|
2000
|
|
|
Duela 16 urte hasi zuen Arrakalak bere eginbidea, Lekeitioko bi belaunaldi uztartuz. Egun, 22 saio ezberdin daude programazioan, gazte kutsukoak denak baina eduki ezberdinekoak, hala nola, sexualitateari buruzko emankizuna, aktualitatea,
|
euskal
kantak, presoei eskainitakoa, zorion agurren tartea, fanzineak, eta abar. 24 orduz musika emititzen badu ere, berezko programazioa arratsaldeko 5etatik gaueko 9ak arte egiten da.
|
|
|
Bigarrena, Bihotzetik abesbatza da, 70 hamarkadan ziharduen" Anaiak Danok" abesbatzaren oinordekoa. 40 partaide ditu eta 1986tik
|
euskal
kantak abestu dituzte ekitaldi ugaritan.
|
|
|
KNORR, Gorka
|
Euskal
Kanta Berriaren Historiaz. 4 zk. (1977), 8
|
|
|
Itsas errekurtsuak. 5 zk. (1978), 31 Literatur euskera batasun baten aldera. 31/ 32 zk. (1968), 58 Ttipi ttapa. 69 zk. (1992), 103" Aita gurea" auzia. 4 zk. (1957), 70 Nuen, zuen, duen, duela, dagoen, dagoela... YAKINen geigarri I, 3 (1960), 4 Kepa Etxeberria-ri Euskal Unibertsitateaz. 4 zk. (1977), 109 Bertsolaritza gaur eta bihar. 14/ 15 zk. (1980), 38
|
Euskal
Kanta Berriari hurbilketa kritikoa. 4 zk. (1977), 29 (Itz.: Jose Antonio Aduriz).
|
|
|
Europa mendebaldarreko Kolonialismoaren aurkako burrukaren Agiria. 2 zk. (1977), 107 Argel eko Agiria: Herrien eskubideez deklarapen nagusia (Argel, 1976ko Uztailak 4). 2 zk. (1977), 113 Herria ez da negoziatzen. 3 zk. (1977), 5 Autonomi Estatutua. 3 zk. (1977), 11 Bibliografia. 3 zk. (1977), 77
|
Euskal
Kanta, heldutasun bidean. 4 zk. (1977), 5 Euskal Kanta Berria. 4 zk. (1977), 7 Bibliografia. 4 zk. (1977), 65 Kontzientzia ekologikoa. 5 zk. (1978), 5 Bibliografia. 5 zk. (1978), 75 Nafarroa bahitua. 6 zk. (1978), 5 Bibliografia. 6 zk. (1978), 100 Davant, J.L.: " Aberri eta klase burruka euskal Mugimenduan". 6 zk. (1978), 113 Agur, idazle. 8 zk. (1978), 1 Filosofo berriak:
|
|
|
Europa mendebaldarreko Kolonialismoaren aurkako burrukaren Agiria. 2 zk. (1977), 107 Argel eko Agiria: Herrien eskubideez deklarapen nagusia (Argel, 1976ko Uztailak 4). 2 zk. (1977), 113 Herria ez da negoziatzen. 3 zk. (1977), 5 Autonomi Estatutua. 3 zk. (1977), 11 Bibliografia. 3 zk. (1977), 77 Euskal Kanta, heldutasun bidean. 4 zk. (1977), 5
|
Euskal
Kanta Berria. 4 zk. (1977), 7 Bibliografia. 4 zk. (1977), 65 Kontzientzia ekologikoa. 5 zk. (1978), 5 Bibliografia. 5 zk. (1978), 75 Nafarroa bahitua. 6 zk. (1978), 5 Bibliografia. 6 zk. (1978), 100 Davant, J.L.: " Aberri eta klase burruka euskal Mugimenduan". 6 zk. (1978), 113 Agur, idazle. 8 zk. (1978), 1 Filosofo berriak:
|
|
|
INTXAUSTI, Joseba Nuria Feliu 1966 ko kantaria. 22 zk. (1966), 75
|
Euskal
Kanta Berriari hurbilketa kritikoa. 4 zk. (1977), 29 (Itz.: Jose Antonio Aduriz).
