|
2000
|
|
|
Gaurko
|
euskal
egoera politikoa nahasi samar antzematen da: iragana nahasia da, zeren eta, oro har, euskal gizartean oso zabalduta baitago inpresio oker bat, PNV eta Ezker Abertzalearen arteko elkarlana eta prozesu politikoaren iturburua ETAren aldebakarrekoan datzala uste izan baita, eta ez da hartzen kontuan, ordea, jeltzaleen eta erakunde armatuaren arteko hitzarmena, esaterako.
|
|
2001
|
|
|
Orain arte determinazioa/ askatasunaren arteanedo derrigorrezkoa/ aukerazkoaren artean dauden mugak eta erlazioak ondoen aztertu, azaldu eta ulertu dituen diziplina psikologia soziala da, edo psikosoziolinguistika, hizkuntza gaiari aplikatuz gero. Eztabaida hau dago, hain zuzen,
|
gauregungo
euskal egoeran, euskararen ikaskuntza/ ezagutza eta erabilera direlakogaien barru barruan. Horrexegatik da horren garrantzi handikoa lan honetan jarraitzen den ikusmira psikosoziolinguistikoa.
|
|
|
3) Sare sozialarenteoria ere, psikosoziolinguistikan teoria gisa kontsidera daitekeen neurrian, gizabanakoentzako aukerazko zerbait gertatzen den neurrian (derrigorrezkoa den neurrian soziolinguistikan sartzen da), teoria nagusia da, bai zuzenean, baita zeharka ere, aldagai soziodemografiko linguistiko eta psikosoziolinguistikoen artean zubi moduan funtzionatzen duelako. Hori guztiaeuskararen testuinguruan, baina, printzipioz,
|
euskal
egoeraren antzeko bestelako testuinguruetan ere; horra hor beste mota bateko ikerketa proposamena. Hala ere, hori ez da lehendabiziko aldiz gertatzen, antzeko berrikuntza teorikoak sortu zituzten euskarari buruzko beste ikerketa batzuk erebadaude eta, adibidez, Sanchez Carrion Txepetx (1987), edo AlvarezEnparantza Txillardegi eta Isasi Balantzategi (1994) ikertzaileek eginikoak.
|
|
|
8 Gorago aipatu da euskararen normalkuntza lortzea eta bertan irautea ziurtatzea direla lan honen azken helburuak. Esan da, halaber, normalkuntzakadierazten duela euskararen erabilera arrunta, orokorra, espontaneoa, nahikotasunezkoa, aberatsa, eta abar, horretarako euskararen gaitasun edokonpetentzia konplexua (gramatikala, soziolinguistikoa, pragmatikoa, komunikatiboa, eta abar) eta osoa beharrezkoak direla,
|
euskal
egoeran oraindik gertatzen ez direnak. Horrela, bada, azken helburua erabileran jarrita, etaorain artekoak kontuan izanik, badirudi euskal testuinguruan identitateetnolinguistikoaren teoriari eman zitzaiola prioritatea, ez bakarrikikerketetan, baita plangintza eta aplikazio enpirikoetan ere.
|
|
2002
|
|
|
Ildo bertsuari jarraitu zion urte batzuk beranduago argitara emandako Hamalau (Elkarlanean, 1992) ipuin bildumarekin. Bertan, 14 narrazio agertzen dira, sexua eta
|
euskal
egoera politikoa direlarik beren ardatz tematiko nagusiak.
|
|
|
Mikel Zaratek() Haurgintza minetan eleberria argitaratu zuen 1973an, garaiko
|
euskal
egoera kritikoa islatu nahian. J. Kortazarrentzat (1990:
|
|
|
Arrainak ura baino eleberrian amodiozko istorio bat dugu, berriro ere, kontagai. Baina oraingo honetan askozaz ere ahulagoa da
|
euskal
egoera politiko itogarriak istorioan duen garrantzi eta pisua. 40 urte inguru dituen Simon Azkue ginekologo ospetsua da eleberri honetako protagonista narratzailea.
