|
2002
|
|
|
Alabaina, nabarmena zen Euskal Herriko ekonomia bere osotasun eta orokortasunean aztertzen zuen lanen gabezia.
|
Euskal
Herriko hezkuntza sisteman bertakoekonomia lantzen duen irakasgaien urritasunak ez du orain arte lagundu besteesparruetan ohikoak diren urratsak ematen testuliburugintza jardueran. Horren islada, gaur egun gure herriko unibertsitate sarean Euskal Herriko Ekonomia irakasgaiaEkonomia titulazio bakar batean egotea. EHUko Ekonomia lizentziaturan?, etahautazko irakasgai gisa, gainera.
|
|
|
Askok azpimarratzen dute testuliburuak prestatzeaesker txarreko lana dela, apenas baitakar onurarik curriculumaren ikuspuntutik (edo ikerketak baino onura txikiagoak baitakartza). Puntu horrek zer pentsatu ugarieman lieke
|
Euskal
Herriko hezkuntza arduradunei, materiala ez baitaberez sortzen, eta unibertsitate mailakoa ez baitaiteke edonoren eskuetan utz. Izanere, galdetutako gehienek uste dute unibertsitaterako materiala adituek idatzi edoitzuli behar dutela, ahal dela unibertsitateko irakasleek.
|
|
|
|
Euskal
Herriko hezkuntzaren historiografiak guztiz adierazgarritzat har daitekeeneta bitxia suerta daitekeen egoera baten aurrean jarriko gaitu. Lehenik eta behin, aipatu behar da ezen, historiografiara hurbilduz gero, norbaitek jaso dezakeenaurreneko inpresioa honako hau dela:
|
|
|
Lehenik eta behin, aipatu behar da ezen, historiografiara hurbilduz gero, norbaitek jaso dezakeenaurreneko inpresioa honako hau dela:
|
Euskal
Herriko hezkuntzaren historiaz oraindik ere bide luzea jorratu behar da. Baina, aldi berean, jatorri etaplanteamendu teoriko eta metodologiko ezberdineko lan, monografia edotaikerketak daude; hots, historiografiaz hitz egin daiteke.
|
|
|
|
Euskal
Herriko hezkuntzaren historia une honetan zein egoeratan dagoenjakiteko, ezinbestekoa da aipatutako historiografia horretara hurbiltzea, gure jakintza arloak hor aurkituko baitu azken finean oinarrizkoa duen justifikazioa, eta baitaaurrerantzean jarrai ditzakeen bideak ere. Azterketa historiografiko honi ekiteak, gainera, Euskal Herri osoa kontuan hartuko duen historia egitea eskatzen du, nahizeta errealitate politiko administratibo ezberdinek batasuna izan dezakeen historiazaildu (ukatzerik ez dagoen zailtasuna, edozein eratan).
|
|
|
Bestalde, nahiko berriak diren arloak ere kontuan hartuko ditugu, zeren hezkuntzaren historiografia urte askotan erakundeekin edota politikarekin zerikusiazuten gertakarietan zentratu bada ere, azken hamarkadetan ikergune berrienagerpena ikusi ahal izan dugu, eta, ezinbestean, geure euskal testuinguruetara ereaplikatuko ditugu. Ildo horretan, erakundeen eta hezkuntza politikaren historiatikaparte, besteak beste, alfabetatzeari, haurtzaroari, generoari eta pentsamendupedagogikoari ere erreparatu diegu,
|
Euskal
Herriko hezkuntzaren historiagaur egungo zientzia historikoaren parametroetatik ikertu nahi badugu, bederen.
|
|
|
Bizkaiari buruzko lanik, tamalez, oraindik ez da egin, nahiz eta hutsune hori nolabait bete lezakeen lan orokorra badugun (Davila, 1995a). Lan horietan
|
Euskal
Herriko hezkuntza politikaren eta lehen hezkuntzaren ezaugarri diferentzialak aztertzen dira, estatuekin izandako harremanentenorean beti ere. Arlo horretan, eta aipatutako epea gainditu arren, irakasleriarenprestakuntzari buruzko ikerkuntza eginda dagoela esan dezakegu, herrialde ezberdinetako irakasle eskolen ikerketei erreparatzen badiegu behintzat11.
|
|
2004
|
|
|
Diodan, hortaz, lehenbailehen: kezkagarri ez ezik, arbuiagarri ere bada
|
Euskal
Herriko hezkuntza sisteman erdal elebakartasunaren aldeko hautua egin duen jokamolde linguistikoaren eta kulturalaren aldeko begirunea jendaurrean goraki aldarrikatzen dabilenaren jarrera. Zer esanik ez, berriz, horretan dabilen horrek, daukan ardura eta erantzukizuna edukita.
|
|
|
Orain arte azaldutako teoriak errealitatearekin alderatu guran,
|
Euskal
Herriko hezkuntzan euskal historia nola irakasten den aztertzeko kasu bat hartu dut. Konkretuki euskal hezkuntza ustez ongien dagoen Euskal Herriaren zatian, hots, Euskal Autonomia Erkidegoan (EAE) euskal historiaren egoera zein den aztertzen saiatu naiz.
|
|
|
EAEko eta orobat Hego
|
Euskal
Herriko hezkuntza sistema Espainiakoaren baitan txertaturik dago. Horrek esan nahi du printzipioz hezkuntzaren eskumena EAEri dagokiola, baina oinarri orokorrak Espainiako Hezkuntza Ministerioak finkatzen dituela, eta ondoren, horien gainean, autonomia erkidegoak bere eduki propioak erantsi ditzakeela.