|
|
|
KNORR, Gorka
|
Euskal
Kanta Berriaren Historiaz. 4 zk. (1977), 8
|
|
|
ZUZENDARITZA
|
Euskal
Kanta, heldutasun bidean. 4 zk. (1977), 5 Euskal Kanta Berria. 4 zk. (1977), 7 Bibliografia. 4 zk. (1977), 65
|
|
|
ZUZENDARITZA Euskal Kanta, heldutasun bidean. 4 zk. (1977), 5
|
Euskal
Kanta Berria. 4 zk. (1977), 7 Bibliografia. 4 zk. (1977), 65
|
|
2001
|
|
|
Hurbiltasuna bilatzen duela espresabide honek aitortu behar, baina, era berean, kronika zaharren dei funtzioaren errepikazioa litzateke, bere lurrean geratu denaren irudimena pizteko elementua genuke hau, egunerokotasunak ikusten uzten ez duen berritasuna adierazten dio bidaiari nomadak lurrean erroturik dagoenari. Hona hemen horrenbestez
|
euskal
kanta ezaguna gogorarazten duen erabilpenaren adibide zolia:
|
|
|
1.1960az geroztik nazionalismo iraultzailea gizarteratzen hastearekin baterasortu zen dinamika politiko soziala eta kulturala aipatu behar da. Bertsolaritza,
|
euskal
kanta berria, Ikastolak, komunikabideak eta euskal argitalpenak, 1960ko hamarkadan, euskal gizartean sustraiak sendo botata zeuzkaten kultur gertakariak ziren, eta frankismoa suntsitzen saiatu bazen ere, ezzuen lortu. Alfabetatze eta euskalduntzearen hezkuntza gertakaria, funtsean, herri mugimendu baten ondorio da.
|
|
2002
|
|
|
|
Euskal
kantak izaten zuten aldi, haren ezpaiñetan. Alabaiñan euskal melodi bakar bat ez omen du osoro armonizatu.
|
|
|
Handik aurrera, amonak kontatzen zizkiòn gerrako pasadizoak jakinarazi zizkion Sarak Arantxari, eta honek, etxean gurasoei entzunak, Sarari. Eta, Arantxaren bidez, El dúo dinámico eta modan zeudèn beste talde espainiarrak alde batera utzita –irrati eta telebistan ez baitzen haiena besterik entzuten–, euskal musika eta
|
euskal
kantak buruz ikasteari ekin zion Sarak, Arantxak uzten zizkiòn liburuxkez eta diskoez baliaturik. Huraxe baitzen urte luzeetan itzalean egondako euskal mundua itzalpetik ateratzeko modurik onena eta eraginkorrena.
|
|
2003
|
|
|
Baina, hortik kanpora, euskal kulturea aberatsa izango zan zure inguruan. Esaterako, ipuinak,
|
euskal
kanta herrikoiak eta holakoak...
|
|
|
Zer? Ez eutsun amak
|
euskal
kantarik irakatsi, ala?
|
|
|
Gaztetxu zala, eta orduko denporetan ohi zanez, josten ikasteko, jostun bategaz ibili ei zan etxerik etxe, aldikada baten, hako" Intxauspeko alaba dendaria" izandako aprendizaren antzera edo. Holakoetan ohi zanez, denporea emoteko, irratirik ez eta,
|
euskal
kantak erabilten ei zituezan, josteari itxi barik. Baekian gure amak, eta sarritan kantetan euskun harako" Herriko fiestak ziran biharamon goizean..." kanta umoretsua.
|
|
|
zorionez, oraintsu batu ta argitaratu dauz kantu ta errezuok liburutxu dotore baten Uribeko Juantxu Zamalloak. Hortik kanpora,
|
euskal
kanten arloan, gauza handirik ez. Erderazkoak, ostera, hainbat ikasi nebazan, eskola lagunei entzunda edo:
|
|
|
Eleiza barruan, esaterako, ez otoitzik ez kantarik ez zan euskeraz sekula santan egiten. Inoiz edo behin, tipleak emoten euskuen kontzerturen baten,
|
euskal
kantaren bat be sartzen zan: gogoan daukadan bat" Binbili bonbolo" da.
|
|
|
5 Charles Bordes (1896): musikalari honek
|
euskal
kanta zoragarriak batu ebazan herririk herri. Ez deutso gitxi zor gure herri musikeak.
|
|
|
hainbeste hitzaldi eder egin zituan Euskal Herri guztian zehar, gai honi buruz. Ganera,
|
euskal
kanta bikainen bilduma bat itxi deusku bere Cancionero Vasco liburuan.
|
|
|
Ondo dakie horren barri bermiotar askok. Kantatzeko be aparteko gozotasuna eukan eta
|
euskal
kantak liluragarri bihurtzen ziran haren ahoan. Gazteegi zala eta gitxien uste genduanean hil jakun gure Gotzon, baina ez bere euskalzaletasuna eta herri hizkerea erabilteko trebetasuna ondo eta hainbat lekutan erakutsi barik.
|
|
|
Eta, zure metodologian,
|
euskal
kantak be berarizko lekua euken...
|
|
|
Baina ez, gero, eskolen berezko astuntasuna arintzeko bakarrik eta batez be. Nik hautatu eta erabilten nebazan
|
euskal
kantak gure herri literaturaren zati on bat ziran, eta hauxe zan nire asmoa: gazteak kantok aztertu eta ondo ulertu egiezala, eta gero buruz ikasi.
