|
2002
|
|
|
Euskararen presentzia ezinbestekotzat zutenek Udako Euskal Unibertsitateazuten buruan. UEUri zegokion bai
|
Euskal
Unibertsitatearen proiektua finkatzekooinarriak zehaztea, baita bere jarduerarekin aldarrikapen horren erreferentzia izateaere. 1975ean onartutako agirian Euskal Unibertsitatearen berezitasunak zehaztuziren:
|
|
|
Eta, aipatu gabeko beste zenbait ezaugarri ahantzi gabe, justiziaren aldekoekintzaileak. Izan ere,
|
Euskal
Unibertsitatearen proiektua orain existitzenez den justizia egoera lortzeko prozesu modura ikusten dugu, orain aitortugabeko egoera berri batera eramango gaituena, eta Euskal Herriak, munduko beste herriek bezala, bere etorkizuna lantzeko eta kudeatzekoduen eskubidea gauzatzeko izango dena, berdintasunean eta errespetuanoinarrituz.
|
|
|
Egoera honetan, beste unibertsitate baten sorrera burugabekeria bat dirudi. Ordea, ikasle euskaldunen kopuruaren gorakadaren beharrei ditugununibertsitateek askotan erantzuten ez dietela pentsatzen badugu,
|
Euskal
Unibertsitatearen proiektua guztiz onuragarria dela iruditzen zait, beste unibertsitateei ikaslegoa kentzen badiete ere.
|
|
|
2.
|
Euskal
Unibertsitatearen proiektuak onurak eta abantailak ekartzen dizkio euskal komunitateari. Lurraldez juridikoki bere esparrua zein den nire ustez azken arazotxoa baino ez da.
|
|
2003
|
|
|
Bertan azalpen ideologikoak eta estrategikoak eta antolaketarekin lotutakoak nahasten ziren. Haren ustez,
|
Euskal
Unibertsitatearen proiektuak erreferentzia gunea izan behar zuen, UEU, eta EHUn integratuz gero akabo UEU eta bere proiektua. Ondorioz, UEUk bere autonomia gorde behar zuen, eta Donostiako ikastaroak alde batera utzi, Larraonako ikastaroak legeztatuak eta ordainduak izan arte.
|
|
|
Elkarren esperientziak trukatu ahal izatea ez zen arrunta euskaldunen artean, eta horixe zen UEUren indar nagusia. «Elkar hurbiltzetik eta zenbait jenderen langintza bideratzetik, etorriko da
|
euskal
Unibertsitatearen projektuaren disenaitzea ere. Eta kalitatezkoa nahi bada, eta nahi dugu, noski?
|
|
|
Edozein kasutan, ezin zen ukatu UEUko ikastaroen kalitatea, batzuek egiten zuten moduan44 Jose Ramon Etxebarria, aldiz, UEUra hurbiltzen ez zirenen arrazoiak arakatzen saiatu zen, zio garbirik aurkitu gabe.
|
Euskal
Unibertsitatea proiektu nazionala izanik, denen laguntza ezinbestekoa zen, baina asko ziren UEUn parte hartzeari uko egiten ziotenak, batzuk gainera, aurreko urteetan UEUn ibilitakoak ziren. Ez unibertsitate publikoak, ez Euskaltzaindiak, ezta erakunde publikoek ere ez zuten merezi zuen arre tarekin tratatzen UEU, Etxebarriaren ustez.
|
|
|
Bertan esaten zenez, UEUri zegokion bai
|
Euskal
Unibertsitatearen proiektua finkatzeko oinarriak zehaztea, baita bere jarduerarekin aldarrikapen horren erreferentzia izatea ere. Hori justifikatzeko, unibertsitateak Euskal Herrian mendeetan izandako ibilbidea gogorarazten zen lehenik, eta hutsuneak nabarmentzen zituen geroago.
