|
2002
|
|
|
Hizkuntzari dagokionez,
|
Euskal
Unibertsitatearen aldekoek bat egiten zuteneuskarak bertan egon behar zuela aldarrikatzean; baina, ikusiko dugun moduan, desberdintasunak nabarmenak ziren erritmoari eta kantitateari dagokionez. Horrela, batzuek ezinbestekotzat ikusten zuten unibertsitate berriak euskaraz funtzionatzea; beste askok, ordea, mailakatu egiten zuten hizkuntza horren beharra, edota kritikatu euskarari emandako gehiegizko pisua Euskal Unibertsitatearen definizioan2.
|
|
|
Demokraziaren etorrerarekin batera,
|
Euskal
Unibertsitate bat eraikitzearenbeharraz eztabaidatzen hasi zen berriz ere. Foru Parlamentuan, ordea, sozialistekNafarroak bere unibertsitatea behar zuela defenditu zuten.
|
|
|
Baina askotan ahazten da testuinguru horrek guztiak ere, ziurrenik, aldaketak ekarri dituela gizonezkoen idazkeran. 1999ko Udako
|
Euskal
Unibertsitateko batean, emakumezko pertsonaien tratamenduari buruzko iritzi oso ezkorra plazaratu zuen Itxaro Bordak: gizonezkoek idatzitako euskal liburuetan
|
|
|
Nik esango nuke berba eta ideia zaharrak direla, baina emankortasun eskasekoak. Horrela, Euskal Herrirako"
|
Euskal
Unibertsitate bat" edo" Euskal Unibertsitate Barrutia" direlako adigaiak entzun eta irakurri ditugu azken hilabeteotan. Bistan dago horiek ez direla epe laburrean lor daitezkeen helburuak.
|
|
|
Nago
|
Euskal
Unibertsitate bat egiteko oztopo nagusiaeuskararen normalizaziorako testuinguru teoriko sendo baten gabezia dela. Ahulezia politikoak baino ahulezia intelektualak dira oztopo.
|
|
|
EHUren izaera legala EAEra mugatzen da. Bestalde, NUPekin daukan hitzarmena ezin da
|
Euskal
Unibertsitate baten oinarri legala izan eta, edozein kasutan ere, Pabe eta Aturriko Herrialdeen Unibertsitatearekin proiektu bateratu bat egitea egitasmo utopikoa izango litzateke, egun ditugun baldintzetan behintzat.
|
|
|
Lehenbiziko aukeraren kasuan, inguruko unibertsitateekin konparatuta, unibertsitate berri horrek urteetan ospe apalagoa edukiko luke, lehiakortasunaren aldetik egoera hori oso arriskutsua izanik. Onartzen baldin badugu gero eta arazo gehiago dagoela" bezeroak" lortzeko (zenbait fakultatetan ikasle kopurua nabarmenki jaitsi da; bestetan, nahiz eta kopurua mantendu, sartzeko behar den nota minimoa dezente jaitsi da), ospe apaleko
|
euskal
unibertsitate bat sortzea oso arriskutsua izango litzateke. Bigarren aukera hartzeko, orain beste unibertsitate eta ikerketa zentro etan lanean diharduten irakasle euskaldunei eskaintza argiak eta funtsezkoak egin litzaizkieke.
|
|
|
Hau da esan nahi dudana:
|
euskal
unibertsitate batean irakaskuntza euskaraz emango litzateke, eta ikerkuntzaren ondorioak ere euskaraz. Kontua da, ordea, jakintza arlo gutxi batzuk kendurik (eta hemen ere zalantzak sor daitezke) gaur egungo ikerketa gehiena ingelesez argitaratzen dela.
|
|
|
Zail ikusten dut bestela elkarte pribaturen bat animatzea holako zerbait sortzen. Norbaitek
|
euskal
unibertsitate baten proiektua bultzatuko balu, diru publikoaren laguntzarekin izango litzateke, ez bestela. Zailago, gainera, arazo demografikoakdi rela eta, unibertsitatera gero eta gazte gutxiago doan une honetan.