|
|
|
Euskalno rtasunaren defentsan Franco diktadorearen garaian ikurrin gisa hartzen genituen praktikak berpiztuko direla koan nago, azaleko manifestazioak izango ditugularik, berriz ere, be re ezintasunetik atera ezinik borrokatzen ari den herri aren sustrai erakuspena. Eta, adibidez,
|
euskal
kantak itzul litezke bazkalondokoetara, dantza taldeen presentzia areagotu kale eta enparantzetan eta, seguruenik, txapelak ere lehengo bere espazioa berreskura lezake, kaikuarekin batera. Onerako?
|
|
|
Nolanahi ere, pairatu behar izan dituzten lan baldintza urriek sektorea markatu egin dute. Baldintza horiek kasu askotan mugikortasun handia ezarri dute eta" beteranoak"
|
euskal
kantetan agertzen bazaizkigu ere, sektorearen ezaugarria gehiegizko mugikortasuna da, horrek dituen ondorio latzak kontuan hartuz: prestakuntza falta, egonkortasun falta euskaltegietan, perspektiba historikoaren falta eta, oro har, sektorearen ahulezia.
|
|
2004
|
|
|
Urriaren 31 arte hainbat
|
euskal
kantarik eskainiko du emanaldia Parisko euskal etxean. Besteren artean Anari, Maddi Oihenart, Basque Dub Fundation, eta Gernikako koroa ikusteko aukera izango dute paristarrek, baita bertan bizi diren 30.000 euskal herritarrek ere.
|
|
|
Herriminez bizi izan da ama beti. Inoiz baztertu ez dudan euskaraz hitz egiten genion elkarri,
|
euskal
kanta eta abestiekin esnarazten ninduen, dantzak ere erakutsi zizkidan. Beti ere milaka kilometrotara zegoena hurbilago sentiarazteko asmoarekin egiten zuen, ni Euskal Herrian jaioa, baina Ameriketan hezia bainaiz.
|
|
|
Bigarrenean berriz, Akapulkorako bidea hartuko dute. Akalpukoko hotel batean Munduko Mus Txapelketa egingo da eta Atxabaltako orkestrak kontzertu bat eskaintzeaz gain txapelketako giroa alaituko du pasakalle eta
|
euskal
kantak joaz.
|
|
2005
|
|
|
Bai, 68ko maiatzean Kunderak eta Txillardegik anaia bikiak ematen dute, Pragan, Parisen, Kalifornian, Euskal Herrian ere, berdin da: " gauden denok anai", esaten zuen
|
euskal
kanta batek. Baina, jakina denez, hortik aurrera gauzak franko aldatu ziren, nahiz eta aldaketa denak ez ziren batera etorri.
|
|
|
|
Euskal
kanta zahar batzuk eskolarako. DIAZ DE ZERIO, Ma Rosa.
|
|
2006
|
|
|
Zazpiakbadu zerbait berezia. (...) Juan Mari Lekuonak aditzera eman zidan
|
euskal
kanta zaharretan badagoela horren aztarnarik; horrenadibideetako batBerdabiorenkantakolehenbertsoadela.BainamisteriotsuenaJuanMarikaipatuzidan Be (Xaldiarenaalegia)(...) rdabiorenada.Tradizioakdioenezontzako urreakfaltsifikatzen zituen Berdabiok, etahorregatik eduki zuten Iruñekopresondegian, noneginzuen hirurehunetahirurogeitabostbertsokokanta, egunero batosatuz, ManuelLekuonakzioenez....
|
|
|
Unamuno ko Migelmaisu jakintsuna, ospatsu askok aguregiten dizuna,
|
euskal
kanta goxuaksiaskan entzuna, zer da ordia oraiñgertatzen zaizuna?
|
|
2007
|
|
|
Gaueko hamarretatik aurrera, Benito Lertxundi kantaldi bat eskaintzen hari zen urte hartan eraikitako frontoi berrian. Hamaiketan plazan hasi zen berbena. Ordurako, berbenetan ibiltzen ziren hainbat euskal taldek (Egan, Akelarre…) adostua zuten,
|
euskal
kantak edo beste hizkuntzetako kanten euskal bertsioak bakarrik interpretatzea. Eta egun hartan ere horrela hasi ziren, euskal kantak abestuz.
|
|
|
Ordurako, berbenetan ibiltzen ziren hainbat euskal taldek (Egan, Akelarre…) adostua zuten, euskal kantak edo beste hizkuntzetako kanten euskal bertsioak bakarrik interpretatzea. Eta egun hartan ere horrela hasi ziren,
|
euskal
kantak abestuz. Berehala igo zen ordea, herritar talde bat oholtzara, gaztelerazko kantak ere eskaini behar zirela eskatuz.