|
|
|
Ezker Abertzaleko kide askok Udako Euskal Unibertsitatea buruan izan arren eta
|
Euskal
Unibertsitatearen proiektua finkatzeko oinarriak zehaztea UEUri zegokiola pentsatu arren, eta UEUk bere jarduerarekin aldarrikapen horren erreferentzia izan behar zuela pentsatzen bazuten ere, ez zen islatu, zuzenean, UEUren agirietan esandakoa. Esate baterako, 1976ko urte amaieran KASek plazaratutako euskararen inguruko agirian, nahiz eta helburua «Euskal Herriaren Berreuskalduntzea (izan), honetarako Euskal Herri osoan Hizkuntza Nazional bakarra euskara ezarriz», ele bitasunaren aldeko deia egin zen, «Euskarari lehentasunezko sarbide progresiboa emanen dion politika baten» oinarri moduan30 Horretarako «Erdarekin batera euskararen ofizialkidetasuna legez Euskal Herri osoan» planteatzen zuten.
|
|
2008
|
|
|
Halaber, «libre del estado y oficial del Pais Vasco» esatean, Azkuek euskal erakunde ofizialei, eta inplizituki euskal estatutuak ekarriko zituen autogobernu erakundeei lotuta ikusi nahi zuen unibertsitatea. Beraz
|
euskal
unibertsitate proiektua autonomia estatutuaren bilakaerari lotuta zegoen. Unibertsitatearen kokaguneaz, euskal polizentrismo historikoa haintzat hartuz, Azkuek zenbait tokiren artean banatu beharra aipatzen zuen.
|
|
|
gisan. Besteak beste
|
Euskal
Unibertsitatearen proiektua gogora ekarri du.
|
|
|
Bolognako prozesu hau hauspo bilakatu behar dugu sortzeke dugun
|
Euskal
Unibertsitatearen proiektuarentzat, beharrezkoa baitugu Europako unibertsitate esparruan homologatua den euskaldunen unibertsitate eleanitza, euskararen hizkuntza komunitatea eratzeko eta garatzeko erakundea izango dena.j bxxxxxxxj
|
|
2009
|
|
|
Nazio libre gisa bizi nahi duen herri baten gogoa adierazten dutenak. Hor koka ditzakegu euskararen normalizazioaren alde nazio, herri eta auzoetako euskalduntze planak, dinamikak eta indar horren guztiaren metaketarako Kontseiluaren moduko erakunde baten sorrera; hezkuntza sistema nazionala eratu ahal izateko egiten ari diren urratsak, Euskal Curriculuma eta
|
Euskal
Unibertsitatearen proiektu estrategikoak, esaterako; euskal herritarrak garela auto baieztatu eta munduaren aurrean gure naziotasuna adierazteko EHNAren gisako tresnen sorrera eta erabilpena; emakumeek jasaten duten eskubideen urraketa sistematikoaren aurrean Euskal Herriko Emakumeen Kartaren moduko erreferentzia garrantzitsuen loratzea; euskal laborantzaren beharrei uko egiten dieten administraz... Hauek eta artikulu honek eskaintzen duen lekua betetzea ezinezko egiten duten beste hamaika egitasmo eta dinamika, Euskal Herria nazio gisa hezurmamitzeko ikusmiran kokatzen dira.
|
|
2011
|
|
|
Euzko Gogoa aldizkaria. Euskarazko aldizkari bat izan zen, euskara kultur hizkuntza bilakatzeko eta unibertsitate mailarako prestatzeko asmoa zuena,
|
Euskal
Unibertsitate proiektua sustatuz. Mitxelenak, beste bi euskaltzainekin batera, eta ASJU Mintegiaren bitartez, Egan aldizkaria euskarazko aldizkari elebakar bihurtu zuen 1953 urtetik aurrera.
