrisku bat baino gehiago esan nahi zuen garai hartan,
|
euskararekin
eta euskal herriarekin zerikusia zuen guztia ezkutuan egin beharra zegoen; horren erakusgarri, esate baterako, Yon Etxaidek 1955ean euskal literaturaz emandako hitzaldia Egotxiagako pagadian izatea.
|
|
|
Era honetan eman zitzaien hasiera ofiziala Martin Ugalde Kultur Parkea taxutzeko obrei.
|
Euskara
eta euskal kulturarekin zerikusia duten enpresa, erakunde eta elkarteak biltzea du xede Kultur Parkeak eta" Euskaldunon Egunkaria", Graficas Lizarra eta Zabaltzen Euskal Kulturgintza dira sustatzaileak. Hiruok enpresa promotore bat sortu dute eta berau arduratuko da parkea kudeatzeaz.
|
|
|
|
Euskararen
eta euskal kulturaren inguruan aritzen diren erakunde gehienek kultur euskarrien eboluzio eta inplementazioa bizi izan dituzte eta askotan esfortzu handiak egin behar izan dira egoera berriek eskatzen zuten mentalitate aldaketak eman ahal izateko. Gainera, gero eta gauza gutxiago dago denboran zehar irauten duena, hau da, informazioaren munduan goizeko 8retan emandako berria eguerdirako askotan berri zahar bihurtu da edota irakaskuntzan, aurten argitara emandako testu-liburu batek datorren urterako eranskin batzuk behar ditu eguneratuta mantentzeko.
|
|
|
EGIA esan, badago beste bide bat eta hau aurreko hirurak fasetzat hartzetik dator; hortaz, lehenbizi haserretu egin dugu geure artean, baina aldi berean merkatuan bizi ahal izateko konpetitu egin dugu eta azkenik,
|
euskara
eta Euskal Herria zerbait izango badira, aliantza puntualak hasieran, estrategikoak geroxeago, bilatu ditugu.
|
|
2001
|
|
|
Bilbaok hitza hartu zuen eta bere ustea azaldu:
|
euskara
eta Euskal Herria eliza inguruko jendeak ikertu izan du beti, eta itsasertzean gutxi izan ei dira. Baserrian nagusiarentzat bakarrik zen etxea eta beraz, gainontzekoentzat eliza eta ikasketak ziren alternatiba bakarra.
|
|
|
Kaputxino zen garai hartan.
|
Euskara
eta euskal kulturaren egoeraz erabat kezkaturik, euskaldunak gai guztiez informatuko zituen aldizkaria kaleratzeko urratsak ematen hasi zen. Zentsuraren trabak nola saihestu ote zituen?
|
|
2002
|
|
|
" Egunero egunero erronka berriei heltzen diegu euskarazko irakaskuntzaren zabaltze eta sendotze bidean". Hari beretik tira eginez, Armentia ikastolak orain arte egin duen bidean
|
euskara
eta euskal kultura beti presente egon dira, «horretarako dauden traben gainetik pasatuz eta gure bidea eginez". Antolatzaileen ustez," garbi daukagu ikastola bere osotasunean eratu behar dugula, hau da, ezartzeko falta zaigun etapa DBH ahal den modu egokienean martxan ipini behar dugula euskal irakaskuntzari gure ekarpena egiteko».
|
|
|
Europan eta Espainiako Estatuan, gainera, oso gutxik dakite Nafarroan ere euskaraz egiten dela. Horregatik Euskara Kultur Elkargoak Nafarroatik kanpo
|
euskararen
eta euskal kulturaren inguruko gorabeheren berri ematea erabaki du, bereziki EBLULi (Hizkuntza Gutxituen Bulego Europarra).
|
|
|
zenbatekoa da euskal hizkuntza komunitateko kideek herriko erakundeetako hizkuntza portaera kontrolatzeko duten gaitasuna? Zenbatekoa da
|
euskarak
eta euskal hizkuntza komunitateak erakunde horietatik jasotzen duten sostengua?
|
|
|
\ Eraikitako estatusaren dimentsioa: zenbatekoa da
|
euskarak
eta euskal hizkuntza komunitateak duten prestigioa, estatusa?
|
|
|
Orduz geroztik, esperantoarekiko duten zaletasuna medio oso lagunak egin dira eta elkar ondo ezagutzen dute. " Jansen oso pozik dago
|
euskarari
eta euskal kulturari dagokionez, eta azken 20 urteetan egoera nola aldatu den ikusita izugarri eskasa iruditzen zaio lehen euskararen inguruan zegoen materiala", azaldu digu Aranak.
|
|
|
1977ko otsailaren 23an sortu zen Labayru, Bizkaiko Elizbarrutiko apaiz batzuen ekimenez. Hasiera hartan Karmelo Etxenagusia, Ander Manterola, Lontxo Zugazaga eta Mikel Zarate buru zirela, Labayruren xedea
|
euskarari
eta euskal kulturari laguntza ematea zen. Euskara hobeto ezagutu nahi zuten eta lan horretan aritu dira 25 urteotan.
