|
2007
|
|
|
Esan beharra dago urte horietako euskal astekari gehienak, ez guztiak, alabaina?, Elizaren eskuetan edo eraginpean sortu zirela. Izan ere, Frantziako Iraultzak ekarritako liberalismo eta agnostizismoari aurre egin nahian, Elizak
|
euskara
eta euskal kulturaren garapena bultzatu zituen, baita euskara horretarako tresna bihurtu26 ere: sustatu zituen euskarazko predikuak, Testamentuaren itzulpenak eta euskarazko aldizkariak eta Egutegiak horren erakusgarri dira.
|
|
|
Tolosan Pierre Lhande aurkitu zuen La, ttek59, Unibertsitate laikoan, hitzaldiak egiten
|
euskara
eta euskal literaturaz. Garai hartan Lhande hiztegi bat prestatzen ari zen, baina utzi behar izan zuen, Parisera deitu baitzuten Les> Etudes> aldizkariaz arduratzeko60 Horrela, La, ttek Lhanderen hiztegia osatzeko ardura hartu zuen, jesuiten diru laguntzaz eta Philippe Aranarten lankidetzarekin.
|
|
|
Baina euskararen erabilera bultzatzeaz gain, euskaltasunaren pizkundea ere hartu zuen helburu Eskualzaleen Biltzarrak. 1905ean Biltzarrak bat egin zuen Antton dAbbadieren Euskal Jaien asmoekin,
|
euskara
eta euskal ohiturak zaintzeaz gain, ahalaz geroago eta barnago erroak sar araziz218; eta Arturo Campionek hasiera eman zion 1904ko batzarrari, Jules Salaberry eredu bezala aurkeztuz: pour ceux qui veulent avoir à coeur de ne point laisser disparaître notre nationalité219.
|
|
|
1930 hamarkadan garatu ziren talde ez konformisten ikusmoldeak eragina izatearekin batera La, tteren pentsamoldean, jaioterriak erakarpen berezia piztu zuen La, tterengan. Horrela,
|
euskara
eta euskal kulturaren eremuan murgiltzeko desira sentitu zuen La, ttek: umetatik ahaztuta zuen euskara berrikasi zuen eta, apaiz ordenatua izan baino lehen, urte osoa eman zuen euskararen ikasketak sakontzen.
|
|
2008
|
|
|
Horrek eramaten gaitu, aurrenik, zuri eskerrak ematera eta ohore eskaintzera, bikain egindako lanarengatik. Hurrenik, horrek guztioi eskatzen digu, eginkizun ditugun horietan, halako adore eta kemena izatea, gu ere, zure antzera,
|
euskararen
eta Euskal Herriaren mesederako saia gaitezen.
|
|
|
M. Azkue, Julio Urkixo edo Pierre Lhande. Barojaren hiru argitalpenetan bildu ziren
|
euskararen
eta euskal nazionalismoaren aurka jaurtitako sonatuenak: Nuevo tablado de Arlequín (1917), Las horas solitarias (1918) eta Momentum Cathastrophicum (1919), Bidasoako Txapelaundien aurrean irakurritakoa azken hori.
|
|
|
Haiei ere goresmenak, nire eskerrak. Elgarrekin, elgar bilduz eta sustatuz, euskarak behar dituen argibideak eta arauak, emeki emeki, ematen ditugu
|
euskararen
eta Euskal Herriaren onerako. –Ekin eta jarrai?
|
|
|
Haatik, Olasagarreren ikuspegia ez dateke bere pertsonaiarena edo nobelarena bezain erradikala ezen, nobelak kutsu autobiografiko aitortua duela jakinik, ohartu beharrean gaude
|
euskaraz
eta Euskal Herriko sistema literarioari begira idatzi eta argitaratu duela euskal gizartearen hertsitasuna salatzera datorren deserrotze istorio hau. Apika euskal literatur sistema azken urteotan eremu politikoarekiko autonomizatu den seinale baikortzat hartu genuke hau.