|
|
2005
|
|
|
|
Euskal
Herriko hezkuntzaren, ikasleriaren eta ikasle mugimenduaren historia. Esan liteke, halaber, kronika liburua ere badela, hainbat eta hainbat ikasle belaunaldiren ametsen eta ekintzen berri ematen duen heinean.
|
|
|
Datu horiek aztertu ondoren, ondorio hauxe atera dezakegu 1997 ikasturtean
|
Euskal
Herriko hezkuntzan euskararen egoerari buruz: euskara gutxiengoarenhizkuntza da, eta X eta A ereduetako ikasleak% 70era heltzen dira; ikasleen gainerako% 30a euskararen aldeko eta babeserako hizkuntza politikaren bat badagoenlurraldeetan dago eskolatua, EAEn esaterako, edo Nafarroako zenbait lurraldetan.Hala ere, hiru lurraldeetan, hezkuntzaren arloan euskara berreskuratzeko joera dagoela esan dezakegu; izan ere, euskarazko eskolatzearen ehuneko handienak HaurHezkuntzaren mailakoak baitira, eta ehuneko horiek, ziur asko, gora egingo baitutedatozen urteetan.
|
|
|
izenburupean Ipar Hegoa lan ikasketetarako fundazioak antolatutakotopaketen ondoren sortu zen. Topaketa horietan
|
Euskal
Herriko hezkuntza munduko elkarte, sindikatu eta erakunde hauetako ordezkariek parte hartu zuten: IkasleAbertzaleak, Ikasbatuaz, Iparraldeko Irakasleak, Ipar Hegoa Fundazioa, IkastolenElkartea, Sortzen, BIGE, LAB, ELA eta STEE EILAS.
|
|
|
IkasleAbertzaleak, Ikasbatuaz, Iparraldeko Irakasleak, Ipar Hegoa Fundazioa, IkastolenElkartea, Sortzen, BIGE, LAB, ELA eta STEE EILAS. Topaketa horietan elkarlanean hasi eta gero,
|
Euskal
Herriko Hezkuntzaren Gizarte GUNEA sortu zuteneztabaida eta hausnarketarekin jarraituz, hainbat puntutan ikuspegi bertsua zutelaegiaztatuz:
|
|
|
Programa 23 urtetik gorakoentzat da, beren behar eta betebeharretara egokitutako metodo malgu baten bidez ikasi nahi dutenentzat.
|
Euskal
Herriko Hezkuntza sailburuak, Anjeles Iztuetak, sistemaren aurkezpenean adierazi zuenez, ikastaroetako edozeinek, amaitu ondoren, ikasleari ezagutza maila bat lortzeko aukera emango dio, “hizkuntza bat ulertzeko eta ulertzeko oinarria ikasteko, eta pizgarri gisa balioko dio ikastetxe bateko prestakuntza osatzeko”. Iztuetak azpimarratu zuen ekimen hau ez dela “akademietarako eskumena”, ez baitu titulaziorik lortzea aurreikusten eta ez baitu ziurtagiririk ematen; aitzitik, asmoa da “Europako hizkuntza ofizialen bat ezagutzeko lehen urratsak ematea”.
|
|
|
Franco hil zenetik hogeita hamar urte pasatu dira, bai.
|
Euskal
Herriko Hezkuntza Sistema estatuko onenetakoa da. Gauza askotan punta puntakoa.
|
|
2006
|
|
|
Eskaria ozen entzun dadin, maiatza artean sinadura bilketak egingo dituzte Euskal Herrian zehar, eta ondoren, hizkuntza eta hezkuntza arduradunei aurkeztuko dizkiete.
|
Euskal
Herriko hezkuntza sistemek hiru ikasletik bi ez dituztela euskalduntzen diote ekimenaren arduradunek. Eusko Jaurlaritzako Kultura Sailak berriz, iaz egindako neurketen emaitzen ondorioz, hizkuntza ereduen aldaketa 2007an erabakiko dela adierazia du.
|
|
2008
|
|
|
|
Euskal
Herriko Hezkuntza Akordioan euskaldunok euskaraz ikasteko eta gure kultura ezagutzeko dugun eskubidea jasotzen da. Euskal Herri osoan gauzatzeko bideak ezartzen ez diren bitartean, zaila izango da bizikidetza usteltzen duten Tuterakoa bezalako ekintzak ekiditea.
|
|
|
Hego
|
Euskal
Herriko hezkuntza sistema zertan den ulertzeko, ezinbestekoa da, lehendabizi, hainbat gertaera historiko azaltzea, eta egungo irakaskuntzaren testuingurua zehaztea.
|
|
|
Hori dela eta, ez da gai sortzen diren behar berriei erantzuteko, eta beraz, ezinbestekoa da irakaskuntzaren helburuak berriz erabakitzea eta metodoak berritzea. Horri lotuta, garrantzitsua da gogora ekartzea Hego
|
Euskal
Herriko hezkuntza legeek Espainiakoa dutela oinarri; hori horrela izanik, pentsatzekoa da euskal hezkuntza sistemek ere (Nafarroakoak zein EAEkoak) izango dituztela Espainiakoak dituen hutsuneak.
|
|
|
Hego
|
Euskal
Herriko Hezkuntza Dekretuetan banatuta ageri dira hizkuntzari eta literaturari dagozkion edukiak. Hizkuntzari dagozkion edukietan ez da aipatzen testu literarioen erabilerarik; aipamen bakarra Nafarroako curriculumean daukagu, ikasleen ulermen nahiz adierazpen mailan lexikoa aberasteko literatur testu klasikoak eta gaur egungo kazetaritza testuak lantzea proposatzen denean.
