|
2012
|
|
|
1.1 ETA
|
EUSKAL
DIFERENTZIA
|
|
2013
|
|
|
Azkenik, eta alderdi instituzionalaren azterketa amaitzeko, esan behar, instituzionalizazioaren beste muturrean institutu eta ikastoletako irakasleak ditugula. Neoliberalismoak azken urteotan inposatu dituen murrizketa eta esplotazio neurriak kontuan hartzen baditugu (Wert, PP), eta gehitzen badiogu estatuek
|
euskal
diferentzia politikoki onartzeko azaldu duten gogorkeria (Hollande, PSF), argi dago institutu eta ikastoletako irakasleek ez dutela ez gogorik ezta astirik ere proposamen berriekin esperimentatzeko, eta, beraz, beraiek ere euskal kanon eta historia filologikoa hobesten dutela, efizientzia eta argitasun hutsaren beharrez.
|
|
2015
|
|
|
Begirada kontu txiki batean jarri dugu; zabaldu ahala, berriz, ziurrenik ikusiko dugu bi herrialde horiek hainbat kontutan dituztela bai berdintasunak, bai desberdintasunak. Alde horretatik, izendatze praktikak
|
euskal
diferentzia eraikitzeko bide ugarien katalogoan sar ditzakegun jarduerak dira, beste kasu askotan bezala berreskuratze gisa kontatu eta legitimatu diren jarduerak.2 Berreskurapena izan ala ez, agerikoa da egitura onomastiko orokorretik bereizte bat gertatu dela, are gehiago, bereizte modu horren inguruan sortu dela" komunitate onomastiko berezi bat". Normalitate propio bat duena:
|
|
2017
|
|
|
Hemen esentzialismo humanista horren mugak seinalatu lez, Ibai Atutxak ere errefusatu du" egiazko vs. gezurrezko" oposizio bitarraren oinarrian Uribek eraikitako ikuspegi esentzialista. ...ungo status quo geopolitikoa, bai berorri eusten dioten botere hegemonikoak.99 Besteak beste, Atutxak dioenez BNYB k onartu egiten du Euskal Herriaren subalternitatea, Uriberen lanak estatu espainiar eta frantziarraren nagusigoa etengabe justifikatu eta inposatu egiten omen duenez.100 Atutxak, hemen, Joseba Gabilondok eginiko ildo bereko kritikarekin bat egiten du, zeinaren arabera BNYB k ez baitu
|
euskal
diferentzia benetan aintzat hartzen eta babesten, bazterrean uzten baizik: Uriberen nobelak indiferentzia erakusten omen du euskal diferentziaren gainean.101 Hau da, BNYB k espainiar hegemonia onartu eta hauspotu egiten du.102 Uriberen literaturak nazioartera zabaltzean ere efektu berbera izango luke, alegia, Espainiaren osagai modura zein Frantziarena aurkeztuta, Euskal Herriaren subalternitatea munduaren aurrean berrindartzea.
|
|
|
Sally Perret irakasle estatubatuarrak, kasu, argi azaldu digu berak ez duela Gabilondok seinalaturiko indiferentzia sumatu Uriberen lanean.103 Espainiarra barik hark nobela euskalduna irakurri duela dio, munduan barna BNYB ri harrera berbera egin zaiola seinalatuz, hau da, Uribek" euskal idazle modura egindako lanagatik etxeko zein nazioarteko onarpena erdietsi" duela.104 Euskal idazle modura. ...YB ren itzulpenek izan badutela atzerriko audientziengan euskal kultura zein nortasunari buruzko irudi parekideago bat sorrarazteko gaitasuna.105 Gabilondok zein Atutxak darabilten marko teoriko kritiko postestrukturalistatik begiratuta ere, ez dago nire ustez batere arazorik onartzeko BNYB k, arestian seinalatu esentzialismo humanista gorabehera, esentzia barik aztarna modura barreiatzen ari dela
|
euskal
diferentzia munduan barna.106
|
|
|
Erantzuna galdera sinple baten bidez has daiteke: ezin da
|
euskal
diferentzia zaindu eta iraunarazten saiatu independentista izan gabe? 110 Gabilondo eta Atutxari jarraituta badirudi ezetz, ezin dela. Baina esentziarik ez den heinean, ez dago esatea euskal diferentzia halako edo halako egituraketa politikori berez dagokionik.