|
|
|
Gauza ezaguna da Bordeleko Unibertsitatea izan zela lehenbizikoa
|
euskararentzat
eta euskal estudioentzat katedra sortu izan zuena, 1948an, René Lafon, ondotik euskaltzain izanen zenak, bete zuena Haritschelarri 1969an tokia utzi arte. Hain zuzen, honen zuzendaritzapean hasi zituen Haritschelharrek bere doktore ikerketak, eta urte hartan zituen defendatu Bordelen doktoregoari zegozkion bi ikerlan, biga aurkezten ohi baitziren garai hartan?
|
|
|
musika partiturak, hiztegitxoak, testua ereduzko gipuzkera osotuz idatzita egotea, etab. Beinda betiko kontakizunean zegoen nahasketa murriztu egin da baina ez guztiz desagertu. Hau guztiau, hein batez,
|
euskararen
eta euskal kulturaren egoera ez normalizatuari lotuta zegoen, hiztegitxoak, adibidez, ia ezinbestekoak baitziren literatur lanak ulertu ahal izateko. Baina beharrizan hertsiki praktikotik haratago, Azkue beraren ikuspegitik ere sortzen zen arlo desberdinak uztartzeko joera hau.
|
|
|
Gerra Zibila etorri eta Francoren diktadura ezartzean, arazoa okertu baino ez zen egin, euskal katedra oro desagertu eta euskal predikazioak beraiek etenez luzerako. Azkuek Elizan
|
euskara
eta euskal hezkuntza sartzeko zuen asmoa, ezerezean geratu zen frankismoarekin.
|
|
|
Euskal Unibertsitatearen aldeko gehienen ustez, unibertsitatearen zereginen artean, lehenengo mailako tokia izan behar zuten
|
euskarak
eta euskal kulturaren azterketak eta babesak. Lehenengo mailako irakaskuntzan euskaraz azaldu behar zelakoan ere bazeuden.
|
|
|
Lekutan geratzen da isolatuta eta bere arraza ardatz zuen euskal kulturaren erreferentzia.
|
Euskara
eta euskal musika autonomo eta berezi gisa ikusiko zituen orain ere Azkuek, baina jada ez inondik ere isolatu gisa. Musikari buruzko 1918ko hitzaldi haietan, sabindarrekin izan zuen pasarte polemikoa, beste behin ere jakingarria da.
|
|
|
Izan ere, institutu probintzialeko euskara katedra tarteko Azkue laster bilbotartu zen, hiriko burges katolikoforuzaleen harreman sarean txertatuz. 1890eko hamarkada hasiera hartarako, jada,
|
euskara
eta euskal kultura maila jasora eramateko asmoa ageri zuen Azkuek, espainiar eta frantses nazio ereduen parean aipatuz: «Gorde beiez ondo franciarrak eta españarrak?
|
|
|
Bertzetik, Euskal Herriko Ikastolen Konfederazioak,
|
euskara
eta euskal kultura ardatz dituen hezkuntza integrala lantzea eta ikastolei laguntza eta kalitatezko euskal eskola sustatzea ditu helburu, eginkizun horretan prestakuntza eta aholkularitza eskainiz eta ikasmaterial propioak sortuz.
|
|
|
Aipatu dokumentuan, Ikastolen izaerari eta helburuei dagokien hizkuntza eta hezkuntza politikarako oinarriei buruzko atalean dioenez,
|
euskararen
eta euskal hezkuntzaren inguruan dihardugunok, besteak beste, euskararen normalkuntza bideratu ahal izateko lan egiten dugu. Aurrerago hobeto zehazten du hizkuntza normalkuntza zer den:
|
|
|
Kurrikuku proiektua: 1 Hizkuntza arloko curriculum integratua.2 Beste arloetako curriculumak: hizkuntzen trataera instrumentala, globalizazioa, etab.Egitasmo osagarriak: 1
|
Euskara
eta euskal kultura.2 Zehar lerroak.Irakasleen prestakuntza planak: hizkuntza hobekuntza, metodologia etab.
|
|
2009
|
|
|
Zalantzarik ez izan: liburu honetan duzue horren frogarik agerikoena; Euskaltzaindiak bere horretan dirau, konbentzituta modu horretan egiten diela
|
euskarari
eta euskal kulturari zerbitzurik behinena.
|
|
|
Bai Euskarari kanpaina honen ondorio eta fruitu bezala, Euskaltzaindiak lehenbai lehen plangintza orokor bat antolatuko du, era askotako egintzak bultzaturik
|
euskararen
eta euskal kulturaren alde.