|
|
2003
|
|
|
Lehenengoz, lehendakariaren proposamenak eztabaida sustatzen duela azpimarratu nahi nuke. Hori berez oso positiboa da hain kutsatua eta blokeatua dagoen
|
euskal
egoera politikoan, non krisiaren muturrek, Batasuna eta PP alegia, euskal gizartea eskatzen ari zaigun akordioa oztopatzen duten; Batasunaren kasuan, hala bizitza eta beste hainbat funtsezko eskubideekiko nola ETA berarekiko ere jokatzen duen paperaren bidez; PPri dagokionez, eskubide eta askatasun zibilekiko duen jarrera atzerakoi eta erasokorren bidez. Esaterako, «Egunkaria»ren itxierak supos...
|
|
|
Gaztelaniazko idazle famatu eta trebe batzuk (tartean plastak ere bai)
|
euskal
egoera politikoari buruz plazaratu duten izkribuak ere (Sinatu ez arren, Fernando Savaterren idazkariak erredaktatua ziur aski) leporia ekarri dit.
|
|
2004
|
|
|
|
Euskal
egoera politikoa errotik aldatu gabe, PNVaren papera barne, hemen ez dagoela zulotik irteterik.
|
|
|
|
Euskal
egoera politikoari zehazkiago begira, nola ikusten duzu berau?
|
|
|
Maria Jose Olaziregik, UNEDerako idatzi zuen" Un siglo de novela en euskera" artikuluan finkatu zuenez (Madril, 2000), 70eko hamarkadan, batzuek egiten zuten nobela sozialaren eta Saizarbitoria eta beste batzuek egiten zuten nobela esperimentalagoaren artean, alegorikoa dei genezakeen beste nobela molde bat ere sortu zen. Garai hartako
|
euskal
egoera larria islatu nahi zuen, baina, era berean, sasoiko zentsura gainditzeko ihesbide bat zen alegoriarena. Ahalegin horretan jartzen ditu Haurgintza minetan (1973) eta Anjel Lertxundiren lehen nobela, Ajea du Urturik (1971).
|
|
2005
|
|
|
Bai.
|
Euskal
egoerara egokitu dudan testu hori Gombrowiczena da, eta, Gombrowiczekin batera, esaten hasi beharra dago: ez da batere on, ez osasungarri aberria ezkutu gisa baliatzea mundutik bereizteko; ez da on ezta osasungarri ere ez kulturarentzat, ez aberriarentzat berarentzat ere, eta irakurleak uler bitza bai kultura bai aberria nahi duen eran.
|
|
|
Con miedo, imposible?.
|
Euskal
egoera erretratatzen du beraz, esaldi honetan, Navarrok. Biolentziak beldur situazio batera eramaten gaituela aitortzen du autoreak, hau da biolentzia aplikatzeak beldurra sorrarazten diela pairatzen dutenei.
|
|
2007
|
|
|
Gaiñera, ez omen dakigu geure kontra dauden euskaltzaleen taldea. Guk, gaurko
|
euskal
egoerari makurtu nai omen dugu, ta au ezin diteke iñola. Egia esan, ez dakit oso garbi zer esan nai zuan; baiña irakurri zazu Mitxelena’ren kritika:
|
|
2010
|
|
|
Horri buruz egindako ikerketetan zenbait identitate mota aurkitu dira, eta mota bakoitzak euskararekiko edo euskara/ espainierarekiko lotura modu nahiko sendoan azaltzen duela. Baina horretan ere, badirudi
|
euskal
egoera aldatzen ari dela, adibidez, gazteen artean. Izan ere, horien artean euskalduna izateko baldintza garrantzitsuena" Euskal Herrian bizitzea eta lan egitea" da (%69), eta" euskaraz hitz egitea" ri oso garrantzi txikia ematen zaio (%18).