|
|
2003
|
|
|
Berriro ere milaka eta milaka lagun bildu ziren Iruñeko karriketan gobernuak indarrean jarri nahi duen euskararen dekretu berria bertan behera uztea eskatzeko. Oinarriak elkarguneak, Nafarroan
|
euskararen
eta euskal kulturaren esparruan ospea duten 31 izendun elkartu zituen euskararen aldeko manifestua sinatu, eta aldiberean, nafar gizarteari mezu zehatza helarazteko: " ezin dugu aldaezinaren ezkortasunean erori, lanean segitu beharra dago ilusioa galdu gabe".
|
|
|
Euskarazko umoreak,
|
euskararen
eta euskal kulturaren ibilbide bera eraman du eta darama: hizkuntzarik gabe ez baitago umorerik eta umorerik gabe ez baitago hizkuntzarik.
|
|
|
Egiatan, ezin da okerrago aritu. Prestige aren txapapotea,
|
euskararen
eta euskal kulturaren aurka egindakoak (atxiloketak, egunkari ixteak, torturak), Batasuna legez kanpo uzteko trikimailuak, eta guzti hau gutxi balitz, Iraken aurkako gerrari babesa eman izana (jendearen kontrako iritziari muzin eta burla egin ostean). Irakeko gerra dela-eta Aznar oso gustura joan da Bush eta Blair-en atzetik Nazio Batuen Erakundearen aginduak zakurraren ipurdira bidali ondoren.
|
|
|
Hala eta guztiz, Estatuaren jokaeraren apologia etengabekoa egiten duten euskal komunikabide filialek, euskal herritarren errugabetasun printzipioari baino zuzenbide estatuaren errugabetasun printzipioari ematen diote garrantzi handiagoa. Hau da, Estatuak ia edozer gauza egiteko eskubidea du, berme demokratiko guztiak dituelako eta hori zalantzan jartzen duena, edo ETAren ingurunean jartzen da, edo fronte nazionalistaren ikusmoldera makurtzen da, edo atxiloketa egoera hauek baliatu nahi ditu
|
euskara
eta euskal gizartea ikuspegi sektario batetik eraikitzeko. Berdin da' Egin' itxi eta bost urtera Auzitegi Nazionalak berau berriz zabaltzeko aukera ematea; berdin dozenaka atxilotu kargurik gabe aske gelditzen badira; berdin' Egunkaria' itxi eta handik zortzi hilabetera Iñaki Uria, Xabier Oleaga eta Xabier Alegria oraindik kartzelan badira; berdin tortura salaketak etengabekoak badira; berdin da euskal gizartean, erakundeetan eta nazioartean torturaren gaiaz arduratzen diren erakundeek salaketa horiei sinesgarritasuna ematea; berdin da Gipuzkoako Diputazioak Del Olmo epaileak atxilotuen enpresei egindako iruzur fiskalaren salaketa gezurtatzea...
|
|
|
Sortzez atharraztarra, azkenera Baionakoa, oso gizon berezia izan zen, erromantiko hutsa, ezkerreko politikaria. Asko idatzi zuen liburu eta kazetatan,
|
euskararen
eta Euskal Herriaren alde, gehien bat frantsesez. Gorria izan arren, Zumalakarregi jeneralaren alde sartuko da buru eta belarri Liberalen aurka «Voyage en Navarre pendant l' insurrection des Basques()» delako liburuan (1836).
|
|
|
Baina bizkitartean, ahantzirik egoten da maizegi abertzaletasunaren etorkia aipatzean. Alta bada zer ez zuen egin
|
euskararen
eta Euskal Herriaren alde! Eta lehenbizi ez ote diogu berari zor «Zazpiak Bat» esaldi eta lema sonatua?
|
|
2004
|
|
|
Andolin Eguzkitza hil zen bihotzekoak jota. Idazlea, euskaltzain osoa, EHUko irakasle katedraduna, Euskal Idazleen Elkarteko lehendakari ohia, Euskararen Aholku Batzordeko kide izandakoa... gogor egin zuen lan
|
euskara
eta euskal kulturaren alde. 1953ko abenduaren 6an Santurtzin sortua, Filologia Erromanikoan lizentziatu zen Deustun.
|
|
|
Iparraldeari dagokionez, mendiko laborantzari buruzko erabakiak, hala nola Euskal Herriko berezko konbenioa. Besteak beste,
|
euskara
eta euskal kulturaren aldeko politika hastapen bat bideratzen duena.