|
|
|
Erakundea gizarteratzea nahi bada, euskararen mundutik kanpo ere, horrek estrategia bat eskatzen du. Komunikazioa areagotu du Euskaltzaindiak hedabideekin, unibertsitateekin, erakunde publiko eta pribatuekin, industria kulturalekin, eta batez ere
|
euskararen
eta euskal kulturaren arlokoekin.
|
|
|
2) Munduko gainerako hizkuntz akademien antzera, guk ere, teknologia berrien aurrerapenez baliatzen ikasi behar dugu
|
euskararen
eta euskal kulturaren onerako, maiz behar diren egokitzapenak eginez. Esanetatik eginetara igaro beharra daukagu, beste kultura hizkuntzetan egiten diren lanak ere egiaz euskaraz burutzeko gai garela erakutsiz.
|
|
|
Azkue Bibliotekak eginkizun bikoitza du: batetik, Euskaltzaindiaren jarduera akademikoari sostengu bibliografikoa eta dokumentala ematea; bestetik,
|
euskararekin
eta euskal kulturarekin (zentzu zabalean hartuta biak) lotutako ondare bibliografiko, artxibistiko eta dokumentala biltzea. Alor bietan lortutako emaitzak onak direlakoan gaude.
|
|
|
i) Filologia eta linguistikako estudioak sustatzea,
|
euskara
eta euskal literaturaren katedrak bultzatuz.
|
|
2010
|
|
|
bai etxetik erdaldun huts zirenak, bai nola halako elebidunak eta bai euskaldun garbiak.
|
Euskarak
eta euskal kulturak ez zuten leku irmorik orduko eskola molde ofizialean: ez publikoan eta ez pribatuan.
|
|
|
Ekimen horiek guztiak, eta beste asko, erne ziren 1955etik aurrera,
|
euskara
eta euskal kultura indarberritzeko saio osoaren altzoan. Esparruz eta eraginez aski mugatuak ziren ekimen horiek:
|
|
|
b) Euskara arrisku iturri. Bazen han hemen, goiko ikuspegi horrezaz gainera,
|
euskara
eta euskal kultura are urrunagoko perspektibaz juzkatzen eta gaitzesten zuenik. Nazio estatuaren batasun politiko operatiboa erabat lortua zelarik, horren pareko batasun soziokulturala lortu ahal izateko eragozpen larria zen euskara, hainbat norbanako eta instantziarentzat.
|
|
|
Zabalduenak zirenik ere ez zirudien, une batetik aurrera. Ongi aztertu gabe dagoen prozesu batez, 1955 inguruan hasi eta 1975era bitartean
|
euskararen
eta euskal kulturaren aldeko jarrerak azaleratuz joan ziren gizarte bizitzan: azaleratuz eta, itxura osoz, hedatuz.
|
|
|
IX 1982ko abuztuaren 10eko Agindua, Batxilergoan
|
euskara
eta euskal literatura nola irakastekoa den arautuz.
|
|
|
baten izenean. Orduan jasotako eskumen apur horiekin ezin da, bestalde, ganorazko esparru politikorik eraiki eta, esparru beregain hori gabe, alferrik da
|
euskararen
eta euskal kulturaren defentsan jardutea: erdal munduak jan egingo gaitu nahi eta ez.
|
|
|
Sistema autonomiko honek (hainbaten ustez, ez honek eta ez bestek) ez du balio:
|
euskarak
eta euskal kulturak orain ez bezalako prominentzia izango duten marko politiko berria eskuratu behar da, eta euskara jaun eta jabe (edo nabarmen nagusi) izango den hezkuntza sistema eratu. Horra, labur labur, bigarren pentsa eta ekin molde honen arrasto nagusia.
|
|
|
baditu bere ertzak, eta ez hain kamutsak. Hasteko,
|
euskara
eta euskal kultura ez dira arras isolaturiko bi gauza, elkarri loturik dauden gertakari sozialak baizik279 Euskara indarberritu nahia, EEN legeak esplizituki aitortzen duena, xede zabalago baten altzoan emanik dago: galbidean zetorren euskal kulturari gizarte bizitzaren eszenario berrian, bere lekua?
