|
2010
|
|
|
Euskal Herriratzea eta, ondorioz, Euskal Herrian demokrazia ahaliketa arinen berreskuratu ahal izateko politika martxan jartzea, Jaurlaritza osatzenzuten indar politiko guztien kontsentsua bermatzea, euskal gatazka politikoanazioarteko instituzioetara ekartzea eta, azkenik, giza eskubideen aldeko borrokarieutsiz, nazioarteko politikagintzan bakea berma zezakeen europar nazioz osatutakoeuropar batasun demokratikoaren proiektuaren alde jotzea. Ildo horretan, 1940koudaberrian Manuel Irujok aditzera eman zuen bezala, atzerritik
|
euskal
ildo nazionalari eutsi egingo zion gobernu programa berri bati ekin behar zion Jaurlaritzak:
|
|
|
Alabaina,
|
euskal
ildo nazionalak Jaurlaritzan zen talde sozialistaren kontrakojarrera izan zuen hasieratik. 1936ko urrian Madrilko Partido Socialista ObreroEspañol ek (PSOE) susperturiko erakundea zen Federacion Socialista Vasca (FSV), Bizkaiko eta Gipuzkoako talde sozialisten bilketa alegia.
|
|
|
Esan bezala, Agirreren euskal ildonazionalaren kontrako jarrera agertu zuen talde sozialistak nahiz eta, esan behar, banatuta zegoen taldea. Izan ere,
|
euskal
ildo nazionalaren aldeko jarrera agertuzuen Santiago Aznar-ek CCSEri aurkeztutako dokumentu batean 1940ko martxoaren 2an. Aste bat geroago, martxoaren 10ean, CCSEko Paulino Gomez Beltran etaAngel Gimenez Aznar-en jarreraren kontra agertu ziren berriro ere Agirreri igorritako gutun batean.
|
|
|
Aste bat geroago, martxoaren 10ean, CCSEko Paulino Gomez Beltran etaAngel Gimenez Aznar-en jarreraren kontra agertu ziren berriro ere Agirreri igorritako gutun batean. Azkenik, 1940ko maiatzaren 8an, Jaurlaritzaren programaberriari baietza emanik,
|
euskal
ildo nazionala adostu zen. Hiru zutabe nagusizituen programa berriak:
|
|
|
3 Azkenik, atzerrian, Eusko Jaurlaritzak
|
euskal
ildo nazionalari ekingo zion, hots, gobernu independente gisa lan egingo zuen Euskal Herrian demokrazia berreskuratu arte. Jaurlaritzak Errepublikako gobernuarekin batera, Franco uzkaili ondoren osatuko zen estatu espainol berriaren konstituzioahitzartuko zuen ondoko baldintzetan oinarriturik:
|
|
|
Izan ere, 1939tik hasita eta 1975 arte, euskal erbeste osoan zehar mantendukozen egitaraua dugu hau. Bederatzi puntutan oinarritzen da
|
euskal
ildo nazionala:
|
|
|
Interbentzionismoa.
|
Euskal
ildo nazionala egitasmoak heltzear zen Bigarren Mundu Gerran Jaurlaritzaren parte hartze aktiboa eskatzen zuen. Ildohorretan, bai politikoki bai militarki ere hartuko zuen parte Jaurlaritzak, Errepublikako gobernuarekin kontsultatu gabe eta Errepublikako gobernuaren menpe geratu gabe ere.
|
|
|
|
Euskal
ildo nazionalari bultzada ematearren eta Comite d. Accueil auxBasques antzeko herrialdez herrialde Jaurlaritzari sorospena eskain ziezaiokeenkultura munduko, eliza katolikoko eta politika arloko zenbait pertsonaia bildukozituen erakunde bat osatzea bururatu zitzaion Manuel Intxausti gipuzkoarjatorrizko industrial filipinarrari. 1938ko apirilaren 27an (Gernikako suntsiketarenlehen urtemuga) aurkeztu zion proiektua lehendakariari Intxaustik eta aste batgeroago, maiatzaren 5ean erakunde berriaren berri eman zuen Jaurlaritzak.
|
|
|
Arazo hauei guztiei erantzuna emateko sortu zen 1938an Comite de Socorro alos Vascos eta Comite de Intereses Generales de Euzkadi Jaurlaritzaren babesean.Izan ere, hau dugu
|
Euskal
ildo nazionalaren izatearen arrazoi praktiko askorenartean bat: Errepublikako gobernutik gero eta diru iturri eskasagoak izanik etaemaitza praktikorik garatu gabe, euskal errefuxiatuen alde ekin behar izan zionJaurlaritzak bere alde.
|
|
|
Esan bezala,
|
Euskal
ildo nazionala hezurmamitu zuen Londresen EuskadikoBatzarrak. Londresen ziren beste estatu kontseiluek bezala izan zituen harremanpolitikoak Euskadiko Batzarrak De Gaullen zuzendaritzapean zen Conseil deDefense de l. Empire Francais delakoarekin zein Foreign Office eta britainiaralmiralgoaren ezkutuko zerbitzuekin.
|
|
|
1939ko udaberrian Meudon herriko bileretan onetsitako
|
Euskal
ildo nazionalaren harian Errepublikako gobernuaren bitartekotzarik gabe, 1941ean bertan emanzituzten Estatu Batuetako eta Euskadiko gobernuek elkarlana sustatzeko lehenurratsak. 1941eko azaroaren 20an bildu zen New Yorken lehendakaria W.
|
|
|
Eta, bitartean, Jose Antonio Agirre desagertu zen. 1940ko maiatzaren 8aneuskal sozialistekin
|
euskal
ildo nazionala Jaurlaritzaren programa berria sinatu etagero atera zen Belgikarantz zenbait gobernukideren iritziaren kontra. Luis Companys Kataluniako presidentea bezala, Gestapok harrapatu eta gobernu espainolekoordezkarien esku jartzeko arriskuan zegoen Agirre.
|
|
|
Lehenengo puntuari dagokionez, hots, Jaurlaritzako eginkizun administratiboan esku hartzea,
|
Euskal
ildo nazionalari eutsi zion Euskadiko Batzarrak. Izan ere, eutsi baino hezurmamitu zuen Irujok.
|
|
|
1945eko urriaren 20an, Mexikon, Miguel Amilibiak (Gipuzkoako PSOEkodiputatu ohia) eta Antonio Huertas ek (CCSEko idazkari ohia) Santiago AznarJaurlaritzako ministro sozialistaren
|
Euskal
ildo nazionalaren jarraipena kritikatuzuten bai eta PSOEren baitan kokaturiko Partido Socialista Obrero Vasco batenosaketa defendatu ere bai. Azkenik Santiago Aznar Jaurlaritzatik kanpo eramangozuen PSOEren krisialdiaren lehen urratsak ziren hauek.
|
|
|
Laburbilduz, Manuel Irujok Declaracion de principios para la democraciapeninsular dokumentuan jarri zuen bezala, hamalau puntutan dago oinarrituta Londreseko Euskadiko Batzar Nagusiaren
|
Euskal
ildo nazionalaren hariko politika:
|