|
|
|
10:30ean Sakanako elkarteen arteko bakailao lehiaketa.11: 00etan Potxin eta Patxin pailazoak umeendako.11: 00etatik 14:30era Bai Euskarari konpromisoen argazki murala.11: 30ean Haurren arteko Herri Kirolak.12: 00etan Lakuntzako erraldoi eta buruhandien konpartsa.12: 30ean 2007ko sakandarrari omenaldia eta 2007ko Urrezko Aitzurra. Txalaparta, bertsoak, aurreskua, Lakuntzako Pertza dantza, Elai Alai dantza taldea.13: 30ean Bakailao lehiaketaren sariketa.15: 00etan Herri bazkaria Lakuntzako plazan.16: 30ean Bazkalondoan bertsolariak,
|
euskal
kantak eta erromeria Sakanako Trikitilariekin.16: 30ean Sakanako Mus Txapelketa Finala, Bai Euskarari hiztegitxoarekin.18: 00etan Aizkora apustua.19: 00etan Harri jasotze erakustaldia.19: 30ean Euskararen aldeko kalejira Mugimenduan Batu rekin.20: 00etan Auzatea plazan.20: 00etatik 21:00etara Sakanako Haize Berriak Banda plazan.23: 30etik aurrera kontzertu gaupasa: La Betty TravanHesianEgurreGaupasa Bertxo DJrekinJai busaLakuntzara joan etorria gau partean lasai asko egin nahi duenak Jaibusa erabiltzeko aukera izanen du.
|
|
|
Bertsolaritzan bezala, gai jartzailerik ere izango da, kasu honetan publikoa bera. Ikuskizuna ikustera doanak entzun nahi duen
|
euskal
kantaren izena jarriko du papertxoan. Musikariek zozketa bidez ateratzen den papertxoan jartzen duen kanta jo dute.
|
|
|
Aldi berean, ordenagailuan
|
euskal
kanten hitzak izango ditugu sartuak, irteten den kanta irteten dela, pantaila baten bidez, publikoak abestu dezan. Publikoak ikuskizunean aktiboki parte hartzea da helburuetako bat beraz, pasiboki ikustera joan beharrean.
|
|
|
Hain zuzen ere, euskal dantza ezagunenak ezagutzea, apurka apurka euskal dantzetan trebatzea eta aldi berean euskararen erabilera bultzatzea helburu dituzten dantza klaseetara aurten Lehen Hezkuntzako 1.595 ikasle joango dira. Bestalde,
|
euskal
kanta klaseen helburuak betiko kantuak ezagutzea, horien zergatia ezagutzea eta banaka edo taldeka kantatzeko gai izatera heltzea dira. Guztira, 399 ikaslek eman dute izena bi taldetan banatuta.
|
|
|
• Euskal Abestien kantutegia (www.geocities.com/kantute gia/Kantutegia.html). Euskal Herriko abestiak,
|
euskal
kantak jasotzen dituen atari elektronikoa da.
|
|
|
• Euskal kantutegia (http://es.geocities.com/emitologia/ kan tuak.htm). Kantutegi honek
|
euskal
kantak baino ez ditu. Hirurogeita hamaika orrialde, hiru zutabetan, 480 abesti, lagunarteko bazkari, afari edo jaietara eraman eta elkarrekin kanta daitezen.
|
|
|
– Telebistan hortaz ari dira terrentaz, alta hainbat gauza eder badelarik egiteko Baionako bestetan,
|
euskal
kantak entzutea adibidez.
|
|
|
|
Euskal
kantei zegokienez, hiria luze eta zabal zeharkatzen ahal zen eta, mahai puntetako hordi orrogileez aparte, ez zen abeslari onik nehon kausitzen. Oro har, ez zen edateaz beste egiteko handirik Baionako Jaietan.
|
|
2008
|
|
|
Bilduma luxuzko formatua duen CD bikoitza da eta hainbat artista ezagunek, euskara hutsez,, abestutako
|
euskal
kanta tradizionalez osatuta dago. Kepa Junkerak lan berri honetan parte hartzera gonbidatu dituen kantariak, besteak beste, honakoak dira:
|
|
|
Bilduma luxuzko formatua duen CD bikoitza da eta hainbat artista ezagunek, euskara hutsez,, abestutako
|
euskal
kanta tradizionalez osatuta dago. Kepa Junkerak lan berri honetan parte hartzera gonbidatu dituen kantariak, besteak beste, honakoak dira:
|
|
|
Dena den, dantzarako azken aukera izango da 22:00etan, Foruen Plazan.
|
Euskal
kantak, gaita jotzaileak, txalapartariak, larrain dantza... girorik ez da faltako, gauerdian udaletxe aurrean bildu eta jaiak agurtu arte.
|
|
|
Bazkaltzeko piperrada, patata tortilla eta xolomo errea egon zen. Bazkariaren ostean, Elisa Perotxena Elizondoko abeslariak kontzertu txiki bat eskaini zuen, betiko
|
euskal
kantak abestuz.
|
|
|
Jabi Elortegi eta Aitor Aranguren Go! azen film musikala grabatzen ari dira.
|
Euskal
kantak, dantzak eta gazteak izango dira Gabonetan estreinatuko duten telefilmaren oinarria.