|
|
|
• Amaitzeko. Uste dut
|
euskal
unibertsitate bat bultzatzea, teorian bederen, posible baldin bada ere, ez dela batere errealista une honetan, ghetto bat bultzatu nahi ez badugu. Geratzen zaigun aukera bakarra da dagoenaz baliatzea.
|
|
2003
|
|
|
36 Egin,. Larraona:
|
Euskal
unibertsitate baten entsaio jenerala?.
|
|
|
39 Ikus, laburpen moduan, Egin,. Larraona:
|
Euskal
unibertsitate baten entsaio jenera la?. Argia 943,. U.E.U. X edizioa?. Argia 944,. Kezkati itzuli naiz aurtengo UEUtik?.
|
|
|
Hizkuntzari dagokionez,
|
Euskal
Unibertsitatearen aldekoek bat egiten zuten euskara bertan egon behar zela aldarrikatzean, baina ikusiko dugun moduan, desberdintasunak nabarmenak ziren erritmoari eta kantitateari dagokienez. Hortaz, batzuek ezinbesteko ikusten zuten unibertsitate berriak euskaraz funtzionatzea; beste askok, ordea, mailakatu egiten zuten hizkuntza honen beharra edota kritikatu euskarari emandako pisua Euskal Unibertsitatearen definizioan15 Alderdi politikoen artean PSE PSOErena izan daiteke azken jarrera horren adibiderik nabarmenena.
|
|
2004
|
|
|
Normala da. Horregatik, erabat premiazko zaigu
|
Euskal
Unibertsitate baten oinarriak finkatu nahi dituen UEUren proposamenduak (izkributan eta batez ere lau uda hauetako praktikan agertuak) kritikoki arakatzea?. 427
|
|
|
Hau da gure diglosia delakoaren egiazko tragedia. Eta gure herria ez da hortik aterako, egiazko
|
euskal
unibertsitate bat ukan arte?. 429
|
|
2005
|
|
|
Bada, testuinguru horretan, Udako Euskal Unibertsitateak Euskal Unibertsitatea eginez izeneko ekimena jarri du abian, haren kideek balizko
|
euskal
unibertsitate bat egiteko aukeraz eztabaidatzeko asmoz. Hartarako, lau arlotan antolatu da prozesua:
|
|
|
Ezagun da aurretik euskal hori daramaten kontzeptu guztiek buruhauste ugari eragin ohi dutela, batzuek Euskal Herriko bezala ulertzen dutelako eta, beste batzuek, berriz, euskarari zuzen zuzenean lotzen dutelako. Nire ustez,
|
Euskal
Unibertsitate batean pentsatzen hasi zenean, eta ordutik aurrera urte askoan, euskal horren barruan alde biak batzen ziren: euskara hutsez aritzea, bata, eta Euskal Herriko zazpi herrialdeak hartzea, bestea.
|
|
|
Hala, herri ekimeneko unibertsitatea izan behar zela esan ohi da sarritan.
|
Euskal
Unibertsitate baten sorreraren baldintzapen juridikoak aztertzen dituen dokumentuan, ordea, argi eta garbi baieztatzen da Euskal Herri osokoa izan dadin aukera bakarra izaera publikoko partzuergo bat sortzea dela. Indarra galtzen ari da Euskal Unibertsitatea eta ikastola mugimendua hari berari lotzen zituelako iritzia?
|
|
2008
|
|
|
euskal irakaskintzaren indartzeko egina eta bereziki IKAS elkartean, Piarres Charritton eta Manex Goyenetche bereziki lankide zituela, obratua. Lankide berak izan zituen 1970eko hamarkadako hastapene ko urte kalapitatsu haietan haren gerizapean Euskal Erakustokian egin ziren biltzar eta jardunaldietan ere, orduan eztabaidatu baitzen, besteak beste,
|
euskal
unibertsitate baten sortzeko asmoa.