|
|
|
Eusko Ikaskuntzak
|
euskararen
eta euskal kulturaren alorrean urte luzez lan egin duten pertsona esanguratsuak omentzen ditu Manuel Lekuona sariaren bidez. Aurtengo saria Jesus Atxa aretxabaletarrak jaso du. 84 urteko gizon hau Iruñeko San Fermin ikastolako sortzailea izan zen eta baita zuzendaria ere.
|
|
|
Manuel Lekuona saria Miguel Sanz Nafarroako Gobernuko lehendakariaren eskutik jaso zuen. Sanzek
|
euskararen
eta euskal kulturaren alde lanean jarraitzeko esan zion Atxari. Aretxabaletakoak, «Nafarroako bide meharrak euskararentzako autobide bihurtzeko borondatea» ikusi nahi zuela adierazi zion presidenteari.
|
|
|
Testuinguru berezi hartan burua altxatu edo agertu ahal izan nuen. Bestalde, irrati honetan bazeuden
|
euskara
eta euskal kulturaren aldeko apustu oso tinko eta koherentea egin zutenak, beraz, hori ere gehitu beharreko balorea da. Zentzu horretan irratiak bai, garai bat markatu zuen.
|
|
|
Baina nire ustez, egiten ari zirena iraultzailea zen oso, Francok euskal kulturarekin eta tradizioarekin zerikusia zeukan guztia ezabatu nahi zuelako". Aipatu ukitu militante hori zeukaten makina bat film labur egin ziren garai honetan, nabarmentzeko modukoak dira Ikuska izenpean
|
euskaraz
eta euskal gizartearen inguruko 20 film laburrak.
|
|
|
Etorkizunari begira dagoen proiektu sendo eta modernoa egin nahi izan dute.
|
Euskara
eta euskal jaia berreskuratzeko sormena eta lantaldea osatzea da asmoa, hizkuntza bultzatzea, denontzako hezkuntza proiektu bat garatzeko ekonomia tresnak bilatzea eta ekonomia bultzatzea.
|
|
2005
|
|
|
Irakasle horien guztien ordezkari gisa hamaika elkartu zituzten Bilbon eta giltza bana eman zien. Giltza eman zitzaien «eskoletan
|
euskarari
eta Euskal Herriari etorkizunerako atea irekitzeko». Bien bitartean, hizkuntz eskakizunak bete ez dituztelako egonkortasuna galdu duten irakasleek protesta ekitaldia egin zuten hilaren 11n eta Ibarretxeri eskatu zioten «konponbidea» aurkitzeko.
|
|
|
Ordurako, gure taldea gaztetzen eta berritzen hasia zen. Gure astekaria abandonatzea,
|
euskaraz
eta Euskal Herria osoan argitaratzen zen bakarra, nik dakidala behintzat ez zen inoren burutik pasa. Guk geure gain hartzea erabaki genuen.
|
|
|
Muguruzak honakoa eransten zion hausnarketari: " Ordaintzen ez dena ez da baloratzen, ezta kulturan ere(...)"
|
Euskara
eta euskal kulturarako etengabe aldarrikatzen dugun prestigioa inolaz ere ez zaigulako funtzionamendu horretatik etorriko".
|
|
|
Pertsona sortzaileak trebatu eta garatzea du helburu, besteekin lankidetzan jarduteko gai izan daitezen eta euren ingurunea eraldatu eta hobetu dezaten.
|
Euskararen
eta Euskal Kulturaren aldeko lanean aritzeko konpromisoa hartuta, beste herrialde eta kulturak gurera ekartzen saiatzen dira Arizmendin, kultura aniztasuna eta gizarte integrazioa bilatuta.
|
|
|
Nafarroako eskuinak
|
euskararen
eta euskal kulturaren aurka egiten duela argi dago. Nafarroako aniztasunaren aurka ari dira PP, UPN eta CDNren laguntzaz.
|
|
|
\ Etorkinen kopurua hazten doan neurrian, gero eta beharrezkoago da euskara integraziorako prozesuan txertatzea. Ekintza isolatuen ordez, harrera plan orokor batean kokatu behar da, gurera datozen momentutik bertatik
|
euskara
eta euskal kultura presente izan eta haurrek zein helduek euskalduntzeko zerbitzu aukerak izan ditzaten, hezkuntza sistemaren nahiz euskaltegien bidez.
|
|
|
Ez dute beste eredu bat sortu ereduaren barruan ingelesa izango lukeena. Denok dakigu euskalduntasuna politikoki erasotua dela emaitzak lortzeko eta ingelesaren gaia erabili dute
|
euskara
eta euskal nortasuna hondatzeko edo gutxienez baldintzatzeko.
|
|
|
eskolan bertan ez da euskaraz hitz egiten ezta soziolinguistikoki eremu euskaldunak direnetan ere... Azken 25 urtetan gizartearen gain utzi da
|
euskararekiko
eta euskal kulturarekiko izan behar den sentsibilitatea. Giza mugimenduak behar du administrazio eraginkorra, administrazioak behar du giza mugimendua eta eskola administrazioaren zati bat da.
