|
2003
|
|
|
Hitzetan, joskeran eta diskurtsoan begi bistakoak dira azken urteetan Deustuko Unibertsitatean ondu den prozesuaren zantzuak. Izan ere, bertako Zuzenbide Fakultatean nahiz Euskal Ikaskuntzen Institutuan aritu gara aspalditik
|
euskararena
eta zuzenbidearena uztartzen, uste baitugu egingarri zaigula euskara ere mundu juridikora ekartzea. Eskerrak eman bekizkie, hari beretik ere, Eba Gaminde eta Esther Urrutia bertako irakasleei, euskaratze lan neketsu honetan lagun eta aholkulari trebe izatearren.
|
|
2005
|
|
|
Hartara, egungo euskaraz dator jantzita Grotiusen testua. Hitzetan, perpausetan eta testuaren bilbatze zereginetan ukatu ezinak dira azken urteetan Deustuko Unibertsitatean
|
euskara
eta zuzenbidea bateratzeko ondu den prozesuaren zantzuak. Bertako Zuzenbide Fakultatean nahiz Euskal Gaien Institutuan aritu gara aspalditik langintza horretan eta hau ere, lehen esandakoaren ildotik, horren emaitza da.
|
|
2007
|
|
|
|
Euskararen
eta euskaldunen egoera soziolinguistikoa, beraz, ez da normala —ez bederen inguruko hizkuntzen eta hizkuntz komunitateena bezalakoa—, eta, zentzu honetan, interesgarria dirudi horrek hezkuntzan eduki dezakeen eragina oraindik ere zehatzago aztertzea. Gure hezkuntzak, hasteko, oso kontuan hartu behar du euskal lurraldean ematen den sozializazio edota enkulturazio prozesua —erreferentziazko hizkuntz (ar) en arabera— anitza dela:
|
|
|
Gure hezkuntzak, hasteko, oso kontuan hartu behar du euskal lurraldean ematen den sozializazio edota enkulturazio prozesua —erreferentziazko hizkuntz (ar) en arabera— anitza dela: ...a eta kultura ez direla euren hizkuntzan agortzen, baina —Coseriu eta Deweyren hitzetan ikusi bezala— hizkuntza" barru barrutik dago bizitza sozialarekin erlazionatuta", eta berorrek" eragina du jarduera kultural guztien formetan eta edukietan" 227 Horrela, bada, gure kasuan, sozializazio edota enkulturazio prozesu ezberdinez hitz egin behar dugu, hala nola, batez ere
|
euskararen inguruan
eta gehienbat espainolaren edo frantsesaren inguruan eraikitzen diren prozesuez. Bi horien artean, beti ere, funtsezko ezberdintasun bat dago:
|
|
|
Euskal hezkuntzak, bestela, ez du ahaztu behar euskal hizkuntz komunitatearen oinarrizko batasuna historian zehar ahuldu den bezala, egiaz, historian zehar indartu ahal izango dela ere: ...— berez gai da dagokion" komunitatearen funtzio guztiak betetzeko", honela Porzig, baina horretarako ezinbestekoa da berorren" lurraldeko mutur batetik bestera inolako ulermen mugarik ez egotea" 229 Batasun hori da, hain zuzen, euskal kasuan denboran zehar hautsiz joan dena; alegia, espainola eta frantsesa —bakoitza bere aldean— indartuz joan dira eta, pixkanaka,
|
euskararen
eta euskaldunen ohiko lurraldeetan nagusitu dira. Kontua da, alabaina, hizkuntza batekiko edo bestearekiko gizakiaren atxikimendua historikoa dela, ez esentziala, eta horrexegatik da posible ez bakarrik euskararen orain arteko atzerakada ulertzea baizik eta baita berorren hemendik aurrerako berreskurapena planifikatzea ere.
|
|
|
Euskal hezkuntzaz jarduteak, lehenik eta behin," euskal" izenlagunari buruzko aurretiko zehaztapena egitea eskatzen du, zeinaren arabera izenlagun horrek —bere jatorrizko zentzuari jarraiki— errealitate linguistiko kultural jakin batekiko lotuta erakusten duen. Azken batean" euskal" hitzaren lehen erreferenteak —ahazteak ahazte—
|
euskara
eta euskaldunak edo euskal hizkuntza eta euskal hizkuntz komunitatea dira: horrela ezean ez luke zentzurik edukiko —edo ez bederen berdina—" euskal" zerbaitetaz hitz egiteak.
|
|
|
baldin eta hezkuntzak berez suposatzen dituen sozializazioa eta enkulturazioa, egiaz, sozializazioetan eta enkulturazioetan bakarrik gauzatzen badira208, orduan euskal hezkuntzak nolabaiteko euskal sozializazio bat eta euskal enkulturazio bat eskatzen ditu. ...ot; kulturekiko espezifikoa den hezkuntza" (Sussmuth)," kontzientzia kolektiboaren errealitate partikularra" (Durkheim) edota" kanpoalderako subsistentzia soziala" (Ferrero) 209 Egia da ez dela erraza euskal sozializazio eta euskal enkulturazio horiek zehaztea, baina —arestian aipatutakoaren haritik— ez dirudi kontzeptu horiek euren jatorrizko erreferentzia diren
|
euskarari
eta euskaldunei uko egin diezaieketenik. Horren haritik, bestela, euskal gizataldea ezaugarritzeko euskal hizkuntzak betetzen duen papera azpimarratu behar dugu:
|
|
|
kontua da hezkuntzan, bestelako giza eta gizarte zientzietan bezalaxe, bilatzen eta aurkitzen ditugun arrazoiak ez direla hutsak baizik eta historiaz bustitakoak; eta, horregatik, gu geu gara esparru horretan egin, egiten eta egin nahi dugun horretaz arrazoi eman behar dugunak. Interesak edo beharrak eramaten du beti gizakia aztergai hau edo bestea, honela edo bestela, ikertzera —pentsamendua ez da inoiz itxuraz den bezain neutrala—; eta, gure kasuan,
|
euskararen
eta euskaldunon egoera kezkagarriak eramaten gaitu gure hezkuntzaz hausnarketa bat egitera. Baina, esan bezala, ezinbestekoa da aurretik —eta pedagogia orokorraren perspektibatik— hezkuntza bera eta bertan hizkuntzak betetzen duen papera kontsideratzea eta aztertzea.
|
|
2016
|
|
|
Hasteko, abereek eta hegaztiek euren hizkuntzak dituzte, hizkuntzak direnak.63 Gizaberearen hizkuntza artikulatuaren jatorria denaz bezainbatean, zenbait filologo garaikiderengan bermatzen da (besteren artean Schleicher eta Max Muller aipatzen ditu: oroit horien eragina Unamunoren gainean horren
|
euskarari
eta euskal primitibismoari buruzko iritzietan). Konklusioa da hizkuntzaren jatorria funtsean gizaurreko aberetxoen keinu eta oihuetan, imintzioetan, hotsen errepikapenetan eta handik harako garapidean dagoela.64
|