|
|
|
|
Euskal
kanta ezagunen musikala
|
|
|
Traman integraturik daude horiek, eta Jabi Elortegi zuzendariaren arabera, hori izan da zailtasun nagusietakoa. «
|
Euskal
kanta ezagunez baliatu nahi izan dugu gure istorioa kontatzeko. Kantuek kontatzen duten istorioetara trama moldatu beharra izan da zailena».
|
|
|
11 kantu entzungo dira filmean. Horietatik bederatzi
|
euskal
kanta ezagunenen egokitzeak dira, eta bi filmerako propio eginak. «Nahiz eta kantuen bertsioak izan, jendeak ezagutu egingo ditu.
|
|
|
Ainhoa Garmendia sopranoak tradizioko 20
|
euskal
kanta ezagun grabatu ditu Bihotzeko Amalur diskoan
|
|
|
Loretxoa, Loa loa, Kaia barrenian, Nun zira? , Hiru damatxo, Ume eder bat, Aldapeko, Hara nun diran, Iruten ari nuzu, Nere amak baleki... Betiko 20
|
euskal
kanta jasotzen ditu Ainhoa Garmendia sopranoak plazaratu berri duen Bihotzeko Amalur (Elkar) diskoak. Itziar Barredo pianista eta Pello Ramirez biolontxelista izan ditu lagun Garmendiak proiektu honetan; Barredorekin hamar urte daramatza lanean, eta Ramirez bere solfeo irakaslea izan zen, abeslari izatera bultzatu zuena gainera.
|
|
|
Euskara eta erdara nahasten dituzte hizketarakoan, baina ez dakite caléa. Eskola Publikoko ikasle dira eta bertan ikasi dute, besteak beste, makina bat
|
euskal
kanta. Ana, neska mutilen amak ez luke nahi ordea, beraien jatorrizko kultura ahaztu dezaten, hori dela eta ijito doinuak ipintzen ditu tarteka kasetean.
|
|
|
Musika da film musikal baten ardatza, eta Go! Azen en ez da kanta ezagunik faltako,
|
euskal
kanta ezagunez baliatu baitira istorioa kontatzeko. 11 kanta entzungo dira filmean:
|
|
|
Lau teilatu eta Aitormena klasikoak eta Ken Zazpiren Ilargia eta The Uski' s taldearen Horrelako, esaterako. Horietatik bederatzi
|
euskal
kanta ezagunenen egokitzapenak dira, eta beste bi filmerako propio eginak.
|
|
2009
|
|
|
Azken 10 urteetan gero eta kasu gutxiago egiten zaigu euskal musika taldeei. Erdal hedabideek gero eta gutxiago programatzen dituzte
|
euskal
kantak. Katalunian lortu zuten gutxieneko kuota jartzea, baina hemen ez da diskriminazio positibo hori existitzen.
|
|
|
XIX. mende hasieran Wilhem Humboldt dugu tradizioko
|
euskal
kanten biltzaile goiztiarra, bide batez antzean baino egin ez bazuen ere. Harena dugu, besteak beste, erromantze baten lekukotza idatzi zaharrena, Lapurdiko Itsasun Harranbillet zeritzan hango 81 urteko apaizari 1801ean ikasi ziona:
|
|
|
Euskalgintzak sekulako dinamismoa zuen urte horietan: ikastolak, alfabetatzea,
|
euskal
kanta berria, argitaletxe eta aldizkari berriak. Horiek guztiak hasieran zeuden eta batasunaren erreminta premiazkoa zuten.
|
|
|
Bestalde igande oroz Maite Barnetche eta Janbattitt Dirassarek ordu erdi bateko elkarrizketa bat emanarazten diote
|
euskal
kantari, bertsolari, idazle edo ezezagun norbaiti. (?) Bospasei aldiz urtean entzuten dugu ere euskal meza bat Piarres Andiazabal-ekin.
|
|
|
Oihartzun eza bigarrena litzateke. Gazteari leporatu zaiona guztiz bidegabekeria da, Gazteak inork ez bezala jartzen baititu
|
euskal
kantak. Beste gauza bat da jartzen den musika horrek funtzionatzen duen ala ez.
|
|
|
Urko Menaia musikaria da hurrengo artista.
|
Euskal
kantak abesten ari da. Neska talde bat du parez pare, eskaileretan eserita, entzuten.
|
|
|
Juan Ignacio Perez Iglesias, Iker Balentziaga, BERRIAko kultura saila eta Irune Lasa, elkarrizketa digitaletan, webgune berezietan (Iruñeko sanferminak, Zinemaldia...), irakurleen parte hartzean (iruzkinak, inkestak, eztabaidak), Klik! atalean,
|
euskal
kanten aurrerapenetan... Aurten kanal tematikoen atala sortu du, 1 Formularekin (Bugattiko bihurgunea).
|
|
|
Aztertzen ari garen elementu horiek azaltzeko orain erabiliko dugun
|
euskal
kanta Benito Lertxundirena da. Bertan, mugimendu politiko eta ideologiko oso bat hartu da, karlismoa, hain zuzen?, egun nazionaltzat joko liratekeen konnotazio identitarioak dituen borroka bat mitologizatzeko.