|
|
|
Curriculumari dagokion atalarekin amaitzeko, Hego Euskal Herriko bi curriculumen gaineko hausnarketa laburra egin gura dut. 1970eko hamarkadatik hona ikuspegi pedagogiko berriak sortu dira, baina horiek ez dira, oraindik orain, guztiz txertatu Hego
|
Euskal
Herriko hezkuntza legeetan. EAEko curriculumak Nafarroakoak baino ikuspegi berritzaileagoa badu ere, gabezia nabarmenak azaleratu dituzte biek ala biek.
|
|
|
222 Iparraldean frantsesaren irakaskuntzak XVII XVIII mendeetan egin zuen aurrerapenaz cf. Oyharçabal (2001a) eta (2001b). XIX. mende aurreko Hego
|
Euskal
Herriko hezkuntzan nagusi zen gaztelaniaz cf. Toledo (1989: 60) eta Nafarroako kasuaz zehazki cf. Erize (1997:
|
|
|
NATO, Golkoko Gerra eta intsumisioa zituzten orduan hizpide; urteak aurrera joan ahala, momentuko arazoak aztertu eta horiez arduratu dira, baina helburu batek gidatu izan du beti IAren jarduna:
|
Euskal
Herrirako hezkuntza sistema nazionala eraikitzea. Ildo horretan herri mugimenduak beti aurretik joan direla gogorarazi du Gorka Zozaiak:
|
|
2009
|
|
|
|
Euskal
Herriko Hezkuntzaren Historiako Dokumentazio Gune berria martxan jarri du EHUko ikerlari talde batek, www.euskal hezkuntza.com, alegia. Webgune horretan, Euskal Herriko hezkuntzarekin zerikusia duten 1.500 dokumentu baino gehiago kontsultatu daitezke.
|
|
|
Euskal Herriko Hezkuntzaren Historiako Dokumentazio Gune berria martxan jarri du EHUko ikerlari talde batek, www.euskal hezkuntza.com, alegia. Webgune horretan,
|
Euskal
Herriko hezkuntzarekin zerikusia duten 1.500 dokumentu baino gehiago kontsultatu daitezke.
|
|
|
Gaur egun, 1.500 dokumentu baino gehiago ikus daitezke www.euskal hezkuntza.com Baina askoz gehiago daude oraindik webgunean sartzeko
|
Euskal
Herriko Hezkuntza Historiaren Dokumentazio Zentroan.
|
|
|
Azken urteetan aldaketa handiak izan dira hezkuntza sisteman, unibertsitatean eta handik kanpora. Hona hemen, LOEk ezarritako guztia martxan jarrita, nola geratu den Hego
|
Euskal
Herriko hezkuntza sistema, unibertsitatez kanpoko ikastetxeetan.
|
|
|
Pauso berriak emateko garaia da. Sortzen Ikasbatuaz eskola publikoen elkartetik dei egin nahi diegu
|
Euskal
Herriko hezkuntzan pisua duten eragileei, (eskola sare, eragile, guraso elkarte, ikasle mugimendu eta irakasle sindikatuei) denon artean bildu eta egutegi propioaren alde proposamen bateratu bat gara dezagun, aurrera begira, babesa izango duena eta eskoletan aurkezten dugunean indarra izango duena.
|
|
|
Generalitatearen hizkuntza politiken berri eman die Vallcorbak
|
Euskal
Herriko hezkuntza eragileei. Eskolen eta gizarte eragileen arteko elkarlana ezinbestekoa dela ondorioztatu dute.
|
|
2010
|
|
|
Azurmendik oso irakurketa sakona egin dio liburuari, bere eduki zabalak eta ikuspegi berriak zorroztasunez eskainiz. Bere ideia da euskal hezkuntza elebidunaren eta eleaniztunaren emaitzen inguruko eztabaida, testuinguruko emaitzekin erkatuz egin behar dela, eta
|
Euskal
Herriko hezkuntzaren egoera interesgarria dela nazioarte mailan ere.❚
|
|
|
8)
|
Euskal
Herriko hezkuntza, beste gutxiengoen hezkuntza sistemekin erkatzea —Katalana, Galesa,... — sustatu litzateke, zertan diren antzeko eta zertan ezberdin aztertzeko;
|
|
|
|
Euskal
Herriko hezkuntza sistemak erakusten du ez dela komeni hezkuntza elebidunaren eta eleanitzaren artean mugak jartzea.
|
|
|
|
Euskal
Herriko hezkuntza sistemak erakusten du ez dela komeni hezkuntza elebidunaren eta eleanitzaren artean mugak jartzea. Alderantziz, euskal hezkuntza sistemak eroso konbinatzen ditu bertako ondare hizkuntza, 2H eta atzerriko hizkuntza ikastea, hezkuntza elebiduna eta eleaniztuna, eliteko eleaniztasuna eta folklorikoa, hizkuntza eta edukien integrazioa, eta abar.
|
|
|
euskal hezkuntza elebidunaren eta eleaniztunaren emaitzen inguruko eztabaida, testuinguruko emaitzekin erkatuz egin behar da. Izan ere,
|
Euskal
Herriko hezkuntzaren egoera interesgarria da nazioarte mailan ere, gehienbat, euskal kasua nahiko atipikoa delako munduko beste gutxiengoen hizkuntzetan gertatzen denarekin erkatuz. Atipikotasun horren nondik norakoak honela azaltzen ditu egileak:
|
|
|
VII.8 Nafarroarekiko eta Ipar
|
Euskal
herriarekiko hezkuntza/
|
|
|
VII.8 Nafarroarekiko eta Ipar
|
Euskal
herriarekiko hezkuntza/ hizkuntza harre
|
|
|
Nafarroarekiko eta Ipar
|
Euskal
herriarekiko hezkuntza/ hizkuntza harremanak aztertu nahi dira, berariaz, ataltxo honetan. Hezkuntza/ hizkuntza alorrean egin eta egiten al da ezer?