|
|
|
Alde horretatik ahalegin handiak egiteko dauzkagu, bestela sustrairik gabeko hizkuntza irakasten dugu eta atxikimendurik gabeko hizkuntza irakats dezakegu. Bestetik,
|
euskara
eta euskal kultura ardatz izanik eleaniztasuneko planteamenduak sustatzea litzateke beste lerro bat, nahiz eta ez den gauza berria. Bestalde, etorkinekin erne egon behar dugu eta euskalduntzeko bideak asmatu.
|
|
|
|
Euskarari
eta euskal kulturari eutsi nahi badiegu, ezin dugu beste hizkuntzen eta beste iniziatiben maizter izan. Iniziatiba partikular askok ikusi du hori eta diegu sekula behar bezala eskertu gaur egun euskarak eta euskal kulturak Interneten duten tokia.
|
|
|
Euskarari eta euskal kulturari eutsi nahi badiegu, ezin dugu beste hizkuntzen eta beste iniziatiben maizter izan. Iniziatiba partikular askok ikusi du hori eta diegu sekula behar bezala eskertu gaur egun
|
euskarak
eta euskal kulturak Interneten duten tokia. Ez da, ordea, inondik ere aski.
|
|
2006
|
|
|
Zubiriak badaki lehia ez dela didaktikoa, baina
|
euskarazko
eta euskal kantagintzaren tradizioari eusteko modua iruditzen zaio lehiaketa hauek antolatzea. Nafarroako Kantuzaleen Elkarteko koordinatzaile Oskar Estangak ere hala uste du.
|
|
|
Ipuinak tradizionalki erabili duen etxe bazterreko eremua, sutondoa, hori zeharo aldatu da, hobera edo okerrera egin duen ez dakit esaten, baina aldatu egin dela bai. Lehenagoko tradizioa guregana idatziz etorri zen, gure garaikook kultur haustura izugarria eduki dugu
|
euskararekiko
eta euskal tradizioarekiko.
|
|
|
Horrela bakarrik ulertzen da Lasarte Orian gertatutako hizkuntzaren berreskurapen prozesua: batzuek euskararen galerak zeraman inertzia ahaztu eta euskara euren ingurunean berriz txertatzeko apustua egin zuten; beste batzuek, Euskal Herritik kanpoko erroak alboratu gabe, oroimen berriak sortzeko ahaleginak egin zituzten
|
euskarari
eta euskal kulturari sormen prozesu horretan tokia utziz. Transmisioak guztien ekarpenak behar izan ditu azken urteotan, ekarpen eraldatzaileak, transgresoreak…
|
|
|
Interesgarria da Celati. Interesgarriagoa da, oraindik ere, Celati, Lizarralderen itzulpen gozoa lagun,
|
euskaraz
eta euskal kulturaren bidez ezagutu ahal izatea. Celatik denbora pasarako balio du, baina denbora pasa baino zerbait gehiago da.
|
|
|
Baina bestela pentsatzen dugun emakume eta gizon asko gaude Iruñean.
|
Euskara
eta euskal kultura geurea dugunok. Barcinarentzat euskarak ez du izaterik ordea.
|
|
|
|
Euskara
eta euskal kultura zabaltzeko eginkizuna izango du Etxepare Euskal Institutuak. Alemaniako Goethe, Erresuma Batuko British Council, Kataluniako Ramon Llul eta Espainiako Cervantes institutuen antzeko lan eta helburuak izango ditu.
|
|
|
Izenburuak berak dio:
|
euskararen
eta Euskal Herriaren historia, biak bat eginik.
|
|
|
Martxoaren 22an hasiko da Bizkaiko Karrantzan eta apirilaren 1ean bukatuko da Iruñean, 2.000 kilometrotik gora eginda. Aurten Korrika 15ek Euskal Emakumea omenduko du
|
euskararen
eta euskal kulturaren mantentze, berreskurapen eta etorkizunean izan duen egitekoagatik.
|
|
2007
|
|
|
Bat, eremu sozialean aurrekontuak eremu publikoetara nabarmen berbideratzea, bereziki osasuna, hezkuntza eta ongizatera. Bi,
|
euskara
eta euskal kulturaren eremuan, batez ere 1999tik gaurdaino UPNk PSNren laguntza bikainarekin inposatutako erasoa geldiarazi, eta herritarren nahiei lotutako hizkuntza politika bideratzea. Hiru, sinboloen eremuan, herritarrek edo erakundeek eurek egokien ordezkatuta sentitzen diren sinboloekin ateratzeak jazarpenik ez izatea.
|
|
|
|
Euskararekikoa
eta euskal munduarekikoa batzuen tema izan da beti. Orain dela 50 urte Arantzazun ere erdaraz egiten zen!