|
|
|
Halaber UEUk Euskal Unibertsitatea sortzeko eragilea izateko asmoa berretsi zuen 1995 eta 2002 antolatutako kongresuetan. Finkatutako ildo horren haritik zenbait ekimen abiatu zituen euskal kulturgintzako beste elkarte batzuekin (Labayru, AEK, Ikastolen Konfederazioa...), besteak beste, J. M. Barandiaran
|
Euskal
Unibertsitate proiektua eta horrekin lotutako Ikasgu Nagusia.
|
|
|
Hala, UEUren sorreran parte hartutako pertsona eta erakundeak (Ikas, Euskaltzaindia... ), oro har, Giza eta Gizarte Zientzien arlokoak izanik, Elhuyarren ekarpena, baita EKTena ere, funtsezkoa izan zen UEUren
|
Euskal
Unibertsitatearen proiektua osatzeko, hots, Natur Zientzia eta Zientzia Hutsen esparrura zabaltzeko. Udako ikastaroen eskaintza zabalpen horren isla da.
|
|
|
PCEren ildokoa izandako Saioak aldizkaria. Izan ere,
|
Euskal
Unibertsitatearen proiektuaren inguruko ikuspegi desberdina eskaintzen zuen.
|
|
2013
|
|
|
Talde honek unionistak, estatuaren estrategien menpeko sindikalistak, burokratak eta EA alderdikoak elkartzen zituen. Ezin ahaztu ere Ertza kandidatura apurtzailea,
|
Euskal
Unibertsitaterako proiektu batekin zetorrena. Denboran hurbilago, 2000 urteko hauteskunde oso lehiatuetan klaustroren ia %100ak hartu zuen parte.
|
|
2014
|
|
|
Bide horretatik Jose Migel Barandiaran proiektua sortu zen, 1998 urtean. Euskal Herriko Ikastolen Elkartea, Labayru Ikastegia, Udako Euskal Unibertsitatea, Unizer eta Zenbat Gara entitateek bultzatutako
|
Euskal
Unibertsitatearen proiektua izan zen. Oso oker ez banago proiektu hutsean gelditu zen.
|
|
|
Eta beste hau: «UEUri dagokio
|
Euskal
Unibertsitatearen proiektua finkatzeko oinarriak zehaztea, baita bere jarduerarekin aldarrikapen horren erreferentzia izatea ere».
|
|
2022
|
|
|
Ikusi dugu
|
Euskal
Unibertsitatea proiektu bezala historikoki moldakorra izan dela, eta ibilbide horretan unibertsitate sistema zabal, konplexu, eraginkor eta sofistikatura iritsi garela, hain zuzen zientzia ezagutza kapital forma bihurtu den garai postindustrialean. Hemendik aurrerakoak pentsatzeko, ordea, gakoa ‘errealitate krisiak’ datozela ohartzea dela esango nuke.
|
|
|
|
Euskal
Unibertsitate proiektu modernoa
|
|
|
|
Euskal
Unibertsitate proiektuak hirugarren une erabakigarria bizi izan zuen 70eko hamarkadan. 60ko eta 70eko hamarkadetan Hego Euskal Herrian frankismoak ezarritako debekuen gainetik, borroka asko piztu ziren, hala nola hizkuntzaren aldekoa edota nazio askapen prozesuaren aldekoa.
|
|
|
Garai berean gertatu zen euskal gizartearen sekularizazioa. Bereziki azpimarratzekoa da apaiztegiak utzi zituzten euskaldun alfabetatu ikasien ekarpena euskal kulturgintzan, baita
|
Euskal
Unibertsitatearen proiektuan ere.
|
|
|
Orduko
|
Euskal
Unibertsitate proiektuak izaera desberdineko asmoak biltzen zituen. Artean erdaraz formulatutako ‘Universidad Vasca’ aldarrikapenetik ez zen guztiz bereizten.