|
|
|
Proposamena xeheago deskribatu izan balu hobetu ulertuko lirateke puntu ilun hauek. Edozein kasutan Azkue argiro
|
euskal
unibertsitate bat eskatzen ari zen (ez Oñatin kokaturiko edonolako unibertsitate bat), euskarari, euskal zuzenbideari eta euskal historiari arreta berezia eskainiko ziona, eta agian irakaskuntza ere (ezin jakin osorik ala parte batez) euskaraz emango zuena. Zentzu horretan Azkue euskal unibertsitatea eta are euskarazko unibertsitatea eskatzen aitzindari izan zen.
|
|
|
Hasteko argi dago Azkue guztiz zegoela
|
euskal
unibertsitate bat sortzearen alde. Halaber, «libre del estado y oficial del Pais Vasco» esatean, Azkuek euskal erakunde ofizialei, eta inplizituki euskal estatutuak ekarriko zituen autogobernu erakundeei lotuta ikusi nahi zuen unibertsitatea.
|
|
|
Hola, 1918ko urtarrilaren 5ean Angel Apraiz, Salamancako unibertsitateko katedradun arabarra mintzatu zen.
|
Euskal
unibertsitate baten beharra nabarmendu zuen, ekimen horren aldeko kanpaina abiatuz. Hurrengo astean Gipuzkoako Diputazioko buru integristak Oñatin euskal ikasketei buruzko kongresu bat egiteko deia luzatu zuen irailerako.
|
|
2009
|
|
|
Euskal Unibertsitatearen eztabaidan sartu nahi dut datu horietan oinarrituta. Esana dut lehenago ere, baina atzen urtean balizko
|
euskal
unibertsitate bati buruz entzun diren turutak entzun ondoren berriz ere esan behar dudala iruditzen zait (esaterako, ikus: www.euskaleskola.org/index.php/ plazara mainmenu/ euskal unibertsitatea mainmenu/ 182 euskal unibertsitatea badugu).
|
|
2011
|
|
|
mahai ingururako gai bezala hartuz. (Badakigu zein gutti nekatu ziren Udako
|
Euskal
Unibertsitateko bat bera ere mahaira deitzen)./ Deustuko jesuiten Euskal Unibertsitatean ez dugu sobera sinesten, Euskal unibertsitate horren aldeko lehen urrats batzu eman nahi dituen kazeta bati ateak ixten dizkionean» (ikus «Deustun ezin presentatu», Zehatz, 2 (1977), 155).
|
|
|
408 Elhuyarrek horrela aitortu zuen Elhuyar aldizkarian 1976an kaleratutako editorialean: «Oinarrizko Irakaskuntza Orokorrerako (E.G.B.) textugintzan dihardugu, B.U.P. eta Irakaskuntza Profesionalekoak ere lehenbait lehen hasi nahi ditugu eta
|
Euskal
Unibertsitate baten oinarriak ipintzeko ere hortxe dugu aurtengo Udako Euskal Unibertsitatea» (Elhuyar Taldea, 1976b: 2).
|
|
2013
|
|
|
Lan hipotesi moduan har liteke gizarte ekimeneko
|
euskal
unibertsitate bat sortzea. Argazki errobota egin dakioke egitasmoari:
|
|
|
Aipatu dugu apur bat hegemoniari buruzko kapituluan. Eskala txikian bertan bizi izandako bizipen batzuk hurbiltzen naute
|
Euskal
Unibertsitate bat izan litekeenaren intuiziora. Izan ditugu urteak gauza askoren eklosioa sortu dutenak unibertsitateko atal bat edo bestetan:
|
|
2015
|
|
|
UEUk antolatutakokongresu honetan gaudenez gero, bereziki aipatzea merezi du, 1974an etxe honek Baionan eginkongresuari eskaintzen zaion emankizuna.
|
Euskal
unibertsitate bat sortzeko nahia eta beharrarenjiran, Txillardegi, Xarriton eta Jose Ramon Etxebarria elkarrizketatuko ditu Barnetche k besteakbeste, eta Koldo Mitxelena bera ikusiko dugu klase ematen, ikasleen artean Andolin Eguzkitza, Marc Legasse, Telesforo Monzon edo eta Piarres Lafitte bereiz daitezkeelarik.