|
|
|
Euskal Eskola Publikoaz gain, euskal hezkuntza sistema berri eta osoa marraztu zuen Euskal Eskola proiektuak, eta Gutun haren sintesi modukoa zen.
|
Euskal
Herriko hezkuntza erakundeen historian, lehen aldiz, testu bat zegoen, Euskal Herriaren balizko hezkuntza sistemaren ezaugarriak zehazten eta jasotzen zituena. Eta, gainera, eskola kolektibo batek aldeko botoa eman zion, barne kontsentsu handiarekin:
|
|
2011
|
|
|
– Zein programaren barruan kokatuko zenituzke
|
Euskal
Herriko hezkuntza sistemako (A, B, D, X/ G) eredu bakoitza?
|
|
2012
|
|
|
3
|
EUSKAL
HERRIKO HEZKUNTZA SISTEMA NAZIONALA: ONURAK ETAEBATZIBEHARREKOAK
|
|
|
Hemen aipatuko ez ditugun zioengatik, euskarak, eskola hizkuntza gisa, lehentasunezko arreta jaso behar du, zalantzarik gabe; baina ezin da ahaztu euskalherritarrek gaztelania eta frantsesa ere hitz egiten dutela; alegia, euskal herritarguztiak ez garela euskaldunak.
|
Euskal
Herriko hezkuntza sistemak errealitate horijasoko luke, ez dago zalantzarik. Denen interes praktiko eta emozionalak kudeatubeharko ditu, hortaz, hizkuntza atxikimenduak bietatik dauka eta.
|
|
|
...eta horien artean garrantzitsuenetako bat da hezkuntza sistemarenardurapean dagoela etorkizuneko herritarrak egitea, hots, herritartasuna transmititzeagogoeta arrazionalaren eta sentimenduen bidez. Urratsez urrats zehazten joanbeharko dugu zein den biderik eraginkorrena helburu horretara heltzeko eta zelakotarteko egoerak sor daitezkeen, baina, gaurdanik esan genezake euskal herritarrakegitea dela
|
Euskal
Herriko hezkuntza sistemak izan behar duen helburu nagusietakobat. Horrek esan nahi du gure ume eta nerabeengan gure herriaren egituraketapolitikoarekiko leialtasuna eta euskal nazioarekiko maitasuna landu behar direla.
|
|
|
3.3
|
Euskal
Herriko hezkuntza sistema: nazio kulturaren definizio berriakultura aniztasunaren markoan
|
|
|
Hirugarren artikuluak egiten duen bezala, laugarrena ere Euskal Herrikoegoeraren azterketatik abiatzen da, oraingo honetan hezkuntza sistema aztergaihartuta. Hala,
|
Euskal
Herriko hezkuntza sistema bi estaturen ardurapean egonik, FitoRodriguez espainiar nahiz frantziar legedien berrikusketa eginez abiatzen da «EuskalHerriaren hezkuntza eskubideak. Europako zenbait hezkuntza eredu aztergai»izenburuko testuan.
|
|
|
Ildo horretatik, Baionako Udalak 1796koapirilean zabaldutako gomendioan, eta 1802an Mauleko prefetak zabaldutakoanere, hezkuntzan frantsesa bakarrik erabiltzea agintzen da. Gauza bera gertatuzen Donibane Garazin prefetak 1819an emandako aginduaz eta horrela euskarapertsegitua izan zen Ipar
|
Euskal
Herriko hezkuntza osoan: «J, ai exige des instituteursl, abolition entiere de l, usage de la langue basque en classe» (Mauleko Hezkuntzaikuskaria, 1833), «Le Reglament interdit de parler basque» (Donapaleuko Komiteak, 1846).
|
|
|
|
Euskal
Herriko hezkuntza esperientziak heziketa erkidegoari garrantzi bereziaeman izan dio. Horra hor ikastolen historia, non, hizkuntzaren aldarriarekin batera, hala tokian tokiko udalen parte hartzea nola derrigorrezko estatuen hezkuntzasistemaren aurrean benetako desobedientzia zibila gizarteratzen eta gauzatzenjoan den.
|
|
|
Oraindik zenbait desorekaantzeman badaitezke ere, hezkuntza mailan izan den hazkundea oso nabarmenaizan da. Azpimarragarria da emakumeen artean gertatu den hazkundea; dauzkagundatuen arabera, sexuen artean,
|
Euskal
Herriko hezkuntza maila Europakoorekatuenetakoa da.
|
|
2013
|
|
|
«Euskal Herria espainiartzea du helburu bakar. Lege honek ez die erantzuten
|
Euskal
Herriko hezkuntza sistemak dituen beharrei, ezta errealitateari ere». Hartara, «plantoa» galdegin zien erakundeei, eta hezkuntza sistema propioaren aldarriarekin bat egin zuen:
|
|
|
«Ezohiko argazkia da, baina ez guztiz berria, agian», dio Torrealdaik. Kanpokoak nagusi Kanpoko argitaletxeek ikasmaterialetan duten nagusitasunak ondorio zuzenak ditu, liburu ekoizpenaren industrian ez ezik,
|
Euskal
Herriko hezkuntza proiektuen garapenean ere, kanpoko argitaletxeek ez baitiote erantzuten euskal curriculum propioaren egitasmoari, eta gehienek Espainia osorako atondutako edukien egokitzapen hutsa baino ez baitute eskaintzen. «Kosta egiten da sinestea euskal agente abertzaleak jarrera proaktiborik ez izatea arazo honetan euskal ikuspegia lantzen duten egitasmoen lantaldeen eta enpresen alde», salatu du Torrealdaik, artikuluan.