|
|
|
XXI. mendearekin batera, ematen du
|
Euskal
Unibertsitate proiektua laugarren epe batean sartu dela, onlineko irakaskuntzaren geruza gehitu baitio aspaldiko aldarrikapenari, ezintasun politiko bezainbat originaltasun erakutsiz osagarri erreibindikatzen ziren: euskal barruti unibertsitarioa, Hego Euskal Herrirako unibertsitate bat, euskarazko unibertsitatea...
|
|
|
euskal barruti unibertsitarioa, Hego Euskal Herrirako unibertsitate bat, euskarazko unibertsitatea... Baina, urte gutxiren buruan, behin EAErako eta Nafarroarako unibertsitate barruti bana ezarrita, eta behin UPV/EHU eta UPNA/ NUP sortuta,
|
Euskal
Unibertsitate proiektuak ñabardura bereizgarri bat hartu zuen: goi mailako euskarazko irakaskuntza proiektua bilakatu zen.
|
|
|
Bidea ez da antzua izan. Badago esperientzia, material eta harreman metaketa handia;
|
Euskal
Unibertsitate proiekturik egon izan ez balitz, euskarak egungo unibertsitateetan are presentzia txikiagoa izango zukeen. UEUn, UZEIn, Jakinen edo Elhuyarren ibilitakoak 70eko, 80ko eta 90eko hamarkadetan eta xxi. mendean irakasle gisa unibertsitatean sartzean, batez ere UPV/EHUn, bakarka zein taldeka, proiektu desberdinak abian jarri izan dituzte euskara unibertsitatean txertatzeko, bereziki euskarazko irakaskuntza garatzeko.
|
|
|
Egungo UPV/EHUko zientzietako karrerak euskaraz ikastea, Euskara Errektoreordetzaren atal desberdinak (Euskara Zerbitzua, Euskara Institutua...), lehen irakasle elebidunen kontratazioa, euskara plangintzak eta abar ezin dira ulertu erakundearen barne dinamika propiotik. Sorburua, neurri handi batean, kanpoan dagoelako, aipatutako euskal kulturgintzako elkarteetan eta bien arteko zubi lanak egin zituzten euskaltzaleengan. xxi. mendeko erronkak xxi. mendearekin batera, ematen du
|
Euskal
Unibertsitate proiektua laugarren epe batean sartu dela, onlineko irakaskuntzaren geruza gehitu baitio aspaldiko aldarrikapenari, ezintasun politiko bezainbat originaltasun erakutsiz. Proiektuaren ardatz nagusiak ez dira aldatzen, erdigunean euskara eta irakaskuntza kokatuta baitaude; baina aldaketa esanguratsu bi badira:
|
|
|
Izan ere, gure ustez, Euskal Unibertsitatea ez da ez erronka teknologikoa, ezta pedagogikoa ere, erronka politiko eta intelektuala baizik. Irudipena dugu, ordea, agian
|
Euskal
Unibertsitate proiektuaren inguruko diskurtsoaren sakontasun maila apaldu egin dela.
|
|
|
Laburbilduz,
|
Euskal
Unibertsitate proiektua eraldatuz eta egituratuz joan da xx. eta xxi. mendeetan. Lehenengo formulazioetan Euskal Herrian kokatutako unibertsitate fisiko baten aldeko ekimena zen, gerora euskarazkoa ere izan beharra defenditu zen, eta, egun, badirudi onlinekoa behintzat izango balitz konformatuko ginatekeela.
|
|
|
Lehenengo formulazioetan Euskal Herrian kokatutako unibertsitate fisiko baten aldeko ekimena zen, gerora euskarazkoa ere izan beharra defenditu zen, eta, egun, badirudi onlinekoa behintzat izango balitz konformatuko ginatekeela. Edozein kasutan, 70eko hamarkadatik,
|
Euskal
Unibertsitate proiektuaren erdigunean euskarazko irakaskuntza kokatu izan da. Harentzat argitaratu dira material desberdinak (liburuak, testuliburuak, hiztegiak...) eta prestatu da ahozko erregistro jasoa eta akademikoa, arloz arloko lexiko zein diskurtsoak.