|
|
|
279 Ez da hori
|
euskararekin
eta euskal kulturarekin gertatzen den fenomeno bitxia, mundu zabaleko lege orokorra baizik. Lokarri sendoz bilduak egon ohi dira, hemen eta nonahi, hizkuntza jakin bat eta hizkuntza horretaz baliatzen den etnokultura:
|
|
|
Asko balio du, konturatzen ez bagara ere. Hein batean haur euskaldunak alfabetatzeaz eta erdaldunak euskalduntzeaz gainera hona hemen, labur labur eta besteak beste, eskolaren hainbat ekarpen
|
euskara
eta euskal kultura indarberritzeko orduan:
|
|
|
Uste al du inork, benetan, era horretako babesgunerik gabe bizibide luze eta oparorik izan dezakeela
|
euskarak
eta euskal kulturak?
|
|
|
Moyano Legea 1857an indarrean jarri zela, urte gutxi iraun zuten bestelako hezkuntza politika saio batzuk izan ziren II. Gerra Karlistan zehar (18731876); esaterako, euskararen eta berezko hezkuntza politikoaren aldeko saioak Hego Euskal Herrian, batik bat Gipuzkoan eta Bizkaian. 1876tik aurrera, ordea, II. Gerra Karlista bukatu eta foruen indargabetzearen ondorioz,
|
euskararen
eta euskal kulturaren berpizkundea eman zen Euskal Herrian: Arturo Campionek eta beste hainbat nafar intelektualek Nafarroako Euskeraren Elkargoa sortu zuten 1877 urtean, Lore Jokoak jaio ziren?
|
|
|
Alta, Francok ez zuen lortu erabat itzaltzea euskal irakaskuntzaren aldeko sua. Txikitu edo arindu, bai; ez, ordea, guztiz amatatu, frankismoan zehar sugar ezberdinak piztu baitziren Euskal Herrian,
|
euskara
eta euskal hezkuntza bultzatzeko asmoz. Erbestean zeudenak, Ipar Euskal Herrian babestu zirenak eta Hego Euskal Herrian, bereziki elizaren aterpean bildutakoak izan ziren argizaria bizirik mantendu zutenak.
|
|
|
Handiagoak batzuk, txikiagoak besteak; baina sua pizturik mantentzeko, baliagarriak guztiak. Izan ere, herritar askoren artean oso zabalduta baitzegoen zerbait egin behar zegoen ustea,
|
euskarak
eta euskal hezkuntzak bizirik iraungo bazuten.
|
|
|
Horregatik, eta euskarak Ipar Euskal Herriko eskoletan bizi zuen mespretxuak kezkatuta, Euskaltzaleen Biltzarra eta Eskual Kulturaren Alde erakundeek jardunaldi pedagogiko bereziak antolatu zituzten Baionako Euskal Museoan, 1959ko abuztuaren 27an eta 28an. Jardunaldietan 200 bat bildu ziren, irakasleak eta adituak bereziki, proposamen ezberdinak aztertuz
|
euskarak
eta euskal kulturak tokia izan zezaten irakaskuntzan.
|
|
|
Batetik, eskolan euskararen eta euskarazko irakaskuntza helburu zuten ekimen guztiak babestea eta laguntzea. Bestetik,
|
euskararen
eta euskal tradizioko gaien irakaskuntzarako beharrezkoak ziren baliabideez hornitzea eskola publikoak zein pribatuak. Eta hirugarrenik, irakasleak euskara eta euskal kulturako arlo guztiak irakasteko bidean jartzea.
|
|
|
Bestetik, euskararen eta euskal tradizioko gaien irakaskuntzarako beharrezkoak ziren baliabideez hornitzea eskola publikoak zein pribatuak. Eta hirugarrenik, irakasleak
|
euskara
eta euskal kulturako arlo guztiak irakasteko bidean jartzea.
|
|
|
Emakume kontzientziatua eta langilea zen, eta gerra aurreko euskal irakaskuntzaren esperientziari segida eman nahi zion Elbira Zipitriak. Gerra aurretik ere izan ziren etxe eskolak Euskal Herrian, baina Zipitriak
|
euskararentzako
eta euskal hezkuntzarentzako erabat arrotza zen testuinguruan jarri zuen martxan berea. Horrek, noski, bazuen meritura; baina, batik bat, arriskutsua zen.