|
|
|
Aurreko ikasturtean sortu zen Gasteiz Gure Hezkuntza plataformak Wert ministroaren LOMCEri" ezetz borobila" ematen dio eta
|
Euskal
Herrirako hezkuntza sistema eredu propioa aldarrikatzen du. Jaio zenetik, plataforma osatzen duten hezkuntza komunitateko parte hartzaile guztiek, hots, hainbat guraso, ikasle eta langilek, eragile ezberdinek, herritarrek eta bestek, lege honen edukiak aztertzeko, eztabaida zabaltzeko, beharrezkoa den hezkuntza sistemaz hausnartzeko eta proposamenak partekatzeko bilerak egin dituzte eta horrez gain, eta asmo berarekin, eskoletan ere eskaini dituzte hitzaldiak.
|
|
2014
|
|
|
EAJk, PSE EEk eta Azkoitia Baik egin dute mozioaren alde, eta Bildu abstenitu egin da," motz" geratzen delakoan. Irakurketa propioa egin du udal gobernuak, eta esan duenez,"
|
Euskal
Herriko hezkuntzan euskal curriculumak izan behar du gidari, lurraldetasuna kontuan hartuz". Erreforma ez dutela onartuko esan dute, eta hura ezarri ez dadin neurriak har ditzala eskatu diete erakundeei.
|
|
|
2 EUSKARA
|
EUSKAL
HERRIKO HEZKUNTZA SISTEMA ELEBIDUNEAN
|
|
|
Hiru sarek osatzen dute Ipar
|
Euskal
Herriko hezkuntza sistema: sare publikoak, irakaskuntza giristinoak edo konfesionalak, eta ikastolen sareak (azken hauek SEASKA erakundearen barrenean bilduak).
|
|
|
|
Euskal
Herriko hezkuntza sistemari ezartzen zaio, beraz, zeregina lankidetzan aritzeko, zertarako eta erantzun bat artikulatzeko gaur egun jendarteak erakusten duen egoera linguistiko berriarentzat. Eta egoera berriaren ezaugarriak funtsean bi ideiatan bildu eta sintetiza daitezke:
|
|
2015
|
|
|
" Esanahi lausokoak izaten dira kantu gehienak, umeen jolasak. Baina
|
Euskal
Herriko hezkuntza sisteman haurrek ez dute kantu bakar bat ere sortzen. Ez al da iraultzailea?".
|
|
|
Zer pentsatua ematen du nola 1980an Tropikalak, inolako babes instituzionalik gabeko aldizkari underground batek, 2000 aleko tirada izan zuen eta hiru hamarkada geroago Euskaltzaindiak publikatutako literatur aldizkari batek, ordukoaren zuzendari bera duenak, 1700ekoa duen. Ez da lan honen xedea horren balizko kausak aztertzea, baina dudarik gabe badago zer ikertua euskararen normalizazioaren, literaturaren sozializazioaren, euskal literatur sistemaren garapenaren,
|
Euskal
Herriko hezkuntzaren ibilbidearen, kultur laguntzen politikaren, eta gisako beste hainbat gairen inguruan.
|
|
|
Ikerketa honek Ipar
|
Euskal
Herriko hezkuntza elebidunari buruzko proiektu zientifikoenpiriko eta kualitatibo bat izan nahi du. Helburua orokorra da lehen hezkuntzaren luzeranikasle elebidunek barneratu hizkuntza gaitasunen errepresentazio bat ukaitea, ikerketatransbersala baten bidez, ikustea zer dakarren eskolatze elebidun batek, izan etxetikeuskaldunentzat, euskara lehen hizkuntza (H1) dutenentzat ala etxetik erdaldunentzat, euskarabigarren hizkuntza (H2) dutenentzat.
|
|
2016
|
|
|
Badira 3 urte baina gehiago
|
Euskal
Herriko hezkuntza komunitatea gogor ari dela Espainiako Gobernuaren LOMCE Hezkuntza Erreformari aurre egiten eta gure herrian hezkuntza sistema propioa garatzeko ahaleginetan. Horren adibide dira 2013ko urritik hona burutu ditugun manifestazio jendetsuak, milaka batzar, hitzaldi eta elkarretaratze ehunka ikastetxe eta herritan, Lehen Hezkuntzako 3 eta 6 mailako azterketei eginiko plantoak eta beste hainbat mobilizazio.
|
|
|
Beste behin ere, Nafarroako Gobernuari eta Eusko Jaurlaritzari eskatzen diegu LOMCE eta honen aplikazio hutsa den Heziberri, bertan behera utz ditzatela eta
|
Euskal
Herriko hezkuntza komunitatearekin adosturiko hezkuntza sistema propioa garatu dezala:
|
|
2017
|
|
|
Ikerketa honen emaitzak garrantzitsuak izango dira
|
Euskal
Herriko hezkuntza eleaniztunean etahizkuntzen inguruko curriculum integratuaren garapenean. Arlo horietan ekarpenak egiteaz gain, euskara eta gisako beste hizkuntza gutxituen irakas ikaskuntzan eta erabileran ere azpimarra jarri nahida.
|
|
2018
|
|
|
Ohiko eskemekin apurtu beharra zenbait arlotatik azpimarratu da; adibidez, hezkuntza mundutik. Horrela,
|
Euskal
Herriko hezkuntza jomuga duten zenbait ikertzailek azaldu dute euskararen inguruan dagoen kezka, eta hori translanguaging kontzeptuaren eskutik bideratzea proposatu dute:
|
|
|
|
Euskal
Herriko hezkuntza hobetzeko asmotan, hamar gako zehaztu dituzte:
|
|
2020
|
|
|
Zein leku du gaur egun Filosofia ikasgaiak Hego
|
Euskal
Herriko hezkuntzan?
