|
2001
|
|
|
Halaber," SMT" kantuaren letrak zera esaten du: hemen rocka duela 20 urte hasi bazen, zergatik da
|
euskal
rock erradikala beti txosnetan gehien entzuten dena. Aurtengo Sanferminetan esaterako:
|
|
2003
|
|
|
Hemen
|
euskal
rock erradikalak markatu du historia guztia. Hemen funtzionatzen dutenak punk ukitua duten edo heavy metala egiten duten taldeak dira.
|
|
|
Harrezkero hainbat bisita egin dut Usurbila joan den 20 urtean eta arreta eman dit hainbat gauzak: gazteen dinamikotasuna,
|
euskal
rock erradikala, irrati libreen mugimendua... Azken aldi honetan, berriz, kultur elkarteak sortu dira, herri aldizkariak bideratzeko.
|
|
2004
|
|
|
Iragan hurbilaren gaineko erakusketa ugari zabaldu dituzte azkenaldian. Bilboko Rekalde aretoan
|
Euskal
Rock Erradikalari eskainitakoa aipatu genuen aurreko astean. Donostian eta Gasteizen paratu dituzten beste biri erreparatuko diegu oraingoan.
|
|
2005
|
|
|
Argazki albumetara ere jo du, bere ikasturteko kideak birpasatzeko, baina egia esan, dituen argazki bakanetan maila bereko hiru gelak nahastuta agertzen dira, eta ezagutzen ez duen aurpegi nahikotxo topatu du han. Beste argazkietan koadrila berekoak ziren lagunak baino ez dira agertzen, eta horiek bai, ondo gogoratzen ditu, elkarrekin saskibaloian jolasten zirenak, ikastolatik lehen ihesaldi eta mozkorrak egindakoak, eskailerapean lehen aldizkari pornoak ikusitakoak eta eskulanetan aritzeko teknikak trukatutakoak,
|
euskal
rock erradikala deiturikoaren eztandan murgildutakoak zein eskola ondoko basora ihes eginda lehenengo porroak erretakoak. Orduko sei lagun banaezinak.
|
|
2007
|
|
|
Gerora, punkak hartu zuen indarra ikusita, ezker abertzalea mugimendu horren indarraz jabetu zenean, Martxa eta Borroka leloa zuten kontzertuak antolatzen hasi zen; eta orduko kazetari batzuek punk taldeen saltsa maltsa Rock Radical Vasco(
|
Euskal
Rock Erradikala) gisa bataiatu zuten.
|
|
2008
|
|
|
Koskortu ahala
|
Euskal
Rock Erradikala delakoaren eragina nabaria zen. Dena den, 1990eko hamarkada hasieran irratia eraldatu egin zen oinarrietatik abiatuta.
|
|
|
Beste estetika bat. Salbuespenak salbuespen,
|
Euskal
Rock Erradikala deituak bere gain hartu zuen 1980ko hamarkadaren zati handi bat. Monopolizatzetik urrun ez zen izan.
|
|
2009
|
|
|
Hark 50eko hamarkadan Napoliko tradizioa beste erritmo batzuekin nahasten jakin zuen eta musikan umorea sartu zuen artista handi baten omenez hartu zuen bere abizena. Tonino Carotonek berez ekin dio bide horri, Burgosen jaio eta Iruñean hazi zen musikari honek
|
euskal
rock erradikala indarrean zegoenean Kojon Prieto y los Huajalotes taldearekin harremana izan ondoren. Taldearen lan ezagunenetako bat (Insumisión) berak egin zuen.Lan horretan, sasoi hartan gizonezkoentzat nahitaezkoa zen soldadutza egiteari uko egiteagatik Antonio de la Cuestak kartzelan eman zuen urtebetean bizi izan zituenak kontatu zituen.
|
|
|
Bizkaiko Santurtzi herrian sortu zen Zarama, 1977an. Eta
|
Euskal
Rock Erradikala (RRV Rock Radical Vasco) mugimenduko euskarazko rock talde mitikoa izan zen 80ko hamarkadan. Single pare bat eta sei disko argitara eman zituen.
|
|
|
Zein dira, azken batean, kantan ikusi ditugun eta lurralde espazioa eta hizkuntza komuna lotzen dituzten diskurtso horiek nazio nortasunaren eraikuntzan izan dituzten ondorioak? Euskal kasuan, adibidez, nahiko esanguratsua da ikustea nola 1980ko eta 1990eko hamarraldietan egin zen rockak?