|
|
|
Harentzat argitaratu dira material desberdinak (liburuak, testuliburuak, hiztegiak...) eta prestatu da ahozko erregistro jasoa eta akademikoa, arloz arloko lexiko zein diskurtsoak. Baina, neurri handi batean, batik bat 70eko hamarkadan finkatutako
|
Euskal
Unibertsitate proiektu hori agortuta dago, egungo euskaldun unibertsitarioen testuingurua, makro zein mikro ikuspegitik, goitik behera aldatu delako. Bizi (izan) ditugun aldaketa guztiak zehatz eta zorrotz aipatzea ezinezkoa da artikulu labur honetan, baina batzuk seinalatu nahi genituzke gaiarekin zerikusi zuzena dutelako:
|
|
|
• Modernitatean arruntak ziren proiektu politiko eta marko ideologiko handien garaia krisian dago, bai erlijioari, bai alderdiei, baita Euskal Unibertsitateari dagokiona ere. Horren lekuko da
|
Euskal
Unibertsitatearen proiektuaren inguruko eztabaiden apaltze orokorra. Edo beste hitz batekin esateko:
|
|
|
desintelektualizazioa.
|
Euskal
Unibertsitate proiektua 70etan eta 80etan sustatu zuten intelektual nagusiek, 40 urteren ostean, adinez oso aurrera egin dute, eta berririk ez da nabarmentzen. Hala, euskara unibertsitatearekin uztartzearen alde daudenak ere ez dira Euskal Unibertsitatearen proiektuarekin identifikatzen.
|
|
|
Euskal Unibertsitate proiektua 70etan eta 80etan sustatu zuten intelektual nagusiek, 40 urteren ostean, adinez oso aurrera egin dute, eta berririk ez da nabarmentzen. Hala, euskara unibertsitatearekin uztartzearen alde daudenak ere ez dira
|
Euskal
Unibertsitatearen proiektuarekin identifikatzen. Ezezaguna edo arrotza egiten zaie, eta ez dute hor topatu norabide estrategikorik.
|
|
|
Eman lezake horrek guztiak ez duela zerikusirik
|
Euskal
Unibertsitatearen aldeko proiektuarekin, mugatzen dela irakasle euskaldun unibertsitarioen afera sinple batera. Baina, gaur egun, goi mailako tituluak eskaintzeko, ezinbestekoa da akreditazioa; hau da, tituluak eta zentroak ere akreditatu behar dira, eta akreditaziorako berme gehien ematen duena ikerketa jarduera da.
|
|
|
Laburbilduz,
|
Euskal
Unibertsitate proiektu historikoa berritu behar da eta garaiko testuingurura egokitu, bereziki testuinguru akademiko berriaren baitan birformulatu. Hau da, ematen du aldarrikapen historikoa neurri handi batean agortuta dagoela.
|
|
|
Behe lainotan ari gara. Ikerkuntza
|
Euskal
Unibertsitate proiektu berriaren erdigunean kokatzea aukera bat izan daiteke, eta ikerkuntzatik plantea liteke (euskarazko) irakaskuntza elikatzea, (euskarazko) goi mailako dibulgazioa egitea, (euskarazko) komunikazio zientifikoa ontzea, arloz arlo hiztegi berezituak prestatzea, euskaldunen karrera akademikoa egiteko eta ulertzeko molde berriak proposatzea... Ez dago ezer idatzita, oraindik, eta behe lainotan ibiltzeak, noski, bere arriskuak ditu; baina ez gara ezer, egin arte.
|
|
|
Artikulu honetan,
|
Euskal
Unibertsitatearen aldeko proiektuaren etapa nagusiak eskematikoki azaldu eta saiatuko gara argudiatzen proiektua, 70eko hamarkadan egituratu zen gisa, neurri handi batean, agortuta dagoela. Izan ere, 50 urteren ostean, gaur egungo euskaldunok testuinguru erabat desberdina bizi dugu.