|
|
|
Eskola publiko horretan, noski, frantsesa zen jaun eta jabe. Eta Espainiako lurraldean bezalaxe, Frantziako ikastetxe erlijiosoek estatuaren politika bera burutu zuten
|
euskararekiko
eta euskal kulturarekiko.
|
|
|
50eko hamarkadan emandako kontzientzia hartzeak, halabeharrez, 60ko hamarkadan jauzi berriak ematea eragin zuen. Eta
|
euskararen
eta euskal nortasunaren aldeko bide berriak zabaltzea: musikagintzan, literaturan, bertsolaritzan, kazetaritzan?
|
|
|
Idatzi berean, Euskal Herriko erakunde guztiei ere, udalak, diputazioak, talde politiko eta sindikalak?? deialdi berezia egin zieten ikastolek,, historian zehar sorturiko okerrak zuzentzeko eta
|
euskarak
eta euskal kulturak dagokien lekua izateko?.
|
|
|
Eta hirugarrenik, ikastolak zeuden:
|
euskara
eta euskal kulturaren bermatzaileak, modernitatearen ikur, eredu pedagogiko argiarekin, baina zulo ekonomiko handiekin eta haien egoera erabat normalizatu gabe.
|
|
|
|
Euskara
eta euskal kultura berreskuratzea eta sustatzea izan ziren, sorreratik, ikastolen helburu nagusiak. Eta 70eko hamarraldiaren erdialdetik aurrera ezaguturiko hazkundearen baitan, ikastolak nonahi zabalduz joan ziren, baita ia euskararen arrastorik ez zegoen lekuetan ere.
|
|
|
–Lehendik ere bagenekien arren, lan hartan azpimarratzen genuen
|
euskara
eta euskal kultura batera landu behar genituela?, Garagorrik gogoratu duenez. –Esan nahi genuen, euskara, euskal kulturaren lur edo ekosistema horretan kokatu gabe, esperantoa izan zitekeela:
|
|
|
Mende berriaren hastapenarekin, halaber, UPN alderdiaren esku zegoen Nafarroako Gobernuak
|
euskararen
eta euskal kulturaren kontrako neurriak nabarmen areagotu zituen, besteak beste testuliburuetan ikurrinaren eta Euskal Herriko maparen desagerpena bilatuz.
|
|
|
Enjoy english zerbitzua, berriz, 1996an jarri zen martxan, ikasleak, ingelesa lantzeaz gain,
|
euskara
eta euskal kultura zabal ditzan eta kultura ezberdinak ezagutu ditzan. Jatorrizko ingeles hiztunak dira begiraleak, eta ikaslearen familiarekin bizi dira egonaldiak iraun bitartean.
|
|
2012
|
|
|
Apologisten diskurtsoarekin jarraituz, Juan Antonio Mogelen ikuspegiari helduko diogu. Beste apologista batzuek bezala, Mogelek ere
|
euskara
eta euskal kultura beste hizkuntza eta kulturen maila berera igotzeko itzulpengintza ezinbesteko tresna zela ikusten zuen, haren obra ezagunenetako baten izenburu luze baina gardenak argi erakusten duen bezala: Versiones Bascongadas de varias arengas y oraciones selectas de los mejores autores latinos o demostración práctica de la pureza, fecundidad y elocuencia del idioma bascuence contra las preocupaciones de varios escritores extraños y contra algunos bascongados, que sólo tienen una noticia superficial del idioma patrio (1802).
|
|
|
|
Euskarak
eta euskal literaturak aurrera egingo bazuten, beren muga hertsietatik askatzea ezinbestekoa zela aldarrikatzen zuen Ibinagabeitiak, eta horregatik bultzatzen zituen itzultzaileak askotariko testuak euskaratzera. Zentzu horretan, badirudi Ibinagabeitiaren ikuspegia Orixerena baino, modernistagoa?
|
|
|
44). Klasiko itzultzeaz gain, bestelako lanak ere euskaratu zituen, beti ere euskara edozertarako gai zela erakusteko eta
|
euskara
eta euskal literatura aberasteko helburuz: –Se han vertido al idioma vasco cantidad de obras de valor universal[...] demostrando una maravillosa capacidad para ser empleada en todos los campos de la cultura?