|
|
2016
|
|
|
Are gehiago, jarrera ofiziala zen. . Euskaltzaindiaren eta Eusko Ikaskuntzaren fundatzaileetako bat izan zen Nafarroako Diputazioa; Euskalerriaren alde aldizkaria (1913) diruz lagundu zuen, eta porrot egindako
|
euskal
unibertsitate baten sorkuntzan parte hartu zuen?, azaltzen du Gimenezek bere liburuan.
|
|
2017
|
|
|
Askotariko bilduma egin da urte luze hauetan, urte asko, baina
|
Euskal
Unibertsitate batentzat hasierako abiapuntua. UEUren baitako datu bilduman, Buruxkak, liburutegi digitalean 120 argitalpen dira Psikologiari lotzen zaizkionak, bestetik, UZTARO aldizkarian 100etik gorako artikulu jaso ditugu.
|
|
2018
|
|
|
1841ean galdutako askatasuna eta autogobernua berreskuratzeaz gain, industriaren garapena eta aberastasunaren sortzea bermatuko ziren eta 40ko hamarkadako emigrazio masiboa saihestu. Hizkuntza eta kultura salbatuko ziren eta
|
euskal
unibertsitate bat sor zitekeen. Nafarroa Garaiak berak bakarrik ez zezakeen halakorik lor.
|
|
2021
|
|
|
Esan bezala, 1930eko hamarraldi hasieran emandako bigarren hitzaldi bat izango da, ordea, hurrengo urteetako loraldian funtsezko suertatuko dena. Kasu horretan Anjel Apraiz izan zen zirikatu zuena, Bartzelonako Unibertsitatean irakasle, Eusko Ikaskuntzako idazkari eta
|
euskal
unibertsitate baten aldeko garaiko mugimenduan funtsezkoa izan zen gasteiztarra:
|
|
|
Azkenik,
|
euskal
unibertsitate bat sortzeko proiektua ere hainbatetan mahaigaineratu zen urteotan (Estornes, 1989: 92; Euskaltzaindia, 1977:
|
|
2022
|
|
|
Europako unibertsitate partzuergoak eratzeko fasean, EHUk, NUPek eta UPPAk aukera paregabea utzi dute, berriro ere,
|
Euskal
Unibertsitate baten ernamuina izan zitekeen zerbait sortzeko erakundeen arteko elkarte estrategikoak indartzeko eta, aldi berean, Europako unibertsitateen eratze prozesua sustatzeko.
|
|
|
Testuinguru horretan, EHUk, NUPek eta UPPAk, esan bezala, aukera paregabea utzi dute, berriro ere,
|
Euskal
Unibertsitate baten ernamuina izan zitekeen zerbait sortzeko. 2019an EHUk Europako unibertsitateen Enlight partzuergoko kide izatea erabaki zuen.
|
|
|
Egon badago beste alternatiba bat: unibertsitate pribatu bat euskal lurralde guztietara zabaltzea,
|
Euskal
Unibertsitate bat sortzeko helburuarekin. Egun ditugun unibertsitate pribatuen artean, Mondragon Unibertsitatea izango litzateke helburu hori bere gain har lezakeen bakarra.
|
|
|
|
Euskal
Unibertsitate batek behar lituzkeen arlo gehiago ere aipa litezke. Akreditazio eta ebaluazio sistema da horietako bat, giltzarria dena irakasleen eta ikerlarien jarduna edota eskaintzen diren gradu edo masterrak baldintzatzeko.
|
|
|
Beraz, Santamariaren ezaugarritzea hartuta ere,"
|
Euskal
Unibertsitate bat behar dugu, euskal kultura euskaraz irakats dezana eta haren alma mater izan dadina", herrigintzako eragile nagusi batzuek esango dute badaukagula eta beste batzuek esango dute oraindik urruti antzera gaudela.
|
|
|
Karlos Santamariaren definizio ezaguna, esaterako, 1977koa da: "
|
Euskal
Unibertsitate bat behar dugu, euskal kultura euskaraz irakats dezana eta haren alma mater izan dadina" (Santamaria, 1977: 67).
|