|
euskal
rock erradikala deiturikoak. Euskal Herriko nortasun nazionalaren elementu sinbolikoak erabiltzen eta birziklatzen zituzten hitzez baliatzen jarraitu zuen.
|
|
|
Geroago ere, rockaren eta punkaren hastapenetan?
|
Euskal
Rock Erradikala gisa ezagunagoa?, musika mugimendu hori kontraesan kultural eta estetiko handiko tokietan garatu zen batez ere: Bilbo, Gasteiz, Santurtzi.
|
|
2010
|
|
|
|
Euskal
Rock Erradikala, Imanol Oroituz 2010 ekimenaren gai nagusi
|
|
|
|
Euskal
Rock Erradikala izango da aurten Imanol Oroituz 2010 jardunaldien ardatz nagusia. Donostian egingo dira ekimenok, abenduaren 1etik 27ra bitartean.
|
|
|
Aurten
|
Euskal
Rock Erradikala izango dute hizpide, eta mugimendu horren sorrera, protagonista nagusiak eta orduko gizartean izan zuen eragina aztertuko dituzte. Horretarako hainbat ekimen antolatu dira:
|
|
2011
|
|
|
|
Euskal
Rock Erradikalaren garaiak bete betean harrapatu zintuen. Eragin zizun mugimendu hark?
|
|
|
Zer onura eta zer traba ekarri ditu
|
Euskal
Rock Erradikalak?
|
|
|
1983:
|
Euskal
rock erradikalaren eztanda (Zarama, Hertzainak, Barrikada, Kortatu, e.a.).
|
|
2012
|
|
|
Katarina Zdjelar Serbiako artistaren Of More Than One Voice erakusketa izango da lehendabizikoa.
|
Euskal
Rock Erradikala deiturikoa du abiapuntu, 80ko hamarkadan fenomeno horrek hizkuntza komunitatean zein jendearen nortasunean izan zuen eraginaz hausnartzeko. Urtarrilaren 25etik apirilaren 28ra bitartean egongo da ikusgai.
|
|
2013
|
|
|
abestiarena. Eta ia
|
Euskal
Rock Erradikal osoa filmatu dute ordutik: Negu Gorriak, Barricada, Parabellum, Zarama, Hertzainak...
|
|
|
Zehazki, bideoak ‘Aitormena. World jautsitsaitsutsitsaitsuguena’ du izena eta
|
Euskal
rock erradikalak trantsizio garaian euskararen berreskuratze prozesuan izan zuen garrantzia, eta politikarekin, kulturarekin eta nortasun kontuekin zituen loturak aztertzeko saio bat da. Euskararen erabilera helburu guztietarako legeztatu zenean musika talde batzuk hizkuntza jakin gabe ere euskaraz abestea (askotan, euskaraz ez zekiten entzule batzuen aurrean gainera) erabaki izana izan zen Zdjelar en arreta erakarri zuena.
|
|
2015
|
|
|
Euskal Kantagintza Berriko protesta kantuak,
|
Euskal
Rock Erradikalaren lelo zuzenak... hemen kantu politikoak betidanik lotu izan dira gatazkaz aritzearekin. Joera hori ulertzekoa den arren, Morauren ustez, beste gai asko albora utzi dira.
|
|
|
Musika elektronikoak ez du bide erraza izan
|
Euskal
Rock Erradikalaren agintepeko lurrotan. Paradoxikoki, Europako hainbat herrialdetan musika alternatibotzat jo izan dena berandu eta bide komertzialetatik iritsi da hona.
|
|
|
Kortatu, Hertzainak eta gisa bereko taldeek utzitako itzal luzeak punk rock kutsua eman dio urte luzez Euskal Herriko soinu bandari. Fenomeno horrek
|
Euskal
Rock Erradikalaren lurretan beste zenbait musika mota zokoratu eta baztertzea ere ekarri zuen ordea. Tartean, eta oso modu nabarmenean, musika elektronikoa.
|
|
|
1990eko hamarkadan ordea, Valentziatik zetorren bakalaua iritsi zen Euskal Herriko lokal komertzialetara, baita ordura arte
|
Euskal
Rock Erradikala nagusi zen areto batzuetara ere. Etxegoienek dioenez," punka entzuten zuen zenbaitek bat egin zuen musika horrekin, baina oro har gauez zebilen edonori gertatu zitzaion.