|
|
|
68 Iñigo Ruizek gogorarazten digunez,, klasikoen euskal itzulpenak[...] ez dira egin liburu horiek aditu nahi zituztenen beharrari erantzuteko: euskararen duintasunaren alde eta
|
euskara
eta euskal literatura garatzeko helburuarekin egin dira? (Ruiz 1995:
|
|
|
361).
|
Euskara
eta Euskal Herria indartu eta garatzeko kanpoko herrialdeetatik ikastearen beharra azpimarratzen du, Errusiako tsarrak egin zuen bezala:
|
|
|
Azkueren hitzek ederki asko laburbiltzen dizkigute XIX. mendeko euskal itzultzaileen asmoak: batetik, itzulpenaren bidez euskara beste edozein hizkuntzaren maila berean zegoela frogatu nahi zuten, eta bestetik, hautatutako testuaren gaiaren bidez, euskaldunei nolabaiteko heziketa ematen edo
|
euskararen
eta Euskal Herriaren aldeko sentimendua pizten ahalegintzen ziren.
|
|
|
–Traducciones Diccionarios? artikuluan, Lizardik
|
euskara
eta euskal literatura aberasteko tresna beharrezko gisa definitzen du itzulpengintza:
|
|
|
Honela laburbiltzen digute Luis Baraizarrak eta Julen Urkizak Onaindiak
|
euskara
eta euskal kultura bultzatzeko hartutako konpromisoa:
|
|
|
Bere lanetan zehaztasunari baino areago
|
euskara
eta euskal kultura zabaltzeari begiratu zion; literatura unibertsaleko obrak euskaraz eskaintzeari (Baraizarra & Urkiza 1998: 12).
|
|
|
Kontaktu eta elkarreragin horiek arrisku gisa ikusi izan dira askotan euskarazkoa bezalako literatura txikietan, hizkuntzaren biziraupenaren kalterako izango direlakoan. Arestik, ordea, euskarak beste hizkuntza eta literaturekin dauzkan harremanak
|
euskara
eta euskal literatura indartu eta biziberritzeko tresna gisa ikusten ditu: –Euskaldunak beti ibilli garaz erdal usañetik igeska, iduridu jaku itsusitu egiten dituala gure obrak?.
|
|
|
|
Euskaran
eta euskal kulturan ditugu erroak, baina erroak ez dira hersteko, baizik eta beste erro batzuetara irekitzeko. Euskaldunak izaki, mundua da gure bizitzaren eszenarioa, munduko gauzak geureak direla, gure tradizioa beste tradizioekin elkartu behar dela.
|
|
|
Sarrionandiaren itzulpengintzaren berritasuna, baina, ez da testuen hautaketara mugatzen; itzulpena eta literatura ulertzeko duen moduak ere hankaz gora jartzen ditu
|
euskararen
eta Euskal Herriaren aldeko defentsarekin tematuta zeuden idazle eta itzultzaileen ideiak. Haientzat, literaturaren funtzioa egia eta edertasuna bilatzea zen, errealitatearen txokorik ezkutukoenak aurkitueta haiek paperean islatzea, nahiz eta, egiteko horretan, idazlearen gaitasun inperfektuen ondorioz errealitatearen perfektutasuna desitxuratuta gertatu.
|
|
|
Bihoazkie bi bioi Euskaltzaindiaren zorionak eta eskerrak eta orobat, Mondragon Unibertsitateari, oraingo honetan ere argi geratzen delako,
|
euskara
eta euskal kultura indartzeko eta sendotzeko bide hoberik ez dagoela, elkarrekin egiten den lana baino.
|
|
2013
|
|
|
Ongi laburbiltzen du, hor, Hiriart Urruti eta horiek zuten jarrera. Horregatik, Manex Goihenetxekazpimarratu bezala,
|
euskararen
eta euskal kulturaren defentsan ez zegoen hizkuntza sustatzeko borondatea edo helburua, baizik eta tradizioa eta lehengo bizitza, pentsaera eta gizarte antolaketa babestekoa. Horrek alde txarra zuen euskararentzat edo hizkuntza gutxituentzat, Lachagarenarabera, hizkuntza gutxituetan mintzo zirenak gizarte atzerakoikoak zirelako.