|
|
|
Nahiz eta Euskadin Gobernua aldatu, klima politikoan hobekuntza zantzu argirik ez dagoela uste du euskal iritzi publikoak. Eszeptizismo eta ezkortasuna nagusi dira
|
euskal
egoera politikoa definitzeko orduan, 10 euskal herritarretik 9k hori azaldu baitute..
|
|
|
Hernandorenak kontatzen duenez, irlandarrek ez bide zekiten askorik Euskal Herriaren egoeraz, baina azaldu orduko aldekotasuna agertzen omen zuten. Hango prentsa ere euskal «enbaxadaren» oihartzun egin zen, ez ziren falta
|
euskal
egoerari buruzko zenbait aipamen (3 eta 4 argazkiak. Karmel Leizaola Eskubiren artxibokoa, bisita eta topaketa horietako baten isladak dira).
|
|
|
Azkenean gauzak argi dituen norbaiten emaitza da. Lehen eleberri zapuztu hura
|
euskal
egoera politikoa usteltze fase aurreratuan sartua zelarik idazten hasi zen, Gizona bere bakardadean eta Hamaika pauso irakurri ostean. Bi eleberri hauetan ETArekiko deslilura bizi zuten pertsonaiak ziren protagonista, ulertu zuenez, eta antzeko nobela eratzen saiatu zen, presaka, anakronizitatearen mamuari behingoz izkin egiteko asmoz.
|
|
2012
|
|
|
Nafar paradigmaren mailakako onespenarekin eta egungo aldarrikapenarekinnazioarteko harremanen arazotzat hartzen da
|
euskal
egoera, okupazio eta«transferentzia» bidegabetik eratorria (Hobbes, 1651 eta Urzainki, 2003). Horrela, auzia Nazioarteko Zuzenbideko terminoetan kokatzean, eta ez soilik Espainiareneta Frantziaren barne arazoa balitz bezala?, pauso garrantzitsua ematea lortu da.
|
|
|
Nafar paradigmak, gainera,
|
euskal
egoeraren azterketa argien eta sinpleenkokatzen du europar testuinguruan. Gatazka aurkezten du nazioarteko auzi gisa: Gaztela Espainiako zein Frantziako absolutismoek, inperialismoek geroago, nazio estatu baten izatea indarrez kendu zuten, konkistaren eta kolonizazioarenbitartez, kulturak inposatuz, erakundeak eta, zenbait kasutan, populazioak ereordezkatuz.
|
|
|
Tallienek Frantziako armadak Hego Euskal Herrian izan zuen jokabidea salatu zuen Frantziako Biltzarrean. Tallien Teresa Cabarrusekin zegoen ezkonduta, hau da, Baionako bankari nagusietariko baten alabarekin, beraz,
|
euskal
egoera zuzenago ezagutzeko aukera zuen. Robespierre eta bere antzeko jakobinoak desagertu ondoren, iraultzaren ekintza bortitzak baretu egin ziren.
|
|
|
Hastapenetako kontrako jarrera hark jarraipena izan zuen Pio XII.a Aita Santuari zuzendutako memorian (1944) edo 339 apaizen idazkian (1960), ezezagunagoak diren beste batzuen artean.
|
Euskal
egoeraren eta Elizaren salaketa ausartak izan ziren; herritarren eskubideekiko begirunea eta Euskal Herrian txertatuagoa eta pobre eta zapalduen aldekoagoa behar zuen pastoraltza eskatzen ziren. Joan XXIII.aren Mater et Magistra eta Pacem in Terris entziklikek eta Vatikanoko II. Kontzilioak berretsi egin zituzten apaiz haien jarrerak.
|
|
2013
|
|
|
Hala azaldu du Mintegik, lehendakariarekin Lehendakaritzan bildu ostean, Urkullu Legebiltzarreko alderdi politikoarekin egiten ari den bilera sortaren barruan,
|
euskal
egoera politiko eta ekonomikoari buruz.