|
|
|
Behinola
|
Euskal
Rock Erradikalaren erreinu izandako gune alternatiboak bestelako musika mota batzuei ateak ireki dizkiete azken urteotan. Baina zein da hori ahalbidetu duen testuingurua?
|
|
2016
|
|
|
Laurogeiko hamarkadaren amaiera, laurogeita hamarrekoaren hasiera zen.
|
Euskal
rock erradikala (RRV) bizi bizirik zegoen. Sex Pistolsen No future gogoz oihukatzen genuen.
|
|
|
nire buruan, «rockaren taberna». Haurtzaro iheskor hartako arratsalde asko iragan nituen gurasoekin bertan, eta, ordu luze haietan, entzunaren entzunaz,
|
Euskal
Rock Erradikal guztia barneraino sartu zitzaidan.
|
|
|
Irrati kaseteak eta musika katea geneuzkan etxean, hainbatek disko jogailua ere bai.
|
Euskal
Rock Erradikala boladan zegoen, baina gurasoen zinten eta binilozko diskoen artean folka eta kantautoreak ziren nagusi: Oskorri, Mikel Laboa, Ruper Ordorika, Benito Lertxundi, Anje Duhalde, Imanol.
|
|
2017
|
|
|
Harri batez bi txori Lapurdi Benafarroa Zuberoan ahoskatzen dugun eran.
|
Euskal
rock erradikalaren kultura barreiatzaile balioa naski ez da sekula nahikoa aztertu. Geroztik, ingeles jenialaren antzerki parrastak baditut ikusiak, hizkuntza ezberdinetan:
|
|
2018
|
|
|
" Frankismoa hil zenean, musika ere aldatu zen, eta egun
|
Euskal
Rock Erradikala izena ematen zaien taldeak sortu ziren. Horiek musika gogorra eta hitz zuzenak egiten zituzten, baina, tamalez, ia denek gazteleraz egiten zituzten", kontatu die abeslariak.
|
|
|
"
|
Euskal
Rock Erradikala 1990ean bukatu zen, eta bertze estilo bat etorri zen: heavy metala", kontatu du Basagurenek.
|
|
|
Berdina pentsa genezake
|
Euskal
Rock Erradikala deitu zen fenomenoari buruz. Arrakastaren gakoa ez zen soilik izan gitarrarekin hiru akorde joz abesti bat osatzea, edo letra aldarrikatzaileak eta zirtolariak kantatuz publikoa zirikatzea.
|
|
|
Kontua da Esteban aspaldi zebilela Euskal Herrira bizitzera joateko ideiarekin bueltaka, bera bezalako gazte gutxi gorabehera alternatiboentzat nolabaiteko lur agindua zena garai haietan. Mariasunek orduan ulertu zuen nolatan akoplatu zitzaien horren erraz, hondartza andaluziarretan aurkitu zutenean:
|
euskal
rock erradikalaz haiek bezainbeste edo gehiago zekien, esaterako?, eta aukera baliatu zuen, sinpleki. Hori, zer esanik ez, Zigorren amaren bertsioa da, komeni zaiona, pentsatzen du mutilak, Estebanen helbide aldaketan eduki zezakeen erantzukizuna murrizten duen neurrian.
|
|
|
Bertsolaritzarekin beste hainbeste pasatu zen. 80ko hamarkadan,
|
euskal
rock erradikalak ere sendotu zituen Euskal Herri osoko harremanak. Euskal literaturak ere balio izan zuen idazleen arteko lokarriak sendotzeko eta irakurleengana heltzeko.
|
|
2019
|
|
|
gaztelaniatik euskarara salto egindakoak ez ziren edozein, garaiko talderik garrantzitsuena baizik" (ibid, 116). erabaki hori puntu enblematiko baten gisa aipatzen du del Amok, eta erreferentziala izan zela ere badio. Izan ere," euskarazko rocka legitimatu" baitzuen Irungo hirukoteak, eta momentu horretatik aurrera,
|
euskal
rock erradikalean ez ohikoa zen zerbait normalizatu egin zen: punka euskaraz egitea (del Amo, 2016, 103).
|
|
|
Aldarrikapen politikoek gora egin zuten, eta aurreko hamarkadarekin alderatuta berezitasunak daude:
|
euskal
rock erradikalak ezker abertzalearekin beti harreman gatazkatsua izan zuen —alderdi politikoetatik aldentzen saiatu ziren talde asko—, baina del Amok rock erradikala deitzen dion" bigarren belaunaldi honetan alienazio ideologiko handiago bat gertatzen da" (ibid, 104).