|
|
2009
|
|
|
Historikoki irakaskuntzaren baitan
|
euskararen
eta euskal kulturaren transmisioa izan du egiteko nagusia euskal emakumeak ikus 8 orriko koadroa. " Une historiko bakoitzean gizartean indarrean zeuden balore kultural esanguratsuenak transmititu izan dituzte, inongo kritikarik eta hausnarketarik egin gabe", Amaia Zubieta Stee Eilas sindikatuko Nafarroako Emakumeen Idazkaritzako arduradunak azaldu duenez.
|
|
|
|
Euskarari
eta euskal nortasunari errotik atxikia zela nabari dago, zeren eta, ardi esnedun hazkuntzara laborariak akuilatzeko asmoz idatzi zituen esku orriak euskaraz egin baitzituen. Euskararen gutxiespena eta euskaldun izatearen lotsa nagusi ziren garai haietan, ausartu behar zen horretara… Atharratze Sorholuzeri eta oro har Zuberoari asko ekarri zuen Dominique Iribarnek, eta are gehiago ekarriko zukeen, gazterik hil ez bazen urtetan Wall Streeteko astearte beltzak (1929eko urriaren 29ak) dirurik gabe utzirik eta garuneko gaixoaldi batek ezindurik.
|
|
|
Constantinek eta Iribarnek handizki sustatu zuten Basaburuko eta inguru zabalago bateko gizartea… baina ez zuten maila bereko jarraitzailerik izan, ezta hurrenik ere. Constantin euskaltzale sutsuak bere sendian bertan ere ez zuen segizalerik izan eta hark hazitako eta bildutako
|
euskara
eta euskal kulturako ondasunak nonbait galdu egin dira… agian ez betiko.
|
|
|
Nola laburbildu, bada, Xaho izan zen guztia? Idazle, kazetari,
|
euskararen
eta euskal kulturaren bultzatzaile, abertzaletasunaren aitzindari, ezkertiar sutsua, demokrata suharra, errepublikano erne eta kementsua, pentsalari askea, erlijio egitura eta dogmen aurkari bizia baina sinesleen errespetazalea, olerkari ezagutuenen adiskidea… Ororen buru, aberastasun handi handiko norbait izan zen Agosti Xaho. Eta bizi ibilbide jori hori tarte nahiko laburrean eraman zuen, Baionan, 1858ko urriaren 23an, hots 47 urtetan, hil baitzen Atharratzeko seme argia.
|
|
|
Bai. Itxaropenari eman dio, joan deneko hirurogeita hamar urtean
|
euskararen
eta euskal kulturaren alde egindako lanarengatik. Aitona Patxik hasitako lanari jarraipena eman diogu, baina bestelakoa da egoera.
|
|
|
Ikusi behar zer gehiago azaleratzen duten urtarrilean, baina denak adierazten du behin eta berriro errepikatuko direla garai horretako ETAren agirien erabilera, hori baita duten bakarra. Denak adierazten du defentsek samur utziko dutela agerian osagai horien ahuldadea(" ETAk agintzen zien
|
euskara
eta euskal kultura zabaltzea" eta gisakoak), baina ikusi da epaimahaiak zer irakurketa egiten duen.
|
|
2010
|
|
|
Laura Mintegi eta biok Txekiara gonbidatu gintuen Ainara Maiak,
|
Euskara
eta Euskal Kultura Brno-n eta Olomouc-en erakusten duen irakasleak, euskal literaturaz hitz egin genezan. Bidaia kuriosoa zen, joan etorria eta hango egoitza geuk ordaindu behar baikenituen.
|
|
2011
|
|
|
Belaunaldi berriak euskaraz ikasita datoz lan mundura, komunikatzeko eragozpenik ez daukate... baina nire galdera da:
|
Euskarari
eta euskal kulturari buruz hitz egiten da ikastetxeetan. Hortaz hezten da?
|
|
|
Itziar Aizpurua etorri zen nire atzetik. Azalpen magistrala egin zuen,
|
euskararena
eta euskal kulturarena… Militarrek alfabetoaren arabera segitu zuten tarte batean, gure asmoaz konturatu ziren arte. Ordena aldatu egin zuten, orduan.
|
|
|
Eta gizarteko beste sektore batzuk bezala, bagatoz aldarrikatzera gureak ere merezi duela konfidantza eta sostengu handiagoa. Hori funtsezkoa dela guretzat, baina baita
|
euskararentzat
eta euskal kulturarentzat ere.
|
|
|
Hamabosgarrena eta, antza denez, azkena.
|
Euskaraz
eta euskal kulturaren inguruan Iruñeko Udalak antolaturiko programazioaren egoitza nagusi bilakatu da azken hamar urte luze hauetan. Euskaldun eta euskaltzale askoren bilgune hau desagerturik, euskarazko ekitaldiak hirian zehar hamaika aretotan barreiaturik geldituko direlako susmoa dago.