|
|
|
Bihoakio, beraz, egileari, Euskaltzaindiaren izenean gure agurra eta har ditzan gure goresmenak, honelako eginahalek goratzen baitute Euskaltzaindiaren argitalpen lana. Goresmenak eta eskerrak, orobat, Mondragon Unibertsitateari, Euskaltzaindiarekin batera bultzatu baitu liburu honen argitalpena eta izan dadila hau etorkizuneko pausu berrientzat oinarri sendoa, lankidetzan jarrai dezagun bi erakundeok
|
euskara
eta euskal kulturaren mesederako.
|
|
2014
|
|
|
Pozgarria da BBK Fundazioarentzat Gabriel Arestiren Harri> eta> > obra argitaratu zela berrogeita hamar urte betetzen diren urtean, Euskaltzaindiak eta Gabriel Aresti kultura elkarteak Ga briel Arestiren obra eta haren ekarria gizarteratzeko abian jarri riko egitasmo honetan laguntzaile izateko aukera izatea, bai eta bestelako herri aginteak bidelagun izatea ere. Gabriel Arestik merezi baitu horrenbeste... elkar hartzea, lankidetzan urratsak egitea
|
euskararen
eta euskal kulturaren mesederako.
|
|
2015
|
|
|
Konparazioaren ondorioak erabat aldatuko dira batzuekin ala besteekin erkatuz gero. Bistan denez,
|
euskararen
eta Euskal Literaturaren kasuan, alderaketarik zuzenena azken horiekin egindakoa litzateke, eta hor, Euskal Literaturak ez luke ziur asko burumakur atera beharrik izango. Patxi Salaberri Muñoarekin (2002:
|
|
2016
|
|
|
Orotara 40 bat antzerki lan egin zituen handietarik, eta beste 60ren bat laburragoak. Bere obrak neurri batean
|
euskararen
eta euskal kulturaren sostengu bilakatu ziren, betiere herriaren problematika soziala eta gizarteko gorabeherak agertzea zituela xede.
|
|
|
Gertakari eta borroka horiek oro errateko gerla itzali bezain laster,
|
euskara
eta euskal kulturaren alde lanean hasi zela bazter guzietan. Eta indar horretan guzian hazi zen Bigarren Munduko Gerla ondoko antzerki mugimendua.
|
|
|
Horregatik, gerla ondoko euskal kulturarentzat momentu historikoaren ulertzeko tresna gutxi utzi dizkigu. Hala ere, zenbait aldiz aipatzen ditu euskaraz idazteko hautua, Euskal Herriarekiko loturak, talde lana, Larzabalen garaia ekintzarena baitzen, Frantziaren eraginaren garaia, gerla orduan bukatua baitzen,
|
euskara
eta euskal kultura bizirik ziren garaiak, azaletik desagertzeko arriskua urrun ikusten baitzen.
|
|
|
Baina, ondoren, beste eremuetan ez zen maila horretan egindako lan berezirik gelditu. Ohorea izan zen, eta idazle handi bati eskaini izan zitzaion ezagutza, errekonozimendua izan zen,
|
euskara
eta euskal kulturaren alde ziharduten bere kideen partetik.
|
|
2017
|
|
|
Erakunde horrek Ipar Euskal Herrian, arlo askotan, bide berriak irekitzeko pa rada eskaini zezakeela ikusi zuten bertako indar politikoek, jendeek, erakundeek eta hautetsiek.
|
Euskararendako
eta euskal hiztunendako ere mesedegarria izan daiteke, tresna egokia izaten ahal da, sortu berria den erakundea.
|
|
|
1970eko hamarkadan elkarteek zuten nagusiki euskararen gaia eramaten. urteetan berriz, botere publikoak beren ardurak hartzen hasi ziren,
|
euskara
eta euskal kultura 1993ko «Euskal Herria 2010» deituriko prospektiba lanean kontuan hartzearekin, 1997ko Ipar Euskal Herriko antolamendu eta garapen eskemaren baitan hizkuntza antolamendu eskema bat onetsi eta 2000ko Hitzarmen Berezian euskarari buruzko atal bat onartzearekin, eta aldi berean 2004an EEP sortu zen arte, hizkuntza politika publikoa pixkanaka erakundeetara hedatuz, eztabaida publi...