|
|
|
Izan ere, 50 urteren ostean, gaur egungo euskaldunok testuinguru erabat desberdina bizi dugu. Horregatik, ezinbestekoa da
|
Euskal
Unibertsitatearen proiektua gaurkotzea.
|
|
|
|
Euskal
Unibertsitatearen proiektuak bost hamarkada baditu ere, proiektuaren aurrekariak askoz zaharragoak dira.1 Hala, ezaguna bada ere, ezin utz dezakegu aipatu gabe Eusko Ikaskuntza kultur elkarteak urteen artean unibertsitate propio baten alde egindako lana. Babesle zituen orduko aditu entzutetsu batzuk, baita ikasle unibertsitario taldeak ere, eta mugimendu abertzale/ autonomista zabala, orobat.
|
|
|
Historikoki,
|
Euskal
Unibertsitate proiektuaren erdigunean, arestian aipatu dugun moduan, euskarazko irakaskuntza kokatuta zegoenez, hamarkada hauetan guztietan euskarazko irakaskuntza aitzineratzeko arrakasta desberdina izan duten mila eta bat ekimen jarri dira abian. Hainbat euskaltzale unibertsitarioren ekarpen anonimoa edo ez hain anonimoa metatu izan da helburu horretan, eta gaur egun Euskal Unibertsitaterik ez dugun arren, berme gehiago edo gutxiagorekin graduko ehun bat karrera euskaraz ikas litezke unibertsitate desberdinetan.
|
|
|
Mikel Aizpuruk (2002) lana aurreratuta utzi du bere" Aldarrikapen baten bilakaera historikoa" n. Baina eskema orokor gisa, euskal unibertsitate sistemaren garapena ulertu ahal izateko, inportantea iruditzen zait kontzeptualki bereiztea herrigintza familia bakoitzak
|
euskal
unibertsitatearen proiektua nola ulertzen duen, hezkuntza nola ulertzen duen eta horren arabera azpimarrak non jarri dituen. Jarraian, banan banan eta labur aurkeztuko ditut.
|
|
|
Ondorioz, lau herrigintza familietako bakoitzak bere erara interpretatuko du
|
euskal
unibertsitatearen proiektu komuna," nondik" espezifikoa gehituta. Unibertsitatea euskalherri egilea izango da, Euskal Herria egiten laguntzen duen unibertsitatea, gutxieneko horretan denak ados, baina: euskaratik, egungo marko administratibotik, autoeraketatik, kontzientzia etikotik.
|
|
|
|
Euskal
unibertsitatearen proiektuari dagokionez, orain arte behintzat, gutxienez lau herrigintza familia bereiz daitezke. Hori izango da artikulu honen lehenengo tesi nagusia eta marko historikoa.
|
|
|
politikaria, kudeatzailea, kooperatibista eta aktibista. Tesia da garai hartan, duela 40 urte, horiek denek onartu zutela
|
Euskal
Unibertsitatea proiektu beharrezko bezala, bakoitzak bere erara hartuko duen arren, bere kezketatik. Horiek guztiek bultzatuko dute Euskal Unibertsitatea eta, ondorioz, herrigintzaren erdigunean jarriko da Euskal Unibertsitatea sortzea, eraikitzea, antolatzea..., baina bakoitzak bere jitea edo izaera eman nahiko dio.
|
|
|
Euskal Unibertsitatearen norabidean aurrera egiten jarraitzeko proiektu komunaren eguneratzea eman behar da.
|
Euskal
Unibertsitatearen proiektua bultzatzen jarraitzeko, ordea, duela 50 urte intuitibotzat onartzen ziren hainbat premisa irauli behar ditugu geure buruetan: Zerbait berria hutsetik eraikitzea baino areago, daukaguna ustiatzea. Sortzea baino areago, jabetzea, geureganatzea.
|