|
|
|
" Euskal Herriak, bere zabalera txikia dela eta, beti munduari ateak irekita bizi behar izan du, asimilatuz, eraldatuz eta transmitituz, literaturan Barojak eta Unamunok, Blas de Oterok eta Lizardik, edo Atxagak eta Espido Freirek egin duten bezala" irakurtzen da Etxepareren webguneko"
|
Euskara
eta euskal kultura" atalean. Arreta deitzen du sei idazletik lau erdaldunak izatea eta esparru horretan, hizkuntzarenean alegia, nola jokatuko duten galdetzeko bidea zabaltzen du.
|
|
|
Goenagak dio institutua sortu zuen legean datorrela hori, 3/ 2007an. "
|
Euskara
eta euskal kultura, bere hizkuntza ofizialetako edozeinetan eta zeinahi adierazpen, euskarri, bide eta adierazmoldetan, Euskal Autonomia Erkidegotik kanpo sustatzeko, hedatzeko eta proiektatzeko" misioa ematen zaio Etxepareri, baina zuzendariak garbi hitz egin du: " Euskaraz egiten den kulturari jarriko diogu arreta gehiago, erdaraz egiten den kulturak badauzkalako beste bide batzuk promozionatu ahal izateko.
|
|
|
Baina EAJk badaki herri proiektu bat hiruzpalau azpiegitura baino askoz garrantzitsuagoa dela: demokraziaren oinarri den erabaki eskubidea,
|
euskara
eta euskal kulturaren garapen serio eta sistematikoa, zentzuzko bake prozesu bat… eta gai horietan, oro har, herritar jeltzaleak gertuago daude Bilduzaleetatik popular eta sozialistengandik baino.
|
|
2012
|
|
|
Mota honetako ikerketa liburuetan gertatu ohi den moduan, bereziki liburuaren amaierak erakarri du gure interesa; azterketaren nondik norakoek baino gehiago, amaieran eskaintzen diren ondorioek eta gomendioek. Gazteak
|
euskarara
eta euskal ekoizpenetara nola erakarri, edota euskal produktuak eta zerbitzuak publiko berrientzat erakargarriak izan daitezen zer egin, indarguneak eta ahuleziak zeintzuk diren, horiexek argitzera datoz.
|
|
|
Euskal Herriko zati honetan herritar gehienon nahiak balore abertzaleekin bat egiten du eta horien artean, nola ez,
|
euskara
eta euskal kulturaren sustapena dugu. Baina, beste arlotan ere agerian geratu denez, orain arteko hizkuntza politikak eman du eman beharrekoa.
|
|
|
|
Euskarak
eta euskal kulturak hitzarmena behar dute. Hitzarmen horren bidez euskarari zor zaion zentralitatea eman behar zaio, bai Eusko Jaurlaritzaren egituran eta jardueran bertan, baita martxan jartzen diren politika publikoetan ere.
|
|
|
ama euskaldun berria zen eta aitak ez daki euskaraz.
|
Euskara
eta euskal munduko erreferentziak biziki gutxi nituen etxean. Baina nik eskertzen diedana da aukera hori eman izana, eta bultza izana.
|
|
2013
|
|
|
|
Euskara
eta euskal kultura
|
|
|
Aipaturiko hiru ereduek
|
euskara
eta euskal kulturarekiko konpromisoa dute ardatz. Hiruetan, euskara da erabiltzen den hizkuntza bakarra Ikastolen Elkarteak antolatutako ingeles udalekuetan salbu.
|
|
|
Ekimenaren helburu estrategikoa etorkizuneko euskal gizarte anitza eraikitzea da. Amestutako sozietate horretan,
|
euskarak
eta euskal kulturak paper garrantzitsua jokatuko lukete. Izan ere, EH 11 Kolorek nahi du horiek izatea denon arteko zubia, lurralde honetan bizi garen guztiak eta, zergatik ez, kanpoan bizi diren euskaldunak lotuko dituena.
|
|
|
Zein rol jokatu behar dute
|
euskarak
eta euskal kulturak aniztasunean?
|
|
2014
|
|
|
Edonola, Weyndlingek ez du ukatzen hizkuntza ereduen arteko harremana bultzatu behar denik. Baina argi du gaztelaniazko ereduetan ikasten dutenak
|
euskara
eta euskal kulturara hurbiltzeko baliatu behar dela harreman hori, eta ez alderantziz. " Euren kultura bera ezagutzen ez dutenek horretarako aukera izan dezaten", alegia.
|
|
|
Bilobak, aldiz, kaletarrak dira denak.
|
Euskara
eta euskal kulturaren transmisioan amama biloba hauek izan duten rola, eta" hori egia ote zen jakiteko jo nuen emakume hauengana". Amama biloba hauek zerk lotzen dituen eta transmisioa eman den jakin nahi zuen egileak.