|
|
|
Heroia edo nazio nortasunaren eta askapenaren aldeko borroka armatua aipatzen duten
|
euskal
kanten artean, honako hauek ditugu: Peio eta Pantxoaren" Lepoan hartu", Luperen" Irabazi dugu", eta Etxamendi eta Larralderen" Yup La La" eta" Zutik", dena dela, asko dira borrokan dena eman dutenak omentzeko metaforak erabiltzen dituzten kantak.
|
|
|
Esan beharra dago
|
euskal
kantak lurraldea bere osoan hartuz marrazten duen lerro hori ez dela kantagintza katalanean agertzen, ez hain modu nabarmenean behintzat. Hau da:
|
|
|
Urte horietan sortutako musika taldeek hizkuntza kontuan egindako jauzi handi horren adibide garbia da nazio kulturalari buruzko kontuak kantatzen dituzten taldeen kopuru handia, eta hori ezin da ulertu
|
euskal
kanta berriaren eragina kontuan izan gabe. Batzuek euskaraz eta beste batzuek gaztelaniaz kantatzen zuten.
|
|
|
Beste batzuek, noski,
|
euskal
kanta berriak euskarari eman zion abiada aprobetxatuz, euskara erabili zuten gai berak kantatzeko, eta gai nagusia Euskal Herriaren eta Estatuaren arteko gatazka politikoa zen, guztiz ankilosatua 80ko eta 90eko urteetan.
|
|
|
Hizkuntza komunitatearen beraren eta haren nortasunaren definizioan birkokatu zen garai nahasi haren ondorioz, hizkuntzari eskainitako
|
euskal
kanten kopurua askoz handiagoa da katalanena baino.
|
|
|
Hala,
|
euskal
kanta ezagunenetako bi, askatasun kanta gisa abestuak, Mikel Laboaren" Txoria txori" eta Benito Lertxundiren" Loretxoa" dira. Lehena Laboaren kantarik ospetsuen eta kantatuena da, eta egokitzapen gehien dituena ere bai, segur aski.
|
|
|
Elementu erruralak aipatzen dituen
|
euskal
kanta ezagun bat Txomin Artolaren" Baserriko ate zabalak" da. Txomin Artolak, zeinak ez baitu beharbada bere musikak merezi zuen prestigioa irabazi, nazio kutsuko gaietatik aldendu eta giza paisaien kronikak egin zituen, oso ederrak, eguneroko bizitza gaitzat hartuta.
|
|
|
Xabier Letek" Nafarroa, arragoa" izeneko kantan, hango paisaiaren deskribapena egin zuen grinaz beterik; eta berdin egin zuen Benito Lertxundik Iratiko ibarrak gaitzat hartuta," Aezkoako mendietan" edo" Orbaitzetako arma olaren kanta" izeneko kantetan. Baina kontu hau
|
euskal
kanta berriaren mugimendutik egin zitzaion lehen kantan bertan agertu zen beharbada argien. Labegueriek kantatzen zuen, eta izena du" Nafarra, oi Nafarra, Euskadi lehena".
|
|
|
Laboaren azken kanta horiek, egilearen balioagatik ez ezik musikan eragindako berrikuntzagatik ere hautatuak? erakusten dute
|
euskal
kantak eskuzabaltasunez jokatzen duela bere hitzetan eduki nazionalez beteriko sinbologia erabiltzeko orduan. Jendea mobilizatzeko ahalmena duten gai sinboloak lantzen dira, zeinak, genero horren laguntzaz, beste hizkuntza artistikoekin baino askoz errazago deskodetzen baitira.
|
|
|
Hala, sabinismoaren kutsu arrazistak sakon lurperatuta egon arren, Euskal Herrian muga nabarmena zegoen oraindik ere gurea zenaren eta ez zenaren artean. Orain apur bat irrigarria irudi dezakeen arren,
|
euskal
kanta berriak hastapenetan izan zuen arazoetako bat instrumentazioa izan zen, hain zuzen. Hiri legenda dirudi, baina ez da:
|
|
|
Koruan abesten ziren
|
euskal
kanta batzuk, kontzertuak eta ematen zirenean. Bestela, ezer ez.
|
|
2010
|
|
|
Asko gustatzen zait eta ez aita naizelako". Ismael Yaguek sortu duen musika zuzenean jotzen dute, gehienak
|
euskal
kantak dira," Ikusi nuenean", Mikel Laboaren" Haika Mutil",... eta horrek, Astarberen ustez, oraindik hunkigarriagoa egiten du. " Gero eta zailago jartzen diete" esan digu aitak.