|
|
|
ezin da euskal diferentzia zaindu eta iraunarazten saiatu independentista izan gabe? 110 Gabilondo eta Atutxari jarraituta badirudi ezetz, ezin dela. Baina esentziarik ez den heinean, ez dago esatea
|
euskal
diferentzia halako edo halako egituraketa politikori berez dagokionik. Euskal diferentziak izan litzakeen egituraketa politiko posible guztien espektroan ez dago bat ere besteak baino berezkoagorik zaionik, ez autonomia, ez konfederazioa, ez independentzia, ezta beste ezein ere.111 Posible da, beraz erabat zilegizkoa, gainera euskal diferentzia zaindu eta iraunarazten saiatzea aukera horietako jakin baten aldekoa zein aurkakoa izatearekin batera, baldin eta onartzen bada, noski, aukera horietako guztiak direla zilegi.
|
|
|
Baina esentziarik ez den heinean, ez dago esatea euskal diferentzia halako edo halako egituraketa politikori berez dagokionik. Euskal diferentziak izan litzakeen egituraketa politiko posible guztien espektroan ez dago bat ere besteak baino berezkoagorik zaionik, ez autonomia, ez konfederazioa, ez independentzia, ezta beste ezein ere.111 Posible da, beraz erabat zilegizkoa, gainera
|
euskal
diferentzia zaindu eta iraunarazten saiatzea aukera horietako jakin baten aldekoa zein aurkakoa izatearekin batera, baldin eta onartzen bada, noski, aukera horietako guztiak direla zilegi. Atutxaren argudiora itzuliz, beraz, gakoa litzateke zer esan nahi duen" neutralizatu" hitza erabiltzean.
|
|
|
Gauzak horrela, ez dago baieztatzerik Uriberen lana indiferentea zaionik euskal diferentziari, hau da, Gabilondo zein Atutxaren salaketa desegokia gertatzen da. Areago, salaketa horrek beste aldarrikapen bat egiten du inplizituki, alegia, ez dagoela
|
euskal
diferentzia zaindu eta iraunarazten saiatzerik ezpada independentismoa" aktibatu" egiten duen jarrera batetik, jarrera independentista batetik, alegia. Baina hori euskal diferentzia oso telos zehatz batekin lotzea da, estatu independentearekin, alegia.
|
|
|
Areago, salaketa horrek beste aldarrikapen bat egiten du inplizituki, alegia, ez dagoela euskal diferentzia zaindu eta iraunarazten saiatzerik ezpada independentismoa" aktibatu" egiten duen jarrera batetik, jarrera independentista batetik, alegia. Baina hori
|
euskal
diferentzia oso telos zehatz batekin lotzea da, estatu independentearekin, alegia. Hori euskal diferentzia esentzializatzea da.112 Eta ez da hori bila gabiltzana.
|
|
|
Baina hori euskal diferentzia oso telos zehatz batekin lotzea da, estatu independentearekin, alegia. Hori
|
euskal
diferentzia esentzializatzea da.112 Eta ez da hori bila gabiltzana.
|
|
|
Ikuspegi postmodernistatik prediku hori bere horretan onestea ezinezkoa bazaigu ere, ontasun ustez unibertsal bati buruz fede onez idatziriko nobela honek ere jaso ditu kritika desegokiak, funtsean euskal diferentziaren aurrean indiferente jokatu eta diferentzia hori espainiar hegemonia kultural eta politikoan urtu izana leporatu diotenak Uriberi. Kritika horiei hemen emandako erantzunak, batetik, Uribek irudikaturiko ontasunaren unibertsaltasunak euskaltasunari ere toki uzten diola seinalatuko du, eta bestetik, kritika horiek arbuiaturiko esentzialismo berberean erortzen direla, asumitzean
|
euskal
diferentzia Uribek BNYB n esplizituki ez agerturiko independentismotik bakarrik dagoela saiatzea iraunarazten. Poetika premodernistako nobelekin jarraituz, Ramon Saizarbitoriaren Rossetti-ren obsesioa k ere egia transzendente baten azaleratze prozesua garatzen du, kasu honetan izaera psikologikoa daukana.
|
|
2018
|
|
|
Vascuence eta euskara izendapen asmatuak (adiera poetikoaz den bezainbatean) formazio diskurtsibo hispaniarrak erabiltzen duen biolentzia sinbolikoarekiko negoziazioaren emaitzak dira, eta erantzun nolabait antsietatezkoak. Alde batetik,
|
euskal
diferentzia azpimarratzeko borondatea adierazten dute, baina bestetik, eta aldi berean, eredu duten romance horren aztarna ezabaezina ere daramate, eta horren bitartez romance horri dioten menpekotasuna adierazten dute. Bidasoaren mugatik honako euskal subjektu literarioak, bere poesia izendatzeko genero izen bat aukeratu behar duenean, inguruko literatura hegemonikoan bilatzen du eredua, pairatzen duen biolentzia sinbolikoaren sorburu den eremuan, alegia, eta horren bitartez harekiko dependentzia agerian uzten du.
|