|
|
|
Espainiatik, aizue. Zeinen argi uzten duten Guy Poulouren hitzek beharrezkoa dela Ziburuko ikastola, beharrezkoa bertako haurrak
|
euskaraz
eta Euskal Herria oinarri duen kulturan eta baloreetan heztea, nazio izaera (eta hizkuntza) ukatzen diguten bestelako hezkuntza ereduen aurrean. Baina ez du erraza izango Kaskaroteneak, legea alde duelako auzapezak; Hendaia eta Beskoitzeko ikastolak jomuga izan zituen lege bera.
|
|
2015
|
|
|
Kulturan ere aldaketa sakona behar da.
|
Euskarari
eta euskal kulturari jartzen zaizkion trabak ezabatu, hasteko. Merkataritza alorrean, 2005ean Corte Ingelesa zabaldu ondoren, 2007tik 2013ra 1.800 denda itxi dira Iruñean.
|
|
|
Ikastolen ezaugarri nagusiak, nire ustez, hiru dira:
|
euskara
eta euskal kulturaren defentsa, pedagogia berritzaile batean aldeko apustua eta gurasoen parte hartzea. Egia da gizartea nabarmen aldatu dela azken bost hamarkadetan, baina ezaugarri horiek bizirik daude ikastoletan.
|
|
2016
|
|
|
Sortzaileek eta sustatzaileek azaldu dutenez orain arte Burlatan, eta Nafarroan orokorrean, euskarari lotutako politikak oso erasokorrak izan dira. Zailtasun ugari aurkitu dituzte bidean, baina gaur egun umeek
|
euskaraz
eta euskal giroan gozatzen dute futbolaz.
|
|
|
Davide Cabaleirok (A Corunha, 1982) ez du familiarik gurean; erdia Galizian eta beste erdia Kuban du, aita han sortua baita. Kulturatik etorri zitzaion
|
euskararekiko
eta Euskal Herriarekiko jakingura, musikatik batez ere. Gurera etorrita, hemengo galiziar immigrazioaren dimentsioaz ohartu eta kontatu behar zuela erabaki zuen.
|
|
2017
|
|
|
errusiera, gaztelania eta euskara". Sara Molnarrek Etxepare Institutuaren
|
euskara
eta euskal kultura irakurle Oxel Uribe Etxebarria izan du irakasle Budapesten.
|
|
|
|
Euskara
eta euskal kultura bere diskurtsoaren erdigunean kokatu zituen ETAk. Abertzaletasun berri bat ekarri zuen, arraza alboratu eta euskalduntasuna naziotasunaren oinarrian jarri zuelako.
|
|
2018
|
|
|
" Zumaia euskararen espazio naturala da eta izango duzue hitzok erabiltzeko aukera". Iragarri du helburua, entzutea ez ezik, badela
|
euskara
eta euskal kultura ezagutzea: " Ezagutu eta dibertitu egingo gara".
|
|
|
Aurten hamaika mila ikasle inguruk egin du USE Euskal Herriko Unibertsitatean, eta beste hiru milak Nafarroako Unibertsitate Publikoan. UPV/EHUn
|
Euskara
eta Euskal Literatura azterketan Bernardo Atxagak idatzitako testua jarri dute: " Nora joaten dira ilusio zaharrak?".
|
|
2019
|
|
|
Leitzara doazenek
|
euskara
eta euskal kultura espero dute eta Zumaiara doazenek ez. Flischa eta Game of thrones saldu zaizkielako?
|
|
|
Askotan, ordea, korrontearen kontra joan behar plazara atera ahal izateko ere:
|
euskararekiko
eta euskal kulturarekiko eta orokorrean kulturarekiko dagoen utzikeria salatu dute. Fuchsek honakoa dio:
|
|
2020
|
|
|
|
Euskara
eta euskal kultura hemengoak direnaren kontzientzia eduki luke. Ez dela inongoa baino hobea, baina ezta eskasagoa ere.
|
|
2021
|
|
|
Hirugarren helburua familiak
|
euskarara
eta euskal kulturara gerturatzea da. Haurrak ereduan ari dira, baina familiek oso urrun dituzte hizkuntza eta euskal kultura.
|
|
|
Estrategia premiari tiraka, nik beti izan dut harrikada bat: euskalgintzaren borrokari esker Irale formazioa lortu den moduan (irakasleentzako ikastaroak,
|
euskara
eta euskal kultura indartzeko), antzeko formazioa planteatuko nuke, hezkidetza oinarri, gai hauen kontzientzia hartzeko. Azken finean, ezer ez egitea da norma transmititzea eta egonkortzea, eta norma ez da naturala, propaganda eta zigor estrategiak ditu, eta ez dago horren kontzientzia nahikorik.