|
|
|
XX. mendeko 60ko hamarkadan, erregimen politikoa aldatu beharra euskal gizartearen gehiengo zabal baten aldarrikapena bihurtu zen. dinamika horretan murgilduta, ordura arte debekatua edo gaizki ikusia izan zen guztia, begikotasunez begiratzen hasi zen. abertzaletasunak gidatutako euskal nortasunaren berpizkundea abian zen, euskararen aldeko mugimendua barne, eta abertzaletasunaz kanpoko sektore asko ere joera nagusi horretara bildu ziren. ikastolen mugimendua berreskuratu eta berreraikitzen hasi zen urte haietan, euskal iritzi publikoa euskara deskubritzen hasi zen. gurean beste hizkuntza bat egon bazegoela hasi zen ohartzen, diktadura frankistak ezarritako debekuari muzin eginez. pixkanaka, euskara modan jarri eta erdaldun askorentzat hizkuntza hori erakargarri bihurtu zen. Jende andana hasi zen euskara ikasten.
|
euskal
kanta berria ere bidea egiten hasi zen eta jendaurreko erakusleiho ezin hobea eskaini zion euskarari. euskara batuak lehen urratsak eman zituen eta, aldeko zaletasunak eta kontrako jarrerak agerraraziz, euskararen corpusa hizpide —eta auzi— bihurtu zen. Corpusa ez ezik, gure hizkuntzaren statusaren gaineko kezka ere gizartean hedatu zen. gizartea zein euskaltzale gehienak —ez guztiak— erabateko ezjakintasun soziolinguistikoan murgilduta zeuden. horrexegatik, hizkuntza ezagutza eta hizkuntza erabilera ez ziren analitikoki behar bezain ongi bereizten eta euskara ikaste hutsak hizkuntza hori biziberritzeko nahikoa izango zela uste zabaldua zen. aldeko iritzi publikoaren haizeak bultzatuta, ezjakintasun egoera hura lur emankorra zen itxaropen itsua lora zedin.
|
|
|
Pelikulan zehar eta traman integraturik, euskarazko hainbat
|
euskal
kanta ezagun kantatzen eta dantzatzen dituzte: Lau Teilatu eta Aitormena, klasikoak eta arrakasta handiko beste kanta batzuk:
|
|
|
Esitxu Fernandezek eta Xabier Euzkitzek gidatuko dute aurten Euskal Kantuen Gaua saioa Gabon Gauean ETB. Kirolari, aktore, politiko, aurkezle eta sukaldariak abeslari bilakatuko dira gau batez
|
euskal
kanta ezagunen egokitzapenak eskainiz.Hasteko, Eusko Legebitzarreko Mahaiko kideak izango dituzte gonbidatuak. Arantza Quiroga presidenteak eta Blanca Roncal, Jesus Loza, Iñigo Iturrate eta Mikel Martinez mahaikideek Olentzero abestuko dute.
|
|
|
|
Euskal
kantak abestea gogoko duenari ere luzatu dio aholkua: «talde batean parte hartu eta kantuarekin goza dezala.
|
|
|
Biak ere Amaiurkoak, baina Baztango bertze herrietako jendea ere mugitzen dutenak. Bien funtzionamendua desberdina izan arren, baten zein bertzearen helburua
|
euskal
kantak abestuz «ongi pasatu eta gozatzea» da. Halaxe adierazi digu Juan Mari Aleman amaiurtarrak, bi taldeetako kide denak.
|
|
|
|
Euskal
kantak hiru ahotsetara abesten dituen Gaztelu Taldea duela 14 bat urte sortu zen. Eta hasieratik izan zuen harrera ona herrian.
|
|
|
Ez genuen Berroetan Espainolez ulertzen zuen inor aurkitu, neskato argi bat salbu; aski gustatu zitzaizkidan abestu zituen
|
euskal
kanta batzuk. Herritar bati Jesukristoren Imitazioa erosi nion, A Kempisen Latinetik Donibane Lohizuneko Xurio izeneko apez batek Euskarara itzulia[.] Ostatu bikaina aurkitu genuen Ostitza iritsi ginen gauean[.] Ostatuko batzuk Gazteleraz zerbait mintzo ziren, bereziki ostalariaren hiru alaba[.]
|
|
|
Kanta gehienak ez ditut ezagutzen.
|
Euskal
kanta berriaren ugatzetatik edoskiz hazi nintzen 70 urrunetan, Rock Radical Vasco ak zaharregi harrapatu ninduen gutxigatik, eta klasikora zein jazzera pasatua naiz aspalditik. Agurtzane guztiz urduri dakusat, saltoka ia banketan, laster txanda datorkielako.
|
|
|
Hau duk, hau duk, hau duk umorea... jarraitu zuten kantari txalupetakoek. Ez zituzten
|
euskal
kanta tradizionalak soilik abestu. Lanbada ere dantzatu zuten ausartenek.
|
|
2011
|
|
|
Haurrentzako 19
|
euskal
kantak eta bideoklipek osatzen dute Ene kantak CD DVD bilduma. Bihar eskuratu ahal izango da BERRIArekin, 12 euroren truke.