|
|
|
«LAB sindikatua ez dago Madrilera begira, oraingoan ere Madrildik ez delako konponbiderik etorriko», dio sindikatuak, eta horren aurrean erabakitzeko eskubidea exijitu du. «Hego
|
Euskal
Herrirako hezkuntzaren eskumen osoa exijitzen dugu».
|
|
|
|
Euskal
Herriko hezkuntza alorreko eragileak kritiko azaldu dira Espainiako Hezkuntza Ministerioak atzo iragarritako neurriekin. Erkidegoekin elkarrizketa eta adostasuna irudikatu arren, erabaki guztiak «goitik behera» ezartzea egotzi diote Isabel Zelaa ministroari.
|
|
|
|
Euskal
Herriko hezkuntza eredu propio eta euskaldunaren aldeko 111 ikastolek elkarrekin martxan paratutako egitasmoa da Tanta, Baztan eta Bortzirietako ikastolek ere babesten dutena. Hiru ikastetxeetako ordezkariek azaldu dutenez, «egitasmo honek elkartasuna du oinarrian eta 60.000 euroko sari bat izanen du.
|
|
|
Nire kezka pertsonala aspaldikoa da barrutik husten ari garela. Bestela esan, Euskal Herritik
|
Euskal
Herrirako hezkuntza proiektuak ez direla jada nagusi, bertoko editorialek lantzen duten proiektu kurrikularrak ez duela gehiengoa hartzen. Bien bitartean, hiru hamarkadatik gorako aldian zehar zabaldu ohi diren euskarazko testuliburuak (areago erdarazkoak) kanpoan landutakoak direla, nahiz eta EAEn sartu ahal izateko makillatu (EAEtik landa, egoera okerragoa baino ez da Euskal Herrian zehar).
|
|
|
Euskal Herritik
|
Euskal
Herrirako hezkuntza proiektuak ez dira jada nagusi, bertoko editorialek lantzen duten proiektu kurrikularrak ez du gehiengoa hartzen
|
|
|
Aipatutako hiru ideia horiei jarraiki, gaurko egunean, esan ohi da xix. mendeko ikasgelatan xx. mendeko irakasleok xxi. mendeko pertsonak hezten dihardugula; hori dela eta, beharrezkoa duela hezkuntzak eraldaketa integrala gauzatzea. Giro horretan, gero eta gehiago dira eraldaketa proiektuak garatzen ari diren
|
Euskal
Herriko hezkuntza erakundeak. Eraldaketa horien zentroan, ongizate eta aurrerapen sozialaren bidean, kokatzen da pertsonaren garapen integrala.
|
|
2021
|
|
|
Eta, antolaketa diogunean, erakundeen arteko lankidetzaz eta harremanaz edota erakundearen barruko ibilmoldeaz ari gara. Hasteko, hezkuntzan eragile diharduten norbanako nahiz kolektibo guztien saretzea eta elkarlanaren beharra aldarrikatu du NE1ek, are gehiago
|
Euskal
Herriko hezkuntza sistemetan:
|
|
|
Lehenengoari dagokionez eta GE4 k adierazitakoaren ildotik, egungo gazteen hizkuntza gaitasunak atzera egin duela diote beste hainbat parte hartzailek ere (IEE1, GIR1, NE1, LIR1, LIR3, DGIR1, IE5), eremu formalean, bederen, eta adierazitakoak aintzat hartuta, modu zuzenagoan edota zeharka gehientsuenen pertzepzioa bertsua dela esan daiteke ezbairik gabe. Hezkuntzaren ardura ere baden heinean, irakaskuntzako profesionalek kezkaz bizi dute egoera,
|
Euskal
Herriko hezkuntza sistema diferenteek gaur egun ez dutelako ikasle guztien euskalduntzea bermatzen, eskolak euskalduntze horren oinarria izan behar duenean (IE7). Hezkuntzaz haragoko faktoreak egon badaude ere, horretan zutabe izan behar duen hezkuntzan askatu gabeko aspaldiko korapiloek jarraitzen dutela baieztatzen du IE6 k; hala nola, hizkuntza eredu desberdinek indarrean segitzea, irakasle eta hezkuntzako langile guztiak euskaldunak ez izatea edota Euskal Curriculumaren inplementazio integral eza.
|
|
|
Errutina honen hezkuntza testuingurua
|
Euskal
Herriko hezkuntza formaleko DBHko sare guztietako edozein ikastetxe izango da, baina, behar diren egokitzapenak eginez gero, hezkuntza ez formalera edota beste etapa batzuetan ere inplementa daiteke. Hala eta guztiz ere, proposamena esparru formalera, eta, esan bezala, DBHko etapara mugatuko da lan honetan.
|
|
|
Hamabost urte baino gehiago igarota eta aurrerapausoak eman diren arren, helburu hori bultzatu zuen beharrak indarrean segitzen duela uste dugu, batetik, testu honek bere inplementazio eremu naturala den
|
Euskal
Herriko hezkuntza administrazio esparru guztietan ofiziala izan gabe segitzen duelako4, eta, bestetik, curriculum eta programa ofizialek hiru administrazio esparrutakoek ez dutelako, edo helburua bere egiten, edo ez dituztelako behar besteko osagai kurrikularrak eskaintzen helburua asebetetzeko. Aldi berean, argudio horiek beste bi arrazoibideren bitartez esplika daitezke:
|
|
|
Duela hiru urte Iruten gogoeta plazaratu genuen.