|
|
|
Indar joko horretan, Arrutiren ibilbidea testuinguru kulturalaren eraginpean moldatu eta komunitatearen subjektu kolektiborantz (eta beronen estilorantz) jo zuen obra poetiko baten lekukoa da. Areago, Arrutiren kasua aski paradigmatikoa delakoan gaude, Arruti ikaskuntza erabat eskolastikoduna baitzen, kultura eta literatura klasiko eta kultuaren eragin ezin handiagoa zuena, eta, beraz,
|
euskal
egoera politiko eta kulturalak Arruti mugiarazi bazuen (poetikoki), pentsatzekoa baita tradizio klasiko eta kultuan hain jantzia ez zen beste edozein poeta ere mugiarazi zezakeela. Hau da, Arrutiren poesian dagoen bilakabidea nabarmenki handia eta erradikala izateak berak, bai filosofikoki bai estetikoki, eta bai hizkuntzan baita estiloan ere?
|
|
2014
|
|
|
Nire jatorrizko Twitterreko jarraitzaile guztien jarraitzaile egin nintzen ondoren, eta ohiko mezu motak hasi nintzen jaurtitzen itsaso digitalera: entzuten nituen diskoei buruzko iruzkin onanistikoak, eguneroko bizitzako jarduera gatzgabeen inguruko berriak, autopropaganda saioak, nazioarteko albiste ustez interesgarrien erreboteak, are
|
euskal
egoera politikoaren bilakaerari buruzko hausnarketa abertzale eta epel samarrak, nire jatorrizko Twitterreko kontuan idatzi ohi nituenen antzeko gauzak, alegia, baina tonu eta idazkera nahikoa desberdinez, argi gera zedin ez nintzela ni.
|
|
2015
|
|
|
505. " Lankidetza honek irauli egin du
|
euskal
egoera sindikala eta agian beste eremuetan ere aurrerapausoak emateko bideak erakutsi ditu. ELA eta LABen arteko lankidetzaren kontra jo eta ke saiatu direnei esaten diet lankidetza hau ez daukagula saltzeko, zailtasun eta guzti, zaindu behar den ondarea dela ELArentzat" (Jose Antonio Cestona, txostenaren aurkezpenean).
|
|
|
900. 100 zenbakia daraman Zutabe buletinak 2002 urtean zehar erakundearen barruan eramandako eztabaida prozesuaren berri ematen du, txosten luze batean.
|
Euskal
egoerak aldaketa sakonak izan ditu, hein handian Ezker Abertzalearen ekinbidez: besteak beste, herriaren eraikuntza nazional eta soziala erdigunean jarri izana, Ajuria Eneako Itunaren lurperatzea eta Ezker Abertzalearen harreman politika berritua, marko estatutarioa zalantzan jartzea eta nazio gisako ikuspegiaren nagusitzea, Ezker Abertzaleko antolakundeen nazio mailako berrantolaketan ere gauzatu dena (Ekin, Haika, Segi, Batasuna, Amnistiaren Aldeko Mugimendua, LAB.).
|
|
2016
|
|
|
Hori da gure errealitatea, bai. Orduan" nola atxik esperantza?", zenuen galdetzen azken zutabean,
|
euskal
egoera bereziki gogoan? " Nola"?
|
|
2018
|
|
|
Eta bere eraikuntzak artifizio manieristak baino zerbait gehiago dira, hori ere badiren arren, ez baitago eraikuntza manierista baino ezer hoberik absurdoa edo kontraesanaren konponezina irudikatzeko, era honetan abstrakzio zitaleko, irrealitatezko? zentzu bat sortuz,
|
euskal
egoerari datxekiona. Absurdo abstraktu honen puntu gorena Homeland eta Casa Encantada (Utopia in Bañiland) lanetan ageri da, biak 1992koak, eta 1990 Bañiland 6 lanean, bai eta beste lan batzuetan ere, zeinetan hitzak edo figurak ageri diren beste figura batzuk ekartzen zeharka, den denak itzal edo mamu gisa, hain zuzen ere.
|