|
|
|
|
Euskara
eta euskal kulturarekiko dudan atxikimendua, hein handi batean aitak eta herriak eman didatela uste dut. Gogoratzen dut aitak askotan mahaia biltzeko bertsotan eskatzen zigula eta ahizpak belarriak tapatzen zituela:
|
|
|
Eta ikastetxeak bakarrik ezin du, ez dago burbuila batean sartuta. Gizarteak ez badio
|
euskarari
eta euskal kulturari balio sozialik ematen hedabideetan, lan munduan, kirolean, erakundeetan..., gazteek ere ez diote baliorik emango, eta gaztelaniaren aldeko hautua egingo dute, hizkuntza horretan funtzio sozial guzti guztiak garatu ditzakete-eta. Euskaraz, aldiz, ez.
|
|
|
Eta, orduan, nondik jo behar da gazte horiei gaur egungo
|
euskara
eta euskal kultura transmititzeko eta birrartikulatzeko?
|
|
|
Testuinguru zinez konplikatua
|
euskara
eta euskal kultura gazteen identitatearen parte izan dadin…
|
|
|
Zer da erdigunea? Non da
|
euskararen
eta euskal kulturaren erdigunea?
|
|
|
Bai, baina kontua da periferiatik oso baxu entzuten direla, eta euskarazko bizi munduaren inguruan sortutako diskurtso eta iruditeriak askotan ez daudela egungo bizimodu eta pentsamoldeetara egokituta. Alde batetik, euskararen mundutik kanpo,
|
euskara
eta euskal mundua estereotipoz betetako landa eremuaren erreferentzia karikaturizatuarekin lotzen dira. Eta, beste aldetik, euskalgintzak, maiz, duela 30 urte erabili ohi zituen argudio eta eredu berak maneiatzen ditu, mezuak konbentzituta daudenengan pentsatuta sortzen ditu.
|
|
|
Ondorioz, euskal kultura jasotzeko eta euren bizitzan artikulatzeko zailtasun handiak dituzte eta, aldi berean, baita euskal kulturan eragiteko mugak ere. Periferiako gazteek ikastetxearen bidez eta hein handi batean jaien bitartez, egiten dute
|
euskara
eta euskal kulturarekiko harremana, eta ikusi da ereduak ez duela helburu dugun transmisio eta artikulazioa bermatzen… Hainbat ondorio.
|
|
|
Arazoa egiturazkoa da eta
|
euskarak
eta euskal kulturak jendartean duten pisuarekin eta posizioarekin lotuta dago, beraz, kokapen hori aldatu ezean oso zaila da egoera iraultzea, eta euskara eta euskal kultura gazteentzako erabilgarria, baliagarria eta garrantzitsua bihurtzea. Gu bi ekarpen xume egiten saiatu gara:
|
|
|
Arazoa egiturazkoa da eta euskarak eta euskal kulturak jendartean duten pisuarekin eta posizioarekin lotuta dago, beraz, kokapen hori aldatu ezean oso zaila da egoera iraultzea, eta
|
euskara
eta euskal kultura gazteentzako erabilgarria, baliagarria eta garrantzitsua bihurtzea. Gu bi ekarpen xume egiten saiatu gara:
|
|
|
" Bilbo Handian garatu dugu proiektua, baina ondorioak
|
euskara
eta euskal kulturaren periferian kokatuta dauden hiri eta herrietara estrapolatzeko modukoak direla uste dut. Proiektuan parte hartu duten gazteak euskal komunitatearen partaide jotzen dituzte euren buruak, eta baserriarekin, euskararekin, folklorearekin lotzen dute komunitate hori.
|
|
|
Eta zertan da
|
euskararen
eta euskal kulturaren transmisioa gurean. Zertan da haien birrartikulazioa periferian diren gazteengan?
|
|
|
|
Euskararen
eta euskal kulturaren transmisioa eta birrartikulazioa periferian aztertu zenuen Euskal Kulturgintzaren Transmisioa aditu tituluaz jabetzeko proiektuan. Nondik abiatu zinen?
|
|
2022
|
|
|
|
Euskaraz
eta Euskal Herrian sortu nahi duzu. Uste duzu kanpora joateko joera duela jendeak?
|
|
2023
|
|
|
Markatu gorriz ekainaren 3a: larunbatez, egun osoko hitzordua baita
|
euskararen
eta euskal kulturaren zaletuentzat.
|
|
|
Aitak zuen Arrola taldea zuzentzen, berak piztu zuen berriz, eta guk horretan segitu genuen eta hasi ginen dantzan ttipi ttipitik. Etxean euskaraz ari ginen, eta aitaren bidez ukan dugu, eta heldu zaigu,
|
euskara
eta euskal kulturari buruzko atxikimendua. Dantza, musika, txistua, herriko kantari taldea...
|