|
Euskal
Herriko Hezkuntza Sistema propio eta burujabea eraikitze bidean, inposatzen zaizkigun egungo hezkuntza sistema duala eta hizkuntza ereduak, biak ala biak, gainditu behar ditugula ulertuta. Sistema dualaren oinarrian dagoen kontzertazio unibertsala bukatzearen eta publikotasun berri baten alde egin genuen, herri eta auzo eskola komunitarioz osatutako sare bakarra, eta Euskal Eskola Publiko Komunitario izena eman genion.
|
|
|
Hausnarketa honetan ideia eta pertsona guztiok dugu lekua, ez du balio baloia zulatu edo pira egiteak. Guardiako akordiotik,
|
Euskal
Herriko Hezkuntza Akordiora.
|
|
|
Arrazoi dute alde batetik: Hego
|
Euskal
Herriko hezkuntza sisteman euskararen ezarpenak ez dio inolako galerarik ekarri espainierari, eta hortxe dago hain zuzen, eta besteak beste, arazoaren muina. ereduak ez du ezertan aldatu espainieraren erabateko hegemonia Hegoaldeko euskal herritarren bizitza soziolinguistikoan.
|
|
|
Ondorioz, ikasleek adimen emozional eraginkorra izateko, ezinbestekoa da hezkuntza emozionala garatzea
|
Euskal
Herriko hezkuntza curriculumean; izan ere, EAEko nahiz Nafarroako hezkuntza curriculumean hezkuntza emozionalaren inguruan ez da aipamenik egiten, bakarrik islatzen dira ikasleek lortu beharreko emozioen erregulazioei buruzko aipu txiki batzuk, baina ez da zehazten helburu horiek lortzeko bidea zein izan behar den.
|
|
|
Laburbilduz: behar adina garrantzi eman ez zaion arren, hezkuntza emozionalak tokia izan behar du
|
Euskal
Herriko hezkuntza curriculumean. Izan ere, hainbat ikerketak erakusten dute alderdi emozionala ikasleen garapen prozesuetan eta ikasleen ongizatean garrantzizko faktore bat dela.
|
|
|
barrutik husten ari gara. Hau da, Euskal Herritik
|
Euskal
Herrirako hezkuntza proiektuak ez dira jada nagusi, bertako editorialek lantzen duten curriculum proiektuak ez baitu gehiengoa hartzen. Aitzitik, bien bitartean, azken hiruzpalau hamarkadatan hedatu diren euskarazko testuliburu gehienak (areago erdarazkoak) kanpoan landutakoak izan dira.
|
|
|
Aitzitik, aipatu liskarrak eta talkak ekiditeko edo gainditzeko modu berriak ikertzeari ekin zaio berriz. Horren adibide dugu orain dela gutxi, Hik Hasik,
|
Euskal
Herriko hezkuntza hobetzeko 10 gakorekin batera, ezagutzera eman zuen hiru oinarritako hezkuntza proposamena. Hezkuntza sistema berri horrek, bateratzailea, soziala eta inklusiboa izateaz gain, honako hiru oinarri edo ezaugarri izan lituzke:
|
|
2022
|
|
|
Gure lanaren azken atal honetan ondorioetatik harago joan nahi izan dugu. Lan hau
|
Euskal
Herriko hezkuntza komunitaterako ekarpena bat izango delakoan gaude eta, beraz, etorkizuneko urrats izan behar duten zenbait gogoeta eta proposamenenekin amaitu nahi genuke.
|
|
|
Ipar
|
Euskal
Herriko hezkuntzaz mintzatzerakoan kontuan hartu behar da, ezinbestean, Frantziar estatuak ez dituela hezkuntza eskumenak partekatzen eta frantsesa dela lurralde osoko hizkuntza ofizial bakarra. Beraz, ezin espero liteke EAEko Hezkuntza Sailak euskararen ezagutza eta erabilera sustatzeko garatutako eredu kurrikularra aurkitzea.
|
|
|
LABek uste du testuan ez dela eskumenen eta lurraldetasunaren gaia jorratzen: «LABen ustez,
|
Euskal
Herriko hezkuntza sistema propio eta burujabea eraikitzeko bidean, batetik, Eusko Jaurlaritzak hezkuntza eskumen osoak eskuratu behar ditu; eta, bestetik, lege berriak hezkuntza esparruan EAEk Euskal Herriko gainerako lurraldeekin izan beharreko harremana aintzat hartu luke».
|
|
|
Nazio ikuspegia: «Ontzat ematen du euskal hezkuntza sistema propioa egituratzea oztopatzen duen esparru juridiko politikoa, eta ez du planteamendurik
|
Euskal
Herrirako hezkuntza sistema burujabean urratsak egiteko». Eta segregaziori aurre egiteko neurriak:
|
|
|
Euskal eskolak, euskaraz diharduen hezkuntza nazionalaren ardatza behar luke, Euskal Herri osoa barne hartuko lukeen curriculum propioa oinarri izango lukeena. Alabaina, Hezkuntza lege proiektu hau oso urrun dago
|
Euskal
Herriko hezkuntza lege izatetik: aipatu ere ez dira egiten ez euskal curriculuma, ez Euskal Herria bera ere, esate baterako.
|
|
|
1
|
Euskal
Herriko Hezkuntzaren Historiari buruzko berrikuspen historiografikoa egiteko dago eta luke ikertzea. Bitartean, arlo honetan aritu diren talde eta pertsonen aipu labur bat egingo dugu, lehen hurbilpen gisa.