|
|
2019
|
|
|
Lan stricto sensu akademikoei ekin aurretik, beste hainbat erabaki ere hartu zituzten akademiako kideek 1919ko azken hilabeteetan. Urriaren 7ko bilkuran hartutako beste erabakietako bat egoitza nagusia Bilbon finkatzea izan zen, Eleizaldek hala proposatuta, hiri horrek
|
euskararen
eta euskal kulturaren adierazpenei emandako bultzada eskertzeko. Hasieran, Indautxuko Udal Eskolak utzitako gela batzuetan izan zuen egoitza akademiak, Abandoko Manuel Allende kalean; Bilboko Udalaren baimenez Euskaltzaindiak hainbat urtez euskara eskolak emateko ere erabili zituen gela haiek.
|
|
|
Atzerriko hizkuntzalari horien euskaltzain izendapenak euskarak Europa osoko hizkuntzalarien artean piztutako interesaren ondorio eta froga dira.
|
Euskarari
eta euskal literaturari buruzko azterketa ugari egin eta argitalpen ugari plazaratu zituzten atzerriko hizkuntzalari horiek, hizkuntzalaritzaren ikuspegitik euskararen azterketa interes handikotzat jotzen zutelako. Euskarak erro indoeuroparrik ez izateak eragin zuen, neurri handi batean, interes hori, hots, euskarak inguruan antzekorik edo ahaiderik ez izateak.
|
|
|
Euskaldunok euskaraz dugun egunkari bakarra epaile aginduz itxi izanak eta horren inguruan atxiloturiko pertsonak aspaldidanik
|
euskara
eta euskal kulturaren alde lan handia egindakoak izateak, horietako bat, Joan Mari Torrealdai euskaltzain urgazlea izanik, harriduraz bete du Euskaltzaindia, eta gertakari hauengatik bere kezka larria adierazi nahi du. orobat, Martin Ugalde jaun euskaltzain ohorezkoaren egoeragatik.
|
|
|
Euskaltzaindiak, beti egin duen bezala, oraingoan ere argi utzi nahi du
|
euskara
eta euskal kultura gure gizarte osoaren ondareak direla, inolako ideologia bereizketarik gabe. Horren ondorioz, erakunde honek, Zuzenbideko Estatuaren egoera aintzat hartuta, ezin onartuzkotzat jotzen du, gertakari hauen aitzakiaz, zenbaitzuek gure hizkuntza eta kultura terrorismoarekin elkartzeko darabilten bidegabeko interesa.
|
|
|
3 osoko bilkurak gogorarazi nahi du azken egunotan gertatu diren tirabirak eta esamesak ez direla mesedegarri Euskaltzaindiarentzat,
|
euskararentzat
eta euskal kulturarentzat. Artean ere desadostasunak izan direnean, elkarrizketaren bidez gainditu dira.
|
|
|
Euskara batuak, euskaldunen eginahalak tartean direla, eremu berriak irabazi ditu
|
euskararentzat
eta euskal kulturarentzat. Hala ere, oraindik badira irabazi beharrekoak.
|
|
2020
|
|
|
Xarriton, Piarres (1969). "
|
Euskara
eta euskal literatura Iparraldean", in Ipar Euskal Herria. Oñati:
|
|
|
Orduko modernotasun beharrak apalesten zituen euskara eta honen baitako unibertsoa. Sistema ideologiko horrek folklorizatuko edota zokoratuko zituen
|
euskararen
eta euskal kulturaren adierazpenak. Azkenik, politikaren alorrean, urte haietako gertakari inarroslea egituraketa kolonialaren gainbehera izan zen.141
|
|
2021
|
|
|
Horiez gain, beti 1997ko liburu elebidun hartan,
|
euskararen
eta euskal literaturaren historia aurkeztu zituen erdarazko partean(" La historia social de la lengua y de la literatura vasca") ikuspegi sozial batetik. Autoreak bere aintzin solasean zion bezala, parte hori erdaraz baizik irakurtzen ari direnentzat egina zuen, euskal literaturaren bilakaeraren erakusteko gisa.
|
|
|
" Leku datiboa ekialdeko zenbait hizkeratan". Aldaketak, aldaerak, bariazioak
|
euskaran
eta euskal testugintzan. [Nazioarteko mintegia].
|