|
|
|
Soilik balio zuen belarrien betetzeko.
|
Euskal
Rock Erradikaleko taldeak ere ez zituen sobera maite Patxik, ile luze eta drogazale haietatik anitzek ezkerreko abertzaleen mundua kritikatzen zutelako, mihian kalitxarik gabe. Zirrika horiek ez ziren zuzenak, erdaraz eginak zirelarik gehienak, aza saltsaren ontzeko!
|
|
2020
|
|
|
Lezioek kultura izaten zuten hizpide, gehienbat: Gernikako bonbardaketa, esku pilota eta
|
euskal
rock erradikala, besteak beste. Kulturaren zatiak ordubete irauten zuen, eta hizkuntzarenak, ordu erdi.
|
|
2021
|
|
|
Bata, Enbor taldearen bigarren diskoak Katebegiak izena zuelako, eta aukeratu dudan haien Agurra II abestian ere aipatzen delako. Bestea, euskal musikagintzako bi garairen katebegi galdua delako; Ez Dok Amairuren eta
|
Euskal
Rock Erradikalaren artekoa, hain zuzen ere. Bitxia da, gainera, emakumezkoen ordezkaritza gehien izan zuen sasoia izan zela.
|
|
|
Aukerak nahiz korapiloak gorabehera, bertsolaritza indartsu sartu zen ziklo berri horretan: "[...] literatur talde eta aldizkari militanteek indarra galdu ahala,
|
euskal
rock erradikalak (ska, punk eta hip hopa barne) eta bertsolaritzak bereganatu zuten aurreko bi hamarkadetan poesia performatuak izan zuen indar publikoa" (Gabilondo, 2009: 29).
|
|
|
Donostiako auzoetan sortutako Nuevo Catecismo Catolico taldeak 30 urte beteko ditu 2022an. RRV edo
|
Euskal
Rock Erradikalaren bigarren olatuaren erdian sortu zen taldea, baina garaian nagusi zen horren guztiaren korrontez kontra, punkari, rockari, beste estilo batzuk berreskuratzeari eta txukun jotzeari ekin zioten. Rockak jatorrian izan duen dibertimendu kutsuari ere egin zieten gorazarre, uste sendoz.
|
|
|
|
Euskal
Rock Erradikalaren 80ko hamarkadaz gehiegi hitz egin da gurean. Ezer gehiago gertatu izan ez balitz bezala.
|
|
2022
|
|
|
historia del rock radical vasco antzeztuko da Muxikebarrin. Olatz Gorrotxategiren proiektu eszeniko performatiboak
|
euskal
rock erradikalaren mugimendu kontrakulturalaren historia eta bere testuinguru historikoa kontatzen ditu, westernaren eta kolonizazio kulturalaren analogiatik abiatuta.
|
|
|
Bestelako gertakari batzuk ekarri dizkigu Olatz Gorrotxategik Mierda de ciudad ikuskizunean. Western musikala baliatuta,
|
euskal
rock erradikalaren historiari buruzko teatroa sortu du. Indiarrak eta cowboyak, euskal rock erradikala eta folklorea aurrez aurre borrokan jarri ditu.
|
|
|
Western musikala baliatuta, euskal rock erradikalaren historiari buruzko teatroa sortu du. Indiarrak eta cowboyak,
|
euskal
rock erradikala eta folklorea aurrez aurre borrokan jarri ditu. Musikaren bitartez gure herriak bizitako gertakariak errepasatu dira oholtzan; migrazioa, langile klasea, hizkuntza, mugimendu sozialak...
|
|
2023
|
|
|
Musikan eman dira aldaketak, estilo berriagoak sartuta, eta
|
Euskal
Rock Erradikalaren garaia atzean geratu da. Nola bizitu duzue?
|
|
|
1990eko hamarkadaren erdialdean,
|
Euskal
Rock Erradikalaren itzal luzearen eragina oraindik nabaria zenean, Valentziako kostaldean aspaldi musika elektronikoaren eta gaueko bizitzaren historian aro bat markatu zuen fenomeno kulturala Ruta del Bakalao edo Ruta Destroy bezala ezaguna izan zena Euskal Herrira heldu zen. Techno, house eta trance musikarekin lotutako azpikultura horrek diskoteka zaharretan, industria nabeetan eta espazio alternatiboetan aurkitu zuen bere etxea.