|
|
|
Betiko
|
euskal
kantak nahiz abesti berriak biltzen ditu Ene kantak CD DVDak. Bi eta hamabi urte bitarteko haurrentzako 19 abesti aurki daitezke, baita 19 kantei dagozkien bideoklipak ere.
|
|
|
Abestien hitzak dituen liburuxkak osatzen du bilduma. Sortzen Ikasbatuaz elkarteak ekoitzi du lana, Nafarroako eremu erdalduneko gurasoei diruz laguntzeko.Hainbat arlotako lagunek bat egin dute,
|
euskal
kantei ahotsa, hitzak eta musika jartzeko. Pailazoak, kirolariak, abeslariak, idazleak eta bertsolariak kantuan jarri dira, abestien bilduma osatzeko.
|
|
|
Euskal Herrian aktibo dago musika eszena, bai gaztetxeetan, aretoetan eta baita herriko plazetan eta karriketan ere. Musika tradizionalak (kantaldi,
|
euskal
kanta, pastorala) segitzen du bizirik, gizartearen modernizatzearekin ongi moldatuz. Digestio lana oso luzea da, baina guk segituko dugu ildo akustikoa lantzen eta sonoritate pisuagoekin gurutzatzen.
|
|
|
Baina bitxia da nola egiten duten hau. Euskarazko kanta jarri aurretik"
|
euskal
kanta" esaten dute. Erdaldunak naturaltasun hutsez jartzen dituzten bitartean euskarazkoari izen abizenak jartzen dizkiote.
|
|
|
Ez dakit zenbat denporan, astero jarduten neban eurei
|
euskal
kantak irakasten, ikasleei lez," Boga boga" liburutxuan egozan danak ikasi arte. Baina honeekin, ahots bitan edo gehiagotan be abesten ei genduzan.
|
|
|
Kale horretan dagoz" Gernika" jatetxea, Euskal museoa eta pelotalekua, eta Euskal Etxea. Espoloian, harrian zizelatuta, hiru lau
|
euskal
kanta, musika eta guzti. Ikurrinak be mordoa.
|
|
|
Ez dakit zenbatgarrenean, eurek, gehiago ez ekienez, isildu egin behar, baina gureek ekin eta ekin jarraitu eben. Ez neban uste horrenbeste
|
euskal
kanta ekienik.
|
|
|
Emozioetatik ikastea. Dantza,
|
euskal
kantak edo bertsolaritza ikastea, eta euskara ikasten ez hastea liburuetatik edo gramatikatik. Euskara zerbait egiten dugun bitartean, zerbait sentitzen dugun bitartean ikastea da ideia?.
|
|
|
Hala zioen Xabier Letek Jakin aldizkarian: "
|
Euskal
kantaren lehen urratsetan Mixel Labeguerie dago". Letek zioen lapurtarrak kantu herrikoiari estilo aldaketa ekarri ziola, gitarra soil eta ahots apal batez jotzen zituelako.
|
|
|
Santiago Bideko
|
euskal
kantak (Karmel 1990)
|
|
|
Zer gara gu? dino
|
euskal
kanta ezagun batek. Bostak bat da talde honek bere buruari jarririko izena eta argitalpenak Adorez izeneko bilduman argitaratu dira.
|
|
|
Adibidez, 1956an jaialdia antolatu zuen Bilboko Arriaga Antzokian, eta 1959an Euskaltzaindiak AEBtik Western Basque Festivalaren antolatzaileengandik honako eskaria jaso zuen: «Zinta magnetofoniko batean bertsolarien agur bat eta beste
|
euskal
kanta batzuk batu» eta AEBra bidaltzeko6 Euskalgintzan erabateko zentralitatea zuen erankundea izanik, euskalgintzaren inguruan ari ziren taldeen asmoen berri jasotzen zuen eta gehienetan ekimen desberdinak babesten zituen (euskara ikastaroak, antzerki taldeak, bertsolaritza txapelketak eta abar). Bereziki aipagarria da Alfabetatze Batzordea.
|
|
|
Esate baterako, herri kanten garaia izan zen eta herri kanta ugari bildu eta liburuxkeetan argitaratu ziren.
|
Euskal
kantek garaiko euskatzaleentzat balio sinboliko izugarria zuten. Herri kantetako batzuk garaian bertan bildu ziren, baina asko aurretik bilduta zeuden, adibidez R.
|
|
|
Hasierako kantaldi hura, kantari bezala kasualitate bat izan zen. 65ean ezagutu nuen nik Joxan Artze Lekuonatarren etxean, Oiartzunen, eta haien bitartez jakin nuen Joxan Artzeren eta Julen Lekuonaren bitartez mugimendu bat martxan jartzen ari zirela; bederazka ari ziren kantari batzuekin talde bat egin nahian,
|
euskal
kanta berriari sustapen berezi bat emateko, eta garapen berezi bat. Bakarka zebiltzanak orduan Benito Lertxundi, Lourdes Iriondo eta Mikel Laboa ziren ezagunenak.
|