|
|
2023
|
|
|
«Euskal Herritik
|
Euskal
Herrirako hezkuntza sistema propio bat behar dugu»
|
|
|
Funtsean, hauxe izan da aldarri nagusia: «Euskal Herritik
|
Euskal
Herrirako hezkuntza sistema propio bat behar dugu». Deialdiek parte hartze handia izan dute Hegoaldeko lau hiriburuetan:
|
|
|
Nire ustez, euskararen erabileraren sustapenak bat egin behar du gela, ikastetxe eta herrietako aniztasunarekiko errespetuarekin, norberak nahi duen hizkuntzan hitz egiteko duen eskubidearekin eta oinarrizko balio demokratikoekin. Baina helburua izan litzateke
|
Euskal
Herriko hezkuntza sisteman euskaraz bizitzea eta ikasleen arteko hizkuntza komuna euskara izatea.
|
|
|
Eta hori aldatzeko, ezinbesteko espazioak dira hezkuntza zentroak. Hego
|
Euskal
Herriko hezkuntza planek barne hartzen dituzte finantza arloko irakasgaiak, hala nola Ekonomia eta Enpresen Administrazioa. Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzako 3 eta 4 mailan eta Batxilergoan eskaintzen dituzte, baina hautazkoak dira.
|
|
|
|
Euskal
Herriko hezkuntza sistemek «errotiko aldaketak» behar dituztela onartu du Artolak, eta lege hau bide horretan tresna ahaltsua izango zen esperantza zutela: «oinarri sendo bat» ezartzeko balioko zuela uste zuten.
|
|
|
Euskara ardatz izango duen hezkuntza sistema baten aldeko protesta jendetsuak egin dituzte ikasleek Hego Euskal Herriko hiriburuetan. Euskaraz ikasteko eskubidea aldarrikatu dute," Euskal Herritik
|
Euskal
Herrirako hezkuntza sistema propio bat" beharrrezkoa dela izan da aldarrikapen nagusia. Eta, kritikatu egin dute egungo hezkuntza sistema.
|
|
|
Nolanahi ere, garai hartan hedatu ziren hitzarmen soziokultural haietan eragin handia izan zuten, bai Euskal Filologia ikasketen garapenak (euskal kultura esparruak zedarritzeko funtsezko izan zenak, batik bat euskal literaturaren eremuan), bai euskarazko irakaskuntzaren zabalkundeak eta adarkatzeak. Ikastolen sareak Euskal Herriko eremu batzuetan legeztatzeaz gain, Hego
|
Euskal
Herriko hezkuntza sare publikoaren euskarazko irakaskuntza eratzeari ekin zitzaion, eta garai hartako murgiltze ereduan jardun zuten irakasle talde gehienek bazuten euskal kulturaren sozializazioan eragile nagusi izatearen kontzientzia, testuinguru politikoak eta sozialak giro zein kokapen horretara lerratzen zituelako. Giro hartan hazitakoak eta hezitakoak gara geure belaunaldian euskaraz eskolatuak izan ginen gehienok, euskal kulturaren inguruko hitzarmen sozial batzuetan hazitakoak eta hezitakoak.
|
|
|
Trantsizio unean gaude
|
Euskal
Herriko hezkuntza testuinguru guztietan, eta trantsizioeta aldaketa une horiek abagune ere badira hezkuntza eragileon jardunetik ekiteko moduak birpentsatzeko indargune izan daitekeen hori, neurri batean, beste adin tarte batean ahulgunea dela, eremu infantilizatu modura ikusten dutelako, euskal kulturaren beste jardunbide batzuetarako sarbiderik izateko aukera ez badute behintzat.... Hain zuzen ere, sarbide horiek errazteko irakaskuntza unitatea sortu zuten AHIZE AEK ko kideek, #Damolat izenekoa.
|
|
|
Trantsizio unean gaude
|
Euskal
Herriko hezkuntza testuinguru guztietan, eta trantsizioeta aldaketa une horiek abagune ere badira hezkuntza eragileon jardunetik ekiteko moduak birpentsatzeko, eta, hortaz, Euskal Curriculumetik eta euskal kulturaren transmisiotik nola eragin dezakegun pentsatzeko. Azken batean, aldaketa une batean egonda, eta irakasleei euren jarduna birpentsatzeko, eraldatzeko eta berregituratzeko ahalegina eskatuko zaienean, abagune ezin aproposagoa da birpentsatze ariketa horretan guztian kultura hezkuntza, oro har, eta euskal kulturaren gizarteratzea, zehazki, hezkuntza arautuan (eta ez arautuan) nola egituratu eta txertatu litzatekeen birpentsatzeko.
|
|
|
Betiko auziaren mamiak, horrenbestez, gure muturren aurrean jarraitzen du, egoskor. Izan ere, kanpoko argitaletxeek hezkuntzaren muina dute xede nagusi eta ia ia baEuskal Herritik
|
Euskal
Herrirako hezkuntza proiektuak ez dira jada nagusi, bertako editorialek lantzen duten curriculum proiektuak ez kar: Euskal Herriko eskoletan kanpoan sorturiko curriculum egokitua sartzea.
|
|
|
barrutik husten ari gara. Hau da, Euskal Herritik
|
Euskal
Herrirako hezkuntza proiektuak ez dira jada nagusi, bertako editorialek lantzen duten curriculum proiektuak ez baitu gehiengoa hartzen.
|
|
|
Hala, erdal jatorria duten haurrentzako harrera plan baten esku hartzea da ekinez ikertu dena.
|
Euskal
Herriko hezkuntzak migrazio prozesuen ondorioz bizi dituen testuinguru soziolinguistiko berriei ardura handiz erantzuteko garatutakoa. Zertarako, baina?
|