|
|
|
Ez da batere harritzekoa, bestalde, jaiak ere txit famatuak izatea ingurumarietako gazteen artean, beste edozeren gainetik oso jendetsuak direlako. Hemen beste inon ez bezalako ekitaldiak antolatzen dituzte, gehienak gazteagoentzat propio antolatuak, besteak beste rock kontzertu ikaragarri ederrak, herri honen tamainako gainerako herrietan sekula ikusten ez direnak, bistan baita egundoko ahalegina egiten dutela udalekoek euskal gazte gehientsuek egiatan gustuko dituzten musika taldeak erakartzeko, hau da, guri hainbeste gustatzen zaizkigun
|
euskal
rock erradikalaren punta puntakoak. Gaur gauean, esaterako, La Pollaren kontzertua iragarri dute herriko Plaza Nagusian, gauza erabat sinesgaitza Luzaron, Tabornigan edo halako beste edozein herri ziztrinetan ere bai.
|
|
|
Etxebarria arte garaikideari eta musikari egon zen lotuta oso gaztetatik. Hala, 1980ko hamarkadaren hasieran, Donostiako Bideo Jaialdia sortu zuen, eta hamarraldi berean
|
Euskal
Rock Erradikaleko hainbat bideoren bilduma osatu zuen Gasteizko Musika eta Bideo Jaialdirako. Hain zuzen ere, bideo arteari lotuta egin zuen lan urte haietan, eta, besteak beste, Bill Viola eta Bob Wilsonen lanak ekarri zituen Euskal Herrira.
|
|
|
Hala, euskal unibertso musikalaren errepaso esanguratsua egiten du, garairik garai Euskal Herrian zein nazioartean gertatzen ari ziren aldaketa kultural, soziopolitiko eta ekonomikoak aintzat hartuz: kantagintza berria,
|
euskal
rock erradikala, Berri Txarrak en fenomenoa, EHZ zein Gazte Topaguneetako jaialdiak, gaztetxeen zirkuituak eta libertimenduak, besteak beste.
|
|
|
«Entzuten genuen guztia AEBetatik zetorren, ingelesez zegoen; eta rapean gazteleraz aritzea arraroa bazen, pentsa euskaraz!», azaldu du abeslari bilbotarrak. 1980ko eta 1990eko hamarkadetako
|
Euskal
Rock Erradikalak ere izan zuen zerikusirik horretan: «Punka, rocka… horiek bai, euskaraz egin zitezkeen; baina Ameriketako Estatu Batuetatik etorritako' musika arraro hori' euskaraz egitea pentsaezina zen».
|
|
|
Bada, bizipen asko gordetzen ditu bere etxeak, Atalaiak, sekula ez baitio laguntza ukatu ate joka etorri den inori, ez eta 80 hamarkada gogor bezain bizian ere. Eskua luzatu zien hamaikari, Euskal Herrian, heroinak, HIESak, gatazka armatuak eta
|
euskal
rock erradikalak erretratatutako garaian.
|
|
|
Aste honetan, adibidez,
|
Euskal
Rock Erradikalak zipriztindutako 80 hamarkadako Bilbora bidaiatu dute Navarro Villoslada kaleko 8 zenbakitik. Asteartean, Doku mental zikloaren barruan, bi dokumental eskaini zituzten:
|
|
|
Bilboko giroan bertatik bertara murgiltzera hemendik hara handik hona euskara berrernaldu da haren baitan gaztelaniazko
|
euskal
rock erradikalak gizon egingo du antxintxiketan biziaren zirrara iturriak ez dira horren ugariak
|
|
|
Markos Debako Arte Eskolan hasi zen grabatu kalkografikoa ikasten Juan Luis Barojarekin. Bajoa jotzen ere hasi zen,
|
euskal
rock erradikalaren ildotik. Militantzia, artea, musika:
|
|
|
Gitarra jotzen ikasi eta, ahotsa ere bazuenez, Markos musika munduan buru belarri sartu zen 16 edo 17 urterekin,
|
Euskal
Rock Erradikalak gazteriaren eszena irabazirik zuela. Hertzainak, Zarama edo La Polla Records ziren haien erreferentziak; kanpokoak, ac/ dc, baina suabeagoak ere bai.
|